Wrocławska komunikacja
3. Program Opengov
Opengov to nadrzędny program, w ramach którego od 2010
roku w Centrum Cyfrowym Projekt: Polska przeprowadzono szereg projektów demonstrujących w praktyce ideę otwartego rządu poprzez otwieranie danych publicznych i tworzenie na ich podstawie narzędzi angażujących obywateli w proces rządzenia państwem.
Jednym z głównych zadań tego programu jest popularyzacja modelu otwartego rządzenia w Polsce. Poprzez demonstrowa-nie użyteczności otwierania danych publicznych Centrum Cy-frowe ma nadzieję przyspieszyć wdrażanie modelu opengov w poszczególnych instytucjach i na różnych poziomach ad-ministracji publicznej. Istotną wartością programu jest ini-cjowanie lokalnych działań i aktywności społecznych związa-nych ze wspólnym działaniem. Przez ostatnie 4 lata, poprzez wdrażanie konkretnych serwisów sieciowych, starano się przybliżyć filozofię mającą na celu zmianę charakteru zaan-gażowania obywatelskiego.
Wokół danych i ich sposobu prezentacji samorzutnie zaczęły tworzyć się różnorodne społeczne inicjatywy działające na rzecz poprawy jakości oraz jakości zarządzania usługami publicznymi. W rozdziale opisano genezę projektu ( 3.1), zaprezentowano przeprowadzone projekty ( 3.2) oraz wyciągnięto wnioski z po-rażek ( 3.3) i rekomendacje dla dalszych działań na podstawie sukcesów ( 3.4). W ostatniej części znalazły się postulaty i plany na przyszłość ( 3.5).
3.1. Geneza programu
U podstaw programu Opengov leży wiara, że rząd może two-rzyć środowisko działań innych podmiotów, których zaanga-żowanie i świadomość dotycząca mechanizmów rządzących państwem są jedynie konsekwencją wyboru jednostek i orga-nizacji, a nie wynikiem ograniczeń w dostępie do informacji. W podejściu, które przyjęło Centrum Cyfrowe Projekt: Polska ważne jednak jest to, że opracowany model otwierania rzą-du odmienny jest od koncepcji informatyzacji administracji. W tym przypadku nie chodzi jedynie o tworzenie publicznych usług sieciowych czy też narzędzi i warunków niezbędnych do tworzenia tych usług przez innych. Celem nie jest instrumen-talne wykorzystanie modelu Web 2.0 w celu usprawnienia komunikacji rządowej czy zwiększenia efektywności insty-tucji, ale (przede wszystkim) taka restrukturyzacja rządu, by funkcjonował jak mechanizm otwarty na uwagi i aktywności innych. Aspekt rozsądnego współtworzenia jest tu najbar-dziej istotny – obywatele współfinansując państwo powinni mieć dostęp zarówno do informacji, na podstawie których rządzący podejmują konkretne decyzje i działania, jak i mieć możliwość realnego i świadomego wpływania na te decyzje, a wreszcie rozliczania z nich rządzących.
Właśnie w tym celu w 2009 roku autorzy programu, Alek Tar-kowski i Igor Ostrowski, ówcześni członkowie Zespołu Dorad-ców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów, podjęli pierwsze
działania koncepcyjne. Twórcy Opengov, zainspirowani
dzia-łaniami takich organizacji jak Sunlight Foundation ( ), Open Knowledge Foundation ( ) czy MySociety ( ), postanowili stworzyć platformę dialogu na temat możliwości przeprowa-dzenia podobnego procesu w Polsce. Założenia początkowe zakładały prace oswajające obywateli z ideą open government i włączanie ich w proces legislacyjny poprzez partycypację. W roku 2010 powstało Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, w ramach którego rozpoczęto prace nad projektem „Otwarty rząd w Polsce”, finansowanego z grantu Trust for Civil Socie-ty in Central and Eastern Europe ( ). W jego ramach powstał dokument stanowiący „Mapę drogową dla otwartego rządu w Polsce” wprowadzenia modelu otwartego rządzenia w Pol-sce, a także laboratorium, w którym rozwijane były praktycz-ne narzędzia i aplikacje wdrażające idee tego modelu. Zbiór wytycznych i zasad nie tylko został przedstawiony admini-stracji publicznej i innym organizacjom, ale posłużył jako podstawa realizacji siedmiu własnych projektów. Wszystkie realizowały niżej prezentowane postulaty ( 3.5) otwartego rządu, opierały się na publicznie dostępnych danych lub an-gażowały rząd, instytucje i obywateli w ich otwieranie. Współpracując z ekspertami z dziedzin teorii demokracji, prawa, partycypacji obywatelskiej, ekonomii, urbanistyki i informatyki udało się przeanalizować i opisać status do-stępności danych w Polsce. Nie był on niestety zadawalający i zmuszał do refleksji, że dane dotyczące różnych dziedzin ży-cia publicznego są często niekompletne, prawie nigdy nie są
ze sobą połączone, znajdują się w bardzo różnych zbiorach, którymi zarządzają różni aktorzy społeczni według skrajnie różnych reguł; nie istnieją żadne spójne standardy ich zapi-su, nie ma też jasnych regulacji na temat trybu i sposobu ich upubliczniania. Koordynatorzy programu Opengov,
realizu-jąc opisane niżej działania, w celu wypracowania reguł i roz-wiązań będących receptą na zidentyfikowane, opisane wyżej, problemy, wzięli udział w konsultacjach, spotkaniach i konfe-rencjach (krajowych i międzynarodowych), często będąc ich organiazatorami i współorganizatorami. Do najważniejszych można zaliczyć:
•
Open Data Day 2010, pierwszy w Polsce hackaton otwar-tych danych organizowany przez Centrum Cyfrowe w ra-mach międzynarodowego dnia otwartych danych;•
Open Government Data Camp 2011 – międzynarodowa konferencja poświęcona tematyce otwartości danych oraz miejsce wymiany doświadczeń między ponad trzystoma uczestnikami z całego świata, współorganizowana wraz Open Knowledge Foundation;• warsztaty Cyfrowy czyn społeczny w ramach Open Data Day 2011, podczas których ćwiczono działania crowdso-urcingowe na bazie obiektów zabytkowych;
• konferencja Gotcha – getting everyone on board, współ-organizowana w lutym 2013 z ePSI Platform, europejską platformą wymiany wiedzy o informacji i danych pu-blicznych;
• Międzynarodowy Hackaton Otwartych Danych zorganizo-wany w siedzibie Centrum Cyfrowego (II 2013): jego rezul-tatem było dziesięć prototypowych aplikacji typu open
data oraz warsztaty metodą design thinking poświęcone nowym sposobom wykorzystania danych miejskich. Na podstawie doświadczeń, porażek i sukcesów powstała metodologia warsztatów „Otwieramy rząd” ( 5.), których zadaniem jest ułatwianie aktorom społecznym wdrażania idei open government zarówno na szczeblu lokalnym, jak i regionalnym czy ponadregionalnym. Wypracowana meto-da umożliwia przeprowadzanie procesu wykorzystywania danych publicznych w dowolnych mechanizmach szukania i projektowania rozwiązań na użytek organizacji, firm, insty-tucji i jednostek rządowych
3.2. Przeprowadzone działania
W latach 2010–2013 w ramach programu Opengov realizo-wanego przez Centrum Cyfrowe Projekt: Polska powołano siedem kluczowych projektów realizujących ideę otwartego państwa – poniżej znajduje się ich opis oraz aktualny status.