gólnych miejscowościach, należących do danego powiatu
4. PRAWO CYWILNE
(od 1 stycznia do 31 grudnia 1931 r.)
U s t a w a o o c h r o n i e l o k a t o r ó w ulega w niektórych przepisach zmianie wskutek ustawy z 7 listopada 1931 r. (Dz. U.
R. P. nr. 105 poz. 808). Wyjęcie z pod ochrony zostało rozszerzone także na budynki, będące w dniu 1 kwietnia 1923 r. własnością Państwa, o ile są przeznaczone na cele biurowe mieszczących się w nich urzędów państwowych lub urzędów i agencyj pocztowych przedsiębiorstwa państwowego „Polska Poczta, Telegraf i Telefon".
Ruch III. 1932 43
W tych wypadkach (przewidzianych w art. 2 lit. b) nie obowiązuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia na koniec kwartału kalenda
rzowego. Zwiększony też został zakres m o r a t o r j u m co do eksmisyj przez rozciągnięcie go na porę zimową. Eksmisja jest niedopuszczal
na w okresie od 1 listopada do 31 marca, jeżeli ją orzeczono z przy
czyny zalegania z zapłatą komornego a nadto na mocy decyzji sądu nie będzie wykonana, jeżeli bezrobotny otrzymał pracę i opłaca oprócz bież. komornego zalegle komorne w ratach, wynoszących 2 5 % bież. komornego miesięcznego. Lokator jednakowoż traci pra
wo do korzystania z moratorjum mieszkaniowego, jeżeli w tej samej miejscowości posiada inne mieszkanie lub mu je dostarczono.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27-go kwietnia 1924 r . o w i e r z y t e l n o ś c i a c h w w a l u t a c h o b c y c h i w z ł o t y c h w z ł o c i e , h i p o t e c z n i e u b e z p i e c z o n y c h uzupełnione zostało celem usunięcia wątpliwości interpre
tacyjnych ustawą z 18 marca 1931 r. (Dz. U. R. P. nr. 36 poz. 273) w ten sposób, iż wyraźnie nadmieniono, iż można sobie zastrzec, że wierzytelność wyrażona w obcej walucie będzie płatna monetami złotemi w danej walucie obcej lub wedle równowartości czystego złota, zawartego w jednostce pieniężnej danej waluty obcej.
Prof. Alfred Ohanowicz (Poznań).
5. P R O C E S CYWILNY
(od 1 kwietnia 1931 do 31 marca 1932 r.)
Ubiegły rok sprawozdawczy nie wykazuje większych prac ko
dyfikacyjnych w dziedzinie procesu cywilnego. Dalsza unifikacja ustawodawcza ujawnia się głównie w ustawach i rozporządzeniach wydawanych dla poszczególnych dzielnic.
I. Cala Rzeczpospolita. Kryzys gospodarczy kraju wymagał spe
cjalnego ustawodawstwa celem ochrony istniejących warsztatów pracy. Wychodząc z tego p u n k t u widzenia ustawa z 25 lutego 1932, poz. 87, z m i e n i ł a n i e k t ó r e p r z e p i s y u s t a w y p o s t ę p o w a n i a s ą d o w e g o z 1864 r . i u s t a w y o p r z e t a r g u p r z y m u s o w y m i z a r z ą d z i e p r z y m u s o w y m z 24 marca 1897 r., obowiązującej na Ziemiach Zachodnich. Zmiany te dotyczą przepisów egzekucyjnych i szczególnie głęboko sięgają, o, ile idzie o zasady egzekucji z nieruchomości na Ziemiach Zachod
nich. Ustawa z 25 lutego 1932 r. n i e obowiązuje na ziemiach b. zaboru austrjackiego. Spraw egzekucji dotyczy również i ustawa z 7 marca 1932 r., poz. 219, wprowadzająca znaczne u l g i w r a z i e e g z e k u c j i s ą d o w e j p r z e c i w k o g o s p o d a r z o m r o l n y m . Do tej samej dziedziny należy również i ustawa z 7
li-stopada 1931 r., poz. 808, zmieniająca ustawę o o c h r o n i e l o k a t o r ó w oraz rozp. Prezydenta z 29 marca 1932 r., poz. 253, o zmianie m o r a t o r j u m m i e s z k a n i o w e g o d l a b e z r o b o t n y c h . Do dziedziny egzekucji trzeba wreszcie zaliczyć również i rozp. Min. Spraw, z 22 października 1931, poz. 740, o zmianie rozporządzenia z 13 sierpnia 1930 o w a r u n k a c h i s p o s o b i e z a s t o s o w a n i a p r z e z w ł a d z e s ą d o w e p r z e p i s ó w p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o d o e g z e k u c j i n a l e ż n o ś c i a d m i n i s t r a c y j n y c h .
W związku z kryzysem gospodarczym jest również i ustawa o n a d z w y c z a j n y m p o d a t k u o d n i e k t ó r y c h z a j ę ć z a w o d o w y c h z dnia 19 grudnia 1931 r., poz. 882. na
kładająca specjalny podatek na notarjuszów, pisarzy hipotecznych i komorników sądowych. Do ustawy tej wydano rozporządzenie wykonawcze z 19 lutego 1932 r., poz. 115. — Zmian oszczędnościo wych doznały również i przepisy o n a l e ż n o ś c i a c h z a p o d r ó ż e s ł u ż b o w e , delegacje (odkomenderowania) i przeniesie
nia funkcjonarjuszów państwowych w k r a j u przez rozp. Rady Min. z 10 kwietnia 1931 r., poz. 291, zmienione rozporządzeniami z 3 czerwca 1931 r. poz. 437, z 2 września 1931 r., poz. 658 i 25 września 1931 r., poz. 707, oraz przepisy o takich samych należ nościach za podróże z a g r a n i c ą przez rozp. Rady Min. z 10 kwietnia 1931, poz. 292, przyczem Minister Skarbu obwieszczeniem z 12 sierpnia 1931 r., poz. 621, wydał jednolity tekst dla tychże przepisów. Spraw urzędniczych dotyczą również i inne jeszcze roz
porządzenia. Rozp. Min. Spraw, z 30 kwietnia 1931 r., poz. 386, zmieniło § 3 rozp. z 24 grudnia 1928 r. w sprawie p r o w a d z e n i a w y k a z u s t a n u s ł u ż b y dla sędziów, prokuratorów, asesorów sądowych i aplikantów sądowych. Minister Skarbu rozp.
z 25 marca 1931 r., poz. 380, ogłosił jednolity tekst ustawy z dnia 1 1 grudnia 1932 r . o z a o p a t r z e n i u e m e r y t a l n e m funk
cjonarjuszów państwowych i zawodowych wojskowych. J e d n a k ż e ustawa z 1 8 m a r c a 1932 r., poz. 239 z m i e n i ł a n i e k t ó r e p o s t a n o w i e n i a d o t y c z ą c e z a o p a t r z e n i a e m e r y t a l n e g o tychże osób. Ustawa zaś z 14 października 1931 r., poz..
749 zmieniła n a niekorzyść niektóre postanowienia u s t a w y o u p o s a ż e n i u funkcjonarjuszów państwowych i wojska oraz ustawy o uposażeniu sędziów i prokuratorów. P a ń s t w o w ą p o m o c l e k a r s k ą dla funkcjonarjuszów państwowych, sędziów i prokuratorów, członków ich rodzin oraz emerytów reguluje rozp.
Rady Min. z 22 marca 1932 r.. poz. 254. — Z innych rozporządzeń należy wymienić rozp. z 11 lipca 1931 r., poz. 601, w sprawie o z n a k u r z ę d ó w i o r g a n ó w p o m o c n i c z y c h i
wy-43*
k o n a w c z y c h w dziale Ministerstwa Sprawiedliwości; dalej rozp. Min. Spraw, z 26 listopada 1931 r. poz. 785 w sprawie czę
ściowej z m i a n y p o s t a n o w i e ń r e g u l a m i n u u r z ę d o w a n i a P r o k u r a t u r y S ą d u N a j w y ż s z e g o oraz rozp.
Min. Spraw, z 31 grudnia 1931 r. poz. 21 na r o k 1932, w sprawie z m i a n y p r z e p i s ó w p r z e w i d u j ą c y c h z a m i e s z c z a n i e o g ł o s z e ń w o d d z i e l n y m d o d a t k u d o Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości „Ruch Służbowy". Spraw organizacji sądowej dotyczą ustawy z 14 października 1931 r.:
poz. 786 i 787, w sprawie z n i e s i e n i a s ą d u o k r ę g o w e g o w M ł a w i e oraz zmiany okręgów sądów okręgowych w Łomży, Płocku i Warszawie, tudzież w sprawie z n i e s i e n i a s ą d u o k r ę g o w e g o w B i a ł e j P o d l a s k i e j i zmiany okręgów sądów okręgowych w Lublinie i Siedlcach. Do tego wydano rozp.
Min. Spraw, z 10 listopada 1931 r., poz. 789 i 790, w sprawie okre
ślenia t e r m i n u zniesienia sądu okręgowego w Mławie i Białej Pod
laskiej. — Z dziedziny kosztów sądowych wydano dwa rozporzą
dzenia. J e d n o z 31 marca 1932 r., poz. 269 dotyczy u i s z c z e n i a o p ł a t i k o s z t ó w s ą d o w y c h w postępowaniu cywilnemu a drugie, ogłoszone również p o d datą 31 marca 1932 r., poz. 270, reguluje o p ł a t y z a d o r ę c z e n i a s ą d o w e w sprawach cywilnych. — Wreszcie wymienić jeszcze trzeba rozp. Min. Spraw, z 25 lutego 1932 r., poz. 89, w sprawie p r z e p i s ó w d y s c y p l i n a r n y c h d l a o b r o ń c ó w . — Dziedziny procesowej i ustroju sądowego dotyczą również i inne jeszcze ustawy i rozporządzenia., jakkolwiek nie należą do tej dziedziny bezpośrednio. Do takich przepisów należy zaliczyć ustawę z 13 m a r c a 1931 r., poz. 214, o w y g a ś n i ę c i u m o c y p r a w n e j p r z e p i s ó w w y j ą t k o w y c h z w i ą z a n y c h z p o c h o d z e n i e m , n a r o d o w o ś c i ą , j ę z y k i e m , r a s ą l u b r e l i g j ą o b y w a t e l i R z e -c z z y p o s p o l i t e j . Dalej wymienić trzeba ustawę z 21 mar-ca 1931 r., poz. 340, o d o w o d a c h p r a w a w ł a s n o ś c i dt»
gruntów scalonych (por. art. 5 do 7 ) ; obwieszczenie Min. Reform Rolnych z 5 maja 1931 r., poz. 609, w sprawie ogłoszenia jedno
litego tekstu ustawy z 10 czerwca 1921 r. w przedmiocie u t w o r z e n i a P a ń s t w o w e g o B a n k u R o l n e g o oraz rozp. te
goż samego ministra z 5 listopada 1931 r., poz. 810, o o p ł a t a c h s ą d o w y c h w s p r a w a c h r e j e s t r o w e g o z a s t a w u r o l n i c z e g o . — Bardzo liczne s ą też umowy międzynaro
dowe wywierające wpływ w dziedzinie procesu cywilnego. W pierw
szym rzędzie trzeba tu wymienić ustawę z 21 stycznia 1932 r., poz. 79, w sprawie w y k o n a n i a k o n w e n c j i d o t y c z ą c e j p r o c e d u r y c y w i l n e j p o d p i s a n e j w H a d z e d n .
17 l i p c a 1905 r. Co do umów międzynarodowych należy zazna
czyć, ż e zawarto t r a k t a t h a n d l o w y i n a w i g a c y j n y pomiędzy Polską a Ł o t w ą , podpisany w Rydze dnia 12 lutego 1929 r., poz. 217 i 218 na rok 1 9 3 1 ; dalej konwencję handlową i nawigacyjną z Republiką P o r t u g a l s k ą , podpisaną w Lizbonie dnia 28 grudnia 1929 r., poz. 289 i 290 z r o k u 1 9 3 1 ; t r a k t a t han
dlowy i nawigacyjny z E s t o n j ą podpisany w Tallinie dnia 19 lutego 1927 r., poz. 298 z roku 1 9 3 1 ; takiż sam t r a k t a t z G r e c j ą, podpisany w Warszawie dnia 10 kwietnia 1930 r., poz. 509, 510 z r o k u 1 9 3 1 , p o r o z u m i e n i e z tego samego dnia w s p r a w i e p r a w a u b o g i c h i k a u c j i a k t o r y c z n e j , poz. 599 i 600 z r o k u 1 9 3 1 ; wreszcie traktat przyjaźni, handlowy i nawigacyjny z R e p u b l i k ą C h i ń s k ą , podpisany w Nankinie dnia 18 września 1929 r., poz. 499 i 500 z roku 1931. Dalej zawarto dwie k o n w e n c j e k o n s u l a r n e , w szczególności z R u m u n j ą , podpi
saną w Bukareszcie dnia 17 grudnia 1929 r., poz. 482 i 483 z r o k u 1931, oraz z B e l g j ą , podpisaną w Brukseli dnia 12 czerwca 1928 r., poz. 637 i 638 z roku 1931. Ważne są wreszcie umowy za
w a r t e z N i e m c a m i . Umów tych dotyczy ustawa z 17 marca 1931 r. w sprawie ratyfikacji porozumienia polsko-niemieckiego podpisanego w Warszawie dnia 31 października 1929 r. wraz z pro
tokółem k o ń c o w y m ad art. II porozumienia, poz. 229 z roku 193 1, p o r o z u m i e n i e to z 31 października 1929 r., poz. 704,705 łącznie z poz. 701 (plan Young'a) z roku 1931 tudzież rozp. P r e zydenta Rzeczypospolitej z 12 lutego 1932 r., poz. 82 z 1932 r o wykonaniu porozumienia polsko-niemieckiego z 3 1 . X. 1929 r.
I I . Ustawodawstwo dzielnicowe zawiera cały szereg ważnych ustaw i rozporządzeń.
1. Były zabór rosyjski. Pomijając rozporządzenia dotyczące zmian okręgów sądowych i rozmieszczenia sądów (por. poz. 2 2 1 , 365, 366, 430, 4 3 1 , 454, 455, 465, 511, 512, 529, 579, 580, 5 8 1 , 582, 583, 624, 684, 688, 738, 739, 746, 792 z roku 1931 oraz poz. 74, 100 i 101 z roku 1932) należy tu wymienić rozporz. Rady Min z 2 6 maja 1931 r . w sprawie w y k o n a n i a p o s t a n o w i e ń k o n k o r d a t u zawartego pomiędzy Stolicą Apostolską a Polską, poz. 424 z roku 1931. Dalej trzeba przytoczyć rozporz. Min. Spraw z 3 1 lipca 1931 r., poz. 565 o w ł a d z y m i a n u j ą c e j i t r y b i e m i a n o w a n i a k o m o r n i k ó w s ą d ó w g r o d z k i c h . Waż
ną jest też ustawa z 17 marca 1932 r., poz. 250, o z m i a n i e p r z e p i s ó w t y m c z a s o w y c h o k o s z t a c h s ą d o w y c h na obszarze okręgu sądów apelacyjnych w Warszawie, Lublinie i Wilnie. W końcu należy jeszcze wspomnieć o rozp. Min. Spraw, z 2 8 sierpnia 1931 r., poz. 626, w s p r a w i e u s t a l e n i a k w o
-t y r y c z a ł -t o w e j k o s z -t ó w p o ł ą c z o n y c h z c z y n n o ś c i a m i s ą d ó w r o z j e m c z y c h w Krakowie, Lwowie, Łodzi i Warszawie dla Zakładu Ubezpieczeń od wypadków oraz sposobu pokrywania tych kosztów.
2. Były zabór austrjacki. Zasadnicze zmiany w obliczaniu k o-s z t ó w o-s ą d o w y c h wprowadza uo-stawa z 1 7 marca 1932 r . poz. 251. Rozporządzenie Min. Spraw, z 25 lutego 1932 r., poz. 106 u c h y l a u l g i d l a a p l i k a n t ó w z a w o d ó w p r a w n i c z y c h , k t ó r y m s ł u ż b a w o j s k o w a p r z e s z k o d z i ł a w o d b y c i u a p l i k a c j i . W sprawie s t r a w n e g o i d r o g o w e g o d l a o r g a n ó w s ą d o w y c h wyszło nowe rozp. Min.
Spraw, z 17 czerwca 1931 r., poz. 456. Wreszcie należy przytoczyć rozp. Min. Spraw, z 12 marca 1931 r. poz. 220, o utworzeniu w y -d z i a ł u h a n -d l o w e g o w są-dzie okręgowym w Tarnowie.
3. Ziemie Zachodnie i Górny Śląsk. W sprawie k o s z t ó w s ą d o w y c h wydano ustawę z 18 marca 1932 r., poz. 252. zmie
niającą zupełnie dotychczasowe zasady przy obliczaniu tychże kosz
tów. Dalej wydano Rozp. Min. Spraw, z 7 marca 1932 r., poz. 154 o k o m o r n i k a c h k o m i s o r y j n y c h . Ważne zmiany orga
nizacyjne n a P o m o r z u przeprowadza rozp. Min. Spraw, z 1 5 października 1931 r., poz. 7 4 5 ; znosi bowiem wydział zamiejsco
wy sądu okręgowego w Toruniu, czynny w Brodnicy oraz wydział zamiejscowy sądu okręgowego w Starogardzie, czynny w Wejhero
wie. Wydział zaś zamiejscowy sądu okręgowego w Starogardzie, czynny w Gdyni otrzymał p e ł n ą w ł a ś c i w o ś ć r z e c z o w ą s ą d u o k r ę g o w e g o . Specjalnie Ś l ą s k a dotyczy ustawy z 7 maja 1931 r., poz. 537, w przedmiocie wyznaczenia Sądu Apelacyj-neg w Katowicach jako s ą d u k o m p e t e n t n e g o d o r o z s t r z y g n i ę c i a o w a ż n o ś c i z a p r o t e s t o w a n y c h w y b o r ó w przeprowadzonych d o III-go Sejmu Śląskiego. Wreszcie należy jeszcze przytoczyć rozp. Min. Przemysłu i Handlu z 9 lipca 1931, poz. 504 w sprawie p o w i ę k s z e n i a l i c z b y ł a w n i k ó w s ą d u r o z j e m c z e g o z siedzibą w Katowicach dla orze
kania w sprawach bractw górniczych.
Prof. Dr. Br. Stelmachowski (Poznań).
6. K R O N I K A USTAWODAWCZA (za czas od 12 marca do 31 maja 1932 r.) Ustawy:
36. z dn. 18. II. 1932 o upoważnieniu Ministra Prz. i H. do usta
nawiania prawa zabudowy i zamiany gruntów państwowych w Gdyni (Dz. Ust. Nr. 20, poz. 138).
37. z dn. 17. I I I . 1932 o upoważnieniu Prez. Rzplitej do wydawa
nia rozporządzeń z mocą ustawy (Dz. Ust. Nr. 22, poz. 165).
38. z dn. 18. I I I . 1932 ustawa skarbowa na okres od 1. IV. 1932 do 3 1 . I I I . 1933 (Dz. Ust. Nr. 23, poz. 175).
39. z dn. 28. I. 1932 o ratyfikacji konwencji o polepszeniu losu r a n n y c h i chorych w armjach czynnych podpisanej w Gene
wie 27. VII. 1929 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 179).
40. z dn. 18. II. 1932 o ratyfikacji konwencji pocztowej 6 poro
zumień światowego Zw. Poczt, i 3 protokułów końcowych, podpisanych w Londynie 28. VI. 1929 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 180).
4 1 . z dn. 18. II. 1932 o ratyfikacji konwencji z Rumunją doty
czącej wydawania przestępców i pomocy k a r n e j , podpisanej w Bukareszcie 26. I I I . 1930 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 181).
42. z dn. 18. II. 1932 o ratyfikacji konwencji weterynaryjnej między Polską a Belgją podpisanej w Brukseli 18. X I I . 1930 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 182).
4 3 . z dn. 18. II. 1932 z ratyfikacji konwencji o utworzeniu Mię
dzynarodowego Tow. K r e d y t u Hipotecznego Rolnego podpi
sanej w Genewie 2 1 . V. 1931 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 183).
4 4 . z dn. 18. I I . 1932 o ratyfikacji umowy polsko-niemieckiej o ułatwieniach w komunikacji kolejowej między Prusami Wschodniemi a trzeciemi państwami w tranzycie przez Polskę obszar w. M. Gdańska i t. d. podpisanej w Berlinie 2 1 . X I . 1930 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 184).
45. z dn. 18. I I . 1932 o ratyfikacji porozumienia między Polską a Francją w formie wymiany not z 2. VI. 1931 i o zmianie
§ 1 art. 14 konwencji weterynaryjnej polsko-francuskiej z 24. IV. 1929 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 185).
46. z dn. 25. I I . 1932 o zmianie ustawy z dn. 3. V I I I . 1922 o N.
F r . A d m . (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 186).
47. z d n . 25. I I . 1932 o poborze rekruta w 1932 (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 187).
48. z dn. 25. I I . 1932 o ulgach kredytowych dla instytucyj rolni
czych (Dz. Ust. Nr. 24, poz. 188).
49. z dn. 18. I I I . 1932 o dobrach skonfiskowanych przez b. rządy zaborcze uczestnikom walk o niepodległość (Dz. Ust. Nr. 24.
poz. 189).
50. z dn. 28. I. 1932 o zmianach ustawy z dn. 18. V I I . 1924 o prawach i obowiązkach szeregowych W. P. (Dz. Ust. Nr. 25, poz. 293).