( R o s j a )
L o t ś le p y — to b e z w z g lę d n a k o n ie c z n o ś ć d la lo tn ic tw a h a n d lo w eg o . N a n a sz y c h e u r o p e js k ic h lin ja c h p o w ie trz n y c h , szc ze g ó ln ie n a ty ch , k tó r e k o n k u r u ją z p o - sp ie sz n e m i p o c ią g am i, łą c z ą c e m i P a r y ż z in n em i w ie lk ie
-1) A r ty k u ł B rin , in ż. lo t. cyw ., „L ‘A ir" , N r. 317, s ty czeń 1933 r.
Ś le p o j p o lo t, jeg o n ie o b c h o d im o s t n a w o z d u sz n y ch lin ija c h , jeg o fazy : w z lo t, p o lo t, p o ja w k a . W ie s tn ik W o z- d u sz n a w o F ło ta , N r. 6, 1933 r.
m i o śro d k a m i, ru c h p o w in ie n się o d b y w a ć z d o k ła d n o ś c ą k o le i ż e la z n e j. S a m o lo t tr a n s p o r to w y p o w in ie n o d la ty w ać i p r z y la ty w a ć w o k re ś lo n y m c z a sie b e z ż a d n y c h w y ją tk ó w .
W z im ie je d n a k p e łn o w a rto ś c io w y p r z e lo t c z ę s to k ro ć b y w a u tru d n io n y . J e s t to o k re s lo tó w n ie z a k o ń c z o n y c h lub z u p e łn ie n ie w y k o n a n y c h z e w z g lę d u n a p o g o d ę, co b a rd z o o b n iż a re g u la rn o ś ć k o m u n ik a c ji. C h o c ia ż w o s t a t n ic h c z a sa c h r e g u la rn o ś ć t a w z r o s ła z n a c z n ie i w p e w n y c h T o w a rz y s tw a c h s ię g a 99 % , je d n a k d la c ało śc i w y
K® 9 P R Z E G L Ą D L u iN lC Z '* 425
426 P R Z E G L Ą D L O T N IC Z Y M 9
T a n ie c te n w c ią g a p r z y r z ą d y a e ro n a w ig a c y jn e , k tó r e w s k u te k b e z w ła d n o ś c i ic h m ec h an iz m ó w „ n ie p o d ą ż a ją "
z a ru c h a m i sa m o lo tu i p ilo t m u si „ tra n s fo rm o w a ć " ich w s k a z a n ia .
J e s t to n a jtr u d n ie js z a m e to d a lo tu ; w y m a g a o n a d u żej u m ie ję tn o ś c i, k t ó r ą się z d o b y w a ty lk o d z ię k i d o św ia d c ze n io m , g d y ż w s k a z a n ia p rz y rz ą d ó w , w y k a z u ją c rz e c z y w is te p o ło ż e n ie s a m o lo tu , s z y b k o się z m ie n ia ją i to tern sz y b c ie j, im w ię k sz e są ru c h y s a m o lo tu , T y lk o b a r d z o w p ra w n i p ilo c i m ogą, b ez zm ę c z e n ia , „ tr a n s f o r m o w a ć " w s k a z a n ia p rz y rz ą d ó w ; ła tw o w ięc so b ie w y o b ra z ić z n a c z e n ie c z y n n ik a d o ś w ia d c z e n ia p ilo ta w te j p ra c y .
Z a d a n ie lą d o w a n ia ro z w ią z u je się o w ie le tr u d n ie j, je ż e li n ie s to so w a ć s y s te m u k ilk u lo tn is k . J e d n a k ż e •—
o b e cn ie ju ż l ą d u j ą s a m o lo ty b e z n a jm n ie js z y c h u s z k o d zeń , w y k o r z y s tu ją c z w y k łe sp o so b y , k tó re , g d y się je nieco u d o s k o n a li, d a d z ą ś w ie tn e w y n ik i.
RYS. 1. Ł A D O W A N IE WE M GLE N A LO T N IS K O ZE STACJĄ R ADJO PE LE N G A TO R A .
1. S a m o l o t z n a j d u j e się w o d l e g ło ś c i 15 k m i od t e j c h w ili w y s y ł a s w ó j s y g n a ł co m in u tę .
2. P il o t o t r z y m u j e ciś nie nie b a r o m e t r y c z n e i p r z e s u w a s w ó j w y s o k o ś c i o m i e r z na p o p r a w i o n ą w y s o k o ś ć .
3. S a m o l o t , k i e r o w a n y p r z e z ra d jo , z a c z y n a p o w o l i się z n iż a ć .
4. P o p r z e j ś c i u p o s t e r u n k u r a d j o p e le n g a t o r a , lec i on w t y m ż e k i e r u n k u w ciągu 6 m i n u t , s k r ę c a n a 180°, po 5 — 6 m i n u t a c h z n i ż a się p o d k ą t e m 10°.
5. R a d j o n a k i e r o w u j e p i lo t a z a l e ż n i e o d z m i a n y k i e r u n k u . J e ż e l i j e s t m n i e j s z e o d a, w y k o n u j e się l ą d o w anie, p r z y c z e m p i l o t w y r ó w n u j e s a m o l o t n a w y s o k o ś c i ni e w i ę k s z e j , n i ż 2 m ; w p r z e c i w n y m w y p a d k u s a m o lo t w z n o s i się i r o z p o c z y n a m a n e w r n a n o w o .
Ż eb y d o się g n ą ć ziem i, s a m o lo t w in ie n z n iż a ć s ię p o d o k re ś lo n y m k ą te m . Z m n ie js z a ją c te n k ą t d o m inim um , p r z e d z e tk n ię c ie m się z ziem ią, u z y s k u je się, że u d e r z e n ie p o z io m e r ó w n a się z eru .
W y n ik a z teg o , że d la s a m o lo tu , k tó r y d o le c ia ł do lo tn is k a , p o z o s ta je ty lk o o k re ś lić k ą t z n iż a n ia się, żeb y d o tk n ą ć z ie m i w n a le ż n e j ch w ili; lą d o w a n ie o d b ę d z ie się n o rm a ln ie .
O b ecn ie ła tw o je s t n a d a ć sa m o lo to w i p o trz e b n y k ie r u n e k i u m o żliw ić m u z a c h o w a n ie teg o k ie ru n k u , s to s u ją c la t a r n i e e le k try c z n e ( r a d io ) , w y rz u c a ją c e w ą s k i
sn o p p ro m ie n i, w k tó ry c h s a m o lo t u tr z y m u je się z ap o m o - cą sw y ch o d b io rn ik ó w .
W y s o k o ś ć n a d lo tn is k ie m o k r e ś la się z d o s ta te c z n ą d o k ła d n o ś c ią p rz e z sk o ry g o w a n ie w y s o k o ś c io m ie rz a z g o d n ie z d a n em i, o trz y m a n e m i z r a d j o s ta ć ji n a lo tn is k u , n a k tó r e s a m o lo t z a m ie rz a lą d o w a ć , lu b te ż z a p o m o c ą s y g n a liz a c ji a ltim e try c z n e j, w y k o n y w a n e j p rz e z p o zio m e p ro m ie n ie e le k try c z n e r a d jo l a t a r n i, w y s y ła n e n a 2 -ch lub 3 -ch śc iśle o k re ś lo n y c h w y s o k o śc ia ch .
S p o s o b y b a rd z ie j e le m e n ta r n e p o z w o liły ju ż w y k o n y w a ć lą d o w a n ia bez w id o czn o ści, je d n a k ż e lo tn ic tw o c y w iln e k o r z y s ta ć m o że ty lk o ze sp o so b ó w w y p ró b o w a n y ch . K o n ie cz n e je s t, ż eb y z a g a d n ie n iu te m u z o s ta ło u d z ie lo n e w ięcej uw agi, g d y ż w te d y b y ło b y ono ro z w ią z a n e w c z a sie n a jk ró ts z y m , d z ię k i z a ś b e z p ie c z e ń s tw u lo tu n a w ie lo s iln ik o w y c h s a m o lo ta c h , k o m u n ik a c ja p o w ie tr z n a s ta ła b y się t a k r e g u la r n a , ja k i k o le jo w a .
L o t b y łb y z a w s z e p rz y je m n y , n a w e t d la n a jb a r d z ie j w y b re d n y c h p a s a ż e ró w .
STREFA INTERFERENCJI _______ C IS Z A 10 METR.
/ r _____________________ 2 METR. \
7t77?/ / / / / / / / / / /z / / / / / / / / / / / ? f / 1 / 1; n j z / / / ? ' / ' } / / z ; 7 7 ) s s / / / V / /
RYS. 2. L Ą D O W A N IE WE M GLE PRZY U Ż Y C IU SYSTEMU OKREŚLENIA W Y S O K O Ś C I W ED ŁU G S Y G N A Ł Ó W RADJO . R y s . 2. P o w y ż e j 25 m r a d j o w y s y ł a s y g n a ł I. M i ę d z y 25 a 10 m — s t r e f a c is z y z p o w o d u i n te r fe r e n c ji. O d 10 d o 2 m r a d j o w y s y ł a s y g n a ł D. N a w y s o k o ś c i 2 m, p i lo t
nic nie s ł y s z y , w y r ó w n u j e s a m o lo t i lą d u je .
S z y b k im i b e z p o ś re d n im s k u tk ie m teg o b y łb y r o z w ój lo tn ic tw a h a n d lo w eg o .
P a m ię tn y je s t je s z c z e w y c z y n p ilo ta J a i n i n a , k tó r y je d y n y z p o ś r ó d w s z y s tk ic h p ilo tó w m ó g ł p o p ro w a d z ić sw ój sa m o lo t do B o u rg e t, lą d u ją c ja k p o w ie d z ia n o w y ż e j, t. j. z a p o m o c ą ty lk o ra d jo g o n io m e trji.
P r z y je m n ie je s t z ło ż y ć g r a tu la c je m is trz o w i lo tu ś le p ego, lecz n ie tr z e b a te ż z a p o m in a ć o w s z y s tk ic h „ w in o w a jc a c h " p o w o d z e n ia , g d y ż tr z e b a so b ie u p rz y to m n ić , że n ie m o żn a b y ło b y u z y s k a ć o sią g n ię ty c h w y n ik ó w b ez c e n n ej w s p ó łp r a c y słu ż b y n a z ie m n e j. R e g u la rn o ś ć lin j i , n a k tó r e j l a t a J a in in , p rz e w y ż s z a w r. 1932 99%. bez n a j m n ie jsz e g o w y p a d k u ; w y n ik a z teg o , że m e to d a je s t ju ż s p ra w d z o n a .
A u to r w s p o m in a w y p a d e k z 1918 r „ k ie d y to b y ł z m u s zo n y do lą d o w a n ia w o d le g ło śc i 45 k m od f r o n tu n a ty ła c h n ie p r z y ja c ie la i do p r z e d o s ta w a n ia się p ie c h o tą p rz e z o d d z ia ły p rz e c iw n ik a w s k u te k n iem o ż n o ści lo tu w deszcz i śnieg.
A u to r w s k a z u je n a sz e re g m an e w ró w n o c n y ch , d o s ta te c z n ie p rz e k o n y w u ją c y c h o k o n iec zn o ś ci n a u c z a n ia lo tn ik ó w w o jsk o w y c h śle p e g o p ilo ta ż u .
N?> 9 P R Z E G L Ą D L O T N IC Z Y 427s§(
428 P R Z E G L Ą D L O T N IC Z Y
G d y sa m o lo ty le c ą w ró ż n y c h k ie ru n k a c h , je d e n z n ic h — ten , k tó r y leci od J d o J ' , p o w in ie n się trz y m a ć s tre fy D i ty lk o z r z a d k a z b a c z a ć k u s tr e f ie O d la s p r a w d z e n ia w ła sn e g o k u rs u . S a m o lo t zaś, k tó r y lec i n a s p o t
k a n ie (z J ’ d o J ), p o w in ie n tr z y m a ć się s tr e f y G. J e s t to d o b rz e u w id o c z n io n e n a ry s . 3. W w y p a d k u , w y k a z a n y m n a ry s. 4, p o d o b n y sp o só b m ija n ia s ię n ie z a b e z p ie c z a p r z e d z d e rz e n ie m w p u n k c ie J . Ż eby u n ik n ą ć te j m o ż li
w ości, n a le ż y k o ło lo tn is k a u s ta lić s p e c ja ln ą s tre fę , z k t ó re j s a m o lo ty w p o je d y n k ę b ę d ą lą d o w a ć i w r a z ie k o n iec zn o ści o c z e k iw a ć w n iej n a p r z e lo t sa m o lo tó w , le c ą cy ch w o d w ro tn y m k ie ru n k u . W y so k o śc i d la s a m o lo tó w la ta ją c y c h w te j s tr e f ie p o w in n y b y ć ró ż n e . Z teg o , co b y ło p o w ie d z ia n e , w y n ik a k o n ie c z n o ś ć u s ta le n ia śc isły ch p rz e p is ó w d la lo tó w p r z y z łe j w id o c zn o ści. O czy w iście, że lo ty b ez ra d jo łą c z n o ś c i, w w a r u n k a c h b r a k u w id o c z n o ści, p o w in n y b y ć z a b ro n io n e . S a m o lo ty , k tó r e le c ą w e d łu g m a r s z r u ty J — J ’ m u s z ą le c ie ć w g ra n ic a c h s tre f G i D; ż eb y s a m o lo ty te m o g ły tr a f i ć w p u n k t P, p o w in n y on e o trz y m a ć u p rz e d n io p o z w o le n ie n a to o d p o s te ru n k u ru ch u .
O b o w ią zk ie m te g o p o s te r u n k u b ę d z ie re g u lo w a n ie ru c h u i e w id e n c ja sa m o lo tó w , le c ą c y c h w z d łu ż d a n e j m a r
s z ru ty . R ó w n ie ż p o w in n y b y ć z n a n e p o s te ru n k o w i m ie j
sc a p o ło ż e n ia s a m o lo tó w i ich s z y b k o śc i p o d ró ż n e . P o s te r u n k i ru c h u o k r e ś la ją w y so k o śc i d la sa m o lo tó w , celem u n ie m o ż liw ie n ia z d e rz e ń się. W te n sa m sp o só b , w p e w nej o d le g ło ś c i o d m ie jsc a , w k tó re m z b ie g a ją się ró ż n e m a r s z r u ty (I, II, I I I ) , n a le ż y u s ta lić s tre fy o c z e k iw a n ia — S j S 2 S 3, g d z ie s a m o lo ty b ę d ą c z e k a ć n a s w o ją k o le j do lą d o w a n ia . P o s te r u n e k C w s k a z u je k a ż d e m u , p r z y b y w a ją c e m u w s tr e f ę o c z e k iw a n ia , sa m o lo to w i w y so k o ść , n a s tę p n ie z a ś c z a s w y jś c ia n a lą d o w a n ie ( p a tr z ry s . N r. 6).
S p o só b te n z a p e w n ia b e z p ie c z e ń s tw o ru c h u i w y k a z u je , że ż a d e n s a m o lo t n ie m o że la ta ć p r z y b r a k u w id o c z no ści, je ż e li n ie m a n a p o k ła d z ie r a d jo a p a r a tu . P r z y ty m sp o s o b ie sa m o lo ty p o w in n y m ie ć s p ra w d z o n e i c zu łe w y s o k o śc io m ierz e. P o s te r u n k i ru c h u m u sz ą d a w a ć sa m o lo to m w y s o k o śc i n a ty le ró ż n e , ż eb y w y łą c z o n e b y ło z d e rz e n ie się z p o w o d u b łę d u p r z y rz ą d u .
N ie w ie lk ie ró ż n ic e w y so k o śc i d a d z ą m o żn o ść p r z e l a ty w a n ia w z d łu ż , k a ż d e j m a r s z r u ty d u ż e j ilo ś ci s a m o lo tó w . S tą d w y n ik a k o n ie c z n o ś ć z a o p a tr z e n ia s a m o lo tó w , p rz e z n a c z o n y c h d o lo tó w ś le p y c h , w s z c z e g ó ln ie c z u łe w y so k o śc io m ierz e.
K a ż d y p o s te r u n e k p o w in ie n b y ć n a le ż y c ie u rz ą d z o n y
RYS. 1. SPOSOBY M IJANIA SIĘ SAM O LO TÓW : PRAWIDŁOWY I NIEPRAWIDŁOWY.
RYS. 2. LOT SAMOLOTU W ZDŁUŻ PROMIENIA RADJO.
A ' - - J —
_ G _
O
-RYS. 4. LOT SAMOLOTU W ZDŁUZ PROMIENIA RADJO- PROSTOW ACZA.
j --- ©--- J'
a— 5 — H ---»RYS. 5. POSTERUNEK Ł Ą C Z N O Ś C I, REGULUJĄCY RUCH SAMOLOTU W ZDŁUŻ PROMIENIA RADJO.
/
s,
/ /
\ / S
"
— X-1 T
) i
111
A
S2 i\ C 0
J
\ A --- --- --- B
RYS. 3. LOT D W U C H SA M O LO TÓW W ZDŁUŻ JEDNEGO PROMIENIA RADJO.
X X
X
RYS. 6 . STREFY O C ZEKIW A N IA PRZY CENTRUM SKUPIANIA SIĘ SAMOLOTÓW .
O I"
SOOm
RYS. 7. PODEJŚCIE SAMOLOTU D O L Ą D O W A N IA N A LOTNISKU.
No 9 P R Z E G L Ą D L O T N IC Z Y 429
i m ieć n a c ze le k o m e n d a n ta p o s te r u n k u — d o b re g o n a w ig a to ra . L in ja p o w ie trz n a w w a r u n k a c h z łe j w id o c z n o ści m u si się u p o d o b n ić do' k o le i ż e la z n e j, n a k tó r e j w ie l
ki r u c h b e z z d e r z e ń je s t n ie d o p o m y ś le n ia , o ile się n ie z a s to s u je sy g n a łó w .
D la s a m o lo tó w w o jsk o w y ch , le c ą c y c h n a w y k o n a n ie z a d a ń b o jo w y c h , p r z y b r a k u w id o czn o ści, b e z p ie c z e ń s tw o z a p e w n ia śc is ła re g la m e n ta c ja c z a s u s ta r tu ; w y k o n a n ie je d n a k lą d o w a n ia b ę d z ie d o p e w n e g o s to p n ia u z a le ż n io n e o d d z ia ła ń n ie p r z y ja c ie la , p o s ia d a ją c e g o o b ro n ę p r z e c iw lo tn icz ą, ja k ró w n ie ż od in n y c h c zy n n ik ó w , k tó r e m o g ą n a r u s z y ć ra c h u b ę lo tu . D la te g o te ż ru c h s a m o lo tó w w o js k o w y c h ró w n ie ż tr z e b a b ę d z ie re g u lo w a ć , w p ro w a d z a ć w k u rs p o p ra w k i i t. d. W ty m c e lu n a p o s te r u n k a c h ru c h u p o w in i z n a jd o w a ć się s p e c ja liś c i w o jsk o w i, ch o ciaż b y p o je d n y m n a k a ż d y p o s te ru n e k .
3. L ą d o w a n i e . P ilo t, a b y w y k o n a ć lą d o w a n ie , n ie w id z ą c n a z ie m n y c h o b je k tó w o rje n ta c y jn y c h , m u si m ieć n a sa m o lo c ie p rz y rz ą d y , w s k a z u ją c e d o k ła d n ie p o ło ż e n ie i w y s o k o ść sa m o lo tu .
P rz y p u ś ć m y , ż e s a m o lo t z n a j d u j e się w o d le g ło śc i 20
k m o d o d c in k a , z a o p a trz o n e g o w k a b e l e le k tro m a g n e ty c z n y , w s k a z u ją c y p ilo to w i d ro g ę lo tu d o lo tn is k a . D r o g a t a je s t ta k a , że p ilo t m o że sto p n io w o o b n iży ć sw ój lo t i w k o ń c u jeg o w y k o n a ć lą d o w a n ie , n ie n a p o ty k a ją c p r z e sz k ó d . P rz y p u ś ć m y , że k a b e l m a d łu g o ś ć 10 k m i, że n a tr a s ie jego n ie m a p rz e s z k ó d w y ż s z y c h p o n a d 50 m, k o ło lo tn is k a z a ś — n ie w y ż ej 10 m. W re s z c ie p r z e s z k o d y z n ik a ją c ałk o w icie i p ilo t m o że lą d o w a ć b ez o b a w y o sw ój los.
S z e ro k o ść d z ia ła n ia k a b la n ie p o w in n a b y ć w ie lk a , ż eb y sa m o lo t w c za sie lą d o w a n ia n ie m ógł się z n a le ź ć p o z a g ra n ic a m i lo tn is k a . 100 — 200 m — s z e ro k o ś ć z u p e łn ie w y s ta r c z a ją c a d la s a m o lo tó w o ś re d n ic h w y m ia ra c h . N a ró w n i z e le k tro k a b le m z a d o ś ć u c z y n ić te m u w y m a g a n iu m o że r a d jo la ta r n ia , g d y ż p ro m ie ń jej d z ia ła n ia m o że b y ć z b liż o n y d o w s k a z a n y c h g ra n ic . S a m o lo to w i, k tó r y leci w p ro m ie n iu r a d jo la ta r n i, tr z e b a s y g n a liz o w a ć z z ie m i o z b liż a n iu się jego d o lo tn is k a . W y k o n u je się to ró w n ie ż z a p o m o c ą r a d jo l a t a r n i lu b p o d z ie m n eg o k a b la .
P o z o s ta je n a jtr u d n ie js z e — o k re ś le n ie o d le g ło ś c i od s a m o lo tu d o ziem i. O b ecn ie n iem a je s z c z e p r z y rz ą d u do
RYS. 8. OKREŚLENIE G RANIC LOTNISKA WEDŁUG D W Ó C H LATARŃ.
RYS. 9. OBLICZENIE Ł A D O W A N IA WEDŁUG BALONU NA
UWIĘZI. RYS 11. CYFERBLAT „KONTROLERA LOTU" W RADJO PRO
MIENIACH.
RYS. 10. WYGIĘCIE PROMIENIA RADJO Z A P O M O C Ą LU- RYS. 12. LĄD O W ANIE SAMOLOTU WEDŁUG WYGIĘTEGO
STRA PARABOLICZNEGO PROMIENIA RADJO-LATARNI.