Przedm ioty nadobow iązkow e

1. H isterya kraju rodzinnego. Naukę tę wykładano w k l. I I I . IV .

VI. (2. półr.) VII. i VIII. (w 1. półr.) po jednej godzinie tygodniowo według programu, przez c. k. Radę Szkolną krajową poleconego.

2. Ję zyk ruski. Uczono w 2 oddziałach: Oddział niższy obejmował naukę czytania, tłómaczenia i opowiadania według ״Bukwara“

i ״Ruskiej czytanki* dla szkól wydziałowych.

Oddział wyższy; ״ Ruska czytanka* i ״Małyj Kobzar“

Tarasa Szewczenki. Z gramatyki w niższym oddzielę dekli- nacyę, a we wyższym po powtórzeniu materyału z I. od­

działu konjugacyę. Tygodniowo po 2 godziny.

3. Ję zy k fra n cu ski. Oddział I: Naukę prowadzono na podstawie podręcznika Dra Węekowskiego dla III kl. szkół realnych, przyczem posługiwano się metodą bezpośrednią. Przerobiono do 15-ej lekcyi włącznie.

Oddział II: Czytano i tłómaczono z Ćwiczeń francuskich Jana Amborskiego Cz. I. ustępy od § 56 do kcriea. W związku z przerabianym materyałem zaznajamiano uczniów z pra­

widłową odmianą imion i czasowników. '

Oddział III : Celem poznania najważniejszych dzieł lite­

ratury francuskiej czytano wybrane ustępy z Wypisów fran­

cuskich J. Amborskiego Cz. I; przy nauce zaś gramatyki uwzględniano przeważnie odmianę czasowników nieregular­

nych.

4. K alig rafia polska i niem iecka odbywała się w dwu oddziałach, po jednej godzinie tygodniowo, według wzorów W. K. No­

wickiego.

W oddziale pierwszym (kl. I. A.-)-B.) przećwiczono z polskiej kaligrafii i zeszyt Nr.: 1, 2, 3, 4, 5 — z niemieckiej zeszyt Nr. : 1 i 2; w oddziale drugim (kl. II. A.-j-B.) z pol­

skiej kaligrafii zeszyt Nr. :6, 7, 8, 9, 10 — z niemieckiej, zeszyt N r.: 3 i 4.

5. G im nastyka. Nauka gimnastyki odbywała się w 12 godzinach tygodniowo. Uczniów, uczęszczających na tę naukę podzie­

lono w porze zimowej na 12 , a w porze letniej na 8 oddzia­

łów. Każdy oddział miał ćwiczenia gimnastyczne w porze zimowej co tydzień raz, w porze letniej, w dnie pogodne, 2 razy na tydzień.

Poszczególne lekcye obejmowały: ćwiczenia wolne z przy- rżałam ! lub bez przyrządów, ćwiczenia rzędowe, rejowe, ćwiczenia na przyrządach, ćwiczenia w budowaniu piramid, w zapasach i igrzyskach, gry i zabawę towarzyskie, jazdę na kole. — Ćwiczenia przerabiano z uczniami ze stosownem stopniowaniem i zmianą.

W dnie pogodne łączył nauczyciel gimnastyki 2 i 3 od­

ziały uczniów w i . zastęp, urządzając wycieczki do pobliskiego lasu, gdzie młodzież zabawiała się grami ruchowemi. — Po­

dobne wycieczki urządzano też do poblizkiej rzeki ״Raby“.

Tu, pod okiem nauczyciela, korzystała młodzież z kąpieli, przyezem pouczano młodszych o sposobie pływania.

6. Śpiew . Nauki udzielano w dwóch oddziałach po dwie godziny.

W niższym oddzielę zapoznali się uczniowie z elementami teoryi muzyki. Uczniowie poznali wszystkie gamy, znaki i doszli w śpiewaniu łatwiejszych interwałów do wstępnych lekcyj czytania nut głosem.

Wyższy oddział poświęcił cały prawie czas na występy, jako to: Jubileusz cesarski, wieczór trzech wieszczów, wie­

czór listopadowy, styczniowy, 3 Maj i t. d. — wobec czego bardzo tylko mało czasu zostawało na właściwą naukę czy­

tania nut głosem i naukę harmonii. Z harmonii wzięto tylko naukę budowy akordów trójdźwięki 3, 6 ,- ’- i ezterodźwięk 7.

4

7. Śpiew i muzyka w k l. IV . B . Chór założony w kl. III. B. utrzy­

mano dalej, z tern, że lekcye odbywały się już tylko okoli­

cznościowo, z przyczyny zaangażowania gospodarza klasy na nauczyciela śpiewu w gimnazyum. Repertuar zeszłoroczny rozszerzono w ten sposób, że członkowie chóru uczęszczali

wszyscy na śpiew gimnaz. — a oprócz tego odbywali osobne próby. Poznano Chopina: ״Życzenie, Marzenie“ — Galla:

״Kosiarz“ — Moniuszko: ״Dziad i b aba“, Greczaninowa trudną i niezwykle misterną kompozycę w tlómaczeniu pol- skiem p. t. ״Zorza wieczorna“ (7 głosowa), którą odśpie­

wano na wieczorku styczniowym. Responzorya liturgiczne w stylu bizantyjskim ״Xpt<rtóę dvśaw)“ Kastalskiego 7 głosowy chorał ״S nami Boh“, które to rzeczy odśpiewano z po­

żytkiem dla klas IV. przy sposobności liturgii gr. katolickiej w tutejszym kościele. W drugiej połowie drugiego półrocza musiano chór mięszany zreorganizować na męski, a głosy, jak sopran i alt, musiały wskutek mutacyi przestać. Obecnie istnieje już iylko chór męski w liczbie 25. — Oprócz tego powstała myśl założenia orkiestry gitar, a lekcye w tym celu odbywały się regularnie 2 razy w tygodniu przez całe I. półrocze. Z własnej inicyatywy zakupili uczniowie 2 gitary zwykłe i jedną basową, (które to instrumenta ofiarowane zostały gimnazyum). Grających na własnych instrumentach było 13, tak, że razem orkiestra liczyła 16 członków. W V.

klasie postanowiono utrzymać chór męski, orkiestrę gitar i orkiestrę smyczkową.

8. M uzyka, a) Nauki na smyczkowych instrumentach udzielano w 2 godz. tygodniowo. Na niższym stopniu 8 uczniów gry­

wało ćwiczenia początkowe i duety, na wyższym 14 uczniów uwertury, utwory koncertowe, religijne i narodowe. Oddział ten występował przy nabożeństwach uczniów i uroczysto­

ściach szkolnych.

b) Nauki gry na instrumentach dętych udzielano ró­

wnież w dwu oddziałach. Na niższym stopniu grali ucznio­

wie (20) ćwiczenia początkowe w 4 godzinach tygodniowo.

Oddział wyższy (26 uczniów) tworzył kompletną orkiestrę, ćwicząc w 2 godz. tygodniowo marsze do pochodów, pieśni»

uwertury i inne t. p. utwory muzyczne.

9. R ysu n ki. Nauka rysunków odbywała się w trzech oddziałach w poniedziałki i czwartki od 2. do 4 godziny po południu.

Uczniowie oddziału pierwszego, dla wprawy ręki i oka, rysowali początkowo metodą Tod’a różne linie krzywe, a z tych układali ornamenta, następnie, uwzględniając blo­

kowanie, rysowali w konturach różne przedmioty z otocze­

nia płasko.

Uczniowie oddziału drugiego w półroczu pierwszem odbywali ćwiczenia w trafianiu form pendzlem liści zasu­

szonych, początkowo farbą neutralną a następnie z uwzglę­

dnieniem barwy lokalnej płasko. W drugiem półroczu ryso­

wali bryły geometryczne i przedmioty z otoczenia prostej budowy ołówkiem, kredkami, węglem i pędzlem, zaznaja­

miając się w ten sposób z nauką rysunku perspektywicznego.

Uczniowie oddziału trzeciego rysowali i malowali far­

bami akwarelowemi, pastelami i różnemi kredkami przed­

mioty z otoczenia jak : sprzęty szkolne i domowe, naczynia, narzędzia, suknie, odzież, owoce, wypchane ptaki i zwie­

rzęta, •z natury kwiaty, krzewy, drzewa i t. p. rzeczy.

10. Geometrya w yk re śln a . Nauka geometryi wykreślnej odbywała się w dwóch oddziałach przez cały rok szkolny po dwie godziny tygodniowo.

W pierwszym oddziale uczniów udzielano początkowych zasad geometryi wykreślnej, podczas gdy oddział drugi obej­

mował dalszy ciąg tejże nauki w większej części według programu szkół realnych.

Z nauki tej korzystali uczniowie VL, VII., i VIII-mej klasy, przyczem posługiwano się podręcznikiem Dra Mieczy­

sława Łazarskiego pod tytułem ״Zasady geometryi wykre­

ślonej“, używanym w szkołach realnych.

Z geometryą połączoną była nauka rysunków geome­

trycznych.

11. Steno grafia. Oddział I. Alfabet, grupy spółgłoskowe, tworzenie wyrazów, sposoby pisania i oznaczania samogłosek w wy­

razach, dwugłoski, zrostki, końcówki, część znaczników. Od czasu do czasu łatwe dyktaty.

Oddział II. Powtórzono materyał roku poprzedniego.

Następnie przerobiono do końca podręcznik Romana Poliń- skiego, zaznajamiając się z dalszymi znacznikami, liczbami, przyimkami, oraz różnemi formami skracania zdań. Prócz tego odbywały się dyktaty w coraz szybszem tempie.