Pozycja ustrojowa prezydenta oraz wzajemne relacje głowy państwa z innymi konstytucyjnymi organami stanowią jedne z głównych wyznaczników określających system rządów. Pozycję Prezydenta w strukturze organów władzy państwa wyznaczają przepisy prawne Konstytucji Ukrainy, normy wynikające z ustawodawstwa zwykłego oraz praktyka ustrojowa.
Przemiany systemowe, które nastąpiły w 2014 r., istotnie wpłynęły na pozycję i rolę głowy państwa w ustroju konstytucyjnym Ukrainy. Zmiany te, stanowiące powrót do modelu rządów parlamentarno-prezydenckich określają ramy czasowe badań pozycji ustrojowej Prezydenta Ukrainy z uwzględnieniem aktualnego stanu prawnego obejmującego zmiany konstytucyjne dokonane w latach 2014–2019. Dodatkowo konieczne jest ustosunkowanie się do rekomendacji i założeń określonych w rezolucjach i dokumentach organizacji międzynarodowych. Celem takiego zabiegu jest wykazanie zaleceń organizacji międzynarodowych, uwzględniających wypracowane przez nie standardy europejskie.
108 A. Tyushka, From Constitutional Volatility to Constitutional Stability: Any Chance to Reconcile Constitutionalism and Power Struggle in Ukraine?, „Historia i Polityka” 2016, nr 16, s. 61-63.
Model ustrojowy przyjęty w obecnej redakcji Konstytucji Ukrainy z 1997 r.109 w sposób szczególny określa miejsce Prezydenta w systemie organów władzy państwowej. Przedmiot regulacji związany z funkcjami ustrojowymi, wyborem, kadencją, zadaniami i odpowiedzialnością głowy państwa określony został w rozdziale V Konstytucji Ukrainy zatytułowanym
„Prezydent Ukrainy”. Pozycję Prezydenta w systemie organów państwa wyznaczają również naczelne zasady ustroju, stanowiące zbiór cech i wartości określających charakter państwa110. W oparciu o analizę przepisów rozdziału I Konstytucji Ukrainy należy przyjąć, że na kształt systemu organów państwa wpływ mają takie zasady, jak: zasada demokratycznego państwa prawnego, zasada republikańskiej formy państwa, zasada suwerenności narodu, zasada podziału władzy, zasada pluralizmu politycznego, zasada decentralizacji władzy. Determinują one również pozycję Prezydenta oraz wyznaczają relacje głowy państwa z organami władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej, określając główne mechanizmy mające na celu zapewnienie równowagi władz. O szczególnej pozycji ustrojowej Prezydenta świadczy również rola głowy państwa w procesie zmian konstytucji, zarówno w sferze teoretyczno-prawnej jako organu inicjującego i uczestniczącego w procesie zmian, zgodnie z przepisami Konstytucji Ukrainy, ale również w sferze praktyk ustrojowej jako organu uczestniczącego w podejmowaniu reform aktualnej treści przepisów konstytucyjnych111.
109 Tekst Konstytucji Ukrainy w redakcji z 21.02.2019 r. uwzględniający zmiany konstytucyjne wprowadzone ustawą o zmianie Konstytucji z dnia 7 lutego 2019 r. (Zakon Ukrainy pro vnesennia zmin do Konstytucii Ukrainy (shchodo stratehichnoho kursu derzhavy na nabuttia povnopravnoho chlenstva Ukrainy v Yevropeiskomu Soiuzi ta v Orhanizacii Pivnichnoatlantychnoho dohovoru), Vidomosti Verkhovnoi Rady (ВВР – ukr.), 2019, nr 9, poz. 50).
110 W. Skrzydło, Konstytucyjne założenia systemu organów państwa i ich wpływ na kształt aparatu państwowego [w:] Ustrój i struktura aparatu państwowego i samorządu terytorialnego (red.) Skrzydło W., Warszawa 1997, s. 9; W. Skrzydło, Ustrój…, s. 53.
111 A.A. Yakoblev, Rozvytok instytutu hlavy derzhavy: dosvid i suchasnist Ukrainy, „Pravo ta innovacii” 2016, nr 3, s. 34.
Analizując treść zasady trójpodziału władzy wyrażonej expressis verbis w art. 6 Konstytucji Ukrainy, powstaje pytanie o przyjęty na gruncie ukraińskiej ustawy zasadniczej model egzekutywy. Czy jest to model jednolitej czy dualistycznej egzekutywy oraz jakie jest miejsce Prezydenta w systemie podziału władzy. W procesie kształtowania ustroju niepodległej Ukrainy możemy zwrócić uwagę na ewolucję pozycji ustrojowej Prezydenta.
Wprowadzane w latach 1991–1995 koncepcje prezydentury zakładały, że prezydent jest głową państwa i szefem dualistycznej władzy wykonawczej.
Ostatecznie przepisy Konstytucji Ukrainy z 1996 r. określiły Prezydenta Ukrainy – zgodnie z art. 102 – jako głowę państwa, występującą w imieniu państwa, zaś Gabinet Ministrów jako najwyższy organ w systemie organów władzy wykonawczej112. Tym samym, przyjęty w ustawie zasadniczej kształt konstytucyjno-prawny instytucji Prezydenta zakłada funkcjonowanie tego organu poza tradycyjnie ujętą strukturą organów władzy państwowej zakładającej podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą113. Ustrojodawca ukraiński w przepisach Konstytucji regulujących status poszczególnych organów władzy państwa przyporządkował im określone rodzaje władzy wynikające z przyjętej w art. 6 Konstytucji zasady trójpodziału władzy114. Zgodnie z normami konstytucyjnymi władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament – Rada Najwyższa Ukrainy (art. 75), najwyższym organem w systemie władzy wykonawczej jest Gabinet Ministrów (art. 113), natomiast władzę sądowniczą sprawują sądy (art. 124). Część druga art. 6 Konstytucji stanowi, że organy władzy
112 I. Pankevych, The Governmental System of Ukraine [w:] Governmental Systems of Central and Eastern European States (red.) Chronowski N., Drinóczi T., Takacs T., Warszawa 2011, s. 756.
113 Tak też: A Stec, Instytucja prezydenta w ukraińskich rozwiązaniach ustrojowych [w:] Parlament, Prezydent, Rząd (red.) Mołdawa T., Szymanek J., Warszawa 2008, s. 93 i nast.
114 Podobne rozwiązania ustrojowe dotyczące trójpodziału władzy obowiązują w Federacji Rosyjskiej. Prezydent Federacji Rosyjskiej uzyskał status niemieszczący się w klasycznym ujęciu zasady trójpodziału władzy. Ustrojodawca wyposażył Prezydenta w rozbudowany katalog instrumentów prawnych wobec władzy ustawodawczej oraz wykonawczej. Prezydent jako organ o dominującej roli w systemie organów ma zapewniać jedność władzy państwowej i personalizować rosyjską państwowość. Zob. szerzej: J. Zaleśny, O władzy wykonawczej Prezydenta Federacji Rosyjskiej, „Ius Novum” 2017, vol. 11, nr 1, s. 150-152.
ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej sprawują swoje funkcje w granicach określonych w Konstytucji i zgodnie z ustawami Ukrainy.
Natomiast obowiązek Prezydenta Ukrainy do działania na postawie i w granicach prawa (zasada legalizmu) wynika wprost z przepisów konstytucyjnych określonych w Rozdziale V „Prezydent Ukrainy”115. Prezydent Ukrainy jako gwarant przestrzegania Konstytucji (art. 102 Konstytucji) jest zobowiązany do podejmowania działalności prawotwórczej w zakresie wydawania dekretów i rozporządzeń wyłącznie na podstawie i w celu wykonania Konstytucji oraz ustaw Ukrainy (art. 106 Konstytucji). Jak ustalił Sąd Konstytucyjny Ukrainy w orzeczeniu z dnia 7 maja 2002 r.116, zgodnie z zasadą podziału władzy państwowej na Ukrainie, określoną w części pierwszej art. 6 Konstytucji Ukrainy, władza państwowa sprawowana jest zgodnie z jej podziałem na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które wzajemnie równoważą się, stosując system kontroli i hamulców. Zdaniem przedstawicieli ukraińskiej doktryny117, wśród elementów systemu wzajemnego hamowania się władz są konstytucyjnie zagwarantowane kompetencje głowy państwa w zakresie stosowania prawa weto czy też możliwość usunięcia Prezydenta przez parlament w wyniku procedury impeachmentu. Jak stwierdza A. Olechno, do zadań Prezydenta Ukrainy jako organu spoza tradycyjnego trójpodziału władzy należy zagwarantowanie sprawnego funkcjonowania państwa i zapewnienie jedności organów państwa118. Zdaniem F. Burczaka, podejmującego problematykę podziału władzy, należy postulować wprowadzenie do klasycznego podziału władzy nowej „władzy prezydenckiej”, która uwzględniałaby kompetencje głowy państwa ujęte
115 Zasadę działania organów państwowych na podstawie i w granicach prawa wyznacza także art. 19 Konstytucji Ukrainy. Zgodnie z cz. 2 art. 19 Konstytucji „organy władzy państwowej (…) są zobowiązane działać wyłączenie na podstawie i w granicach swoich uprawnień oraz za pomocą środków przewidzianych w Konstytucji i ustawach Ukrainy”.
116 Rishennia Konstytuciinoho Sudu Ukrainy, nr 8-rp/2002 vid 07.05.2002.
117 I.M. Sopilko, D.O. Bezzubov, Yu.W. Korniieiev, O.M. Melnyk, Konstytucia…, s. 12.
118 A. Olechno, Instytucja…, s. 97.
w przepisach konstytucyjnych119. W ocenie W. Szapowala, instytucja Prezydenta stanowi kluczowy element władzy wykonawczej, na co wypływ ma nie tylko konstytucyjny układ relacji z Gabinetem Ministrów, ale również praktyka ustrojowa120.
Udział Prezydenta Ukrainy w sprawowaniu władzy w państwie wynika bezpośrednio z przypisanych mu funkcji ustrojowych. Art. 102 Konstytucji Ukrainy zawiera zamknięty katalog funkcji ustrojowych Prezydenta Ukrainy. Jako jednoosobowy organ państwa, Prezydent Ukrainy jest głową państwa, reprezentuje państwo oraz występuje w imieniu państwa.
Jest również gwarantem suwerenności państwa, integralności terytorialnej Ukrainy, przestrzegania Konstytucji Ukrainy oraz praw i wolności człowieka i obywatela. Katalog funkcji ustrojowych Prezydenta Ukrainy został rozbudowany na podstawie ustawy z dnia 7 lutego 2019 r. o zmianie Konstytucji Ukrainy121. Prezydent Ukrainy, poprzez rozszerzenie zakresu przedmiotowego art. 102 Konstytucji Ukrainy, został wyposażony w dodatkową funkcję gwaranta realizacji strategicznego kursu państwa mającego na celu przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Tak określone funkcje ustrojowe odzwierciedlają pozycję głowy państwa w systemie organów oraz wyznaczają konstytucyjne uprawnienia Prezydenta Ukrainy określone w art. 106 Konstytucji. Rozszerzenie funkcji ustrojowych Prezydenta Ukrainy, mimo zmiany modelu rządów dokonanej nowelizacją Konstytucji w 2014 r. na system w układzie parlamentarno-prezydenckim, świadczy nie tylko o stabilności naczelnych zasad funkcjonowania tego organu, ale
119 F.H. Burchak, Prezydent Ukrainy, Kyiv 1997, s. 10.
120 V.M. Shapoval, Konstytucia i vykonavcha vlada, Kyiv 2004, s. 69-70.
121 Zakon Ukrainy pro vnesennia zmin do Konstytucii Ukrainy (shchodo stratehichnoho kursu derzhavy na nabuttia povnopravnoho chlenstva Ukrainy v Yevropeiskomu Soiuzi ta v Orhanizacii Pivnichnoatlantychnoho dohovoru), Vidomosti Verkhovnoi Rady (ВВР – ukr.), 2019, nr 9, poz. 50).
również powierzenia głowie państwa dodatkowych funkcji ustrojowych wzmacniających pozycję Prezydenta w systemie organów państwa122.
Przekształcania w obrębie systemu rządów miały natomiast wpływ na konstytucyjne kompetencje głowy państwa, rozszerzając albo ograniczając katalog uprawnień głowy państwa. Nowelizacje konstytucyjne z 2004 r., a następnie z 2014 r. skutkujące zmianą systemu rządów prezydencko-parlamentarnych na parlamentarno-prezydenckie prowadziły tylko do redystrybucji uprawnień w ramach trójkąta władzy parlament – prezydent – rząd. Nie zapewniały natomiast takich rozwiązań prawnych, które wprowadzałaby nowe, skuteczniejsze mechanizmy współpracy między organami władzy państwowej oraz jasno określiły miejsce i status konstytucyjny naczelnych organów. Jak stwierdza T. Sedelius, intencją zmian było przeniesienie ciężaru władzy z egzekutywy do legislatywy i stworzenie systemu opartego na zrównoważonej władzy w ramach egzekutywy (prezydent – premier) oraz zbalansowanym systemie władzy wykonawczej i władzy ustawodawczej123. Ciekawe stanowisko prezentuje V.
Stashuk, zdaniem którego okres reform konstytucyjnych to czas poszukiwania optymalnej formy rządów i wybór jednego centralnego ośrodka władzy państwowej124. W mojej ocenie nowe rozwiązania
122 Ustawa z dnia 7 lutego 2019 r. o zmianie Konstytucji Ukrainy, wprowadziła do ustawy zasadniczej cztery dodatkowe rozwiązania prawne obejmujące: uwzględnienie w preambule zwrotu o „europejskiej tożsamości narodu Ukraińskiego i obrania europejskiego oraz północnoatlantyckiego kursu Ukrainy; dodanie ust. 5 cz. 1 art. 85 dotyczącego nałożenia obowiązku na Radę Najwyższą Ukrainy dotyczącego określenia zasad polityki wewnętrznej i zagranicznej oraz realizacja kursu o znaczeniu strategicznym na przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej oraz Sojuszu Północnoatalntyckiego; dodatnie cz. 3 art. 102, zgodnie z którą Prezydent Ukrainy został wyposażony w dodatkową funkcje gwaranta realizacji strategicznego kursu państwa mającym na celu przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego;
dodanie pkt. 1-1 do art. 116, nakładającego na Gabinet Ministrów obowiązek zapewnienia realizacji strategicznego kursu państwa w celu przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.
123 T. Sedelius, Party Presidentialization in Ukraine [w:] The Presidentialization of Political Parties. Organizations, Institutions and Leaders (red.) Passarelli G., New York 2015, s. 127.
124 V. Stashuk, Modern constitutional process in Ukraine: challenges and perspectives. “Almanach:
aktuálne otázky svetovej ekonomiky a politiky” 2016, nr 11(4), s. 58.
konstytucyjne powinny uwzględniać europejskie standardy demokratyczne oraz zapewniać realizację zasady praworządności przez władze polityczne.
Przyjęta systematyka ustawy zasadniczej i umiejscowienie rozdziału poświęconego instytucji prezydenta po przepisach regulujących funkcjonowanie Rady Najwyższej stanowi o szczególnej pozycji głowy państwa w systemie organów. Dokonując analizy norm konstytucyjnych zawartych w art. 102 należy przyjąć, że część pierwsza artykułu wyznacza główną funkcję ustrojową Prezydenta jako głowy państwa, uzupełniając, że Prezydent - wykonując funkcje głowy państwa - występuje w imieniu państwa. Taka konstrukcja normatywna pozwala na zastosowanie podziału zadań Prezydenta wykonywanych na zewnątrz i związanych ze sferą stosunków międzynarodowych oraz w obszarze działalności wewnątrzpaństwowej oddziałującej na sferę relacji między organami władzy państwowej. Dopełnieniem funkcji ustrojowej, jako głowy państwa, są wyrażone w części drugiej art. 102 funkcje Prezydenta jako gwaranta suwerenności państwa, integralności terytorialnej Ukrainy, przestrzegania Konstytucji Ukrainy oraz praw i wolności człowieka i obywatela.
Skuteczne wykonywanie przez Prezydenta tych funkcji wymaga posiadania przez głowę państwa konstytucyjnej legitymacji do występowania w imieniu państwa. Harmonizacja tych dwóch części art. 102 Konstytucji pozwala na kompleksowe odczytanie intencji ustrojodawcy dotyczących funkcji Prezydenta Ukrainy. Warto zwrócić uwagę na aktualność wykonywania funkcji głowy państwa jako gwaranta suwerenności i integralności państwa w związku z konfliktem wojskowym toczącym się na terenach Ukrainy125.
125 Zdefiniowanie w Strategii Cyberbezpieczeństwa Ukrainy zagrożeń zewnętrznych płynących z agresji Federacji Rosyjskiej przekłada się na prowadzoną przez Ukrainę politykę wobec Rosji (Ukaz Prezydenta Ukrainy pro rishennia Rady Nacionalnoi Bezpeky i oborony Ukrainy vid 27 sichnia 2016 roku "Pro Stratehiiu Kiberbezpeky Ukrainy", Oficiinyi Visnyk Ukrainy vid 29.03.2016 — 2016 nr 23, s. 69, poz. 899, kod aktu 81164/2016).
Na podstawie analizy przepisów konstytucyjnych dotyczących uprawnień Prezydenta w obszarze stosunków zewnętrznych należy wyróżnić następujące zadania: reprezentowanie państwa w stosunkach międzynarodowych, sprawowanie kierownictwa nad polityką zagraniczną państwa, prowadzenie negocjacji oraz zawieranie umów międzynarodowych, podejmowanie decyzji o uznaniu państw obcych, powoływanie i odwoływanie szefów przedstawicielstw dyplomatycznych Ukrainy w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących przedstawicieli dyplomatycznych innych państw.
Konstytucja Ukrainy określa również uprawnienia Prezydenta Ukrainy wobec pozostałych organów władzy państwowej. Katalog zadań z tego obszaru można sklasyfikować według systemu organów państwa. W ramach przyznanych kompetencji wobec Rady Najwyższej Prezydent wykonuje swoje zadania polegające na: ogłaszaniu corocznego oraz nadzwyczajnego orędzia o stanie państwa do Rady Najwyższej Ukrainy, zarządzeniu przedterminowych wyborów do Rady Najwyższej Ukrainy w przypadkach określonych w Konstytucji, rozwiązywaniu Rady Najwyższej Ukrainy w przypadkach przewidzianych w Konstytucji, przedkładaniu na wniosek koalicji frakcji parlamentarnych w Radzie Najwyższej Ukrainy (utworzonej zgodnie z art. 83 Konstytucji Ukrainy) wniosków odnośnie do powołania przez Radę Najwyższą Ukrainy premiera w terminie nie krótszym niż 15 dni od chwili otrzymania takiego wniosku, przedkładaniu Radzie Najwyższej Ukrainy wniosków dotyczących powołania ministra obrony Ukrainy i ministra spraw zagranicznych, posiadaniu prawa inicjatywy ustawodawczej (art. 93 Konstytucji), podpisywaniu ustaw uchwalonych przez Radę Najwyższą Ukrainy (z wyjątkiem ustaw dotyczących wprowadzania zmian do Konstytucji Ukrainy) i kierowaniu ich następnie do ponownego rozpatrzenia przez Radę Najwyższą Ukrainy.
Katalog kompetencji Prezydenta wobec Gabinetu Ministrów związany jest z kreowaniem wspólnie z Radą Najwyższą Ukrainy składu Gabinetu Ministrów. Dodatkowo przepisy Konstytucji nakładają na Prezydenta obowiązek uchylenia aktów prawnych wydanych przez Gabinet Ministrów z powodu ich niezgodności z Konstytucją i zwrócenia się jednocześnie do Sądu Konstytucyjnego Ukrainy z pytaniem o ich zgodność z Konstytucją.
Należy również zwrócić uwagę na stosunkowo wąski katalog uprawnień prezydenckich, do ważności których wymagana jest kontrasygnata premiera Ukrainy i ministra odpowiedzialnego za ten akt i jego wykonanie126.
Prezydent uczestniczy w obsadzaniu składu lub powołuje osoby kierujące właściwymi organami. Uprawnienia te, zgodnie z normami konstytucyjnymi, wymagają współdziałania między Prezydentem a Radą Najwyższą Ukrainy. Prezydent powołuje za zgodą Rady Najwyższej Prokuratora Generalnego Ukrainy i go odwołuje, powołuje i odwołuje połowę składu Rady Banku Narodowego Ukrainy i Narodowej Rady Ukrainy ds. Telewizji i Radiofonii (połowa jest powoływana przez Radę Najwyższą Ukrainy zgodnie z art. 85 Konstytucji Ukrainy). Prezydent wnioskuje również o powołanie lub odwołanie przez Radę Najwyższą Ukrainy prezesa Banku Narodowego Ukrainy oraz członków Centralnej Komisji Wyborczej, powołuje również ⅓ składu Sądu Konstytucyjnego Ukrainy.
Prezydent Ukrainy, jako gwarant suwerenności państwa, integralności terytorialnej, wykonuje swoje obowiązki zarówno w czasie pokoju, jak i w stanach nadzwyczajnych, w ramach stosunków wewnętrznych i międzynarodowych, samodzielnie oraz – w przypadkach określonych
126 Według aktualnego brzmienia Konstytucji Ukrainy, kontrasygnata wymagana jest w przypadku powołania i odwołania szefów przedstawicielstw dyplomatycznych Ukrainy w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących przedstawicieli dyplomatycznych innych państw, powołania Prezydenta na przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy oraz w podjęcia przez Prezydenta w przypadkach koniecznych, decyzji zatwierdzanych następnie przez Radę Najwyższą Ukrainy o wprowadzeniu na Ukrainie albo na określonych jej obszarach stanu wyjątkowego, a także ogłoszenia w razie konieczności określonych obszarów Ukrainy obszarami nadzwyczajnej sytuacji ekologicznej.
w ustawach – wspólnie z wyznaczonymi organami państwa.
Zgodnie z Konstytucją, gwarantuje niepodległość państwa, bezpieczeństwo narodowe i prawną ciągłość państwa. Prezydent jest szefem konstytucyjnego organu – Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy.
Kieruje sprawami bezpieczeństwa narodowego i obrony i jako Najwyższy Głównodowodzący Sił Zbrojnych Ukrainy powołuje i odwołuje naczelne dowództwo Sił Zbrojnych Ukrainy oraz innych formacji wojskowych.
Należy zgodzić się z W. Fedorenką127, zdaniem którego uprawnienia Prezydenta w tej sferze nabrały szczególnego znaczenia w związku z wydarzeniami destabilizującymi ład i integralność Ukrainy rozpoczętymi w 2014 r.
Ustawa zasadnicza wyznacza pozycję głowy państwa jako gwaranta przestrzegania Konstytucji Ukrainy. Konstytucja jako akt o najwyższej sile prawnej powinna być w sposób szczególny chroniona przez organy władzy państwowej. W ukraińskim systemie konstytucyjnym Prezydent otrzymał narzędzia prawne pozwalające na sprawowanie tej funkcji ustrojowej128. Oprócz prawa do złożenia wniosku o kontrolę konstytucyjności ma prawo złożenia weta ustawodawczego na etapie procesu legislacyjnego.
Prezydent dysponuje również prawem inicjatywy ustawodawczej w zakresie zmiany Konstytucji oraz ma obowiązek zarządzenia referendum ogólnopaństwowego w sprawie zmiany Konstytucji Ukrainy zgodnie z art. 156 Konstytucji. Sprawowanie przez głowę państwa funkcji gwaranta przestrzegania Konstytucji bezpośrednio oddziałuje na funkcjonowanie pozostałych konstytucyjnych organów państwa.
127 V. L. Fedorenko, Konstytuciine…, s. 391.
128 V. Ya. Tacii (red.), Konstytuciia…, s. 698.
Prezydent na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lutego 2019 r.
o zmianie Konstytucji Ukrainy129 został wyposażony w dodatkową funkcję gwaranta realizacji strategicznego celu państwa zorientowanego na przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.
129 Zakon Ukrainy pro vnesennia zmin do Konstytucii Ukrainy (shchodo stratehichnoho kursu derzhavy na nabuttia povnopravnoho chlenstva Ukrainy v Yevropeiskomu Soiuzi ta v Orhanizacii Pivnichnoatlantychnoho dohovoru), Vidomosti Verkhovnoi Rady (ВВР – ukr.), 2019, nr 9, poz. 50).