Produkty zwierzęce

Po akcesji do UE najbardziej zwiększył się wolumen importu mięsa wieprzowego (dominującego w imporcie produktów zwierzęcych jeszcze przed przystąpieniem do Wspólnoty). Średni w latach 2004-2006 import mięsa wieprzowego był czterokrotnie wyższy od przeciętnego w latach 2001-2003. W latach 2007-2009 przywóz mięsa wie-przowego, z powodu spadku produkcji w kraju i wzrostu cen na rynku wewnętrznym, był trzykrotnie wyższy (o 240 tys. ton) od przeciętnego z trzech poprzednich lat i ponad dzie-sięciokrotnie większy od średniego w latach 2001-2003. W pierwszych trzech latach po akcesji trzykrotnie wyższy, niż w latach 2001-2003, był wolumen importu mięsa drobio-wego. Jednakże w następnych latach przywóz, w wyniku rosnącej produkcji w kraju, ob-niżał się i średnio w latach 2007-2009 stanowił ok. 60% przywozu z lat 2004-2006, choć był wyższy niż przed akcesją o 85%. Import mięsa wołowego, praktycznie nie realizowa-ny przed przystąpieniem Polski do Wspólnoty, średnio w latach 2007-2009 wyniósł 7 tys.

ton. Relatywnie niewielka skala przywozu wołowiny spowodowana była strukturą zapo-trzebowania rynku wewnętrznego i wyższymi cenami, sprowadzanego głównie z UE, mięsa w porównaniu z produkowanym w Polsce. Importowane elementy tusz wołowych wykorzystywane są w produkcji niektórych przetworów mięsnych. Elementy tusz i tu-szek, kierowanych głównie do przetwórstwa, dominują również w imporcie mięsa wie-przowego i drobiowego.

W pierwszych latach po akcesji wyższy, niż przed przystąpieniem do Wspólno-ty, był import stanowiących surowce w przemyśle mięsnym – jelit, pęcherzy i żołądków zwierząt. Od 2006 r. import tych produktów systematycznie się zmniejsza i średnio w latach 2007-2009 był niższy od przeciętnego z lat 2001-2003 o 10%. Spadek przy-wozu spowodowany był zmianami w strukturze zapotrzebowania krajowego przemysłu mięsnego. Ograniczony został popyt na gorsze jakościowo jelita i pęcherze sprowadza-ne z krajów pozaunijnych.

Średni w latach 2007-2009 import, przeznaczonych głównie do bezpośredniego spożycia, wędlin i pozostałych przetworów z mięsa wyniósł 15 tys. ton i był ponad trzy-krotnie wyższy niż w latach 2001-2003. Importowane przetwory stanowią nieliczące się w podaży krajowej uzupełnienie oferty krajowych producentów.

W ostatnich latach tendencję spadkową wykazuje import żywego drobiu, choć średnio w latach 2007-2009 był wyższy niż przed przystąpieniem do Wspólnoty siedmio-krotnie. Stabilny był również w ostatnich latach na niskim poziomie ok. 1 tys. ton, przywóz żywego bydła. Z powodu spadku pogłowia w kraju wzrósł w latach 2008-2009 popyt kra-jowych ubojni na importowaną trzodę chlewną. Średni w latach 2007-2009 import trzody chlewnej wyniósł 38 tys. ton i był wyższy niż w trzech poprzednich latach o 130%. Przed akcesją do Wspólnoty import bydła i trzody chlewnej praktycznie nie był realizowany.

Systematyczną tendencję wzrostową wykazywał w latach 2004-2009 przywóz jaj wylęgowych, a także przetworów z jaj – przede wszystkim znacznie tańszego w im-porcie niż przed akcesją, jajecznego proszku. Znacząco wzrósł po akcesji przywóz jaj konsumpcyjnych (przeznaczonych jednak w znacznym stopniu do produkcji przetwo-rów jajecznych). Średni w latach 2007-2009 import jaj wylęgowych zwiększył się w relacji do poziomu z lat 2001-2003 niemal trzykrotnie, przetworów z jaj – dziesięcio-krotnie, a jaj konsumpcyjnych wzrósł w tych okresach z 0,1 do 14 tys. ton.

Spośród przetworów mleczarskich najbardziej zwiększył się po akcesji import na-pojów mlecznych – głównie jogurtów i kefirów oraz serów (zwłaszcza dojrzewających).

Przywóz tych produktów, uzupełniających krajową ich podaż, był w latach 2007-2009 odpowiednio 15- i 6-krotnie wyższy od przeciętnego z lat 2001-2003. W pierwszych la-tach po akcesji obniżył się natomiast, z powodu wzrostu cen importowych, przywóz mle-ka w proszku i masła. W latach 2007-2009 w wyniku podrożenia na rynku wewnętrznym (w następstwie dostosowań do poziomu cen w UE), ale też wzrostu cen na rynku świa-towym, import obu tych grup produktów znacznie przekraczał zarówno poziom z lat 2004-2006 jak i z trzech ostatnich lat przed przystąpieniem do UE. Import mleka płyn-nego, będącego surowcem w krajowych zakładach mleczarskich, był w latach 2007-2009 pięciokrotnie wyższy od średniego z lat 2001-2003.

Znacząco zwiększył się po akcesji przywóz karmy dla zwierząt domowych (bę-dącej głównie surowcem w produkcji wyrobów gotowych). Średni w latach 2007-2009

przywóz karmy był niemal pięciokrotnie wyższy od przeciętnego w latach 2001-2003.

Przywóz miodu naturalnego zwiększył się w tych okresach o 30% do ponad 5 tys. ton.

Tabela 3 Wolumen importu produktów zwierzęcych (w tys. ton)

Produkty ^2001-2003 _średnia ^2004-2006_średnia ^2007-2009_średnia ¹ 2008 2009¹

Zwierzęta żywe 1,9 28,4 52,7 56,1 70,3

Bydło żywe 0,0 0,6 1,0 0,9 1,3

Trzoda chlewna 0,0 16,8 38,4 41,2 60,0

Owce i kozy 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0

Drób żywy 1,9 10,9 13,3 14,0 9,0

Mięso 59,5 217,4 428,8 471,6 516,0

Mięso wołowe 0,1 3,4 7,2 7,3 8,0

Mięso wieprzowe 36,3 139,7 378,7 431,3 470,0

Mięso z drobiu 23,1 74,3 42,9 33,0 38,0

Przetwory z mięsa 4,5 4,6 15,4 14,4 16,5 Kiełbasy i podobne wyroby z mięsa 1,2 2,2 4,1 4,3 4,5

Pozostałe przetwory z mięsa 3,3 2,4 11,3 10,1 12,0 Jelita, pęcherze i żołądki zwierząt 33,5 40,0 30,3 30,1 29,0 Mleko i śmietana niezagęszczone 10,4 14,1 56,1 47,0 60,0 Przetwory z mleka 22,7 31,1 84,9 83,9 85,7

Mleko i śmietana zagęszczone 11,1 7,1 16,4 16,5 16,0

Napoje mleczne 2,0 5,9 30,8 30,9 25,7

- jogurty 0,9 3,5 15,6 14,4 10,0

Masło i pozostałe tłuszcze

otrzymywane z mleka 4,5 4,1 6,7 6,6 7,0

- masło 3,9 2,4 3,9 3,9 4,5

Sery 5,1 14,0 31,0 29,9 37,0

Jaja ptasie w skorupkach 1,0 8,7 17,1 18,4 23,0 - jaja konsumpcyjne 0,1 7,6 14,4 15,6 21,0

Przetwory z jaj 0,4 1,7 3,8 4,1 3,5

Miód 4,1 4,8 5,3 5,6 7,0

Karma dla zwierząt domowych 74,3 210,5 337,1 357,1 295,0

1/ szacunek

Źródło: Dane CIHZ, MF i CAAC.

W relacji do przeciętnego z trzech ostatnich lat przed przystąpieniem do Wspólno-ty, najbardziej zwiększył się w latach 2007-2009 import mięsa wieprzowego, zwierząt żywych, jaj i ich przetworów oraz napojów mlecznych, a najmniej mięsa drobiowego, mleka zagęszczonego oraz masła i tłuszczów z mleka. W ostatnich latach wyraźnie stabi-lizuje się, na poziomie znacznie wyższym niż przed akcesją, import bydła, przetworów z mięsa oraz karmy dla zwierząt domowych. Wskazuje to na rosnący stopień nasycenia rynku wewnętrznego importowanymi produktami. Zwiększenie pogłowia trzody chlew-nej i produkcji wieprzowiny zadecyduje o obniżeniu ich importu już w 2010 r. (w stosun-ku do rekordowego w dwu poprzednich latach). Przywóz mięsa wieprzowego pozostanie

jednak na poziomie znacznie wyższym niż w pierwszych latach funkcjonowania Polski w rozszerzonej Wspólnocie.

Średnioroczne tempo wzrostu rozmiarów importu produktów zwierzęcych w latach 2001-2003 (średnia z tych lat) – 2009 wyniosło 22%. Najmniejsze było średnioroczne tem-po wzrostu imtem-portu masła (4%), a największe mięsa wieprzowego (32%). Współczynnik zmienności największy był w przywozie mięsa wieprzowego i mleka zagęszczonego.

Po akcesji, tak jak przed przystąpieniem do Wspólnoty, w wolumenie importu produktów zwierzęcych objętych analizą dominowało mięso wieprzowe oraz karma dla zwierząt domowych (niemal 70% globalnego wolumenu importu tych produktów – przeciętnie w latach 2007-2009). Zmniejszyło się znaczenie w przywozie mięsa dro-biu i produktów ubocznych w produkcji mięsa, a nie zmienił się istotnie udział pozo-stałych grup produktów objętych analizą. Wzrost przywozu mleka, jaj i zwierząt ży-wych zadecydował o zwiększeniu udziału w wolumenie importu produktów rolnictwa (z 8% średnio w latach 2001-2003 do ok. 13% średnio w latach 2007-2009). Udział produktów gotowych do konsumpcji (przetwory mięsne, napoje mleczne, sery, masło, miód, ale też przetwory z jaj), tak jak przed akcesją, nie przekraczał w ostatnich latach 10% globalnego wolumenu importu produktów zwierzęcych. Podstawę importu, po-dobnie jak przed przystąpieniem do UE, stanowiły półprzetwory będące bazą surow-cową krajowych zakładów przemysłu mięsnego, mleczarskiego, drobiowego oraz za-kładów produkujących gotową karmę dla zwierząt domowych.

Wykres 3 Wolumen importu produktów zwierzęcych (w tys. ton)

Produkty rolnictwa

0 10 20 30 40 50 60 70 80

2001-2003 średnia

2004 2005 2006 2007 2008 2009

szacunek

Miód Jaja Mleko Zwierzęta żywe

Mięso i produkty przetworzone

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500

2001-2003 średnia

2004 2005 2006 2007 2008 2009

szacunek Mięso wieprzowe

Pozostałe mięsa

Karma dla zwierząt domowych oraz jelita, pęcherze i żołądki zwierząt Przetwory z mleka

Przetwory z mięsa i jaj Źródło: Dane CIHZ, MF i CAAC.

Globalne rozmiary importu wszystkich produktów objętych analizą średnio w la-tach 2007-2009 były 2,5-krotnie wyższe od przeciętnego poziomu z lat 2001-2003.

Najbardziej zwiększył się w tych okresach przywóz wszystkich produktów zwierzęcych oraz nasion rzepaku, oleju rzepakowego i przetworów z ziemniaków (w stosunku do niskiego poziomu sprzed akcesji). Łączne rozmiary przywozu produktów zwierzęcych wzrosły pięciokrotnie, warzyw, owoców i ich przetworów (łącznie z kwiatami) o ponad 140%, a pozostałych produktów roślinnych i ich przetworów dwukrotnie. Udział pro-duktów zwierzęcych w łącznym wolumenie importu zwiększył się dwukrotnie (do 25%), a produktów roślinnych (bez owoców, warzyw i ich przetworów oraz kwiatów) obniżył się o 10 p.p. do 62%.

Udział produktów rolnictwa w globalnych rozmiarach importu produktów obję-tych analizą wahał się silnie w poszczególnych latach i średnio w latach 2007-2009 był niewiele wyższy od przeciętnego z lat 2001-2003 (ok. 45%). Znacznie wolniejsze niż produktów przeznaczonych do przetwórstwa (część produktów rolnictwa i produkty pół-przetworzone) było po akcesji tempo wzrostu importu produktów gotowych do bezpo-średniego spożycia (zużycia), tj. warzyw, owoców, napojów mlecznych, masła, serów, kasz, prażonych zbóż, części tłuszczów roślinnych, mięsa i jego przetworów oraz kwia-tów i nasion roślin pastewnych. Łączny udział tych produkkwia-tów – stanowiących bezpo-średnią konkurencję dla produktów rodzimych – w globalnym wolumenie przywozu

ob-jętych badaniem artykułów średnio w latach 2007-2009 wyniósł ok. 15%, wobec 17%

przeciętnie w trzech poprzednich latach i 20% w latach 2001-2003.

Również w najbliższych latach w przywozie dominować będą produkty rolnictwa (głównie zboża, nasiona rzepaku oraz owoce i warzywa). Nadal zmniejszać się będzie zna-czenie produktów nie poddawanych przerobowi w krajowych zakładach przetwórczych.