Zagrożenia z zakresu ochrony środowiska mogą mieć charakter naturalny lub antropogeniczny. Rodzaj i intensywność zagrożeń są ściśle związane ze specyfiką danego obszaru, tj. rozwojem gospodarczym w powiązaniu z warunkami fizyczno – geograficznymi.
Z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu należy odnieść się głównie do problemów ochrony środowiska na terenie miasta i gminy Kisielice. Rozwój terenu opracowania może wpływać na jakość powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych oraz gleby i szatę roślinną, dlatego istotna jest pełna realizacja zapisów odnoszących się bezpośrednio i pośrednio do ochrony środowiska. Rozwój gminy jest ważnym, wręcz niezbędnym krokiem, lecz należy poczynić takie działania, które nie wpłyną i nie będą oddziaływać niekorzystnie na stan środowiska.
W obrębie gminy formami ochrony przyrody według Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 1614) jest jedynie Obszar chronionego krajobrazu Jezioro Goryńskie i pomniki przyrody. Nie występują obszary chronione w ramach sieci Natura 2000 i rezerwaty przyrody. Najbliższe dwa obszary sieci Natura 2000 znajdują się w odległości ok. 3 km od granic administracyjnych gminy, są to: Jezioro Karaś PLH280003 i Aleje Pojezierza Iławskiego PLH280051. Najbliższy rezerwat przyrody znajduje się w pobliżu południowo-wschodniej granicy z gminą Kisielice, jest to rezerwat przyrody Uroczysko Piotrowice.
Poniżej omówiono jedne z ważniejszych problemów ochrony środowiska występujące na terenie miasta i gminy:
1. Na środowisko glebowe, z racji że przeważająca część gminy to tereny uprawne, istotny wpływ wywiera rolnictwo. Swoim oddziaływaniem obejmuje znaczne obszary i powoduje zmiany w środowisku. Problemy związane z rolniczym użytkowaniem gruntów, mające wypływ na jakość gleb (i nie tylko gleb) to głównie stosowanie środków ochrony roślin, powodujące ubożenie i zanikanie roślinności segetalnej, zakwaszenie gleby i degradacja związana z rolniczym użytkowaniem.
2. Do podstawowych problemów związanych degradacją powierzchni terenu należy wymienić eksploatację kopalin poprzez nielegalne wydobycie surowców.
3. Pod względem jakości powietrza do obszarów problemowych należy zaliczyć:
143
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO sporządzona na potrzeby Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kisielice− zanieczyszczenia komunikacyjne związane z przebiegiem drogi krajowej nr 16 przez centrum gminy,
− źródła punktowe, „niska emisja” – wykorzystywanie paliw stałych (szczególnie węgla kamiennego głównie w wiejskich gospodarstwach domowych) a nawet odpadów, znaczenie mają głównie w okresie grzewczym,
− stosunkowo niewielkie wykorzystanie OZE przez gospodarstwa indywidualne,
− przekroczenia stężeń benzo(a)pirenu na terenie strefy warmińsko – mazurskiej.
4. Do najważniejszych problemów wpływających na jakość wód powierzchniowych należy wymienić zagadnienia związane z rolnictwem nieprawidłową gospodarką wodno – ściekową i spływy powierzchniowe.
5. Do głównych problemów wpływających na pogorszenie jakości wód podziemnych zaliczyć można:
− słabo rozwinięta sieć kanalizacyjna, występowanie dużej ilości zbiorników bezodpływowych, których częstą wadą jest nieszczelność i uwalnianie szkodliwych związków do gruntu i wód gruntowych jak również do powietrza,
− brak systemów kanalizacyjnych przy jednoczesnym zwodociągowaniu,
− składowisko odpadów – aktualnie w fazie rekultywacji,
− nadmierne i niewłaściwe stosowanie nawozów (w tym również naturalnych) i środków chemicznych w rolnictwie i leśnictwie – spływy powierzchniowe.
6. Występująca flora na omawianym obszarze może być poddawana następującym zagrożeniom i degradacji:
− wypalanie traw, zmiana charakteru siedlisk, osuszanie terenów (zmiany hydrologiczne mogą prowadzić do zmniejszenia się powierzchni podmokłych, do zmian w ich strukturze. Znaczenie ma to na obszarach cennych przyrodniczo np. torfowisko wysokie koło miejscowości Ogrodzieniec),
− przekształcenia szaty roślinnej w dolinie rzecznej i w obrębie jezior (szczególnie jezioro Trupel) związane są z działalnością człowieka – domki letniskowe, plaża – brak świadomości ekologicznej,
− przeznaczanie terenów pod zabudowę i na cele rekreacji,
− wycinanie i niszczenie kompleksów leśnych,
− zanieczyszczenia rzeki i jezior,
− melioracje odwadniające.
144
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO sporządzona na potrzeby Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kisielice7. Zagrożeniem dla świata zwierząt są zmiany środowiskowe wywołane gospodarczą działalnością człowieka – zmiana charakteru siedlisk, a co ma wpływ na liczbę gatunków i stan liczebny, fragmentacja naturalnego środowiska, wprowadzanie barier ekologicznych – szlaki komunikacyjne, fermy wiatrowe, które wpływają na stan liczebny ptaków i nietoperzy (rozdział 7.8.), kłusownictwo. Dla zwierząt wodnych, w tym dla gatunków gadów i płazów problemem mogą być:
zanieczyszczenia wód ściekami bytowymi, gnojowicą, nieprawidłowe stosowanie środków ochrony roślin i nawozów (szczególnie w rejonie rzeki i jezior).
8. Emisja hałasu komunikacyjnego, co jest związane z obecnością drogi krajowej i wojewódzkiej.
9. Problemy wynikające z gospodarki odpadami na terenie gminy związane są w znacznej mierze z:
− nadal nieprawidłowymi praktykami gospodarowania odpadami przez mieszkańców,
− występowaniem wyrobów zawierających azbest, które nie zostały jeszcze unieszkodliwione – choć systematycznie są usuwane,
− dzikie wysypiska – wymywanie z tych odpadów zanieczyszczenia dostają się bezpośrednio do wód lub spływają z powierzchni zanieczyszczonych.
10. Na terenie gminy Kisielice znajduje się zamknięte w 2007 roku lecz nie poddane rekultywacji składowisko odpadów komunalnych w Pławtach Wielkich.
Składowisko jest poddane ciągłemu monitoringowi, jednak potencjalnie może powodować negatywne oddziaływanie na środowisko w postaci przedostawania się odcieków do wód gruntowych i powierzchniowych, zanieczyszczenie gleby, w tym metalami ciężkimi oraz negatywnie oddziaływać na faunę na w gminy (szukanie pokarmu na terenie składowiska).
11. Na terenie gminy zarejestrowano przypadki nieprawidłowego usuwania odpadów i ścieków przez mieszkańców (praktyki spalania odpadów w paleniskach oraz wywożenia ścieków na tereny uprawne).
12. Na terenie gminy znajdują się obiekty produkcji zwierzęcej co potencjalnie może oddziaływać na jakość środowiska przyrodniczego.