P r z y to c z o n o a n a liz ę o rg a n iza c ji, m e to d i k o s z tó w s z k o le n ia p r o g r a m is tó w n a k u r sach.
Z a g a d n ie n ie s z k o le n ia p r o g r a m is tó w d la p o tr z e b ro z w ija j ą c e j s ię d y n a m ic z n ie ¡k o m p u te ry z a c ji n a sz e g o ż y c ia i d z ia ła ln o ś c i w s z y s tk ic h n ie m a lż e d z ie d z in g o s p o d a r k i s t a j e s ię z a g a d n ie n ie m p ro b le m o w y m n r 1.
S z c z e g ó ln ie i n t e r e s u ją c e lsą e le m e n ty c h a r a k t e r y z u j ą ce n a k ła d y z w ią z a n e ze s z k o le n ie m , a z d r u g ie j s t r o n y k o r z y ś c i teg o s z k o le n ia , w y ra ż o n e e f e k ty w n ie js z ą p r a c ą p rz e s z k o lo n y c h p r o g r a m is tó w . P r o b le m e m ty m z a jm u je s ię w ie lu s p e c ja lis tó w c a łe g o ś w ia ta . N in ie js z y a r t y k u ł o p ra c o w a n o n a p o d s ta w ie p u b l i k a c ji S ta n le y 'a L . S a w y e r a 1), s ta rs z e g o p r o g r a m i
s ty c e n tr u m A P D w G e n e r a l D y n a m ic s , s p e c ja liz u ją c e g o s ię w z a g a d n ie n ia c h sz k o le n io w y c h . A u to r p r ó b u je d o k o n a ć a n a liz y k o s z tó w s z k o le n ia , p r z e d s ta w ia p e w n e fo r m u ły m a te m a ty c z n e z ty m z w ią z a n e o ra z w y c ią g a w n io s k i ze s w o ic h ro z w a ż a ń . C zy z m ia n a w p o lity c e k o s z tó w e d u k a c ji p r o g r a m i
s t ó w w y w o ła n e g a ty w n e s k u t k i w p o s ta c i n ie d o s ta te c z n y c h k w a lif ik a c ji? C zy p ro g r a m iś c i, sz c z e g ó ln ie ci, k tó r z y b ę d ą z w ią z a n i z p r o b le m a m i te c h n ic z n y m i, s p r o s ta j ą p o s ta w io n y m p rz e d n im i z a d a n io m ? P y t a n i a te g o ty p u n u r t u j ą s z e r o k i k r ą g u ż y tk o w n ik ó w k o m p u te r ó w n a c a ły m ś w ie c ie , w ty m ró w n ie ż w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h A P , g d z ie o b e c n ie z a in s ta lo w a n y c h je s t o k o ło 80 000 k o m p u te r ó w , a lic z b a ich z w ię k s z a s ię ro c z n ie o 15— 20% . W a rto ś ć p r a c u ją c y c h ju ż k o m p u te r ó w w y n o s i o k o ło 20 m ilia r d ó w d o la r ó w . R o c z n e k o s z ty p e r s o n e lu u tr z y m u ją c e g o i n s t a l a c je w r u c h u k s z t a ł t u j ą s ię n a p o z io m ie p r a w ie 80%
w a r to ś c i z a in s ta lo w a n y c h u rz ą d z e ń .
W yraźnie w ię c w id a ć, że k o szt in sta la c ji w dużym sto p n iu je s t u za leżn io n y od n a k ła d ó w na u trzy m a n ie jej w sta n ie zd o ln o ści p ro d u k cy jn ej. A w ię c im p erso n el je s t le p ie j p rzeszk o lo n y , ty m bardziej jest efe k ty w n y i p r z y czy n ia s ię do zm n iejszen ia k o sz tów . W ed łu g o sta tn ich u sta le ń jed n eg o z n a u k o w có w am ery k a ń sk ich — dra R. M . F u m lera z G eorgia S ta te S ch o o l of B u sin e s s, n iek tó re k o n cern y m o g ły b y w k ró tk im c z a s ie w y a sy g n o w a ć w ięcej środ k ów na c e le sz k o le n io w e n iż o fic ja ln e p la c ó w k i d yd ak tyczn e.
P r z y k ła d o w o b u d ż e ty s z k o le n io w e f ir m IB M i G E N E R A L E L E C T R IC są w ię k s z e od b u d ż e tó w w ię k szo ści u n iw e r s y te tó w a m e r y k a ń s k ic h . P o n ie w a ż s z k o ły n ie n a d ą ż a j ą ze s z k o le n ie m k a d r d la o ś ro d k ó w o b lic z e n io w y c h , p r z e m y s ł n ie m a w y b o r u i m u s i s a m sz k o lić p o tr z e b n y c h s p e c ja lis tó w . Z te g o p o w o d u k ie ro w n ic tw o o ś ro d k ó w A P D c o ra z w ię k s z ą w a g ę p r z y k ła d a do ja k o ś c i i k o s z tu sz k o le n ia . O b e c n ie w U S A b r a k j e s t p r a w i e 60 000 p r o g r a m is tó w . W 1968 r . b y ło ic h o k o ło 120 000, a w r o k u 1970 z a p o tr z e b o w a n ie w z ro s ło d o o k o ło 250 000. W e d łu g p rz e w id y w a ń w i
c e p r e z y d e n ta k o n c e r n u G E N E R A L E L E C T R IC — J . S. S m ith a , w 1973 r . p o tr z e b a b ę d z ie a ż 500 000 p r o g r a m is tó w . O z n a c z a to , że a b y s p r o s ta ć te m u z a p o tr z e b o w a n iu , n a le ż y w p r z e c ią g u 4 l a t w y s z k o lić a r m ię 300 000 lu d z i.
Z a g a d n ie n ie to p rz e o b r a ż a s ię w p o w a ż n y p ro b le m z u w a g i n a f a k t ro z p r o s z e n ia w y s iłk ó w w z a k r e s ie s z k o le n io w y m , k tó r e o s ta tn io o s tro się z a ry s o w a ło . K to w ię c w r e z u lta c ie m a z a ją ć s ię s z k o le n ie m t a k lic z n e j k a d r y ? C zy u ż y tk o w n ic y k o m p u te r ó w w e w ła s n y m z a k re s ie ? C zy w o b e c o tw ie r a n ia c o ra z to n o w y c h s z k ó ł d la p r o g r a m is tó w is tn i e ją c e o ś r o d k i s z k o le n io w e u p ro d u c e n tó w k o m p u te r ó w b ę d ą m ia ły r a c ję b y tu ?
20
W c o r a z w ię k s z e j ilo śc i s z k ó ł i u n iw e r s y te tó w u z u p e łn ia s ię p r o g r a m y o k u r s y z z a k r e s u p r z e t w a r z a n ia d a n y c h . M o ż liw e w ię c , że w d a ls z e j p e r s p e k ty w ie ła t w i e j b ę d z ie o p r o g r a m is tę z u k o ń c z o n y m s z k o le n ie m s p e c ja lis ty c z n y m , a le co b ę d z ie w n a jb liż s z e j p rz y s z ło śc i?
W ce lu z b a d a n ia o p in ii sz e rsz e g o k r ę g u z a in te r e s o w a n y c h p rz e p r o w a d z o n o w p a ź d z ie r n ik u 1969 r . a n k ie ty z a c ję w ś ró d s tu c z ło n k ó w o rg a n iz a c ji G U ID E . A n k ie ta z a w ie r a ła p y ta n i a z w ią z a n e z o b e c n y m i m e to d a m i s z k o le n ia o ra z e f e k ta m i o c z e k iw a n y m i w m a c ie r z y s ty c h o ś r o d k a c h r e s p o n d e n tó w . W ię k sz o ść z c z te r d z ie s tu in s ty tu c ji, k tó r e n a d e s ła ły o d p o w ie d z i, s tw ie r d z iła , ż e s y s te m s z k o le n ia d o s to s o w a n y do p o tr z e b p o sz c z e g ó ln y c h o d b io rc ó w m o ż e p rz y n ie ś ć p o z y ty w n e r e z u l ta ty . J e d n a k ż e w s p o r e j czę śc i o d p o w ie d z i p o d k r e ś la n o , że ja k o ś ć sz k o le n ia je s t n ie d o s ta te c z n a . Z n a m ie n n e , że z a r z u ty k ie r o w a n o pod a d r e s e m t a k r e n o m o w a n e j p o tę g i, ja k ą je s t IB M . N ie z a d o w o le n ie z ja k o ś c i s z k o le n ia o fe ro w a n e g o p rz e z tę f i r m ę o k a z a ło się b a rd z o d u że. J e ż e li w p r z y szło ści IB M n ie z m ie n i te j s y t u a c ji n a lep sze, to k o n tr a h e n c i p r z e s ta n ą k o r z y s ta ć ze s z k o le n ia i n ie b ę d ą za n ie p ła c ić .
P o w y ż s z a d e z a p r o b a ta re s p o n d e n tó w m a s w o je p o d ło ż e w z łe j o rg a n iz a c ji, n ie o d p o w ie d n im p e rs o n e lu i n ie w ła ś c iw y m u s ta w ie n iu c zasu n a u k i. S łu c h a c z e r e p r e z e n tu j ą k ra ń c o w o ró ż n e p o z io m y z a a w a n s o w a n ia — od z u p e łn ie s u ro w e g o m a t e r i a łu do k i l k u l e t n ie j p r a k ty k i. T a k i u k ła d s ił n ie g w a r a n t u j e p o z y ty w n y c h r e z u lta tó w s z k o le n ia w je d n e j g r u p i e s ł u c h a c z y .
E fe k ty w n o ś ć s z k o le n ia m o ż n a p o p r a w ić p rz e z s t a r a n n y d o b ó r k a d y d a tó w n a p r o g r a m is tó w i z a p r z e s ta n ie p r a k t y k i n ie m a lż e a u to m a ty c z n e g o ty p o w a n ia . Z d r u g ie j s tr o n y m u s i is tn ie ć m o ż liw o ść p o r ó w n y w a n ia k u r s ó w p ro w a d z o n y c h p rz e z r o z m a ite i n s t y t u c je p o d w z g lę d e m ja k o ś c i, p r o g r a m u i k o s z tu . C e le m teg o p o ró w n a n ia b y ło b y u z y s k a n ie j a k n a jle p s z y c h r e z u lta t ó w s z k o le n ia p rz y m o ż liw ie n a jn iż s z y c h n a k ła d a c h d ro g ą w y b o r u o d p o w ie d n ie j sz k o ły . W ielu p o w a ż n ie js z y c h u ż y tk o w n ik ó w k o m p u te r ó w , ro z c z a r o w a n y c h p o z io m e m s z k o le n ia u p r o d u c e n tó w s p r z ę tu , z o rg a n iz o w a ło k u r s y w e w ła s n y m z a k re s ie . L ic z n y o d s e te k b a d a n y c h p r z e d s ię b io r s tw , m a ją c y c h n i e w ie lk ie lu b ż a d n e m o ż liw o ś c i s z k o le n ia n a w ła s n y m te r e n ie , o r g a n iz u je o b e c n ie sz k o le n ie w c e lu o b n i
ż e n ia k o s z tu e d u k a c ji. S ą to je d n a k ty lk o t e p la c ó w k i, k tó r e m o g ą z a p e w n ić w y s ta r c z a ją c ą k a d r ę w y k ła d o w c ó w . R o z w ią z a n ie to m a p e w n e z a le ty , bo j e s t b a r d z ie j o p ła c a ln e fin a n s o w o i p o z w a la u z y s k a ć p r o g r a m is tó w p rz e s z k o lo n y c h w e d łu g w ła s n y c h p o tr z e b o rg a n iz a c y jn y c h .
M e to d y sz k o le n io w e
W ięk szo ść z r o z p a tr y w a n y c h p o w y ż e j u ż y tk o w n ik ó w k o m p u te r ó w p r o w a d z i b ą d ź d o p ie ro o r g a n iz u je k u r sy sz k o le n io w e p o d s ta w p r o g r a m o w a n ia . K u r s y t e go t y p u s ą ró w n ie ż o fe r o w a n e p rz e z p r o d u c e n tó w k o m p u te ró w . W ię k sz o ść z n ic h c h a r a k t e r y z u j e d o b r a ja k o ś ć i m o g ą b y ć ła tw o d o s to s o w y w a n e do p o tr z e b
■) S a w y e r S. L . : U n b u n d lin g ’s I m p a c t o n T r a in in g of P r o g r a m m e r s , J o u r n a l o f D a ta M a n a g e m e n t, m a r z e c 1970.
k o n k r e tn e g o o d b io rc y . Do p ro g r a m u 'ta k ie g o k u r s u w łą c z o n a je s t r ó w n ie ż p r a k t y k a , a z a te m słu c h a c z e o p ró c z w ie d z y p o d s ta w o w e j po u k o ń c z o n y m k u r s ie m o g ą ta k ż e le g ity m o w a ć się p e w n y m d o św ia d c z e n ie m . C o ra z s z e rz e j w p r o w a d z a się n o w o c z e s n e m e to d y s z k o le n io w e z u ż y c ie m w ie lu p o m o c y n a u k o w y c h w p o s ta c i p r o j e k to r ó w , r z u tn ik ó w , ta b lic p o g lą d o w y c h lip . J e d n a k ż e m im o d o stę p n e g o sz e ro k ie g o w a c h la r z a film ó w s z k o le n io w y c h z a in te re s o w a n ie n im i je s t r a c z e j n ie w ie lk ie , .ja k k o lw ie k u d o w o d n io n o , że ’te n r o d z a j p r z e k a z u je s t w y so c e e fe k ty w n y .
W ię k sz e f ir m y s ię g a ją p o in n e je szcze ś r o d k i, ja k n p.
m a g n e to w id y . J e s t to sz c z e g ó ln ie k o rz y s tn e w ó w czas, g d y n ie m a .m ożliw ości z a p e w n ie n ia w y so k o k w a l i fik o w a n e j k a d r y in s tr u k to r s k ie j. N a jw ię k s z e p r o b l e m y s tw a r z a s z k o le n ie p r o j e k ta n tó w s y s te m ó w . B ra k w y k ła d o w c ó w o o d p o w ie d n io d u ż e j w ie d z y te c h n ic z n e j z m u s z a do w y s y ła n ia lu d z i ń a k u r s y p ro w a d z o n e x>rzez p r o d u c e n tó w k o m p u te ró w .
K o sz t ta k ie g o p rz e s z k o le n ia 1 o so b y w o ś ro d k u IB M w y n o s i o k o ło 1500 doi.
M o żliw o ści szk olen ia
O k a z u je się, że w n a jg o r s z e j s y t u a c ji z n a jd u ją sie n ie w ie lk ie p la c ó w k i. Z r e g u ły n ie m o g ą p o zw o lić so b ie n a p ro w a d z e n ie w ła s n y c h k u r s ó w z b r a k u w y k w a lif ik o w a n e j k a d r y I n s tr u k to r s k ie j. P o z o s ta je im p r z e to p o w ie r z a n ie e d u k a c ji k o m u ś 'z z e w n ą trz , a to p o c ią g a za so b ą w z r o s t k o s z tó w . D la te g o z a le c a się ty m u ż y tk o w n ik o m k o r z y s ta n ie z k u r s ó w o c h a r a k te r z e p o d s ta w o w y m ja k o d ro g ę do 'u z y s k a n ia n i e z b ę d n y c h k w a lif ik a c j i 'm n ie jsz y m k o sz te m .
Z teg o te ż w z g lę d u w p rz y s z ło ś c i b ę d z ie się k ła ś ć n a c isk n a to, a b y d la m a ły c h p r z e d s ię b io r s tw o g r a n i
czyć z a k r e s sz k o le n ia .
Z g o d n ie ze w s p o m n ia n ą w y ż e j a n k ie ta p r a w ie 64%) p r o g r a m is tó w z a tr u d n io n y c h w n ie w ie lk ic h o śro d k a c h le g ity m u ie s ię p o n a d ro c z n ą p r a k t y k ą . Z d ru g ie j s t r o n y o ś ro d k i, k o r z y s ta ją c e z k o m p u te r ó w n a z a s a d z ie d z ie r ż a w y z m ie s ię c z n ą o p ła tą p o n a d 500 000 d o la ró w , z a tr u d n ia j a o k o ło 65°/o p r o g r a m is tó w n i e m a - ja c y c h ż a d n e j p r a k t y k i . W n io s e k , ja k i sie 'tu n a s u w a , d o w o d zi p r z e c h o d z e n ia w y s z k o lo n y c h lu d z i z o ś r o d k ó w w ię k s z y c h do m n ie js z y c h . W ię k sz o ść re s p o n d o - w a n y c h p r z e d s ię b io r s tw w y k a z a ć d ą ż n o ś ć do o g r a
n ic z e n ia sz k o le n ia p oza w !asnv.m te r e n e m n a k o rz y ść k u r s ó w o rg a n iz o w a n y c h u sieb ip . W e d łu g o p in ii d y r e k t o r a c e n tr u m s z k o le n io w re o IB M tr e n d te n b ę d z ie sie o tr z y m y w a ł do n o c z a tk u r o k u 1970. n o te m z aś o c d k o n ie c 1971 r . n a s tą p i p r r w d o p o d o b n ie p o w r ó t do s ta n u n o rm a ln e g o .
K o szt sz k o le n ia
W y so k o ść w y d a tk ó w n a s z k o le n ie z a le ż n a je s t od n ro g r a m u s z k o l e n i a . C z ło n e k e r u p v G U ID E — T u r n e r W ilso n w 'listo p a d z ie 1969 p r z e d s ta w ił n a s t ę p u ja c a f o r m u le m a te m a ty c z n a . D o z w a l a j ą c ą w y lic z y ć ro c z n y k o s z t s z k o le n ia p r o g r a m is tó w :
Ec = ((C, (T + G) (A + S))) + (C, (T, (P, + A))) + (C s (T s S ))
g d z ie :
E c — k o s z t sz k o le n ia .
C t — k o s z t n a u k i p r o g r a m o w a n ia , T — p r o c e n t u b y tk u k a d r ro c z n ie ,
G — p r o c e n t ro c z n e g o w z r o s tu z a tr u d n ie n ia . A — ś r e d n ia lic z b a p ro g r a m is tó w ,
S — ś r e d n ia lic z b a p r o j e k ta n t ó w s y s te m ó w , Ci — k o s z t k u r s u d la p r o g r a m is tó w p ro w a d z ą c y c h , T , — p r o c e n t .u b y ik u ro c z n e g o p r o g r a m is tó w p r o w a
d z ą c y c h ,
P , — p r o c e n t p r o g r a m is tó w p ro w a d z ą c y c h , C s — k o s z t k u r s u d l a p r o j e k ta n t ó w s y s te m ó w , T s — p r o c e n t ro c z n e g o u b y tk u p r o j e k ta n t ó w s y s te
m ó w .
W p o w y ż sz e j f o r m u le w y s tę p u ją 3 e le m e n ty p o w a ż n ie r z u t u ją c e n a o g ó ln y k o s z t sz k o le n ia . S ą to : k o s z t n a u k i p r o g r a m o w a n ia , k o s z t k u r s u d la p r o g r a m is tó w p ro w a d z ą c y c h o r a z p r o j e k ta n t ó w s y s te m ó w .
A o to j a k k s z t a łt u ją s ię p r o g r a m y i o p ła ty za p r z e sz k o le n ie n a k u r s a c h o fe r o w a n y c h p r z e z IB M d la s y s te m u 360.
K u r s p o d s ta w p ro g ra m o w a n ia O p la ta $
p o d s ta w y s y s te m u 30
w p ro w a d z e n ie do IB M 360 30
p o d s ta w y p ro g r a m o w a n ia 30
s y s te m o p e r a c y jn y 180
C O B O L — n a u k a 30
C O B O L — p r a k t y k a 100
r a z e m 400
K u r s d la p ro g ra m is tó w p ro w a d z ą c y c h
p r o je k to w a n ie i a n a liz a s y s te m ó w 360
s y s te m k o n tr o li p r o g r a m is tó w 330
k o d o w a n ie d a n y c h 400
' - r a z e m 1090
K u rs d la p r o j e k t a n t ó w s y s te m ó w
k o d o w a n ie z a a w a n s o w a n e 460
p r a k t y k a z s y s te m e m o p e r a c y jn y m 1500
ra z e m 1900
W nioski
P r z e w id u je się, że r e z u l ta t e m p o g łę b ia ją c e j się s p e c ja liz a c ji i ro z p r o s z e n ia w y s iłk ó w b ę d z ie w z r o s t k o sz tó w sz k o le n ia . W k o n c e r n ie A m e ric a n T e le p h o n e a n d T e le g r a p h C o m p a n y o c e n ia się go n a 7—12% . a je d e n ze s p e c ja lis tó w B o o th C o m p u te r Co., P a u l W illia m J r ., o k re ś lił o b e c n a s y tu a c ję ja k o n a jw ię k szy w z ro s t k o s z tó w s z k o le n ia w h is to r ii p r z e t w a r z a n ia d a n y c h ; p r z e w id u je on, że w p rz y s z ło ś c i c e n y u rz ą d z e ń s p a d n ą o 3% p r z y je d n o c z e s n y m w z ro ś c ie koszitów ich u tr z y m a n i a o 15—20%. W r o k u 1951, tj . w m o m e n c ie n a ro d z in E T O , p rz e w id y w a n o , że w y s ta r c z y sześć g łó w n y c h o ś r o d k ó w o b lic z e n io w y c h d o r e a liz a c ji ś w ia to w y c h p o tr z e b w z a k re s ie A P D . J e d n a k ż e sz y b k i w z r o s t ilo śc i u rz ą d z e ń d o p ro w a d z i!
do p o w a ż n y c h d y s p r o p o rc ji i o b e c n ie sto im y p r z e d f a k te m n ie n a d ą ż a n ia w p rz y g o to w a n iu lu d z i do u tr z y m a n i a w y p r o d u k o w a n y c h u r z ą d z e ń w r u c h u . W ty m « ta n ie rz e c z y k o n ie c z n a je s t k o r e k t a m e to d sz k o le n io w y c h . N ie k tó r e m e to d y z o s ta n ą z a c h o w a n e . B p d zie w z r a s ta ć ilo ść k u r s ó w n a te r e n ie u ż y tk o w n i
k ó w k o m p u te r ó w z je d n o c z e s n y m w z ro s te m ic h p o ziom u.
M im o to s ta n p o ż ą d a n e g o n a s y c e n ia w y k w a lif ik o w a n y m i p r o g r a m is ta m i n ig d y , n ie s te ty , n ie z o s ta n ie o s ią g n ię ty .
o p r a c o w a ł S tefa n K w ia tek Z O W A R — W a rsz a w a
ER R A T A
P r z e p r a s z a m y C z y te ln ik ó w i A u to ró w za p o m y łk i w zesz y c ie n r 9/70 n a sz e g o c z a s o p is m a :
W a r t y k u le J. M a łu sz y ć sk ie g o p t. „O p is s k ł a d n i j ę z y k ó w p r o g r a m o w a n ia ” — n a s tr . 8, w ie r s z 9 od d o łu — w z ó r p o w in ie n m ie ć n a s t ę p u ją c ą p o s ta ć a A p ^>- aa> f!
W a r t y k u le S. K o b le s z k c w a „ P e w ie n p r o g r a m do r o z w ią z y w a n ia p ro b le m ó w b ry d ż o w y c h ” n a r y s u n k u 1 n a s tr. 15 sy m b o le karo i k iery p o w in n y b y ć z a m ie n io n e m ię d z y so b ą, a p o d p is p o w in ie n b rz m ie ć : S N g r a ją s ie d e m karo (w ie lk i szlem ).
S T A N Y Z J E D N O C Z O N E A P 1970
la ta c h d o m in o w a ć b ę d z ie te n d e n c ja