§ 1. Zakres umocowania kuratora przedsiębiorcy - osoby prawnej
Istotą kurateli prawa materialnego osoby prawnej jest czasowe jej zastępowanie gdy nie może ona działać, z uwagi na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania. Zadaniem przedstawiciela ustawowego jest „uzdrowienie sytuacji osoby prawnej przez przywrócenie stanu gdy posiada ona organy zapewniające jej działanie w obrocie”
(„czynności sanacyjne”),1 a jeżeli okaże się to niemożliwe, doprowadzenie do jej likwidacji („czynności likwidacyjne”).2 Jednocześnie, z uwagi na konieczność ochrony obrotu, jak i samej osoby prawnej, kurator powinien sprawować bieżącą pieczę nad jej majątkiem, do czasu gdy będzie mogła ona działać samodzielnie bądź zostanie wszczęta jej likwidacja („czynności akcesoryjne”).3 W zależności od danego stanu faktycznego celem tego zastępstwa powinno być doprowadzenie do „sanacji” lub „likwidacji” osoby prawnej, a niejako ubocznie reprezentowanie i prowadzenie spraw w pozostałym zakresie.4
W poprzednim stanie prawnym art. 42 § 2 k.c.5 stanowił, że kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację.
Nie przyznawał kuratorowi wprost prawa prowadzenia spraw i reprezentacji, ale z celu kurateli wynikało, że był on był upoważniony i umocowany m.in. do zwołania zgromadzenia wspólników, wystąpienia do sądu w wnioskiem o rozwiązanie osoby prawnej i reprezentowania jej w tym postępowaniu. Zastępca ten nie mógł prowadzić spraw osoby prawnej ani jej
1 A. Stokłosa, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 r., III CZP 95/11, Państwo i Prawo 2014, nr 7, s. 126.
2 por. P. Grzelczak, Kurator spółki kapitałowej powołany na podstawie art. 42 k.c., Przegląd Prawa Handlowego 2011, nr 8, s. 30, 32 i 33-34; A. Stokłosa, Glosa…, s. 126.
3 Tak też P. Grzelczak, Kurator spółki…, s. 34, „czynności w tym zakresie kurator powinien wykonywać niejako
„na marginesie” realizacji zadań o charakterze podstawowym”, ibidem, s. 33.
4 Zakres umocowania kuratora wynika z przepisów regulujących dany rodzaj kurateli. Przykładowo kurator dla nieobecnego ustanawiany jest dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika (art. 184 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, t.j. Dz.
U. z 2017 r. poz. 682 z późn. zm.). Powinien on przede wszystkim postarać się o ustalenie miejsca pobytu tej osoby i zawiadomić ją o stanie jej spraw (art. 184 § 2 k.r.o.). Przepis nie określa jakie prawa osoby nieobecnej ma chronić zastępca. Jest to uzależnione od danego stanu faktycznego. Czynności kuratora mogą polegać na reprezentacji nieobecnego w postępowaniu sądowym, zarządzaniu jej majątkiem, reprezentacją w stosunkach majątkowych etc.
Z uwagi na brak określenia zakresu umocowania przez wskazany przepis, jego doprecyzowanie pozostawione zostało sądowi - G. Matusik (w:) K. Osajda (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2017, s. 1814-1815. W postanowieniu o ustanowieniu kurateli sąd określa więc cel zastępowania osoby nieobecnej. Z kolei dla dziecka poczętego, lecz jeszcze nieurodzonego, ustanawia się kuratora, jeżeli jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka (art. 182 k.r.o.). Przepis nie wskazuje czynności do których zobowiązany jest ten zastępca, określa jedynie cel, którym jest strzeżenie przyszłych praw dziecka.
5 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.).
140
reprezentować poza tak określonym umocowaniem.6 Wyrażano co prawda pogląd, zgodnie z którym zakres działania kuratora jest szerszy7 ale przeciwko takiej interpretacji opowiadało się szereg autorów,8 jak też wyraźne stanowisko sądów.9
Z obecnego brzmienia art. 42 § 2 k.c. wynika, że kurator reprezentuje oraz prowadzi sprawy osoby prawnej w granicach określonych w zaświadczeniu sądu do czasu powołania albo uzupełnienia składu organu uprawnionego do reprezentacji albo ustanowienia likwidatora.
Następna jednostka redakcyjna tj. art. 42 § 3 k.c. stanowi, że kurator niezwłocznie podejmuje
6 Z. Miczek wskazywał, że „brzmienie art. 42 § 1 k.c. jest wyraźne i wskazuje cel ustanowienia kuratora w przypadku braku organów osoby prawnej, a mianowicie potrzebę prowadzenia jej spraw, zaś § 2 wskazuje czynności, jakie powinien on podjąć, ale nie stanowią one katalogu zamkniętego uprawnień kuratora – Z. Miczek, Zakres procesowego umocowania kuratora ustanowionego w trybie art. 42 k.c., Przegląd Prawa Handlowego 2017, nr 1, s. 29.
7 Por. S. Buczkowski (w:) Z. Resich, J. Ignatowicz, J. Pietrzykowski, I. Bielski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz.
Tom I, Warszawa 1972, s. 121 - „kurator, jako przedstawiciel ustawowy osoby prawnej, ma prawo wykonywania wszystkich zwykłych czynności organu zarządzającego – do czasu powołania organów ustawowych lub statutowych”; K. Trzaska, Kurator prawa materialnego spółek kapitałowych, Prawo Spółek 2011, nr 12, s. 36;
A. Jagielska-Burduk, K. Mularski, Kurator osoby prawnej. Próba wykładni art. 42 k.c., Rejent 2010, nr 6, s. 81;
P. Grzelczak, Kurator spółki…, s. 33-34, Z. Miczek, Zakres…, s. 28 - „Skoro więc kuratora dla osoby prawnej powołuje się na podstawie art. 42 § 1 k.c. w celu prowadzenia jej spraw, a żaden z przepisów nie ogranicza jego uprawnień, to oznacza, że ma on prawo podejmować wszystkie czynności, w szczególności te, które wskazano w art.
42 § 2 k.c.”; A. Wypiórkiewicz (w:) H. Ciepła, B. Czech, S. Dąbrowski, T. Domińczyk, H. Pietrzkowski, Z. Strus, M. Sychowicz, A. Wypiórkiewicz, Kodeks cywilny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem. Tom I, Warszawa 2005, s. 101 – „Kurator prowadzi bieżące sprawy osoby prawnej do czasu powołania nowego organu zarządzającego.”
8 Przede wszystkim A. Kidyba (w:) A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Część ogólna, Warszawa 2012, s. 199 oraz P. Sobolewski (w:) K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I, Warszawa 2013, s. 454; G. Gorczyński (w:) M. Habdas, M. Fras (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, Warszawa 2018, s. 283;
M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-44910, Warszawa 2015, s. 181;
E. Gniewek (w:) E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa 2017, s. 88;
M. Barczak, Kurator ustanowiony na podstawie art. 42 k.c., Prawo Spółek 2010, nr 2, s. 39; M. Bielecki, Kurator w spółce kapitałowej, Prawo Spółek 2007, nr 10, s. 12; B. Jochemczyk, Kurator dla spółki kapitałowej, Prawo Spółek 2007, nr 1, s. 34; A. Marek, P. Płaksej, Instytucja kuratora osoby prawnej oraz jednostki opisanej w art. 331 kodeksu cywilnego w polskim prawie – zagadnienia prawne i postulaty de lege ferenda, Rejent 2014, nr 11, s. 49.
9 Tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2004 r., III CK 249/03, LEX nr 132546 - „Kurator spółki akcyjnej ustanowiony w celu powołania jej organów nie ma uprawnienia do powołania zarządu i nie zastępuje walnego zgromadzenia ani rady nadzorczej tej spółki.”; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., II PK 325/10, LEX nr 1171274 - „O ile więc kurator ustanowiony dla spółki na podstawie art. 42 k.c. jest uznawany za jej przedstawiciela ustawowego, to posiada kompetencje do wykonywania czynności prawnych wyłącznie objętych określonym w ustawie zakresem przedstawicielstwa (art. 96 k.c.), a warunkiem skuteczności jego czynności procesowych jest to, aby był umocowany przez sąd do ich dokonywania.”; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 lutego 2012 r., II OSK 2223/10, LEX nr 1138111 - „Zakres umocowania ustanowionego przez sąd w trybie art. 42 k.c. kuratora jest ograniczony. Przepis art. 42 § 2 k.c. zakreśla, bowiem kompetencje kuratora do czynności w nim wskazanych.”; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2014 r., III CZP 101/14, LEX nr 1551365 – „Ustanowienie kuratora przez sąd w wyniku uwzględnienia wniosku złożonego przez organ podatkowy następuje na podstawie art. 42 § 1 k.c., jednak ustanowiony na tej podstawie kurator nie jest uprawniony do zastępowania organów osoby prawnej, m.in. w postępowaniu podatkowym.”; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 stycznia 2013 r., I ACz 1135/12, LEX nr 1239906 – „Kurator, o jakim mowa w art. 42 k.c., nie jest uprawniony do reprezentowania osoby prawnej w czynnościach innych niż związane z powołaniem organów tej osoby lub jej likwidacją.”; postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 lutego 2017 r., XXIII Ga 1293/16, LEX nr 2274083 – „(…) kurator prawa materialnego ustanowiony dla spółki akcyjnej na podstawie art. 42 k.c. ma tylko takie uprawnienia, jakie wynikają z treści tego przepisu, a więc ma wszelkie prawa i obowiązki związane z czynnościami zmierzającymi do niezwłocznego powołania organów osoby prawnej a w razie potrzeby zmierzającymi do jej likwidacji. W zakresie tym nie ma prawa do zastępowania spółki, jako strony w postępowaniu sądowym. Składając wniosek o wpis spółki do KRS tj. wniosek w postępowaniu sądowym, kurator nie reprezentuje strony, która w sytuacji prowadzenia postępowania z kuratorem jest nienależycie reprezentowana.”
141
czynności zmierzające do powołania albo uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania, a w razie potrzeby do jej likwidacji.
Czynności sanacyjne kuratora polegają na podejmowaniu w jej imieniu działań, które mają na celu powołanie bądź uzupełnienie składu zarządu, na podstawie przepisów, które regulują sposób funkcjonowania danej osoby prawnej.10 Należy je rozumieć jako „załatanie dziury w procesie powołania organu”.11 Kurator nie może jednak powołać zarządu samodzielnie.12 W ramach swojego umocowania kurator dokonuje wszelkich czynności faktycznych i prawnych niezbędnych do powołania zarządu,13 a przez to zapewnienia dalszego funkcjonowania osoby prawnej.14
W pierwszej kolejności kurator powinien ustalić sposób powołania członków organu reprezentacji. Kompetencja ta należy przeważnie do organu „uchwałodawczego”
(„właścicielskiego”),15 bądź nadzorczego,16 w zależności od przepisów regulujących ustrój osoby prawnej.17 Posiedzenie tego organu (zgromadzenie) zwoływane jest, co do zasady przez zarząd.18 Jeżeli osoba prawna nie może działać wskutek jego braku, odbycie zgromadzenia będzie możliwe
10 Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2004 r., III CK 249/03, LEX nr 132546.
11 K. Mularski, Kurator kodeksowy a kurator rejestrowy, Studia Prawno-Ekonomiczne 2011, t. LXXXIV, s. 196.
12 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2004 r., III CK 249/03, LEX nr 132546.
13 Por. postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 stycznia 2016 r., VIII Ga 405/15, LEX nr 1984060
14 Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2016 r., II CSK 653/15, LEX nr 2147279
15 Bądź „stanowiącego” np. członek zarządu w spółce z o.o. jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 201 § 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1577 z późn. zm.).
16 Np. członków zarządu w spółce akcyjnej powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej (art. 386 § 4 zd. 1 k.s.h.)
17 Np. członków zarządu spółdzielni, w tym prezesa i jego zastępców, wybiera i odwołuje, stosownie do postanowień statutu, rada lub walne zgromadzenie (art. 49 § 1 pr.spół.). Zarząd może być powoływany także przez członków osoby prawnej bądź osoby trzecie na podstawie przyznanego im indywidualnie prawa. Przepisy przewidują także inne rozwiązania. Przykładowo art. 25 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 703) stanowi, że jeżeli uprawnieni do udziału we wspólnocie gruntowej w terminie trzech miesięcy od dnia ustalenia wykazu uprawnionych nie przedstawią do zatwierdzenia właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) statutu spółki, organ ten utworzy spółkę przymusową, nada jej statut oraz wyznaczy organy spółki spośród osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej. Jeżeli osoby wybrane lub wyznaczone do organów spółki odmówią uczestniczenia w tych organach lub jeżeli działalność tych organów nie będzie osiągała celu, w którym spółka została utworzona, a w szczególności w razie nienależytego zagospodarowania gruntów wchodzących w skład wspólnoty, właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) może powołać organy spółki spośród osób niebędących członkami spółki. Por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2008 r., III CZP 8/08, LEX nr 348089.
18 Dla uproszczenia posiedzenie organu uprawnionego do powołania członków organu reprezentacji będę określał mianem zgromadzenia a organ reprezentacji mianem zarządu, bez względu na to czy jest to organ jednoosobowy (np.
dyrektor przedsiębiorstwa państwowego) czy wieloosobowy. Zarząd nie może zostać zwolniony z obowiązku zwołania zgromadzenia, możliwe jest natomiast uzupełnienie tego prawa, zwłaszcza gdy zarząd nie podejmuje działań w tym zakresie - A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I, Warszawa 2017, s. 1128-1129.
„Wśród potencjalnie uprawnionych do zwoływania zgromadzeń możemy wskazać: związki zawodowe, grupy pracowników, grupy wspólników, księgowych (co może mieć znaczenie w przypadku art. 233 k.s.h.), wierzycieli, prokurentów, pełnomocników (ale nie pełnomocnika wspólników), radę pracowniczą przedsiębiorstwa państwowego (gdy jest ono wspólnikiem), organy państwowe (na przykład wojewoda), organy samorządowe (wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek, sejmiki samorządowe), jednostki samorządu gospodarczego (na przykład sejmiki gospodarcze), jednostki czy osoby określone w związku z merytorycznym przedmiotem działalności (proboszcz parafii, komendant straży pożarnej).” – ibidem, s. 1133.
142
w sytuacji, gdy zwołanie nie jest konieczne (np. art. 240 k.s.h.).19 W przeciwnym razie niezbędne staje się „zastąpienie” osoby prawnej i zwołanie zgromadzenia przez przedstawiciela ustawowego w jej imieniu. Rolę tę spełnia kurator w ramach upoważnienia wynikającego z przepisów k.c.
W ramach tych czynności można wyróżnić dwa etapy.20 Pierwsza faza obejmuje podjęcie decyzji o zwołaniu zgromadzenia (zwołanie sensu stricto) natomiast druga wiąże się z czynnościami wykonawczymi, jakimi są sporządzenie i wysłanie zawiadomień do osób uprawnionych do wzięcia w nim udziału (zwołanie sensu largo).21
Z chwilą powołania przez sąd kurator otrzymuje upoważnienie do jednoosobowego prowadzenia spraw tj. zwołania organu powołującego członków zarządu, w zastępstwie osoby prawnej (zarządu).22 Kurator nie podejmuje uchwały o zwołaniu zgromadzenia z uwagi na to, że nie jest organem. Ustala natomiast termin i porządek obrad zgromadzenia oraz zawiadamia
19 Zgodnie z art. 240 k.s.h. uchwały można powziąć pomimo braku formalnego zwołania zgromadzenia wspólników, jeżeli cały kapitał zakładowy jest reprezentowany, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad.
20 Ł. Pożoga, Uchwała o zwołaniu zgromadzenia wspólników jako przesłanka prawidłowego zwołania zgromadzenia, PPH 2016, nr 2, s. 44.
21 Ibidem. Decyzja zarządu o zwołaniu zgromadzenia należy do czynności z zakresu prowadzenia spraw a nie reprezentacji - A. Kidyba, Kodeks spółek…, Tom I, s. 1128; A. Nowacki, Zwoływanie zgromadzenia wspólników przez zarząd, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2016, nr 11, s. 10; tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 marca 2014 r., V CSK 220/13, LEX nr 1478717. Decyzja o zwołaniu zgromadzenia powinna mieć formę uchwały podjętej bezwzględną większością głosów - D. Wajda, Mechanizm zwoływania zgromadzeń wspólników przez organy spółki z o.o. i podmioty do tego uprawnione, Przegląd Prawa Handlowego 2009, nr 2, s. 23; Ł. Pożoga, Uchwała…, s. 43 i n.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2013 r., II CSK 176/13, LEX nr 1433564; inaczej L. Żyżylewski, Zwoływanie zgromadzeń wspólników (walnych zgromadzeń) w spółkach kapitałowych, cz. I, Przegląd Prawa Handlowego 1999, nr 3, s. 18 oraz A. Nowacki, Zwoływanie…, s. 10. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 20 maja 2016 r., I ACa 62/16, LEX nr 2052600 wskazał, że „zwoływanie zwyczajnego lub nadzwyczajnego walnego zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy - w zasadzie - do kompetencji zarządu i wchodzi w zakres czynności związanych z prowadzeniem spraw spółki, a nie z jej reprezentacją.”).
Realizacja tej decyzji (uchwały) jest dokonywana jako czynność z zakresu reprezentacji (w znaczeniu szerokim), na skutek podpisania zaproszenia przez cały zarząd, albo zgodnie z zasadami reprezentacji (tj. przez niektórych albo jednego członka organu) przy czym zwoływanie zgromadzeń należy zaliczyć do kategorii zawiadomień, czyli tzw.
innych czynów będących elementem zdarzeń cywilnoprawnych - A. Kidyba, Kodeks spółek…, Tom I, s. 1129.
Zawiadomienie ma więc „wymiar techniczny, informacyjny. Pełni funkcję wykonawczą w stosunku do uchwały zarządu o zwołaniu zgromadzenia” - Ł. Pożoga, Uchwała…, s. 45. Wydaje się, że jeżeli uchwała została podjęta przez zarząd to zaproszenie na zgromadzenie może podpisać również prokurent bądź pełnomocnik spółki, jeżeli jest do tego umocowany. Por. jednak pogląd, zgodnie z którym „Prokurent nie jest uprawniony do zwoływania zgromadzeń wspólników” – J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 1934, s. 138 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 września 2010 r., I ACa 613/10, LEX 756683 – „W procesie zwoływania zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wyróżnić można, co do zasady, dwa etapy. W pierwszym z nich (zwołanie «sensu stricte») konieczne jest podjęcie przez zarząd (art. 235 § 1 k.s.h.) lub inny uprawniony organ (art. 235 § 2 k.s.h.) decyzji o zwołaniu zgromadzenia w sposób właściwy dla tego organu. Kolejną czynnością jest natomiast wysłanie zaproszeń do wspólników, o jakich mowa w art. 238 k.s.h. Czynność ta w znacznej mierze ma charakter techniczny, bowiem w istocie jest zawiadomieniem wspólników o treści uchwały o zwołaniu zgromadzenia, podjętej przez uprawniony organ. Organ uprawniony do zwołania zgromadzenia "sensu stricte" nie może tego uprawnienia scedować na osobę trzecią np.
w drodze pełnomocnictwa. Natomiast nie ma przeszkód, aby taka osoba (np. pracownik spółki) podpisała się pod zaproszeniem na zgromadzenie, wysyłanym do wspólników, byleby tylko z jego treści wynikało, że działa ona z upoważnienia organu uprawnionego do zwołania zgromadzenia.”
22 „(…) w zakresie kompetencji nadanych kuratorowi spółki na mocy art. 42 § 2 k.c. mieści się uprawnienie do zwołania zgromadzenia wspólników spółki, jeżeli jest ono uprawnione do powołania zarządu” - postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 maja 2017 r., XIII Ga 1275/16, LEX nr 2386374.
143
o nim osoby uprawnione do wzięcia w nim udziału. Bierze przy tym pod uwagę zakres swojego upoważnienia, stan faktyczny konkretnej sprawy oraz przepisy ustaw i statutu osoby prawnej, tak jakby dokonywał tego zarząd.23
Obowiązkiem kuratora jako zastępcy jest podejmowanie takich działań, by zgromadzenie odbyło się i dokonało wyboru zarządu w sposób prawidłowy, a zwłaszcza, uczestniczyły w nim wszyscy uprawnieni.24 Ustala on krąg członków osoby prawnej i ich adresy tak aby móc ich zawiadomić o zgromadzeniu.25 Powinien przy tym dołożyć należytej staranności,26 zwłaszcza przy analizie dokumentacji oraz akt rejestrowych.27
23 Zgromadzenie wspólników spółki z o.o. zwołuje się za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską, zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane (art. 238 § 1 zd. 1 k.s.h.). W spółce akcyjnej walne zgromadzenie zwołuje się przez ogłoszenie, które powinno być dokonane co najmniej na trzy tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia (art. 402 § 1 k.s.h.) - jeżeli wszystkie akcje wyemitowane przez spółkę są imienne, walne zgromadzenie może być zwołane za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia. Dzień wysłania listów uważa się za dzień ogłoszenia. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską, zawiadomienie może być wysłane akcjonariuszowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane (art. 402 § 3 k.s.h.).
Walne zgromadzenie spółki publicznej zwołuje się przez ogłoszenie dokonywane na stronie internetowej spółki oraz w sposób określony dla przekazywania informacji bieżących zgodnie z przepisami o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (art.
4021 § 1 k.s.h.).
24 Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2016 r., II CSK 653/15, LEX nr 2147279.
25 „czynności warunkujących powołanie zarządu będzie zresztą więcej (np. złożenie wniosku o zwołanie zgromadzenia wspólników, o umieszczenie danego punktu w porządku obrad, prawidłowe powiadomienie wspólników, głosowanie)” - K. Mularski, Kurator kodeksowy…, s. 196.
26 M. Chomiuk (w:) Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 1001. „Sąd zatem w ramach swoich obowiązków przy ocenie zasadności wynagrodzenia dla kuratora musi ustalić czy kurator prawidłowo wykonywał swoje obowiązki, ocenić ich rodzaj, zakres i związane z tym trudności, w szczególności w kontekście działań podejmowanych w celu ustalenia kręgu wspólników i doprowadzenia do zwołania zgromadzenia wspólników, a gdyby to nie spowodowało rezultatu w postaci wyboru zarządu, to czynności zmierzające do likwidacji spółki.” - postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 czerwca 2018 r., XXIII Gz 647/18, LEX nr 2545536. „Wysyłający zawiadomienie, o którym mowa w art. 238 § 1 k.s.h., nie jest zobowiązany jedynie do wykazania, że w istocie zawiadomienia zostały wysłane. Przede wszystkim trzeba uwzględnić okoliczności dotyczące zachowana należytej staranności przy wskazywaniu adresów wspólników, pod jakie kierowano korespondencję. Oczywistym jest, że fakt nadania na poczcie korespondencji na niewłaściwe adresy nie może uzasadniać twierdzenia, że wspólnicy zostali w sposób prawidłowy zawiadomieni o zgromadzeniu.” – wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 listopada 2006 r., I ACa 713/06, LEX nr 298401.
27 W przypadku spółki z o.o. największą rolę w tym zakresie ma księga udziałów. Wpisuje się w niej m.in. nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika i jego adres (art. 188 § 1 k.s.h., art. 341 § 1 k.s.h.). W spółce akcyjnej jej odpowiednikiem jest księga akcyjna (art. 341 k.s.h.). W spółdzielni status członka będzie wynikał ze statutu i uchwał zarządu (art. 17 ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, t.j. Dz. U. z 2018 r. poz.
1285). Częstą przeszkodą w zwołaniu zgromadzenia jest brak dokumentacji jak i podstaw do jej odtworzenia.
Przykładowo, w jednej z rozpoznawanych spraw „stowarzyszenie nie prowadziło żadnej działalności gospodarczej.
Nie posiadało majątku i nie zatrudniało pracowników. Nie spisywano protokołów z zebrań i nie prowadziło dokumentacji związanej z członkostwem. Nie powołano też zarządu stowarzyszenia.” – uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 kwietnia 1995 r., I ACr 123/95, LEX nr 23680. W innej sprawie sąd ją rozpatrujący stwierdził, że „jedyną właściwą osobą, znającą nowego właściciela udziałów oraz znającą stan spółki i zasady jej funkcjonowania jest były właściciel udziałów oraz prezes (…)” - postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 kwietnia 2016 r., XIII Ga 1038/15, LEX nr 2128420.