Procentowe uszkodzenie słuchu

Ubytek słuchu był do tej pory określany w decybelach. Odmienną reprezentacją ubytku słuchu jest wyraŜenie go w wartościach procentowego ubytku słuchu.

Przeliczenie wartości progu słyszenia dostępne w formie audiogramu na wartości wyraŜone w procentach moŜe być zrealizowane na wiele sposobów. W literaturze omawiającej to zagadnienie odnaleźć moŜna wiele metod słuŜących do wykonania

przeliczenia decybeli na procenty [61][99][160]. Celem tego przeliczenia jest najczęściej chęć wyraŜenia, jaka jest wydolność słuchu, mówiąca o zdolności danej osoby do rozumienia mowy [210]. Reprezentacja ubytku słuchu wyraŜona w procentach została opracowana równieŜ na potrzeby innych środowisk niŜ medyczne, np. prawników, ekonomistów [61][210]. Ogólnie moŜna stwierdzić, Ŝe cechą wspólną tych metod jest obliczanie procentowego ubytku słuchu na podstawie wybranych częstotliwości audiometrycznych. Wybór częstotliwości został podyktowany ich znaczeniem w rozumieniu mowy. Najczęściej uwzględnia się: 500, 1000 i 2000 Hz.

Trwałe ubytki na tych częstotliwościach o określonym poziomie są podstawą do stwierdzenia choroby zawodowej wywołanej hałasem. Niemniej jednak w innych metodach uwzględniane są równieŜ częstotliwości 3000, 4000, a nawet 6000 Hz [61].

NaleŜy zaznaczyć, Ŝe wiele z przytoczonych metod zakłada, Ŝe z ubytkiem słuchu ma się do czynienia, gdy próg słyszenia na wymienionych częstotliwościach przekracza wartość progową, którą w przypadku metod wymienionych w [61] jest najczęściej 25 dB HL.

W metodzie przytoczonej przez Puzynę [160] przyjęto załoŜenie, Ŝe nawet nieznaczny ubytek (5 dB HL) moŜe być uwzględniony w obliczaniu procentowego ubytku słuchu. Autor zaznacza, Ŝe metoda ta nie jest zbyt dokładna w rozumieniu szacowania procentowego uszczerbku w zakresie rozumienia mowy (w Polsce powszechnie stosowano metodę opracowaną przez Radę Terapii Fizykalnej Amerykańskiego Towarzystwa Lekarskiego (CPT – Council of Physical Therapy) [210]). Ze względu jednak na fakt, iŜ uwzględnia równieŜ małe ubytki słuchu, została uŜyta do wyznaczenia procentowego, chwilowego, uszczerbku słuchu. NaleŜy w tym miejscu podkreślić, Ŝe zamiarem autora rozprawy była chęć sprawdzenia opracowanego dozymetru równieŜ pod kątem szacowania uszkodzenia słuchu wyraŜonego w procentach. Autor niniejszej rozprawy ma świadomość, Ŝe współcześnie metoda ta nie ma większego zastosowania i ogólnie metody te są stosowane jedynie do rozpatrywania trwałych ubytków słuchu. Wybór tej metody został podyktowany tym, Ŝe uzyskane wartości przesunięcia progu słyszenia dla poszczególnych ekspozycji są na tyle małe, Ŝe zastosowanie innych metod przeliczeniowych nie jest moŜliwe.

Uzyskane wyniki zostały przedstawione w tabeli 7.11. Kolorem czerwonym wyróŜniono wyniki uzyskane dla ekspozycji w klubie 2 i 4. Dane te wyróŜniono ze względu na fakt, iŜ dla ekspozycji w tych klubach moŜliwe było przeprowadzenie dwóch symulacji, dla wyników estymowanych za pomocą poziomu równowaŜnego za

cały czas ekspozycji oraz za pomocą historii zmian poziomu równowaŜnego, wyznaczonego dla przedziałów jednominutowych.

Tabela 7.11. Oszacowanie stopnia ubytku słuchu wyraŜonego w procentach za pomocą metody Puzyny [160]

Przeprowadzona analiza ma jedynie charakter poglądowy. Wynika to z faktu, iŜ przytoczone metody obliczeniowe stosuje się do wyników badania audiometrycznego konkretnej osoby, a uzyskiwany wynik uwzględnia stan obu uszu. W przedstawionych obliczeniach przyjęto szereg uproszczeń. Przede wszystkim przeprowadzono obliczenia dla jednego ucha (moŜna to załoŜenie równieŜ interpretować jako przyjęcie, Ŝe ubytek słuchu ma charakter symetryczny). DuŜym, istotnym załoŜeniem jest to, Ŝe analizowane wartości odzwierciedlają jedynie przesunięcie progu słyszenia. W rzeczywistości jednak, kaŜda osoba posiada inny przebieg „spoczynkowego” progu słyszenia. W konkretnych przypadkach wyznaczane wartości wyraŜone w % mogłyby być większe.

Mając na uwadze te ograniczenia i znając ich konsekwencje moŜna przystąpić do interpretacji uzyskanych wyników. Oceny poprawności uzyskanego oszacowania dokonano według wzoru 7.15, na podstawie obliczonego błędu oszacowania wyraŜonego w % w odniesieniu do wyników uzyskanych dla pomiarów

gdzie:

∆Up – wynikowy błąd oszacowania ubytku przeliczeniowego wyraŜony w %,

U_pA – ubytek przeliczeniowy wyraŜony w %, wyznaczony na podstawie wyników audiometrycznych,

UpPDH – ubytek przeliczeniowy wyraŜony w %, wyznaczony za pomocą algorytmu PDH.

Znak dodatni oznacza, Ŝe estymowana wartość uzyskana za pomocą algorytmu PDH jest o mniejsza od pomiarów audiometrycznych, a wartość ujemna oznacza, Ŝe za pomocą algorytmu PDH uzyskano wartość większą od wyników audiometrycznych.

Analizując otrzymane wyniki stwierdzono, Ŝe w ogólności wyniki ubytku przeliczeniowego wyraŜonego w %, obliczone w oparciu o opracowany algorytm PDH są zgodne z wartościami wyznaczonymi na podstawie pomiarów audiometrycznych.

Dla symulacji pierwszej (przeprowadzonej w oparciu o wartości równowaŜne za cały czas ekspozycji) uzyskane wartości ubytku przeliczeniowego są wyŜsze niŜ otrzymane na podstawie pomiarów audiometrycznych. Wyjątek stanowi wynik dla ekspozycji w klubie 4, dla którego odnotowano równieŜ największy błąd oszacowania. Wartości błędów oszacowania dla symulacji pierwszej wynikają głównie z zastosowanej metodyki działania algorytmu PDH. Obliczenie przesunięcia progów słyszenia w oparciu o poziom równowaŜny dla rozpatrywanych rodzajów ekspozycji jest znacznym uproszczeniem i daje jedynie orientacyjne wyniki (patrz rozdział 7.5).

Uwzględnienie historii zmian poziomu hałasu prowadzi do znacznie dokładniejszego wyznaczenia skutków słuchowych. Takie podejście znalazło potwierdzenie w uzyskanych wynikach błędu oszacowania dla symulacji drugiej. W tym przypadku odnotowano znaczący spadek błędu oszacowania. Dla klubu 2 błąd ten wyniósł zaledwie 3,9%, a dla klubu 4 wyniósł 7,7%. Oznacza to, Ŝe obliczony ubytek przeliczeniowy dla tych ekspozycji w oparciu o estymowany przebieg wartości TTS na podstawie historii zmian poziomu równowaŜnego jest porównywalny z wynikami uzyskanymi dla pomiarów audiometrycznych (wartości wytłuszczone w tabeli 7.11).

Podsumowanie

W niniejszym rozdziale przedstawiono koncepcję psychoakustycznej dozymetrii hałasowej, opracowaną przez autora niniejszej rozprawy doktorskiej. Obejmuje ona algorytm umoŜliwiający wyznaczanie skutków słuchowych wywołanych przez ekspozycję na hałas.

Zaproponowano ponadto nowe wskaźniki oceny szkodliwości hałasu, umoŜliwiające wyznaczenie skumulowanych skutków wywołanych nadmierną ekspozycją. Przedstawiono sposób doboru sygnału referencyjnego dla wyznaczenia dopuszczalnej dawki hałasu w oparciu o zaproponowane wskaźniki. Algorytm PDH posiada funkcjonalność umoŜliwiającą wyznaczanie opracowanych wskaźników bezpośrednio w czasie trwania ekspozycji. Dodatkowo wyznaczane są uzupełniające wskaźniki, takie jak: maksymalne przesunięcie progu słyszenia oraz estymowany czas powrotu słuchu do stanu sprzed ekspozycji.

Opracowany algorytm oraz zaproponowane wskaźniki zostały gruntownie przebadane w oparciu o rzeczywiste pomiary w warunkach naraŜeń (kluby) oraz za pomocą sygnałów testowych (szumy). Uzyskano wysoką zgodność obliczonych wyników z wartościami pochodzącymi z rzeczywistych pomiarów (audiometria, dozymetria). Dodatkowo potwierdzono słuszność działania psychoakustycznego dozymetru hałasowego w oparciu o ubytek przeliczeniowy wyraŜony w %.

Wszystkie te elementy tworzą nową metodę oceny szkodliwości hałasu, która moŜe w istotny sposób uzupełnić obecne stosowane sposoby oceny szkodliwego wpływu hałasu na słuch. W świetle przytoczonych argumentów moŜna stwierdzić, Ŝe udowodniono tezę drugą rozprawy:

Zaproponowane w rozprawie wskaźniki oceny zagroŜeń hałasem prawidłowo odzwierciedlają wpływ hałasu na ryzyko wystąpienia uszkodzeń słuchu powodowanych długotrwałą ekspozycją.

Ponadto, ugruntowano równieŜ dowód tezy pierwszej poprzez szeroko zakrojoną weryfikację.