Ro´wniez˙ w Polsce w Rozporza˛dzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania s´rodko´w spoz˙ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Zała˛cznik 5) wymieniane sa˛ naste˛puja˛ce składniki alergenne (34):
– zboz˙a zawieraja˛ce gluten (tj. pszenica, z˙yto, je˛czmien´, owies zwyczajny, pszenica oplewiona/orkisz, kamut lub ich szczepy hybrydowe);
– skorupiaki; – jaja; – ryby;
– orzeszki ziemne/orzeszki arachidowe; – nasiona soi;
– mleko (ła˛cznie z laktoza˛);
– orzechy, tj. migdał (Amygdalus communis L.), orzech laskowy (Corylus avellana), orzech włoski (Juglans regia), nerkowiec (Anacardium occidentale), orzech pekan (Carya illinoiesis (Wangenh.) K. Koch), orzech brazylijski (Bertholletia excelsa), pistacja, orzech pistacjowy (Pistacia vera), orzech makadamia (Macadamia ternifolia);
– seler; – gorczyca; – nasiona sezamu;
– dwutlenek siarki i siarczyny w ste˛z˙eniach powyz˙ej 10 mg/kg lub 10 mg/dm3
w przeliczeniu na SO2.
Reasumuja˛c, wiele jest niejasnych i dyskusyjnych punkto´w zwia˛zanych z
z˙yw-nos´cia˛, kto´re wymagaja˛ dalszych badan´.
W s´wietle przedstawionych zagadnien´ miedzy innymi istotnym problemem jest
uzyskanie odpowiedzi na pytania, kto´re zostały okres´lone w realizowanym
aktual-nie projekcie badawczym zamawianym pt. Identyfikacja i sposoby
przeciwdziała-nia toksycznos´ci i alergennos´ci białek waz˙nych ros´lin uprawnych (35):
• Czy poprzez odpowiednia˛ selekcje˛ zbo´z˙ moz˙na uzyskac´ zboz˙a o niz˙szej
zawartos´ci glutenu?
• Czy warunki uprawy (np. nasłonecznienie, wilgotnos´c´ itp.) i choroby ros´lin
(jak mikotoksyny) wpływaja˛, czy tez˙ nie, na zawartos´c´ toksycznych peptydo´w
w pszenicy?
• Czy poprzez uz˙ycie wybranych frakcji przemiału moz˙na promowac´ wyroby
zboz˙owe o niz˙szej zawartos´ci gliadyny?
• Czy ros´liny stra˛czkowe, ba˛dz´ gryka moga˛ w diecie eliminacyjnej zasta˛pic´
produkty zboz˙owe zawieraja˛ce toksyczne peptydy?
• Czy dla oso´b z grupy ryzyka nalez˙y wprowadzac´ elementy diety eliminacyjnej?
Istnieje zatem potrzeba prowadzenia badan´ interdyscyplinarnych z dziedziny
alergologii klinicznej, biochemii, z˙ywienia, biologii molekularnej, chemii z˙ywnos´ci
i chemii analitycznej, kto´re mogłyby dac´ odpowiedz´ na niekto´re z tych pytan´.
A. W o j t a s i k, H. K u n a c h o w i c z, W. K ł y s
ALLERGENS FOUND IN FOOD PRODUCTS, WITH PARTICULAR REFERENCE TO PLANT PROTEINS
PIS
´
MIENNICTWO1. Anklam E., Battaglia R.: Chemical and Technological Aspects of Food Allergies. In: Modern Aspects of Nutrition. Present Knowledge and Future Perspectives. (Elmadfa I., Anklam E., König J.S eds.) Forum Nutr. Basel, Karger 2003; 56: 158. – 2. Wutrich B.: Food allergy: definition, prevalence, social impact. In: Proceedings of ECACI (Basomba A., Sastre J. eds.). Madrit 95, Bologna 1995; 859-867. – 3. Halstensen T.S., Lovik M., Alexander J., Smith E.: Environmental chemicals and food allergy/intolerance, a synopsis. Environ. Toxicol. and Pharmacol. 1997; 4: 179. – 4. Metcalfe D.D., Sampson H.A., Simon R.A.: Food allergy: adverse reactions to foods and food additives. Blackwell Science Inc., 2nded., 1997. – 5. Ortolani C.: Atlas and Mechanism in Adverse Reaction to Food. Allergy 1995; suppl. 20-50. – 6. Papageorgiou P.S.: Clinical aspects of food allergy. Biochem. Soc. Trans. 2001; 30: 901-906. – 7. Jarosz M.: Alergie pokarmowe. Z
˙
yw. Człow. Metab. 2002; (29)4: 289-294. – 8. Wro´blewska B.: Wielka o´semka alergeno´w pokarmowych. Alergia 2002; 15: 4. – 9. Greco L., Mäki M., Di Donato F., Visakorpi J.K.: Epidemiology of celiac disease in Europe and the Mediterranean area. A summary report on the multicentre study by the European Society of Paediatric Gastroenterology and Nutrition. In: Common food intolerances 1: Epidemiology of celiac disease. Auricchio S., Visakorpi J.K. (eds.). Dyn. Nutr. Res. Karger, Basel, 1992; 25-44. – 10. Greco L.: Epidemiology of coeliac disease. In: Coeliac disease. (Mäki M., Collin P., Visakorpi J.K. eds.) Coeliac Disease Study Group, Tampere, Finland 1997; 9-14.11. Kruszewski J.: Celiakia. Od patogenezy do leczenia. Alergia 2001; 1: 8. – 12. Study of nutritional factors in food allergies and food intolerances. Published by European Commission, Directorate-General XII, Science, Research and Development. B-1049 Brussels 1997. – 13. Feldman M., Sears E.R.: The wild gene resources of wheat. Scientific American 1981; 98-109. – 14. Drago S., Di Pierro M., Catassi C., Fasano A.: Recent developments in the pathogenesis, diagnosis and treatment of celiac disease. In: Expert Opin. Ther. Patents 2002; (12)1: 45-51. – 15. Kim C-Y., Quarsten H., Bergseng E., Khosia C., Sollid L.M.: Structural basis for HLA-DQ2-mediated presentation of gluten epitopes in celiac disease. PNAS 2004; (101)12: 4175-4179. – 16. Opinion of the Scientific Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies on a request from the Commission relating to the evaluation of allergenic foods for labeling purposes. (Request No EFSA-Q-2003-016) adopted on 19 February 2004. The EFSA Journal 2004; 32: 1-197. – 17. Jackson W.F.: Food Allergy. ILSI Europe, Belgium 2003. – 18. Szajewska H.: Profilaktyka alergii pokarmowej – badanie GINI. W: Wybrane zagadnienia z˙ywienia dzieci zdrowych i chorych. Standardy Medyczne 2003; (5)9: 86-89. – 19. Davis P.J., Williams S.C.: Protein modification by thermal processing. Allergy 1998; 53: 102-105. – 20. Besler M., Steinhart H., Paschke A.: Stability of food allergens and allergenicity of processed foods. J. Chromatogr. B. Biomed. Sci. Appl. 2001; 756: 207-228.
21. Ellis H.J., Ciclitira O.J.: Measurement of Gluten and Gliadin in Food. In: Coeliac Disease (Mäki M., Collin P., Visakorpi J.K. eds.) Coeliac Disease Study Group, Tampere, Finland 1997; 213-219. – 22. Berrens L.: Neoallergens in heated pecan nut: products of Maillard-type degradation? Allergy 1996; 51: 277-278. – 23. Hansen K.S., Ballmer-Weber B.K., Luttkopf D., Skov P.S., Wüthrich B., Bindslev-Jensen C., Vieths S., Poulsen L.K.: Roasted hazelnuts-allergenic activity evaluated by double-blind, placebo controlled food challenge. Allergy 2003; 58: 132-138. – 24. Maleki S.J., Chung S-Y., Champagne E.T., Raufman J-P.: The effect of roasting on the allergenic properties of peanut proteins. J. Allergy Clin.
Immunol. 2000; 106: 763-768. – 25. Beyer K., Morrow E., Li X-M., Bardina L., Bannon G.A., Burks A.W., Sampson H.A.: Effect of cooking methods on peanut allergenicity. J. Allergy Clin. Immunol. 2001; 107: 1077-1081. – 26. Negroni L., Bernard H., Clement G., Chatel J.M., Brune P., Frobert Y., Wal J.M., Grassi J.: Two-site enzyme immunometric assay for native and denaturated beta-lactoglobulin. Immunol. Methods 1998; 220: 25-37. – 27. Haddad Z.H., Kalra V., Verma S.: IgE antibodies to peptic and peptic-tryptic digests of beta-lactoglobulin: significance in food hypersensitivity. Ann. Allergy 1979; 42: 368-371. – 28. Wal J.M.: Cow’s milk proteins/Allergens. Ann. Allergy Asthma Immunol. 2002; 89: 3-10. – 29. Tada I., Nakase M., Adachi T., Nakamura R., Shimada H., Takabashi M., Fujimura T., Matsuda T.: Reduction of 14-16 kDa allergenic proteins in transgenic rice plants by antisense gene. FEBS Lett. 1996; 391: 341-345. – 30. Yang G., Matsuoka M., Iwasaki I., Komatsu S.: A novel brassinolide-enhanced gene identified by cDNA microarray is involved in the growth of rice. Plant Mol. Biol. 2003; 52: 843-854.
31. Ampson H.A.: Immunologically mediated food allergy: The importance of food challenge procedures. Ann. Allergy, 1988; 60: 262. – 32. National Institute of Health. Consensus Development Conference Statement on Celiac Disease. NIH Consensus Conference, June 28-30, 2004. – 33. Directive 2003/89/EC of the European Parliament and of the Council of 10 November 2003 amending Directive 2000/13/EC as regards indication of the ingredients present in foodstuffs. – 34. Rozporza˛dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania s´rodko´w spoz˙ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U.02.220.1856 z 19 grudnia 2002 r. z po´z´n. zmianami). – 35. Projekt badawczy zamawiany Nr PBZ-KBN-097/P06/2003: Identyfikacja i sposoby przeciw-działania toksycznos´ci i alergennos´ci białek waz˙nych ros´lin uprawnych.
Adres: 02-903 Warszawa, ul. Powsin´ska 61/63.