Production of selected industrial products by industry branch 2.1. Produkty górnictwa i wydobywania
2.1. Products of mining and quarrying
Produkty górnictwa i wydobywania obejmują surowce energetyczne, rudy metali oraz pozostałe kopaliny, w tym sól, siarkę, gips. W badaniu rocznym za 2019 r. obserwacją statystyczną objętych było 145 produktów, a produkcję wytworzoną raportowano dla 100 wyrobów.
Znaczącą rolę w tej grupie wyrobów odgrywają surowce energetyczne. Głównym z nich jest węgiel ka-mienny oraz węgiel brunatny, będące wiodącymi nośnikami energii. W analizowanym okresie 2015–2019 obserwowano systematyczny spadek wydobycia zarówno węgla kamiennego, jak i brunatnego. W 2019 r., w stosunku do 2015 r., produkcja wytworzona węgla kamiennego spadła o 14,6%, a węgla brunatnego – o 20,2%. W związku z ograniczonymi zasobami węgla, z każdym rokiem trzeba go pozyskiwać z coraz głębszych pokładów, co zwiększa koszty wydobycia, redukcja wydobycia węgla to także trend obserwowany w Unii Europejskiej ze względów zarówno ekonomicznych, jak i ekologicznych.
Wykres 8. Produkcja wytworzona węgla kamiennego i węgla brunatnego Chart 8. Manufactured production of hard coal and lignite
Ważnym surowcem energetycznym jest również gaz ziemny. W 2019 r. wydobyto 5 374 hm3 gazu ziemnego, co oznaczało niewielki wzrost o 0,5% w stosunku do 2018 r., jednakże w całym analizowanym okresie odno-towano spadek produkcji o 4,4%. Największy udział w produkcji wytworzonej – 68,3% – raporodno-towano dla gazu ziemnego zaazotowanego, jednakże jego wydobycie było niższe zarówno w stosunku do 2018 r., jak i 2015 r. (odpowiednio o 0,4% oraz 2,9%). Wydobycie gazu ziemnego wysokometanowego w 2019 r. było wyższe o 3,0% w stosunku do roku poprzedniego, a jego udział wyniósł 24,9%. W analizowanym okresie
0 20 40 60 80 2015 2016 mln ton million tonnes 2017 2018
Wykres 8. Produkcja wytworzona węgla kamiennego i węgla brunatnego Chart 8. Manufactured production of hard coal and lignite
Węgiel brunatny
Lignite
Węgiel kamienny
Hard coal
nastąpił jednak spadek jego wydobycia o 8,4%. Udział gazu ziemnego z odmetanowania pokładów węgla stanowił 6,8%, a jego wydobycie było niższe zarówno w stosunku do 2018 r., jak i 2015 r. (odpowiednio o 4,0% oraz 10,3%).
Wykres 9. Struktura produkcji wytworzonej gazu ziemnego Chart 9. Structure of manufactured production of natural gas
Ropa naftowa, której złoża w Polsce nie są zbyt bogate, odgrywa wśród krajowych surowców energetycz-nych niewielką rolę. W 2019 r. wydobyto w Polsce 972 564 ton ropy naftowej, co w porównaniu do 2015 r., kiedy notowano wydobycie na poziomie 927 737 ton, oznaczało niewielki wzrost o 4,8%.
Tablica 9. Produkcja wytworzona wybranych surowców energetycznych Table 9. Manufactured production of selected energy raw materials
Wyszczególnienie
Specification J. m. Unit 2015 2016 2017 2018 2019
2019 2015=100 2018=100 Oleje ropy naftowej, surowe
Oils from crude oil
tys. t 928 877 996 1010 973 104,8 96,3
Gaz ziemny z wydobycia
Natural gas hm3 PJ 5 624 171 5 401 166 5 408 162 5 348 159 5 374 159 95,6 93,0 100,5 100,0
Wśród rud metali, stanowiących drugą co do wartości grupę kopalin użytecznych po surowcach energe-tycznych, znaczącą rolę odgrywają rudy miedzi. W 2019 r. wydobycie kształtowało się na poziomie 31,4 mln ton i było niższe w stosunku do 2015 r. o 5,3%. Spadła także produkcja koncentratów miedzi z 1 860 tys. ton w 2015 r. do 1 765 tys. ton w 2019 r., co oznacza spadek o 5,1% w stosunku do 2015 r.
Tablica 10. Produkcja wytworzona wybranych produktów górnictwa i wydobywania Table 10. Manufactured production of selected mining and quarrying products
Wyszczególnienie Specification J. m. Unit 2015 2016 2017 2018 2019 2019 2015=100 2018=100 Piaski naturalne Natural sands tys. t 55 209 54 854 58 745 61 492 61 178 110,8 99,5
Kreda (łącznie z nawozową)
Chalk (including chalk for agricultural purposes)
tys. t 3 039 3 136 3 473 3 605 3 961 130,3 109,9
Sól (z wyłączeniem soli do spożycia)
Salt (excluding salt suitable for human consumption)
tys. t 3 925 4 102 4 419 4 279 4 156 105,9 97,1 2019
Wykres 9. Struktura produkcji wytworzonej gazu ziemnego Chart 9. Structure of manufactured production of natural gas
2015 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100% 66,9 68,3 25,9 24,9 7,2 6,8
Gaz ziemny wysokometanowy
High-methane natural gas
Gaz ziemny zaazotowany
Nitrogen-rich natural gas Gaz ziemny z odmetanowania pokładów węgla
Natural gas from coalbed methane extraction
Wyszczególnienie
Specification J. m. Unit 2015 2016 2017 2018 2019
2019 2015=100 2018=100 Sól kamienna (bez soli
do spożycia)
Rock salt (excluding salt suitable for human consumption)
tys. t 640 699 984 853 912 142,5 106,8
Sól warzona (bez soli do spożycia)
Evaporated salt (excluding salt suitable for human consumption)
tys. t 407 380 349 384 361 88,7 94,0
Sól w solance
Salt in leach
tys. t NaCl 2 798 2 965 2 989 2 929 2 929 104,7 100,0
Duże znaczenie w prezentowanym dziale odgrywa produkcja soli (z wyłączeniem soli do spożycia), która obejmuje produkcję soli kamiennej, soli warzonej, a także solanki. W całym analizowanym okresie odno-towano wzrost produkcji wytworzonej soli ogółem (o 5,9%) oraz soli kamiennej i solanki (odpowiednio o 42,5% i 4,7%), przy spadku produkcji soli warzonej (o 11,3%).
Ważnym surowcem jest kreda (łącznie z nawozową), której produkcja wzrastała z roku na rok – w całym analizowanym okresie 2015–2019 nastąpił wzrost produkcji wytworzonej kredy o 30,3%, a produkcja sprzedana osiągnęła wartość ponad dwukrotnie wyższą (o 112,1%) niż w 2015 r.
W gronie pozostałych wyrobów górnictwa i wydobywania duże znaczenie odgrywają także wyroby dla budownictwa. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat odnotowano sukcesywny wzrost produkcji wytworzonej tłucznia kamiennego stosowanego jako kruszywo do betonu, tłuczeń drogowy lub do innych celów bu-dowlanych, z niewielkim spadkiem produkcji w 2016 r. W 2019 r. w stosunku do 2015 r. wzrost produkcji wytworzonej tego wyrobu wyniósł 35,8%, a wartość produkcji sprzedanej zwiększyła się o 68,1%. Duże znacznie w tym dziale odgrywają również piaski naturalne, których produkcja wytworzona w analizo-wanym okresie wzrosła o 10,8% (niewielki jej spadek wystąpił jedynie w 2016 r. oraz w 2019 r. – odpowiednio o 0,6% i 0,5%). Produkcja sprzedana w ujęciu wartościowym była o 28,5% wyższa w porównaniu do 2015 r. Ważną rolę odgrywa produkcja żwiru, otoczaków, grubego żwiru i krzemienia w rodzaju stosowanych jako kruszywo do betonu, tłucznia drogowego lub podsypki torów kolejowych, w latach 2015–2019 obserwo-wano wzrost produkcji tego surowca, z niewielkim spadkiem w 2016 i 2018 roku (odpowiednio o 1,4% oraz 3,6%). W 2019 r., w porównaniu do 2015 r., wzrost produkcji wytworzonej wyniósł 37,5%, a wartość produkcji sprzedanej zwiększyła się o 36,0%.
Istotnym wyrobem w tym dziale jest topnik wapniowy, wapień i pozostałe kamienie wapienne, stosowany do wytwarzania wapna lub cementu, którego produkcja na przestrzeni ostatnich pięciu lat ulegała nie-znacznym wahaniom. W 2019 r. produkcja wytworzona wyniosła 36 747 tys. ton, co oznacza, że była o 0,6% wyższa w stosunku do 2015 r. Wartość produkcji sprzedanej wzrosła natomiast o 11,3%.
Ważną grupą wyrobów stosowanych w przemyśle i budownictwie jest granit, piaskowiec i pozostałe ka-mienie ozdobne lub budowlane. Począwszy od 2015 r. do 2018 r. odnotowywany był systematyczny wzrost ich produkcji, w 2019 r. nastąpił jej spadek o 12,2%, a produkcja osiągnęła poziom 5 592 tys. ton. Mimo to w całym analizowanym okresie produkcja wytworzona wzrosła o 15,6%, a wartość produkcji sprzedanej była wyższa o 4,8%.
Tablica 10. Produkcja wytworzona wybranych produktów górnictwa i wydobywania (dok.) Table 10. Manufactured production of selected mining and quarrying products (cont.)
Wykres 10. Produkcja wytworzona kamieni do celów budowlanych
Chart 10. Manufactured production of raw materials used for construction purposes