PODSYSTEM POZAMILITARNY

MILITARNY

PODSYSTEM POZAMILITARNY

Rys. 2.1. Uproszczona struktura systemu obronnego państwa

Ź ró d ło : O p ra c o w a n o na p o d s ta w ie Strategii Obronności Rzeczypospolitej Polskiej, W arsza­ w a 20 09.

2 . 2 . Pr e z y d e n t Rz e c z y p d s p d l i t e j Pd l s k i e j a k i e r d w a n i e

□ B R D N / & , P A Ń S T W A

Ustawa zasadnicza stanowi, że Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrze­ ganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego te ry to riu m 2. Ponadto, Konstytucja RP jed ­ noznacznie określa, że Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. Powołuje on Ministra Obrony Narodowej i za jego pośrednictwem sprawuje w czasie pokoju zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi. M ianuje również i zwalnia Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz dow ódców Rodzajów Sił Zbroj­ nych. Natomiast w czasie w ojny Prezydent, na w niosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych3. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady M in istró w może wprowadzić stan w yjątkow y

2 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, W a rsza w a 19 97, a rt. 126, ust. 2. 3 Tamże, a rt. 134.

na części albo na całym te ry to riu m państwa4. Podkreślenia wymaga fakt, iż Pre­ zydent Rzeczypospolitej Polskiej może na w niosek Prezesa Rady M in istró w posta­ nowić o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zasto­ sowane siły i środki zostały wyczerpane.

W sytuacji wystąpienia zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na te ryto riu m Rzeczypospolitej Polskiej lub konieczności kolektywnej obrony w ramach zobowiązań międzynarodowych (sojuszniczych, koalicyjnych), Prezy­ dent na w niosek Rady M in istró w może wprowadzić stan w ojenny na części albo na całym te ryto riu m państwa. On też, na w niosek premiera, zarządza mobiliza­ cję i użycie sił zbrojnych do obrony państwa5. Postanawia także o stanie wojny, choć tylko w sytuacji, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, gdyż to Sejm decyduje o stanie w ojny i zawarciu pokoju6. I to właśnie Sejm może uchylić bez­ względną większością głosów, w obecności co najm niej połow y ustawowej liczby posłów, rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o wprowadzeniu stanu w o ­ jennego lub w yjątkow ego7.

Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego (RBN)8. Zwoływana z inicjatywy Prezydenta rozpatruje kwestie i wyraża opinie dotyczące m.in.:

• generalnych założeń bezpieczeństwa państwa, • założeń i kierunków polityki zagranicznej, • kierunków rozwoju Sił Zbrojnych,

• problem ów bezpieczeństwa zewnętrznego,

• zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego i środków ich przeciwdziałania. Dla zapewnienia forum współpracy organów władzy wykonawczej, Konstytu­

cja ustanawia jeszcze jeden organ w postaci Rady Gabinetowej, nieposiadającej jednakże żadnych kompetencji władczych9.

W yniki analizy d okum entów prawodawczych wskazują, że kompetencje gło­ w y państwa określone w Konstytucjiw sposób ogólny, w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa zostały uszczegółowione w szeregu ustaw i rozporządzeń. Jeszcze przed ostatnim i zmianami legislacyjnymi, zgodnie z zapisami zawartymi w Ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rze­

czypospolitej Polskiej, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, stojąc na straży su­ werenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego te ryto riu m , na w niosek Prezesa Rady M in istró w zatwierdzał Strategię Bezpie­ czeństwa Narodowego, w ydaw ał Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokum enty wykonawcze do Strategii Bezpie­

4 Tamże, a rt. 230. 5 Tamże, a rt. 136. 6 Tamże, a rt. 116. 7 Tamże, a rt. 231. 8 Tamże, a rt. 135. 9 Tamże, a rt. 141.

52

2 Istota i problem organizacji kierowania obronnością na poziomie polityczno-strategicznym w RP

czeństwa Narodowego, zatwierdzał plany krajowych ćwiczeń systemu obronne­ go i kierował ich przebiegiem czy też postanawiał o wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa. Ponadto m ógł zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierow ników innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności pań­ stwa. W zakresie sprawowania zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi określał, na w niosek Ministra Obrony Narodowej, głów ne kierunki rozwoju sił zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony państwa. M ó g ł również uczestniczyć w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych. Powyższe zadania Prezydent w ykonyw ał przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego (BBN), określając jego organizację oraz zakres działania10.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach je g o podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej11sprecyzowała sposób i zasady wprowadzania oraz znoszenia stanu wojennego. Określiła także kompetencje w ramach obrony państwa, jeżeli w czasie stanu w ojennego wystąpi taka konieczność. Kierowanie tą obroną scedowane zostało na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zobo­ wiązując go jednocześnie do współdziałania w tym zakresie z Radą Ministrów. W ramach sprawowania takiej funkcji um ożliw iono Prezydentowi postanawia­ nie o przejściu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania, o stanach gotowości bojowej, określanie zadań sił zbrojnych w czasie stanu w o ­ jennego oraz m ianowanie Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych. W świetle w spo­ mnianego aktu prawnego Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych podlegać m iał Prezy­ dentow i Rzeczypospolitej Polskiej, który zostałtakże upoważniony do zatwierdza­ nia planów operacyjnego użycia sił zbrojnych i uznawania określonych obszarów za strefy bezpośrednich działań wojennych.

Jak wspom niano, głowa państwa ma wykonywać zadania dotyczące bezpie­ czeństwa i obronności przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Do za­ kresu działania BBN należało g łów nie12:

• realizowanie powierzonych przez Prezydenta RP zadań w zakresie bezpieczeń­ stwa i obronności, w tym inicjowanie i udział w przygotowaniu koncepcji oraz

10 Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, W arsza w a , Dz.U. z 2 0 0 4 r., N r 24 1, poz. 2 4 1 6 z p ó ź n ie js z y m i z m ia n a m i, a rt. 4a, 5., 11.

11 Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelne­ go Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rze­ czypospolitej Polskiej, W ars za w a , Dz.U. z 2 0 0 2 r., N r 156, poz. 13 01, a rt. 2., 3., 8., 10., 16.

12 Zarządzenie Nr 2 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 sierpnia 2010 r. w spra­ wie organizacji oraz zakresu działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego; Załącznik do zarządzenia Nr 2 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 sierpnia 2010 r., Regulamin Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Zarządzenie Nr 1 Prezydenta Rzeczy­ pospolitej Polskiej z dnia 30 stycznia 2012 r. zmieniające zarządzenie w sprawie orga­ nizacji oraz zakresu działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

planów organizacji i funkcjonowania zintegrowanego systemu kierowania bezpieczeństwem narodow ym , a także nadzór nad ich realizacją w imieniu Prezydenta RP,

• m onitorow anie i analizowanie kształtowania się strategicznych w arunków bezpieczeństwa narodowego oraz przygotowywanie ocen i wynikających z nich w niosków dla Prezydenta RP,

• opracowywanie i opiniowanie d okum entów o charakterze strategicznym w zakresie bezpieczeństwa narodowego oraz nadzór nad realizacją zawartych w nich zadań,

• m o n ito ro w a n ie , ocena i opiniow anie bieżącej działalności Sił Zbrojnych RP, perspektywicznych program ów rozw ojow ych oraz planów operacyjnych ich użycia,

• współpraca z organami władzy publicznej i organizacjami społecznymi w spra­ wach dotyczących bezpieczeństwa narodowego,

• opracowywanie i opiniowanie z upoważnienia Prezydenta RP projektów ak­ tó w norm atywnych i innych aktów prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego.

Analiza doku m e n tó w dotyczących organizacji (por. rys. 2.2) i zakresu działa­ nia BBN pozwoliła wyszczególnić szereg zadań wspomagających sprawowanie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi w czasie pokoju i kryzysu oraz kierowanie obroną państwa w czasie wojny. Szczegółowy zakres zadań komórek organizacyj­ nych określał m.in., że Departam ent Analiz Strategicznych:

• m o n ito ro w a ł strategiczne w arunki bezpieczeństwa m iędzynarodowego i narodow ego w kontekście szans, wyzwań, ryzyka i zagrożeń dla bezpie­ czeństwa RP,

• opin io w a ł projekty Strategii Bezpieczeństwa Narodowego, Polityczno-Strate- gicznej Dyrektywy Obronnej RP,

• spraw ował nadzór nad realizacją zadań zawartych w dokumentach strategicz­ nych wydawanych lub zatwierdzanych przez Prezydenta RP,

• w spółpracow ał z organami władzy publicznej w zakresie strategii i polityki bezpieczeństwa narodowego.

Do zakresu działania Departamentu Prawa i Bezpieczeństwa Pozamilitarnego należało:

• gromadzenie informacji o wewnętrznych i zewnętrznych pozamilitarnych zagrożeniach dla bezpieczeństwa państwa, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa publicznego i społeczno-gospodarczego oraz przygotowywa­ nie stosownych ocen w tym zakresie,

• przygotowanie koncepcji strategicznej oraz zadań stru ktu r państwa w poza­ militarnych dziedzinach bezpieczeństwa narodowego (w szczególności: bez­ pieczeństwo publiczne, informacyjne, społeczne, gospodarcze),

• m onitorow anie, analiza i ocena bieżącej działalności administracji publicznej, p o d m io tó w gospodarczych i organizacji społecznych w pozamilitarnych dzie­ dzinach w zakresie bezpieczeństwa narodowego w czasie pokoju oraz planów ich funkcjonowania w czasie kryzysu i wojny.

54

2 Istota i problem organizacji kierowania obronnością na poziomie polityczno-strategicznym w RP

Rys. 2.2. Struktura organizacyjna Biura Bezpieczeństwa Narodowego Prezydenta Bronisława Komorowskiego

Ź ró d ło : J. K ręcikij, J. L e w a n d o w s k i, Organizacja dowodzenia..., s. 109.

Na podstawie analizy źródłowych doku m e n tó w można stwierdzić, że szczegól­ ną rolę we wspomaganiu sprawowania urzędu Prezydenta w zakresie zwierzch­ nictwa nad siłami zbrojnymi i kierowania obroną państwa pe łn ił Departament Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi. Do zakresu jego zadań należało głównie: • m onitorow anie bieżącego funkcjonowania Sił Zbrojnych i przygotowywanie

stosownych ra p o rtó w dla Prezydenta RP oraz Szefa Biura,

• analizowanie i przedstawianie w niosków oraz propozycji dotyczących trans­ form acji Sił Zbrojnych i ich w pływ u na zdolności obronne państwa,

• opiniowanie propozycji dotyczących głównych kierunków rozwoju Sił Zbroj­ nych oraz ich przygotowań do obrony państwa,

• opiniowanie w niosków o użycie Sił Zbrojnych na te ryto riu m Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza granicami państwa,

• m onitorow anie, analiza i ocena zaangażowania Sił Zbrojnych w operacjach międzynarodowych oraz współpracy obronnej z innymi państwami i organi­ zacjami m iędzynarodowym i,

• udział w projektow aniu organizacji i zasad funkcjonowania zintegrowanego systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (kierowania obronnością i zarządzaniem kryzysowym) w czasie pokoju, kryzysu i wojny,

• m onitorow anie i dokonywanie bieżącej oceny funkcjonowania systemu kiero­ wania bezpieczeństwem narodowym.

2 . 3 . Rd l a i z a d a n i a Ra d y Mi n i s t r ó w i Mi n i s t r a Db r d n y

N A R D D D W E J w KIE R D W AN IU O B R O N Ą PA Ń STW A

Rada M in is tró w , jako organ s pra w ujący w ładzę w y ko na w czą, zgodnie z zapisami z a w a rty m i w Konstytucji13 zapew niała (i zapew nia) bezpieczeństw o zew nę trzn e, w e w n ę trz n e pa ństw a i po rząd ek publiczny oraz sp ra w u je og ólne k ie ro w n ic tw o w dziedzinie o b ro n n o ś c i kraju. W ram ach zapew nia nia z ew nę trz n ego bezpieczeń­ stwa pa ństw a i spra w o w a n ia o g ólneg o k ie ro w n ic tw a w dziedzinie ob ro n n o ś c i kraju do zadań Rady M in is tr ó w należało m .in .14:

• o p ra c o w y w a n ie p r o je k tó w strategii bezpieczeństw a na ro d o w e g o ,

• p la n o w a n ie i realizacja p rz y g o to w a ń o b ro n n y c h pa ństw a, zapew niających je g o fu n k c jo n o w a n ie w razie z ew nę trz n ego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie w ojny, w ty m p la n o w a n ie przedsięwzięć gospo darczo -ob ro nn ych oraz zadań w y k o n y w a n y c h na rzecz Sił Z brojnych i w o js k sojuszniczych, • p rz y g o to w y w a n ie system u kie ro w a n ia bezpieczeństw em n a ro d o w y m , w ty m

o b ro n ą pa ństw a, i o rg a n ó w w ła d z y publiczne j do fu n k c jo n o w a n ia na s ta n o w i­ skach kie row a nia ,

• u trz y m y w a n ie stałej g o to w o ś c i o b ro n n e j pa ństw a, w n io s k o w a n ie do Prezy­ de nta Rzeczypospolitej Polskiej o je j podw yższanie w razie z ew nę trz n ego za­ grożenia bezpieczeństw a i w czasie w o jn y oraz o je j ob niżanie s to s o w n ie do zm niejszania stopnia zagrożenia,

• określanie o b ie k tó w szczególnie w ażnych dla bezpieczeństw a pa ństw a, w ty m ob ro n n o ś c i, oraz p rz y g o to w y w a n ie ich szczególnej ochrony.

Rada M in is tr ó w k ie row a ła d ziała niam i a d m in is tra c ji p a ń s tw o w e j w sferze o b ro n n o ś c i poprzez m in is tró w , w o je w o d ó w , organy a d m in is tra c ji p a ń s tw o w e j i sam o rz ą d o w e j. Organy te rea lizo w ały zadania przy p o m o c y w ła ś c iw y c h urzę­ d ó w o o d p o w ie d n io p rz y g o to w a n e j s tru k tu rz e organizacyjnej, zaś w czasie w o jn y w oparciu o system s tan ow isk kierow ania.

W y n ik i analizy d o k u m e n tó w wskazują, że szczególną rolę o d g ry w a ł w ty m za­ kresie M in is te r O b ro n y N a ro d o w e j, będąc naczelnym org an em a d m in is tra c ji pań­ s tw o w e j w dziedzinie o b ro n n o ś c i pa ństw a w czasie p o k o ju 15. K ie ro w a ł on cało­ kształtem działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz p r z y g o to w y w a ł założenia o b ro n n e państw a. P onadto do szczegółowego zakresu zadań M in istra O b ro n y N a ro d o w e j należało16:

• rea lizo w an ie generalnych założeń, decyzji i w yty c z ny c h Rady M in is tr ó w w za­ kresie o b ro n y pa ństw a i k o o rd y n o w a n ie realizacji w yn ikających z nich zadań, • s p ra w o w a n ie nadzoru nad realizacją zadań ob ro n n y c h ,

• s p ra w o w a n ie o g ólneg o k ie ro w n ic tw a w spraw ach w y k o n y w a n ia powszech­ nego ob o w ią z k u obrony,

13 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, a rt. 146.

14 Ustawa z dn. 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, a rt. 6.

15 Ustawa z dn. 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej, W arsza w a , Dz.U. z 1 9 9 5 r., N r 10, poz. 56, a rt. 1.

56

2 Istota i problem organizacji kierowania obronnością na poziomie polityczno-strategicznym w RP

• kierowanie administracją rezerw osobowych dla celów powszechnego obo­ wiązku obrony,

• realizowanie decyzji Rady M in istró w w zakresie udziału Rzeczypospolitej Polskiej w wojskowych przedsięwzięciach organizacji międzynarodowych oraz w zakresie wywiązywania się ze zobowiązań m ilitarnych, wynikających z u m ó w międzynarodowych,

• utrzymywanie kontaktów z resortami obrony innych państw oraz z wojskowy­ mi organizacjami m iędzynarodowym i,

• kierowanie działalnością gospodarczą w Siłach Zbrojnych.

• wykonywanie uprawnień naczelnego organu administracji państwowej w sto­ sunku do terenowych organów administracji wojskowej i innych organów wojskowych.

M in iste r Obrony N arodowej kiero w a ł działalnością m inisterstw a i Sił Zbroj­ nych bezpośrednio oraz przy pom ocy Szefa Sztabu Generalnego Wojska Pol­ skiego, sekretarza lub sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu (rys. 2.3). Podej­ m o w a ł decyzje w sprawach związanych ze strukturą, organizacją i działalnością Sił Zbrojnych, po zasięgnięciu opinii lub na w niosek Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego17. Kluczową rolę w M inisterstw ie Obrony Narodowej w za­ kresie kierowania obronnością i dowodzenia siłami zbrojnym i odgryw ały piony Podsekretarza Stanu ds. Polityki Obronnej i Szefa Sztabu Generalnego WP. Pod­ sekretarz Stanu ds. Polityki O bronnej kierow ał podporządkowanym i mu nastę­ pującym i departam entam i:

• Polityki Bezpieczeństwa Międzynarodowego, • Strategii i Planowania Obronnego,

• Wojskowych Spraw Zagranicznych.

Zgodnie z zapisami zawartymi w ówczesnym regulaminie organizacyjnym M i­ nisterstwa Obrony Narodowej Departament Polityki Bezpieczeństwa Międzyna­ rodow ego18:

• określał założenia, cele i zadania polskiej polityki obronnej i bezpieczeństwa w aspekcie m iędzynarodowym ,

• opracow yw ał wytyczne, analizy, prognozy, plany i wnioski w odniesieniu do międzynarodowych aspektów polityki obronnej i bezpieczeństwa państwa, • uczestniczył w procesach planowania obronnego NATO oraz UE,

• m o n ito ro w a ł procesy zachodzące w sferze bezpieczeństwa m iędzynarodowe­ go, kształtowania się polityki obronnej kluczowych państw, rozwoju zagrożeń, kryzysów i konfliktów oraz reakcji na nie społeczności międzynarodowej. D epartam ent Strategii i Planowania O bronnego p rzygotow yw ał projekty założeń kształtujących system obronny państwa oraz pro je kty d o k u m e n tó w i wytycznych dotyczących obrony państwa i organizacji systemu kierowania

17 Tamże, a rt. 3.

18 Załącznik do Zarządzenia Nr ĄO/MON Ministra Obrony Narodowej z dn. 22 listopada 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej, W a r­ szawa, M O N 20 0 6 .

bezpieczeństwem narodow ym . Realizował zadania M inistra w zakresie strategii i planowania obronnego, poprzez opracow yw anie i aktualizację Strategii Bez­ pieczeństwa N arodowego RP, Polityczno-Strategicznej Dyrektyw y Obronnej RP oraz Planu Reagowania O bronnego RP. Organizował także proces planowania operacyjnego w organach adm inistracji publicznej na okres zewnętrznego za­ grożenia bezpieczeństwa państwa, określał założenia do planowania obronnego oraz w ytyczał perspektywiczne kierunki rozwoju systemu obronnego państwa. Do zakresu jego odpowiedzialności należała również koordynacja pozam ilitar­ nych przygotowań obronnych, współpracy cyw ilno-w ojskow ej oraz fu n kcjo n o ­ wania systemu obronnego państwa w różnych stanach gotow ości obronnej.

MINISTER OBRONY NARODOWEJ (MON)

SEKRETARIAT MON ' ' GABINET POLITYCZNY MON

SZEF SZTABU GENERALNEGO WP

Rys. 2.3. Organizacja Ministerstwa Obrony Narodowej

Ź ró d ło : J. K ręcikij, J. L e w a n d o w s k i, Organizacja dowodzenia..., s. 112.

Departam ent Wojskowych Spraw Zagranicznych był odpowiedzialny za orga­ nizację wojskowej w spółpracy międzynarodowej, a w szczególności za koordyno­ wanie współpracy resortu z instytucjami m iędzynarodowym i i innymi państwami w zakresie udziału sił zbrojnych w misjach poza granicami kraju. Zajm ow ał się także przygotowywaniem projektów d okum entów wymaganych prawem krajo­ w ym do udziału Wojska Polskiego w misjach międzynarodowych oraz pracami związanymi z udziałem i m onitorow aniem działalności polskich obserw atorów wojskowych w misjach międzynarodowych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) oraz Organizacji Bezpieczeństwa i W spółpracy w Europie (OBWE).

58

2 Istota i problem organizacji kierowania obronnością na poziomie polityczno-strategicznym w RP

Istotną rolę w MON odgryw ały również Służba K ontrw yw iadu W ojskowego (SKW) oraz Służba W yw iadu W ojskowego (SWW). Do ich zasadniczych zadań należały19:

• ochrona bezpieczeństwa jednostek wojskowych, innych jednostek organiza­ cyjnych MON oraz żołnierzy wykonujących zadania służbowe poza granicami państwa,

• uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie w ła ­ ściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla:

- bezpieczeństwa potencjału obronnego Rzeczypospolitej Polskiej, - bezpieczeństwa i zdolności bojow ej SZ RP,

- w arunków realizacji przez SZ RP zadań poza granicami państwa, • rozpoznawanie i przeciwdziałanie:

- m ilitarnym zagrożeniom zewnętrznym godzącym w obronność Rzeczypo­ spolitej Polskiej,

- zagrożeniom m iędzynarodowym terroryzm em ,

• rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i m ateriałami w ybuchow ym i oraz tow aram i, technologiam i i usługami o znaczeniu strate­ gicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodo­ wego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrze­ nianiem te j broni oraz środków jej przenoszenia,

• rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających w p ły w na obronność państwa oraz zdolność bojow ą SZ RP, a także podejm owanie działań mających na celu elim inowanie tych zagrożeń.

W razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie w ojn y plano­ w ano uruchom ienie systemu kierowania bezpieczeństwem narodow ym , w tym obroną państwa. Określono, że w jego skład w ejdą organy w ładzy publicznej i kierownicy jednostek organizacyjnych, którzy w ykonują zadania związane z kierowaniem bezpieczeństwem narodow ym oraz organy dowodzenia Siłami Zbrojnym i RP, w ty m Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, z chwilą jego m ianow a­ nia. W ty m celu zamierzano przygotowyw ać głów ne i zapasowe stanowiska kie­ rowania m.in. dla20:

• Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, • Prezesa Rady Ministrów,

• ministrów, centralnych organów administracji rządowej oraz w ojewodów . Stanowiska kierowania (główne i zapasowe) Prezydenta, Prezesa Rady M ini­ strów oraz m inistrów i centralnych organów administracji rządowej, wskazanych przez Prezesa Rady Ministrów, tw orzyć m iały Centralne Stanowisko Kierowania Obroną Państwa (rys. 2.4). Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że zapasowe

19 Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, W arsza w a , Dz.U. z 2 0 0 6 r., N r 104, poz. 70 9, a rt. 5. i 6. 20 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania

systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, par. 2., ust. 1., 2., 11., 12., W arsza­ w a , D z ie n n ik U s ta w n r 9 8 /2 0 0 4 , poz. 978.

stanowiska kierowania dla Prezydenta, Prezesa Rady M in istró w oraz m inistrów i centralnych organów administracji rządowej, wskazanych przez Prezesa Rady M in istró w przygotowywać m iał M inister Obrony N arodowej21.

Rys. 2.4. Centralne Stanowisko Kierowania Obroną Państwa

Ź ró d ło : J. K ręcikij, J. L e w a n d o w s k i, Organizacja dowodzenia..., s. 114.

W yniki badań pozwalają na stwierdzenie, iż zasadniczym problem em kiero­ wania obronnością Rzeczypospolitej Polskiej na poziomie polityczno-strategicz- nym jest niewłaściwy podział kompetencji w tym zakresie pomiędzy dwom a or­ ganami władzy wykonawczej - Prezydentem RP i Radą M inistrów. Obowiązujące akty prawne w tym zakresie wskazują, że o ile w czasie pokoju za całokształt pro­ blem atyki obronności (w aspekcie m ilitarnym i pozamilitarnym) odpowiada pra­ w ie całkowicie Rada M inistrów, o tyle w czasie w ojny obroną państwa kierować ma Prezydent RP w e współdziałaniu z Radą M in istró w (rys. 2.5).

Współdziałanie zazwyczaj rozumiane jest jako dobrow olna współpraca co najm niej dwóch niezależnych od siebie podm iotów . Pojawia się zatem sytuacja problem owa: kto z dwóch współdziałających jest ostatecznym decydentem w tak tru d n e j i skrajnej dla państwa sytuacji, jaką jest wojna? Czy Prezydent, jak się w ydaje nieposiadający ku tem u odpowiedniego aparatu wykonawczego, niebę- dący przełożonym Ministra Obrony, ani tym bardziej Prezesa Rady M inistrów ? Czy też właśnie rząd, decydujący o budżecie obronnym , kierujący siłami zbrojnymi, dysponujący niezbędnym aparatem kierowania i dowodzenia oraz odpowiedzial­

60

2 Istota i problem organizacji kierowania obronnością na poziomie polityczno-strategicznym w RP

ny za bezpieczeństwo zewnętrzne państwa? Wynikające z tych niejasności kon­ sekwencje mogą negatywnie w pływ ać na sprawność kierowania obroną Polski w czasie konfliktu zbrojnego.

Rys. 2.5. Kierowanie obroną państwa w czasie w ojny - problem współdziałania Prezydenta RP i Rady Ministrów.

Z m i a n y w k i e r d w a n i u

□ B R D N N D Ś C I ^ P D L S K I

Kierowanie szeroko rozumianą obronnością Rzeczypospolitej Polskiej jest pra­

W dokumencie Silne i słabe strony podsystemu obronnego systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej (Stron 50-90)