R o s s e t Edward: Proletariat łódzki w świetle badań demograficznych. War
szawa 1930, str. 90. (Instytut Gospodarstwa Społecznego. Sprawy robot
nicze Nr. 7).
Czasopisma: B o l e s t a J.: Bezrobocie w liczbach (Przegląd Gospodarczy, zeszyt 22. 1930). — B i r z o w s k i E. Dr.: Drogi i bezdroża ubezpieczeń spo
łecznych (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 11. 1930). — B r a u n J.:
Projekt reorganizacji ubezpieczeń społecznych na zasadzie przymusowej oszczęd
ności (Ilustrowany Kuryer Codzienny Nr. 31. 1931). — D z i u r z y ń s k i P.:
Działalność państwowego pośrednictwa pracy i ubezpieczenie na wypadek bez
robocia w Niemczech (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 10. 1930). — G a r l i c k i R.: Nowe przepisy o rejestracji i kontroli bezrobotnych pracow
ników umysłowych (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 10. 1930). — G r a u -b e r g F. Dr.: Nowe zadania zakładu u-bezpieczeń od wypadków (Wiadomości Kas Chorych Nr. 1. 1931). — G r u d z i ń s k i J.: Ubezpieczenia społeczne w Bułgarji (Wiadomości Kas Chorych Nr. 1. 1931). — J. B.: Pięć lat działal
ności Funduszu Bezrobocia (Przegląd Gospodarczy, zeszyt 19. 1930). — J. Z.:
Świadczenia ubezpieczeniowe w zakresie objętym konwencjami rozrachunko-wemi z Austrją (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 11. 1930). — J o n d a:
Historja i zakres działania spółki brackiej w Tarnowskich Górach (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, Nr. 11. 1930). — K ł u s z y ń s k i H. Dr.: O syste
mie ubezpieczenia chorobowego w Anglji (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 11 i 12. 1930). — K o p a n k i e w i c z Z.: Niezależność ruchu zawodowego (Robotniczy Przegląd Gospodarczy Nr. 11. 1930). — K r a h e l s k a H.: Praca młodzieży a zadania służby społecznej (Praca i Opieka Społeczna, październik
—grudzień. 1930). — K r i e g e r A.: O organizacji i funkcjonowaniu instytucyj ubezpieczeń społecznych (Robotniczy Przegląd Gospodarczy Nr. 12. 1930). — K r z e c z k o w s k i K.: Problemat polityki społecznej (Ekonomista, Tom III.
1930). — M a r c z y ń s k i J. Dr.: Organizacja Kasy chorych miasta Lwowa (Wiadomości Kas Chorych Nr. 16. 1930). — P i e c z y ń s k i J.: Niedomagania statystyki w kasach chorych (Wiadomości Kas Chorych Nr. 14. 1930). — P r o r o k J.: Wobec klęski bezrobocia (Czasopismo Księgowych w Polsce Nr. 10.
1930). — P r z e d b o r o w s k i M.: Sądy pracy (Robotniczy Przegląd Gospo
darczy Nr. 12. 1930). — R a w i n Dr.: Kilka uwag w sprawie zmiany systemu prowadzenia kartoteki uprawnień i statystyki ruchu ubezpieczonych (Wiado
mości Kas Chorych Nr. 1. 1931). — R y n g m a n o w a J.: Zmiany w
społecz-nej strukturze klasy pracującej (Robotniczy Gospodarczy, zeszyt 12. 1930). — S a s o r s k i S.: Specjalne przepisy emerytalne wobec dekretu o ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 12. 1930).
— S i s s l é E.: Samorząd organizacyj ubezpieczeń społecznych w świetle teorji prawa administracyjnego (Praca i Opieka Społeczna, październik—grudzień 1930). — S z n i o l i s Dr.: Niebezpieczne projekta (Wiadomości Kas Chorych Nr. 15. 1930). — T o ł w i ń s k i St.: Budżety domowe robotników niemieckich (Robotniczy Przegląd Gospodarczy Nr. 11. 1930). — W.: W walce o bezpie
czeństwo pracy (Robotniczy Przegląd Gospodarczy, Nr. 10. 1930). — W i e r -n i c k i J. Dr.: Zagad-nie-nie współpracy kas chorych z opieką społecz-ną (Wiado
mości Kas Chorych Nr. 15. 1930). — W o j n a r o w s k i E.: Organizacja pu
blicznego pośrednictwa pracy we Francji (Praca i Opieka Społeczna, paździer
nik—grudzień. 1930). — W e y m a n W.: Norma odpisów na amortyzację ru
chomości i nieruchomości a niedobór w bilansach kas chorych (Wiadomości Kas Chorych Nr. 17—18. 1930). — W y ż n i k i e w i c z Z.: Punkty styczne w ubezpieczeniu pracowników umysłowych i w ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa robotników na Górnym Śląsku (Przegląd Ubezpieczeń Społecznych Nr. 12. 1930). — Z. K.: Reforma organizacji ubezpieczeń społecznych (Przegląd Gospodarczy, zeszyt 24. 1930). — Z d a n o w s k i A.: Dyktatura a płace robot
nicze (Robotniczy Przegląd Gospodarczy Nr. 11. 1930). — Tenże: Zadania związków klasowych w chwili obecnej (Robotniczy Przegląd Gospodarczy Nr.
10. 1930). — Z i e l i ń s k i J. Z.: Ochrona macierzyństwa w świetle konwencji waszyngtońskiej i ustawodawstwa polskiego (Praca i Opieka Społeczna, paź
dziernik—grudzień. 1930). — Nowe uregulowanie ubezpieczenia na wypadek choroby i inwalidztwa w Rosji Sowieckiej (Wiadomości Kas Chorych Nr. 16.
1930). — Program państwowej służby lekarskiej w Anglji (Wiadomości Kas Chorych Nr. 16. 1930). — Organizacja ubezpieczeń społecznych w Rosji So
wieckiej (Ochrona Społeczna Nr. 12. 1930). — Ustawodawstwo społeczne w Chi
nach (Robotniczy Przegląd Gospodarczy Nr. 11. 1930). — Ubezpieczenia spo
łeczne w państwach Europy w 1929 roku (Wiadomości Kas Chorych Nr. 1. 1931).
— Ubezpieczenie na wypadek choroby w Holandji (Wiadomości Kas Chorych Nr. 1. 1931). — Ubezpieczenie robotników rolnych i leśnych w gminach miej
skich (Wiadomości Kas Chorych Nr. 14. 1930). — Zmiany w szwajcarskiem ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia (Wiadomości Kas Chorych Nr. 16. 1930).
U n e m p l o y m e n t in the United States. Hearings before a s u b c o m m i t e e . . . 71 congress, 2 sess. March 18,21 and April 1, 1930. Washington, Commitee on Commerce, 1930, str. 109.
Klatt Willy: Geschichtliche Entwicklung der Landarbeiterverhältnisse in Ostpreussen, Inaug.-Diss. Stassfust 1929, str. 77.
L e i t f a d e n der deutschen Sizialversicherung. Bearbeitet von Mitgliedern des Reichsversicherungsamtes. Berlin, Neubearb., 1930. Berlin, Springer, 1930, str. 63. M. 1,20.
B. Dział ekonomiczny 401
IX.
Spółdzielczość. Organizacja pracy.
M o s z c z e ń s k i Stefan: Tayloryzm w ekonomice gospodarstw wiejskich. Odbitka z „Rolnictwa". Rok I, t. IV z 2. Warszawa.
Str. 30.
Niewielka to broszura, lecz n a p r a w d ę bogata w treść. Znaj
dujemy w niej jasno przedstawione wszystkie najważniejsze zasady systemu F r y d e r y k a Taylora specjalnie w odniesieniu do pracy w rol
nictwie. A u t o r — profesor Szkoły Głównej Gosp. Wiejsk. — nie ogranicza się zresztą do zwykłego streszczenia Tayloryzmu, ale go uzupełnia w miarę potrzeby, krytycznie oświetla, zawsze ujmując doskonale istotę zagadnień naukowej organizacji.
Trafnie najpierw parokrotnie podkreśla, że podstawą tego sy
stemu jest metoda doświadczalna, że żaden warsztat przemysłowy czy rolny nie powinien nigdy zatracić swego c h a r a k t e r u badaw
czego. Następnie omawia Autor kolejno: podział każdego zagad
nienia na elementy, ujęcie syntetyczne wyników otrzymanych z po
działu zagadnienia na elementy, prawa pracy maszyn, odgraniczenie pracy fizycznej od umysłowej, zasady zleceń terminowych i systemy wynagrodzenia, przygotowanie pracy, system rządzenia funkcjonal
ny, kontrolę składników i ruchu oraz zastosowanie m e t o d staty
stycznych. W rozdziale końcowym zwraca słusznie specjalną uwagę na motor ludzki, z p u n k t u widzenia fizjologji i psychologji pracy, broniąc równocześnie Fr. Taylora przed nieuzasadnionemi lub prze-sądzonemi zarzutami zupełnego zaniedbania tej dziedziny (np. u Ja
strzębskiego).
Jedna tylko teza Autora musi budzić poważne zastrzeżenia.
„Wiemy, — pisze autor na str. 29 — że podział zysków między robotnikami i przedsiębiorcami, a następnie między wytwórcami i konsumentami, jest najtrudniejszem zagadnieniem do rozwią
zania pod względem teoretycznym. Praktycznie stosunki się ukła
dają zależnie od siły każdej ze stron i obfitości dóbr do podziału".
— Oczywiście twierdzenie sporne zawarte jest w drugiem zdaniu.
T r u d n o bowiem zgodzić się z Autorem, że siła decyduje ostatecznie
— nie mówiąc o odchyleniach w konkretnych wypadkach od zasad
niczej tendencji — o udziale każdego w dochodzie społecznym, w szczególności o udziale w nim robotników. Jest to równoznaczne z twierdzeniem, że nie istnieje żadne prawo ekonomiczne podziału dochodu społecznego specjalnie żadne prawo płacy. Drugi bowiem moment p o d a n y przez Autora: „obfitość dóbr do podziału", nie może decydować zasadniczo i na dłuższą metę (a w każdym razie w stanie statycznym) o s t o s u n k u w jakim każda z klas
społecz-Ruch II. 1931 25
nych, współdziałających bezpośrednio lub pośrednio w produkcji, uczestniczy w podziale wspólnego w y t w o r u , lecz o a b s o l u t n e j wysokości przypadającej na nią części. — Kwestja ta ma znacze
n i e nie tylko teoretyczne. Zwolennicy tezy, że p r o b l e m podziału jest tylko „eine Machtfrage", będą skłonni zawsze, — ufni w swe siły — u r a b i a ć rzeczywistość gospodarczą w myśl swych utopijnych po
mysłów, p o p r o s t u ją t o r t u r o w a ć bez możności realizacji swych pięk
nych nieraz ideałów, sprzecznych z p r a w a m i życia gospodarczego.
Prof. Stefan L. Zaleski ( P o z n a ń ) . M a c h Józef: Spółdzielczość rolnicza w Polsce... Warszawa 1930, str. 8. (Mu
zeum Przemysłu i Rolnictwa. Kursy Rolnicze im. St. Staszica. Kurs Przy
sposobienia Rolniczego, Warszawa).
R o c z n i k Zjednoczenia Związków Spółdzielni Rolniczych Rzeczypospolitej Polskiej na 1929 rok. Cz. II. Statystyka szczegółowa Spółdzielni Rolni
czych według Związków Rewizyjnych. Patronat Spółdzielni Rolniczych we Lwowie. Związek Spółek Rolniczych w Cieszynie. Związek Rewizyjny Spółdzielni Rolniczych w Warszawie, Związek Rewizyjny Polskich Spół
dzielni Raiffeisena-Stefczyka w Katowicach. Związek Rewizyjny Spółdziel
ni Rolniczych w Toruniu. Lwów — Kraków — Cieszyn — Warszawa — Wilno — Katowice — Toruń, 1930, str. 397. (Dodatek do Nr. 36. Czaso
pisma Spółdzielni Rolniczych).
S p r a w o z d a n i e Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych na Śląsku Czechosłowackim, stowarzyszenia zarejestrowanego z ogr. por. w Cieszynie Czeskim za rok 1929. Cieszyn Czeski 1930. Nakł. Związku Spółek Zarob
kowych i Gospodarczych na Śląsku Czechosłowackim, str. 35.
W o j c i e c h o w s k i Stan.: Ruch spółdzielczy. Warszawa 1930. Wydawnictw»
Spółdzielczego Instytutu Naukowego, str. 477. (Biblj. Spółdzielcza Nr. 14).
W o j s k o na szlaku spółdzielczym. Z okazji ogólnokrajowej konferencji orga-nizacyjno-gospodarczej przedstawicieli wojskowych spółdzielni spożywców.
Warszawa 1930. Nakł. Związku Rewizyjnego Spółdzielni Wojskowych, s. 25 Czasopisma: A. O.: Spółdzielczość na Łotwie (Poradnik Spółdzielni Nr.
24. 1930). — A d a m s k i S. ks. biskup: Moralne i społeczne podstawy pracy spółdzielczej (Poradnik Spółdzielni Nr. 2. 1931). — B o l e s t a J.: Niemcy w walce z bezrobociem (Przegląd Gospodarczy, zeszyt 24. 1930). — C. A.: Prze
stroga dla spółdzielni kredytowych( Poradnik Spółdzielni Nr. 20. 1930). — C h m i e l e w s k i Z.: Kartka z dziejów naszego mleczarstwa (Biuletyny Spół
dzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 5. 1930). — D ę b s k i J. Dr.: Spół
dzielnie a społeczeństwo (Poradnik Spółdzielni Nr. 21. 1930). — E. W.: O pro
gram pracy nad podniesieniem spółdzielczego przemysłu mleczarskiego (Polska Gospodarcza, zeszyt 52. 1930). — G. A. : Sejmik Związku Spółdzielni Polskich (Poradnik Spółdzielni Nr. 1. 1931). — G a w e c k i M. Inż.: Rozwój spółdzielni
B. Dział ekonomiczny
4oa
mleczarskich na terenie województwa wileńskiego (Tygodnik Rolniczy Nr. 43
—44. 1930). — G ą t k i e w i c z J.: Spółdzielnie wytwórcze, a przemysł ludowy (Biuletyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 5. 1930). — T e n ż e : Spółdzielnie spożywców według narodowości w Polsce (Biuletyny Naukowego Instytutu Spółdzielczego, zeszyt 4. 1930). — G o l d m a n n S. Dr.: Kryzys rolny a spółdzielczość (Poradnik Spółdzielni Nr. 24. 1930). — H. S.: Ruch spół
dzielczy w Polsce (Rolnik Spółdzielca Nr. 22. 1930). — H. S.: Związek spół
dzielni zarobkowych i gospodarczych w Poznaniu w 1929 roku (Poradnik Spół
dzielni Nr. 22. 1930). — H a u b o l d K.: Prasa spółdzielcza w Polsce (Biuletyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 5. 1930). — H e r t z A. Dr.: Praca amerykańska, a robotnik europejski (Praktyczna Wiedza Przemysłowa Nr. 4.
1930). — J. M. Dr.: Sprawozdanie Związku Ekonomicznego Spółdzielni Kółek Rolniczych w Krakowie za 1929 rok (Poradnik Spółdzielni Nr. 21. 1930). — J. Z. Instytut dla badań ekonomji pracy w Uhrineves (Organizacja Pracy w Rol
nictwie Nr. 5—6. 1930). — J a s i ń s k i J.: Stosunek spółdzielczości spożywców do spółdzielczości rolniczej na terenie Międzynarodowego Związku Spółdziel
czego (Biuletyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 4. 1930). — J e n n e r W.: Na marginesie obrad II ogólnopolskiego zjazdu komunalnych kas oszczędności we Lwowie (Poradnik Spółdzielni Nr. 21. 1930). — T e n ż e : Odrodzenie rękodzieła przez spółdzielczość (Poradnik Spółdzielni Nr. 20. 1930).
— K ł a p k o w s k i T.: Spółdzielczość w nauce doktryn ekonomicznych (Biu
letyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 5. 1930). — T e n ż e : Prze
miany i dążenia unifikacyjne w ruchu spółdzielczym w Niemczech (Biuletyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 4. 1930). — K o ź l i k R.: Udział
„Rolników" w Wielkopolsce i na Pomorzu w handlu rolniczym w roku 1929
—1930 (Poradnik Spółdzielni Nr. 2. 1931). — K u r p i s z W. Inż.: Jakie zna
czenie mają mleczarnie spółdzielcze (Poradnik Spółdzielni Nr. 21. 1930). — M i k l a s z e w s k a - U m i ń s k a H.: Udział poszczególnych kategorji własności rolnej w ruchu spółdzielczym (Biuletyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 5. 1930). — N o w a k o w s k i A.: Podstawy organizacyjne handlu zbo
żem (Poradnik Spółdzielni Nr. 1 i 2. 1931). — O r t h H.: Racjonalizacja pracy bez specjalnych kosztów (Organizacja Pracy w Rolnictwie Nr. 5—6 1930). — P r a w o c h e ń s k i I. Inż.: Stan drobiarstwa w Sowietach (Tygodnik Rolniczy Nr. 45—46. 1930). — W e y d l i c h K.: Organizacja i współpraca typów spół
dzielni rolniczych (Biuletyny Spółdzielczego Instytutu Naukowego, zeszyt 4.
1930). — Z a l e w s k i E.: Spółdzielczość w przebudowie (Biuletyny Spółdziel
czego Instytutu Naukowego, zeszyt 5. 1930). — Belgijski Boerenbond (Porad
nik Spółdzielni Nr. 20. 1930). — Rola spółdzielczości w eksporcie Polski (Rolnik Spółdzielca Nr. 22. 1930). — Spółdzielczość rolnicza w Jugosławji (Poradnik Spółdzielni Nr. 21. 1930). — Stan wkładów i pożyczek w spółdziel
niach (Rolnik Spółdzielca Nr. 23. 1930).
G u t m a n n Adolf: Der Aufbau einer allgemeinen deutschen Genossenschaft
statistik. Diss. Weissenburg, 1930, G. Fr. Meyer, str. 96.
26*
S t a c h e l m a n n Franz Joseph: Friedrich Wilhelm Raiffeisen (1818—1888).
Sein Leben und sein Werk. St. Gallen. Verband Schweizerischen Darlehn-kassen. (System Raiffeisen). 1930, str. 48. Fr. szw. 1.
U r w i c k L.: Das Wesen des Rationalisierung. Aus dem Englischen übersetzt von Hans W. Nissen. Stuttgart, Poeschel, 1930, str. 131. M. 7,50.