Konferencje, zjazdy, szkolenia
spokojnie kontemplować inność, dziwaczność, a nawet destrukcję. Tragedię ludzką, lęk, zło można uspokoić myślami: to GDZIEŚ, nie u NAS, to ONI są źli, MY jesteśmy dobrzy, ONI są niekompetentni, MY jesteśmy zawsze przygotowani. Czasem też można się pośmiać, bo takie zachowanie to przecież błazenada, tak nie można myśleć.O postawach terapeutów, pacjentów i potrzebie wzajemnego szacunku dyskutowała ze zgromadzo‑
nymi prof. Adela Barabasz w ramach warsztatu pt.
„Dobra czy zła psychoterapia. Kiedy terapia pomaga, a kiedy szkodzi?”.
Koleżanka Anna Gajewska ‑Czyżyk z Oddziału Psychiatrii Sądowej Aresztu Śledczego w Szczecinie przybliżyła kolegom zagadnienie metasymulacji, która niejednokrotnie utrudnia orzekanie lekarskie u osób zagrożonych osadzeniem.
Wbrew nazwie nie generuje tylko pozytywnych sta‑
nów emocjonalnych. Receptory dopaminergiczne odpowiadają za pobudzanie procesów motywacyj‑
nych, a opioidowe µ (mi) za fazę konsumpcyjną i tzw. chwilowy dobrostan emocjonalny. Aktywacja zaś receptorów κ (kappa)
powoduje zahamowa‑
nie, apatię, niekiedy dysforię. Zatem pobu‑
dzenie układu nagrody nie zawsze związane jest z dobrostanem człowieka.
Fakty te omawiali w referatach poświęco‑
nych nowoczesnym for‑
mom leczenia alkoholi‑
zmu prof. Przemysław Bieńkowski z IPiN i pro‑
rektor ds. nauki PUM
prof. Jerzy Samochowiec. Doniesienie prof. Bin‑
kowskiego noszące tytuł „Od receptora do kolej‑
Nie zabrakło i tym razem wykładu dotyczą‑
cego ściśle genetyki psychiatrycznej. Szczecin jest
Alexander G. Bell, znany jako wynalazca telefonu, nieznany jed‑
cie mierzyć zapach…”.
Zgodnie z jego sugestią omawiano znaczenie za‑
pachu jako markera dla wczesnego rozpoznawa‑
Działanie receptorów µ…
Konferencje, zjazdy, szkolenia
nia zaburzeń psychicznych. Doktor Justyna Pełka‑
‑Wysiecka przedstawiła interesujące wyniki badań własnych dotyczących rozróżniania za pomocą zdol‑
ności do identyfikacji określonych zapachów schi‑
zofrenii z zespołem deficytu i schizofrenii bez ze‑
społu deficytu (praca zrealizowana w ramach gran‑
tu MNiSW nr NN402 456738). W wystąpieniu do‑
tyczącym ADHD dr Izabela Gorzkowska omówi‑
ła prawdopodobieństwo istnienia nadwrażliwości na zapachy u pacjentów z zaburzeniem hiperki‑
netycznym (grant MNiSW nr NN 402 465540). Za‑
burzeniom zmysłów poświęciła też część swojego wystąpienia „Wyspy geniuszu” dr hab. Agniesz‑
ka Słopień (grant MNiSW nr NN2PO5E13129). Sa‑
wanci, mając upośledzony jeden ze zmysłów, do‑
świadczają większej wrażliwości w innych obsza‑
rach, co owocuje niekonwencjonalnymi zdolno‑
ściami muzycznymi, malarskimi, rzeźbiarskimi (Leslie Lemke, Ping Lian Yeak, Alonzo Clemons).
Warsztaty poświęcone spojrzeniu na problemy zdrowia psychicznego przez pryzmat sztuki cieszyły się wśród uczestników ogromnym powodzeniem.
Artystyczna alegoria jest tym, co pozwala nam, psychiatrom, na nieinwazyjny podgląd umysłu pacjenta. Możliwość taką stwarzały warsztaty dotyczące fascynacji
psychiatrią w kinemato‑
grafii, prowadzone przez kol. Beatę Bychawską‑
‑Jadczyk i Ewę Rut‑
kowską, przedstawia‑
jące znane i mniej znane fragmenty filmów z psy‑
chiatrycznymi objawami w roli głównej, opatrzone komentarzem o osobi‑
stych wypowiedziach autorów obrazów. Jeśli
chcecie Państwo zmierzyć się z własnymi emo‑
cjami dotyczącymi rozumienia psychozy, zaburzeń obsesyjWno ‑kompulsywnych, uzależnień, depresji, obejrzyjcie „Salę samobójców”, „Lęk wysokości”,
„Dzień Świra”, „Detektywa Monka”, „Wszyscy jeste‑
śmy Chrystusami” lub kultowy „Train spotting” i „Lot nad kukułczym gniazdem”.
Fotografia, malarstwo, prasa to obszary, któ‑
rymi zajmowali się nasi goście. Profesor US Andrzej Potemkowski, pasjonat fotografii, przedstawił sporą garść tajemnic dotyczących niektórych publikowa‑
nych prac i omówił niejednokrotnie zaskakujące konteksty ich powstawania. Doktor J. Gościniak w wykładzie pt. „Od Izabeli Łęckiej do Barbie: jakie czasy taka lalka”, omawiając ewolucję lalki Barbie, zanalizował wpływ konsumpcjonizmu mierzonego rozwojem przemysłu zabawkarskiego na kształto‑
wanie postaw wśród kobiet. Doktor Sonia Rammer z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu przybliżyła różnice i podobieństwa pomiędzy sztuką a pornogra‑
fią. W trwających, niestety, równolegle warsztatach koledzy seksuolodzy dzielili się wiedzą dotyczącą stereotypów i norm społecznych w rozwoju psycho‑
społecznym człowieka (dr Stanisław Dorosz) i kon‑
trowersjami powiązanymi ze społecznymi ocenami życia seksualnego senio‑
rów (mgr Jacek Kurpisz).
Piątkowy wieczór zakoń‑
czyła Joanna Szczepkow‑
ska, która po mistrzow‑
sku pokazała psychia‑
trom, o co tak naprawdę chodzi w ADHD i dla‑
czego jest to takie trudne zarówno dla przeżywa‑
jących deficyt uwagi pacjentów, jak i diagno‑
zujących ich lekarzy.
Zafascynowani…
Refleksyjne autorki warsztatu fascynacji psychiatrią w kinematografii Doktor Justyna Pełka ‑Wysiecka
Konferencje, zjazdy, szkolenia
Biuletyn Informacyjny nr 2 (80) 2013
25
Już po raz drugi odbyło się w Szczecinie Bałtyc‑
kie Spotkanie dotyczące Komórek Macierzystych (Second Baltic Stem Cell Meeting) – międzynaro‑
dowa konferencja naukowa organizowana w związku z realizacją projektu współfinansowanego przez Unię
Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka pn. „Innowacyjne metody wykorzystania komórek macierzystych w medycy‑
nie” (POIG.01.01.02 ‑00 ‑109/09), którego Pomor‑
ski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie jest bene‑
ficjentem. W ramach konsorcjum projektu z PUM współpracują również: Uniwersytet Jagielloński, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Cen‑
trum Medyczne Kształcenia Podyplomowego oraz Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego w Warszawie.
Na trzy dni zjechała do naszego województwa elita naukowców z Europy, Ameryki Północnej i Południowej, Australii oraz Azji, pracujących nad komórkami macierzystymi izolowanymi z doro‑
słych tkanek. Organizatorem przedsięwzięcia był zespół prowadzony przez prof. Mariusza Z. Rataj‑
czaka z Katedry i Zakładu Fizjologii PUM.
Gościliśmy m.in. prof. Wiesława Jędrzejczaka – konsultanta krajowego w dziedzinie hematologii,
dr Magdalenę Kucię – biorącą udział w odkryciu komórek VSELs, prof. Andrzeja Bartkego – którego zainteresowania badawcze skupiają się na procesie starzenia. Profesorowie Zbigniew Darżynkiewicz, Malcolm Alison, Peter Quesenberry to tylko kilka nazwisk z listy ponad 40 wybitnych naukowców.
Była to prawdziwa uczta intelektualna, którą można określić jako święto komórek macierzystych. Wybitni
mIĘdzYnarodoWa KonFerenCJa seCond baLtIC stem CeLL meetInG
Konferencję podsumował towarzyszący nam od lat prof. Jerzy Vetulani. W wykładzie „Energia życiowa i umierający mózg”, obejmującym refleksję nad nieuchronnością śmierci, ponownie powrócił do znaczenia układu opioidowego dla człowieka, tym razem w momencie umierania.
Dziękując wszystkim uczestnikom, wykładow‑
com, sponsorom, jak i naszym nieocenionym Annie
Sadkowskiej i Agnieszce Biernat, bez których zaan‑
gażowania w sprawy organizacyjne konferencja nie mogłaby się odbyć, zapraszamy na X Graniczne (?) Zachodniopomorskie Dni Psychiatryczne.
dr Izabela Gorzkowska, Zdjęcia Grzegorz Gorzkowski
Konferencje, zjazdy, szkolenia
specjaliści zagraniczni, jak i krajowi eksperci pre‑
zentowali dane dotyczące wykorzystania komórek macierzystych w leczeniu szeregu schorzeń, nie tylko układu krwiotwórczego, ale m.in. również uszkodzonego mięśnia sercowego, narządu ruchu, ośrodkowego układu nerwowego, siatkówki oka oraz kości i stawów. Szczególną uwagę poświęcono pro‑
blematyce tzw. małych komórek macierzystych przy‑
pominających komórki embrionalne (ang. very small embryonic ‑like stem cells, VSELs). Szereg zespołów z różnych niezależnych ośrodków prezentował dane wskazujące, że komórki te mają szansę stać się alternatywą dla komórek izolowanych z zarodków czy też tzw. indukowanych komórek pluripoten‑
cjalnych. Komórki VSELs nie niosą bowiem ze sobą ryzyka powstawania nowotworów (potworniaków) i w przeciwieństwie do indukowanych komórek pluripotencjalnych są stabilne genetycznie.
Szczególną uwagę zwrócił referat prof. Diane Krause z Yale University w USA, która wskazała, że komórki VSELs są w stanie regenerować nabło‑
nek pęcherzyków płucnych, oraz referat prof. Deepy Bhathyi z Indyjskiej Akademii Nauk pokazujący, że VSELs w jajnikach i jądrach mogą stać się pre‑
kursorami gamet. Interesujące wykłady dotyczyły również poznawania mechanizmów oraz optyma‑
lizacji mobilizacji do krwi obwodowej ze szpiku kostnego krwiotwórczych komórek macierzy‑
stych. W sesji tej zaprezentowali swoje dane m.in.
prof. Tsvee Lapidot z Instytutu Weizmana w Izraelu, prof. Louis Pelus z Univeristy of Indiana w USA oraz prof. Jean ‑Pierre Levesque z Uniwersytetu w Bris‑
bane w Australii. Osobna sesja dotyczyła aspektów etycznych wykorzystania zdobyczy biotechnologii – znakomity wykład zaprezentował ks. Tomasz Trafny z Papieskiej Rady ds. Kultury i Nauki w Watykanie.
O aspektach komercjalizacji komórek macierzystych
mówiła dyrektor zarządzająca jednej z instytucji w Nowym Jorku – dr Robin Smith.
Konferencja była doskonałą okazją do wymiany poglądów, kontaktów naukowych i zapoznania się z najnowszą wiedzą z dziedziny biologii komórek macierzystych. Mamy nadzieję, że zdobyte tam doświadczenia okażą się cenne i pożyteczne zarówno dla pracowników naszego Uniwersytetu, społecz‑
ności akademickiej miasta Szczecina, jak i licznie przybyłych uczestników z całego kraju. Interesujący okazał się nie tylko udział w wykładach oraz formal‑
nych spotkaniach, ale także dyskusje dopełniające sesje naukowe. Wierzymy głęboko, że to swoiste święto intelektualne zaowocuje nowymi współpra‑
cami, pomysłami i przyczyni się do rozwoju terapii komórkowych w naszym regionie. Wierzymy rów‑
nież, że za dwa lata na kolejnym zjeździe będziemy mogli ponownie pochwalić się naszymi lokalnymi osiągnięciami i pokazać w pełni uroki Szczecina i Pomorza Zachodniego.
Patronat honorowy nad konferencją objęli: Bar‑
tosz Arłukowicz – minister zdrowia, Marcin Zydo‑
rowicz – wojewoda zachodniopomorski, Wojciech Drożdż – wicemarszałek województwa zachodnio‑
pomorskiego, Piotr Krzystek – prezydent Szcze‑
cina, prof. Andrzej Ciechanowicz – rektor PUM, prof. Maciej Żylicz – prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, dr Mariusz Pietrzak – prezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Szczecinie.
Konferencja zorganizowana została przy wsparciu finansowym otrzymanym z budżetu województwa zachodniopomorskiego.
prof. dr hab. Mariusz Z. Ratajczak mgr Katarzyna Fiedorowicz Katedra i Zakład Fizjologii Zdjęcia: Katarzyna Fiedorowicz i Studio 22
Konferencje, zjazdy, szkolenia
Biuletyn Informacyjny nr 2 (80) 2013
27
regeneracyjnej. Szeroko omówione zostały również kwestie związane z samą medycyną regeneracyjną. Ponadto poruszono problem starzenia się w kontekście komórek macie‑
rzystych, a także przedstawiono aspekty prawne i etyczne dotyczące badań i wykorzy‑
stania tych komórek. Nowatorski wykład na temat roli mikrofl ory przewodu pokarmowego w patogene‑
zie chorób wątroby i układu pokarmowego wygłosił prof. Herbert Tilg z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii w Innsbrucku. Pre‑
legentami reprezentującymi naszą uczelnię był prof. Jerzy Samochowiec, który przedstawił nowa‑
torskie wyniki wskazujące na związek zespołów psy‑
chotycznych ze zmianami w migracji puli komórek macierzystych oraz aktywacją układu dopełniacza i poziomem bioaktywnych lipidów w surowicy krwi pacjentów, a także prof. Bogusław Machaliński oraz prof. Mariusz Z. Ratajczak.
„Komórki macierzyste są przyszłością i będą kie‑
dyś stosowane znacznie szerzej w terapii niż do tej pory, nie tylko ze wskazań hematologicznych, ale również w leczeniu innych chorób, takich jak zawał mięśnia sercowego, schorzenia ośrodkowego układu nerwowego czy cukrzyca” – powiedział prof. Mariusz Z. Ratajczak, prezes PTMR. – Niewątpliwie krew pępowinowa jest źródłem nie tylko komórek krwio‑
twórczych, ale wiemy również, że są tam takie praw‑
dziwe perełki – komórki znacznie wcześniejsze roz‑
wojowo, które będą mogły znaleźć zastosowanie w przyszłości w medycynie”.
dr Wojciech Marlicz mgr Katarzyna Fiedorowicz Katedra i Zakład Fizjologii Zdjęcia: Katarzyna Fiedorowicz i Studio 22 W dniach 31 maja – 1 czerwca br. w Szcze‑
cinie miała miejsce pierwsza konferencja Polskiego Towarzystwa Medycyny Rege‑
neracyjnej (PTMR), którego założycielami są prof. Mariusz Z. Ratajczak i dr Wojciech Marlicz. Wśród członków zarządu znajdują się wybitni naukowcy z Pomorskiego Uniwersy‑
tetu Medycznego w Szczecinie oraz przedstawiciele innych uczelni medycznych w Polsce. Głównym celem stowarzyszenia jest działalność publiczna na rzecz ochrony i promocji zdrowia w obszarze nowej dziedziny wiedzy medycznej – medycyny rege‑
neracyjnej – która realizowana jest m.in. poprzez opracowanie wskazań i standardów medycznych w leczeniu uszkodzeń narządowych z wykorzysty‑
waniem komórek macierzystych. Jednym z orga‑
nów Towarzystwa jest Rada Programowa skupia‑
jąca 20 wybitnych przedstawicieli reprezentujących różne dziedziny współczesnej medycyny – m.in.
hematologii (prof. Wiktor Jędrzejczak), kardiologii (prof. Michał Tendera i prof. Wojciech Wojakow‑
ski), gastroenterologii (prof. Grażyna Rydzewska, prof. Jarosław Reguła, prof. Krzysztof Marlicz), fi zjo‑
logii (prof. Tomasz Brzozowski), etyki (prof. Tomasz Trafny).
W konferencji wzięli udział wybitni eksperci z Europy (w tym z Polski), Ameryki Północnej, Ame‑
ryki Południowej, Australii i Azji, którzy zaprezen‑
towali autorskie prelekcje. Jednym z gości specjal‑
nych był prof. Hal E. Broxmeyer z USA – światowej sławy hematolog, który przeprowadził pierwsze udane przeszczepienie krwi pępowinowej. Tematyka spotkania koncentrowała się głównie na komór‑
kach macierzystych ze szpiku i krwi pępowino‑
wej, a następnie wykorzystaniu ich w medycynie