§ 1. Przesłanki ustanowienia kurateli
Kuratela ustanawiana dla osoby prawnej została wprowadzona na mocy dekretu Prawo opiekuńcze.1 Artykuł 48 § 1 pkt 2) d.p.o. stanowił, że kuratora ustanawia się dla osób prawnych - z wyłączeniem osób prawnych prawa publicznego - które nie mogą prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów. Artykuł 59 § 2 d.p.o. stanowił zaś, że obowiązkiem kuratora jest postarać się niezwłocznie o powołanie statutowych organów osoby prawnej, a gdyby dalsze jej istnienie było niecelowe – o przeprowadzenie likwidacji tej osoby prawnej.
Przepis ten został recypowany do ustawy Przepisy ogólne prawa cywilnego.2 Zgodnie z art. 38 § 1 i 2 p.o.p.c. jeżeli osoba prawna nie mogła prowadzić swych spraw z braku powołanych do tego organów, ustanawiało się dla niej kuratora, chyba że przepis szczególny stanowił inaczej. Kurator powinien był postarać się o niezwłoczne powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację. Przepis o takim samym brzmieniu został wprowadzony do Kodeksu cywilnego (art. 42 k.c.),3 przy czym przez dłuższy czas jego obowiązywania problem kurateli dla osoby prawnej w zasadzie nie występował.4
Ustawą z dnia 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw,5 która weszła w życie 15 marca 2018 r., artykułowi 42 § 1 k.c.
nadano nowe brzmienie, zgodnie z którym jeżeli osoba prawna nie może być reprezentowana lub prowadzić swoich spraw ze względu na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania, sąd ustanawia dla niej kuratora.
Kodeks cywilny nie zawiera przepisów odnoszących się do składu organów, sposobu prowadzenia spraw, jak też reprezentacji osób prawnych. Zasady ich działania wynikają z teorii organów, przepisów ustaw dotyczących poszczególnych typów osób prawnych oraz
1 Dekret z dnia 14 maja 1946 r. Prawo opiekuńcze (Dz. U. Nr 20, poz. 135). Przed wejściem w życie tego przepisu, w odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wskazywano, że „Jeżeli z powodu braku większości ustanowienie nowego zarządu nie może nastąpić, pozostaje tylko skarga o rozwiązanie (art. 263 § 1 k.h.). Przepisu ogólnego, na zasadzie którego mógłby sąd w takich przypadkach ustanowić spółce kuratora prawo polskie nie zna (w przeciwieństwie do BGB §29).” – T. Dziurzyński (w:) T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Łódź 1992, s. 225.
2 Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz. U. Nr 34, poz. 311 z późn. zm.)
3 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.).
Z uwzględnieniem tego, że od chwili wejścia w życie k.c. do dnia 1 października 1990 r. przepis ten dotyczył tylko osoby prawnej nie będącej jednostką gospodarki uspołecznionej.
4 S. Dmowski (w:) J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część Ogólna. Tom I, Warszawa 2014, s. 207.
5 Dz. U. z 2018 r., poz. 398.
77
ich statutów (umów, aktów założycielskich).6 Artykuł 42 k.c. należy rozpatrywać w ścisłym związku z art. 38 k.c., który łączy się bezpośrednio z teorią organów.7 Odnosząc się ogólnie do zasad funkcjonowania osób prawnych, organem może być jedna osoba fizyczna albo organ może składać się z jednej lub kilku osób fizycznych. Osoby prawne, w których organ stanowi osoba fizyczna to np. przedsiębiorstwo państwowe (dyrektor przedsiębiorstwa),8 uczelnia (rektor).9 Organ składający się z jednej lub większej liczby osób fizycznych występuje w spółkach kapitałowych, spółdzielniach, stowarzyszeniach, fundacjach etc.
Skład organu wieloosobowego może być określony w sposób „sztywny”10 albo
„widełkowy”,11 co wynika najczęściej ze statutu.12 Jeżeli przepisy stanowią, że organ składa się z jednego albo większej liczby członków, wówczas nie ma potrzeby powtarzania tej zasady w statucie osoby prawnej, czy też w uchwale jej członków. Skład organu będzie zależał od tego, ile osób zostanie do niego faktycznie powołanych.13
Organ jest stałym, niezbędnym, ustrojowym składnikiem każdej osoby prawnej, który tworzą osoby fizyczne, objawiający wolę osoby prawnej i umożliwiający działanie tej osobie w ramach jej zdolności prawnej.14 Dlatego „brak organu osoby prawnej”, o którym mowa w art. 42 k.c., należy odnosić do sytuacji, w której w jego skład nie wchodzą żadne osoby fizyczne. Wówczas organ nie istnieje w znaczeniu faktycznym. „Brak w składzie organu”
6 Mimo braku stosownych przepisów czy postanowień statutu, sposób funkcjonowania zarządu wynika z ogólnych zasad działania organów osoby prawnej – vide A. Kidyba, Ustawa o fundacjach. Prawo o stowarzyszeniach, Warszawa 1997, s. 82. W dalszej części rozprawy statut będzie oznaczał również umowę, akt założycielski albo inną podstawę określającą zasady działania osoby prawnej.
7 A. Kidyba (w:) A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Część ogólna, Warszawa 2012, s. 196.
8 Art. 30 i art. 32 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz.
2152).
9 Art. 17 ust. 1 i art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz.
1668).
10 Np. zarząd składa się z trzech członków.
11 Np. gdy zarząd składa się z co najmniej 3 osób, z nie więcej niż 3 osób bądź od 3 do 5 osób.
12 Por. art. 49 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1285) zgodnie z którym skład i liczbę członków zarządu określa statut. Statut może przewidywać zarząd jednoosobowy, którym jest prezes, i ustalać wymagania, jakie powinna spełniać osoba wchodząca w skład zarządu lub prezes w zarządzie jednoosobowym. Por. także art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 210 z późn. zm.) według którego statut stowarzyszenia określa w szczególności władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje.
13 Brak umownych ustaleń co do liczby członków zarządu powoduje, że wspólnicy bądź inne osoby uprawnione do powołania zarządu muszą każdorazowo w uchwale określić liczbę członków zarządu – J. P. Naworski (w:) T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom 2, Warszawa 2011, s. 225.
Wydaje się, że samo „widełkowe” określenie powinno być uzupełnione każdorazowym doprecyzowaniem, jaki jest skład zarządu w określonym czasie np. uchwałą wspólników - A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2014, s. 477. M. Rodzynkiewicz uważa zaś, że jeżeli w umowie spółki brak jest jakichkolwiek postanowień określających skład zarządu to zarząd jest jednoosobowy – M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012, s. 364. Zdaniem R. Pabisa
„Postanowienie takie należy uznać za zbędne, kłopotliwe w razie wygaśnięcia mandatu na skutek rezygnacji czy śmierci, a zupełnie absurdalne, gdy umowa spółki przyznaje osobiste uprawnienia w zakresie powoływania członków zarządu” - R. Pabis (w:) J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 646.
14 A. Kidyba, Prawo handlowe…, s. 138.
78
występuje natomiast, gdy w jego skład powołani są członkowie, ale ich liczba jest mniejsza niż określona w ustawie lub statucie osoby prawnej.
Braki w składzie organu mogą wystąpić w sposób pierwotny - jeżeli już przy powstaniu osoby prawnej organ nie został prawidłowo powołany. Jest to mało prawdopodobne z uwagi na to, że powstanie osoby prawnej jest uwarunkowane wcześniejszym ustanowieniem organów, co podlega przeważnie weryfikacji sądu rejestrowego. Dlatego też wadliwe obsadzenie organu ma miejsce najczęściej już po powstaniu osoby prawnej, wskutek wygaśnięcia mandatów osób powołanych w jego skład.
Przyczyny wygaśnięcia są różnorodne i wiążą się z szeregiem zdarzeń prawnych.
Najpowszechniejsze to upływ kadencji, odwołanie, rezygnacja, śmierć, utrata pełnej zdolności do czynności prawnych, skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwo,15 orzeczenie środka karnego bądź zakazu pełnienia funkcji na podstawie art. 373 p.u.,16 czy art. 374 p.u., połączenie, podział, przekształcenie itp. Braki w składzie organu mogą powstać również na skutek zmiany statutu osoby prawnej. Wówczas do czasu dostosowania składu organu do postanowień statutu skład jest wadliwy.17
Wygaśnięcie mandatu osoby pełniącej funkcję organu jednoosobowego skutkuje w każdej sytuacji brakiem organu osoby prawnej. Może on istnieć albo nie. Tertium non datur.
Inaczej jest w organach wieloosobowych. W tym przypadku może się zdarzyć, że organ w ogóle nie jest obsadzony np. na skutek wygaśnięcia mandatów wszystkich jego członków albo, że jest obsadzony wadliwie, gdy w jego skład wchodzi co najmniej jedna osoba, co nie wystarcza jednak to do tego, aby skład ten był zgodny z przepisami.18 Sytuację, w której, w skład organu wchodzi mniejsza liczba członków niż liczba minimalna albo sztywna,19 określa się w literaturze mianem organu kadłubowego.20 Brak organu występuje zaś wtedy, gdy nie ma żadnej osoby, która pełni funkcję członka organu.21
15 Np. określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 k.s.h. (art. 18 § 2 k.s.h.).
16 Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 z późn. zm.).
17 W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1993 r., XI GR 49/93 „stwierdzono, że w przypadku zmiany treści umowy spółki o składzie zarządu, konieczne jest powołanie członków zarządu w trybie art. 195 § 2 i 3 k.h. w ilości zgodnej z nowym składem” – cytuję za J. A. Strzępka, E. Zielińska (w:) J. A. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2009, s. 407.
18 Brak organu wynika z szeregu przyczyn np. niepowołania, jak i nieprawidłowego obsadzenia - Z. Świderski (w:) M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna, Warszawa 2014, s. 435.
19 Tak uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r. III CZP 40/12, LEX nr 1271648;
M. Borkowski, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 40/12, LEX/el. 2013.
20 Por. A. Nowacki, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Tom I, Warszawa 2018, s. 1055 - „z zarządem kadłubowym mamy do czynienia wówczas, gdy liczba członków zarządu jest mniejsza niż minimalna lub sztywna liczba członków zarządu ustalona umową spółki lub z upoważnienia zawartego w umowie spółki przez wskazany tam organ lub osobę”.
21 „w przypadku gdy w skład zarządu osoby prawnej nie wchodzi żaden członek, nie ulega żadnej wątpliwości, że dana osoba prawna pozbawiona jest organu” - M. Borkowski, Glosa…. LEX/el 2013.
79 sytuacji osoby prawnej, a przede wszystkim, interesów uczestników obrotu gospodarczego.
Moim zdaniem organ kadłubowy jest organem istniejącym, a co się z tym wiąże, jego nieprawidłowe obsadzenie nie wyłącza a limine prawa reprezentacji ani prowadzenia spraw.28
Przepisy określające skład osobowy organów wyznaczają ramy ich funkcjonowania.
Ocena czy osoba prawna może działać zależy natomiast od norm regulujących sposób jej
22 Dotyczy to zarówno sytuacji gdy w skład organu nie wchodzi ani jedna osoba, jak też gdy liczba osób jest mniejsza, niż wynikająca ze statutu, co uniemożliwi funkcjonowanie osoby prawnej - A. Kidyba (w:) A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny…, Tom I, s. 197; W. Popiołek (w:) W. Pyzioł (red.), Kodeks spółek handlowych.
Komentarz, Warszawa 2008, s. 395; T. Szczurowski, Status kuratora dla osoby prawnej (art. 42 KC) po nowelizacji, Monitor Prawa Handlowego 2018, nr 1, s.16. „Wygaśnięcie mandatu któregoś z jego członków powoduje ten skutek, że do czasu uzupełnienia składu zarządu do wymaganej umową spółki liczby członków spółka pozbawiona jest tego organu” - tak np. J.A. Strzępka, E. Zielińska (w:) J. A. Strzępka (red.), Kodeks spółek…, s. 406; A. Szajkowski, M. Tarska, A. Szumański (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom II, Warszawa 2014, s. 427; M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek..., s. 364.; J.P. Naworski wskazuje jednak, że „zarząd kadłubowy nie może podejmować wiążących uchwał, natomiast reprezentacja spółki jest możliwa, jeżeli liczba zarządców na to pozwala – J. P. Naworski (w:) T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz (red.), Kodeks spółek…, Tom 2, s. 225. Jego zdaniem nie ma też przeszkód do prowadzenia spraw spółki w zakresie zwykłych czynności spółki, które w myśl art. 208 § 3 k.s.h., jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, każdy członek może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu – ibidem. Wskazuje się także, że brak zarządu „zachodzi, gdy nie ma w ogóle osób wchodzących w jego skład, a także wtedy gdy nie ma wymaganej liczny osób umożliwiających reprezentację.” – A. Lesiak (w:) Z. Koźma, M. Ożóg (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Gdańsk 2012, s. 344. Odmiennie E. Marszałkowska-Krześ (w:) J. Jacyszyn, S. Krześ, E. Marszałkowska-Krześ (red.), Spółka akcyjna. Komentarz, Warszawa 2001, s. 181 – „Wydaje się słuszne przyjęcie, iż jeżeli pozostało przynajmniej dwóch członków, a statut nie zawierał postanowień co do sposobu reprezentacji, to nawet tak uszczuplony zarząd może skutecznie składać oświadczenia woli w imieniu współki. Takie stanowisko wynika z przyjęcia priorytetu zasady bezpieczeństwa obrotu, a także z motywów pragmatycznych”. Por również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2005 r., I CK 528/04, LEX nr 144632 z glosą krytyczną - M. Rodzynkiewicz, Wybór rady nadzorczej spółki akcyjnej w drodze głosowania grupami a wymóg kworum. Glosa do wyroku SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CSK 329/07, Prawo Spółek 2006, nr 7-8, s. 88 i n.
23 D. Kupryjańczyk (w:) Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 778.
24 Nawet tych nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki – ibidem.
25 Ibidem oraz por. R. Pabis (w:) J. Bieniak (et al.), Kodeks spółek…, s. 646. Dwaj pozostali członkowie zarządu bowiem nie tworzą wówczas organu zarządzającego, skoro więc nie istnieje już zarząd, okoliczność, że jest ich dwóch, nie uprawnia ich do działania za spółkę zgodnie z zasadami reprezentacji - M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek…, s. 364.
26 R. Pabis (w:) J. Bieniak (et al.), Kodeks spółek…, s. 646.
27 A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2014, s. 478.
28 Por. P. Sobolewski (w:) K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I, Warszawa 2013, s. 454 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2010 r. I CSK 63/10, LEX nr 663637 - członkowie nienależycie, w stosunku do wymogów statutu, obsadzonego organu osoby prawnej, określanego mianem „kadłubowego,”
powołanego do jej reprezentacji mogą reprezentować tę osobę, mimo jego niewłaściwego składu, jeżeli możliwe jest spełnienie obowiązującego w tej osobie wymogu jej reprezentacji.
80
reprezentacji i prowadzenia spraw. W przypadku reprezentacji samoistnej skład osobowy organu nie ma większego znaczenia prawnego. Liczba członków organu wpływa jedynie na faktyczne ułatwienie dokonywania czynności prawnych. Mogą się oni wymieniać w zakresie składania oświadczeń woli za osobę prawną. Inaczej jest przy reprezentacji łącznej. Ma ona na celu zapewnienie wzajemnej kontroli członków organu reprezentacji osoby prawnej, przez przyjęcie zasady, że jeden z nich nie może jej reprezentować samodzielnie, a tylko łącznie z inną osobą.
Gdy ze statutu osoby prawnej wynika, że organ jest dwuosobowy (określenie sztywne), albo co najmniej dwuosobowy (określenie widełkowe), a reprezentacja jest łączna (np. dwuosobowa), oświadczenie woli osoby prawnej zostanie złożone gdy będą za nią działać łącznie dwaj członkowie organu. W tej sytuacji, gdyby organ był obsadzony wadliwie, osoba prawna nie mogłaby dokonać czynności prawnej, chyba że uwzględni się reprezentację łączną mieszaną (np. członka zarządu i prokurenta).
Jeżeli statut stanowi, że organ jest trzyosobowy (określenie sztywne), a reprezentacja łączna dwuosobowa to wygaśnięcie mandatu jednego z członków ogranicza warianty składania oświadczeń woli, co może w niektórych przypadkach utrudnić działanie osobie prawnej ale go nie uniemożliwia. Gdyby organ był kompletny reprezentacja byłaby dopuszczalna w trzech wariantach osobowych. Jeżeli jest obsadzony wadliwie, z uwagi na to, że wchodzą w jego skład tylko dwie osoby, jest oczywiste, że tylko one działając łącznie mogą złożyć skuteczne oświadczenie woli za osobę prawną.
Podsumowując, dla skuteczności czynności prawnych nie ma znaczenia czy skład organu jest zgody z postanowieniami statutu. Zarówno przy reprezentacji samoistnej, jak i łącznej, osoba prawna za którą działa organ kadłubowy, może dokonać skutecznie czynności prawnej, jeżeli oświadczenie woli złoży za nią taka liczba jego członków, która będzie zgodna z przyjętą techniką reprezentacji bez względu na aktualny skład organu.
Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2005 r.29 „Jeżeli zarząd spółki jest trzyosobowy, a reprezentować spółkę mogą tylko dwaj członkowie zarządu, to brak trzeciego członka zarządu nie ma decydującego znaczenia dla możliwości skutecznego jej reprezentowania przez pozostałych członków zarządu. (…) Tylko więc gdy w spółce nie powołano prokurenta, a liczba członków zarządu jest mniejsza od wymaganej dla skutecznego reprezentowania spółki, zdekompletowany zarząd nie tylko nie może podejmować czynności związanych z prowadzeniem spraw spółki, ale nie może także skutecznie jej reprezentować”.
29 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2005 r., I CK 528/04, LEX nr 144632.
81
Tezę tę Sąd Najwyższy powtórzył w wyroku z 5 listopada 2010 r.30 „Członkowie nienależycie w stosunku do wymogów struktur obsadzonego organu osoby prawnej mogą ją reprezentować mimo niewłaściwego składu, jeżeli możliwe jest spełnienie obowiązującego w tej osobie wymogu jej reprezentacji.” Podsumowaniem tej linii orzeczniczej była uchwała z dnia 18 lipca 2012 r.31 „Jeżeli zarząd spółki jest trzyosobowy, a reprezentować spółkę mogą tylko dwaj członkowie zarządu, to brak trzeciego członka zarządu nie ma decydującego znaczenia dla możliwości skutecznego jej reprezentowania przez pozostałych członków zarządu.” Do tych rozstrzygnięć odwołuje się szereg innych orzeczeń,32 jak też przedstawicieli doktryny.33
Przyjęcie poglądu, że organ kadłubowy jest równoznaczny z brakiem organu miałoby zbyt daleko idące skutki dla obrotu cywilnoprawnego. Zgodnie z teorią organów, do złożenia oświadczenia woli osobie prawnej wystarczy, aby dotarło ono do jednego z członków jej organu reprezentacji. Jeżeli braki w składzie organu powodowałyby jego nieistnienie, uniemożliwiałoby to składanie oświadczeń woli osobie prawnej, czyli reprezentację bierną (np. złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy), nawet jeżeli osoby pełniące funkcje w zarządzie byłyby faktycznie w stanie te oświadczenia przyjmować.34
30 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2010 r., I CSK 63/10, LEX nr 663637.
31 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 40/12, LEX nr 1271648.
32 „W niniejszej sprawie zarząd zrzeszenia składający się z trzech członków był więc organem istniejącym, a dwóch jego członków mogło skutecznie reprezentować zrzeszenie stosownie do art. 54 § 1 pr.spół.
w szczególności przy zawarciu umowy przydziału spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu” – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2015 r. I CSK 737/14, LEX nr 1936710. „Jeżeli więc ustawa i statut danej osoby prawnej przewidują minimalną liczbę piastunów organu to osoba prawna, która ma niekompletny organ, w niektórych sytuacjach rzeczywiście nie może działać skutecznie. Byłoby tak gdyby do działania osoby prawnej potrzebna była uchwała organu jako całości a w przypadku spółdzielni, jeżeli jej organ (zarząd) miałby wyrazić wolę w formie uchwały, w której podjęciu musi uczestniczyć więcej piastunów niż faktycznie taki podmiot w tym czasie posiada” - wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lipca 2013 r., VI ACa 1386/12, LEX nr 1403844.
33 Tak m.in. Z. Kuniewicz, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 40/12, Przegląd Sądowy 2014, nr 6, s. 133-137; K. Kułak, Kurator dla osób prawnych i ustawowych – uwagi na tle nowelizacji art. 42 k.c. i art. 69 k.p.c (w:) J. Frąckowiak (red.), Kodeks spółek handlowych po 15 latach obowiązywania.
Warszawa 2018, s. 111-112.
34 Należy zwrócić również uwagę na sytuację, gdy w skład organu wchodzi tylko jedna osoba, co przewiduje statut osoby prawnej, ale przy jednoczesnym ustanowieniu reprezentacji łącznej (np. dwuosobowej).
W odniesieniu do spółek kapitałowych art. 205 k.s.h. i art. 373 §1 k.s.h. stanowią, że jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa (statut) spółki. Skoro zarząd jest jednoosobowy, dezaktualizuje to potrzebę określenia techniki reprezentacji - D. Kupryjańczyk (w:) Z. Jara (red.), Kodeks spółek…, s. 805-806. Osoba wchodząca w skład zarządu reprezentuje spółkę jednoosobowo - Pogląd przeciwny przyjmuje A. Kidyba, Kodeks spółek…, Tom I, s. 952-953 oraz Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 lipca 2013 r., III CNP 1/13, LEX nr 1396285; podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 grudnia 2016 r., II CSK 163/16, LEX nr 2203506. Przysługujące jej prawo samoistnej reprezentacji nie może być ograniczone w żaden sposób, a zwłaszcza tak, że obok niej powinna działać inna osoba, np. prokurent - J.P. Naworski (w:) T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz (red.), Kodeks spółek…, Tom 2, s. 278. W przeciwnej sytuacji mimo, że skład organu jest zgodny z przepisami, jedyny członek zarządu nie mógłby udzielić prokury a spółka nie mogłaby skutecznie występować w obrocie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 grudnia 2016 r., uznał, że „gdy zarząd jest jednoosobowy, to nie ma podstaw do określania sposobu reprezentacji w umowie spółki, jej zmiana nic nie wnosi poza deklaratywnym tego potwierdzeniem, wykreślającym reprezentację łączną” - Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2016 r., II CSK 163/16, LEX nr 2203506.
82
Obok reprezentacji, działanie osoby prawnej polega także na prowadzeniu spraw, czyli
„wydawaniu decyzji, podejmowaniu uchwał, opinii, organizowaniu działalności przedsiębiorcy oraz, w pewnych sytuacjach, osobistej realizacji czynności wykonawczych w ten sposób, aby były one zgodne z przedmiotem działania przedsiębiorcy, w celu osiągnięcia najlepszych wyników gospodarczych.”35
Jeżeli prowadzenie spraw należy do organu wieloosobowego, aby uniknąć sytuacji, w której wszyscy jego członkowie musieliby wypowiadać się co do każdej sprawy, wyróżnia
Jeżeli prowadzenie spraw należy do organu wieloosobowego, aby uniknąć sytuacji, w której wszyscy jego członkowie musieliby wypowiadać się co do każdej sprawy, wyróżnia