Program Banku Światowego "Aktywizacja Obszarów Wiejskich" został przygotowany przez Misję Banku Światowego w Polsce na wniosek Rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Program ten realizowany był w oparciu o umowę kredytową, podpisaną między Rzeczpospolitą Polską a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju w dniu 25 lipca 2000 r. Celem programu było wniesienie wkładu finansowego, inwestycyjnego oraz wiedzy i umiejętności w szeroko rozumiany rozwój gospodarczy obszarów wiejskich. W efekcie miało spowodować to zwiększenie pozarolniczego zatrudnienia, wsparcie procesu umacniania samorządów i rozwoju regionalnego oraz pomoc w budowaniu potencjału instytucjonalnego niezbędnego do uzyskania przedakcesyjnych i strukturalnych funduszy Unii Europejskiej. Realizowane było to poprzez program inwestycji w infrastrukturę techniczną na obszarach wiejskich oraz edukację, szkolenia i udzielanie mikropożyczek. PAOW finansowany był z kredytu Banku Światowego (49 %) oraz z dotacji celowej budżetu państwa (51 %).
Tak więc suma 118,8 mln euro pochodziła z kredytu Banku Światowego, a łącznie ze środkami krajowymi (samorządowymi, rządowymi i innymi) cały budżet zamknął się w kwocie 297,9 mln euro. Realizacja przewidziana była do 30 czerwca 2005 r.
Spłaty kredytu będą dokonywane w równych ratach co pół roku od 15 września 2005 r.
do 15 marca 2015 r. W programie uczestniczyć mogły osoby bezrobotne lub zagrożone utratą pracy, prowadzące gospodarstwa rolne o powierzchni poniżej 3 ha przeliczeniowego.
Komponent B1 – Program Przekwalifikowań / Reorientacji, na szczeblu województwa małopolskiego, pilotowany był przez Wojewódzki Urząd Pracy. Za wdrożenie i realizację programu, w ramach powiatu chrzanowskiego, odpowiedzialny był Powiatowy Urząd Pracy w Chrzanowie. I edycja programu przeprowadzona została w 2000 r.
W powiecie odbyły się wówczas szkolenia z następujących dziedzin : prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, zawodowe : blacharz – dekarz oraz pracownik ochrony osób i mienia.
W roku 2002 przeprowadzono kolejną edycję Programu. Według danych pozyskanych z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie wynika, iż z powiatu chrzanowskiego planowano przeszkolić 96 osób. Grupa ta miała możliwość uczestniczenia w następujących szkoleniach :
• technolog robót wykończeniowych ;
• pracownik ochrony osób i mienia ;
• sprzedawca / operator kas fiskalnych ;
• uprawnienia SEP;
• operator sprzętu ciężkiego ;
• serwisant komputerów ;
• profesjonalna obsługa komputera ;
• księgowość komputerowa ;
• marketing w firmie.
W szkoleniach miały możliwość uczestniczyć osoby, które w ciągu ostatnich 18 miesięcy korzystały z aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu finansowanych z Funduszu Pracy. Ostatecznie w szkoleniach wzięły udział 123 osoby. Według zestawienia sporządzonego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie z dnia 24.07.2002 r. wynika, że powiat chrzanowski z tytułu PAOW rozdysponował kwotę w wysokości 241.667,70 zł. W stosunku do pierwotnych założeń – kwota ta została przekroczona o 110.346,18 zł.
Ważny element Programu – to efektywność, której wymagało się od realizatorów szkoleń. Instytucje składające oferty musiały posiadać potencjał do prowadzenia usług szkoleniowych na wysokim poziomie, tj. : kwalifikacje pracowników, posiadane lokale, stabilność finansowa, a przede wszystkim zdolność zatrudnienia beneficjentów.
Na prowadzenie usługi szkoleń w zakresie okresowego zatrudnienia, w Wojewódzkim Urzędzie Pracy, ogłaszane były postępowania konkursowe. Zadaniem instytucji przygotowujących oferty konkursowe było określenie zapotrzebowania na konkretne szkolenia w danym powiecie. Instytucje te miały obowiązek osiągnięcia min.
50 % wskaźnika efektywności zatrudnienia po szkoleniu oraz 10 % - po okresowym zatrudnieniu.
Tabela nr 1 obrazuje tło dla wdrażanego w roku 2002 programu PAOW - wielkość bezrobocia w powiecie chrzanowskim.
Tabela nr 1 :
Wielkość bezrobocia w powiecie chrzanowskim na koniec IV kwartału 2002 r.
w tym : Stan ludności
ogółem mężczyźni kobiety
129.030 62.735 66.295
w tym : Ilość osób
bezrobotnych ogółem
mężczyźni kobiety
9.358 4.389 4.969
w tym :
% bezrobocia mężczyźni kobiety
7,2 % 7,0 %
7,5 %
źródło : opracowanie własne
Aktualną sytuację dotyczącą wielkości bezrobocia w powiecie chrzanowskim przedstawia Tabela nr 2.
Tabela nr 2 :
Wielkość bezrobocia w powiecie chrzanowskim w 2006 r.
(stan ludności na dzień 30.06.2005 r. ; stan bezrobotnych – wrzesień 2006 r.)
w tym : Stan ludności
ogółem
mężczyźni kobiety
128.466 62.375 66.091
w tym : Ilość osób
bezrobotnych ogółem
mężczyźni kobiety
6.930 2.584 4.346
w tym :
% bezrobocia
mężczyźni kobiety
5,4 % 4,1 % 6,6 %
źródło : opracowanie własne
Powyższe dane wskazują, że liczba bezrobotnych w roku 2006 w stosunku do roku 2002 spadła o 26 %. Jednocześnie liczba ludności w powiecie chrzanowskim w roku 2006 w stosunku do roku 2002 jest mniejsza o 0,4 %. Stopień bezrobocia mężczyzn jest obecnie znacznie niższy i wynosi 4,1 % (zmalał o 2,9 %). Dane nie uwzględniają w żadnym stopniu mężczyzn, którzy wyjechali za granicę i tym samym
nie zasilili szeregów bezrobotnych. Odsetek kobiet pozostających bez pracy wynosi obecnie 6,6 %, co w stosunku do roku 2002 stanowi poprawę tego wskaźnika zaledwie o 0,9 %.
Tabela nr 3 :
Rozkład uczestników szkoleń przeprowadzonych w powiecie chrzanowskim w 2002 r.
mieszkańcy miast mieszkańcy wsi
Rodzaj kursu
Ilość osób
Ogółem
mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety
nowoczesny
sprzedawca 31 0 14 0 17
eksploatacja urządzeń
energetycznych 12 10 0 2 0
technolog robót
wykończeniowych 24 18 0 6 0
pracownik ochrony
mienia i osób 32 16 1 15 0
operator sprzętu
ciężkiego 11 11 0 0 0
grafika
komputerowa 5 1 1 2 1
profesjonalna
obsługa komputera 8 2 3 0 3
O G Ó Ł E M 123 58 19 25 21
źródło : opracowanie własne
W ramach Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich , projektu skierowanego głównie do mieszkańców wsi, uczestniczyło 46 mieszkańców wsi i 77 mieszkańców miast. Zjawisko to wykazuje nieprawidłowy mechanizm działania Powiatowego Urzędu Pracy w zakresie przeprowadzanych szkoleń.
Tabela nr 4 :
Udział procentowy uczestników szkoleń w stosunku do ilości bezrobotnych
w tym : mieszkańcy miast mieszkańcy wsi bezrobotni
a
mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety
9358 4389 4969 2921 3314 1468 1655
przeszkoleni b
123 83 40 58 19 25 21
b / a
1,3 % 1,9 % 0,8 % 2,0 % 0,6 % 1,7 % 1,3 %
źródło : opracowanie własne
Tabela nr 5 :
Efektywność szkoleń mierzona odsetkiem osób skierowanych do pracy
w tym : Ilość osób
przeszkolonych
a mężczyźni kobiety
123 83 40
w tym : Ilość osób skierowanych
do pracy b
mężczyźni kobiety
56 22 34
w tym :
b / a mężczyźni kobiety
45,5 % 26,5 % 85,0 %
źródło : opracowanie własne
Dane przedstawione w Tabeli nr 4 wskazują, że tylko 0,8 % kobiet zostało przeszkolonych w stosunku do 1,9 % przeszkolonych mężczyzn. Sytuacja szczególnie niekorzystnie wygląda w mieście, gdzie zaledwie 0,6 % kobiet odbyło szkolenie. Tabela nr 5 pokazuje natomiast, że skuteczność szkoleń mierzona odsetkiem osób skierowanych do pracy wynosi aż 85 % dla kobiet, a dla mężczyzn tylko 26,5 %.
Można wysnuć wniosek, iż błędem było ograniczenie ilości kobiet, którym zaproponowano udział w szkoleniach. Inną przyczyną takiego stanu rzeczy może być dobór tematyki kursów. Szkolenie „Nowoczesny sprzedawca” (Tabela nr 3) ukończyło aż 31 kursantów (w tym same kobiety) w stosunku do 123 ogółu przeszkolonych osób, co stanowi 25,2 %. Jak pokazują zestawienia, kurs ten był najbardziej efektywnym i praktycznie jedynym przeznaczonym dla kobiet. W pozostałych kursach wzięło udział w sumie 9 kobiet.
Ogólnie rzecz biorąc – nie można mówić o sukcesie projektu : Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich w odniesieniu do powiatu chrzanowskiego, gdzie szczególnie niekorzystną sytuację posiadają bezrobotne kobiety. W ramach kursów i szkoleń organizowanych przez PUP - liczebność kobiet była prawie dwukrotnie niższa niż mężczyzn. Na 7 szkoleń przeprowadzonych w 2002 r. – praktycznie 4 skierowane były także do kobiet.