z działalności Komisji Świetlicowej
H. Przedstawienia teatralne
Uczestnicy byli zbiorowo 12 razy w Teatrze Polskim, bądźto na przedstawieniach zakupionych przez Wojewódzki Fundusz Pracy, bądź przez Komisję Świetlicową, a mianowicie:
2. 6. 33 r. „Hołd Pruski“ osób 400
21. 6. 33 r. „Halka“ „ 309
4. 11. 33 r. „Odsiecz Wiednia“ „ 298 13. 9. 33 r. „Pocałunek przed lustrem“ .. 63
15. 10. 33 r. „Horsztyński“ „ 317
12. 11. 33 r. „Wielki człowiek do małych interesów“
z przemówieniem sprawozdawcy „ 323 21. 12. 33 r. „Pieniądze to jednak nie wszystko“ „ 270 6. 1. 34 r. „Betlejem Polskie“ „ 71
30. 1. 34 r. „Trójka hultajska“ 330
14. 2. 34 r. „Klub Kawalerów“ „ 270
11. 3. 34 r. „Firma“ „ 260
18. 6. 34 r. „Kaligula“ „ 320
Razem osób 3.231 Nadto korzystało z teatru „za pieniądze“, po zniżonych bar
dzo cenach 2.987 osób. Teatr Polski byl więc kursistom i świetlt- czanom bardzo bliski i łatwo dostępny. Wielu bezrobotnych bvłc w teatrze poraź pierwszy.
I. Przedstawienia kinowe.
W okresie zimowym uczestnicy świetlic byli 3-krotnie w ki ■ nie a to na seansach:
L. p. Data Film Osób
1. 10. II. 34 r. „Nie damy ziemi skąd nasz ród“ 270 2. 19. III. 34 r. „Dziesięciu z Pawiaka“ 450
3. 2. IV. 34 r. „Poranek" 675
razem osób: 1.395 VII. Teatr kukiełkowy Rusałka.
Zorganizowany w ub. roku teatrzyk kukiełkowy „Rusałka“, posiadający 2 scenki i bogaty już zbiór lalek, dający w ub. roku liczne seanse dla młodzieży drużyn Jordanowskich (4000 widzów), był czynny tego roku zwłaszcza z „Szopką Śląską“ i jej odmianą
„Górnośląską Szopką Powstańczą“.
Ogółem teatrzyk zorganizował w roku sprawozdawczym 14 seansów, przy udziale 5200 widzów.
Kierownikiem teatrzyku był p. Hermański H.
VIII. Świetliczanin.
Akcja świetlicowa posiada własny organ, częścgiowo subsy- djowany przez Komitet. W roku sprawozdawczym wyszło 8 nu
merów w liczbie 8 000 egzemplarzy. Pisemko powstałe, jako jeden z motorów prących organizację pomocy bezrobotnych zdobyło
99
sobie sympatję zarówno czytelników, jak i pokrewnej prasy oświatowej.
Redaguje pisemko sprawozdawca.
IX. Wystawa.
W czasie tegorocznej wystawy Targów katowickich Komisja Świetlicowa dzięki przychylności Dyrekcji Targów otrzymała bezpłatne stoisko, które odpowiednio urządzono i zaopatrzono w eksponaty, ilustrujące prace i dorobek Komisji.
Stoisko budziło wielkie zainteresowanie wśród zwiedzających i zostało nagrodzone „dyplomem uznania“.
X. Ogródki działkowe.
Z końcem roku sprawozdawczego, w czerwcu rb. przewodni
czący Komisji Świetlicowej objął z ramienia Komitetu jeszcze je
den dział pracy społecznej —■ organizację Towarzystwa Ogródków Działkowych i Przydomnych Miejskiego Komitetu Lokalnego Funduszu Pracy w Katowicach i to w charakterze przewodniczą
cego Komitetu Organizacyjnego Towarzystwa.
Zagadnienie ogrodnictwa działkowego, będącego'obecnie ró
wnież jedną z form pomocy bezrobotnym ma również ważne mo
menty kulturalne, od których nie można się uchylać, tembardziej, iż tymi działkowcami są również i świetliczanie.
Obecnie Towarzystwo ma już zalegalizowany statut, posiada już 3 filje i blisko 500 członków.
XI. Pomoc koleżeńska.
Specjalną pieczą cieszył się w organizacji świetlicowej a zwła
szcza w Kole Uczestników Uniwersytetu Powszechnego dział po
mocy koleżeńskiej.
Tu należą:
a) prowadzenie własnej fryzjerni, naprawa obuwia, b) pomoc w pisaniu wniosków, próśb,
c) informacje i porady prawne i inne, d) datki pieniężne najbiedniejszym kolegom, e) poparcie przy zdobyciu pracy,
f) opieka moralna i materjalna nad najuboższymi, g) organizowanie święconego, gwiazdki itp.
XII. Goście w świetlicach.
Organizacja prac świetlicowych w Katowicach, jako jedna z pierwszych tego rodzaju placówek ma szczęście gościć częstych gości, z których wymienić należy przedewszystkiem:
1. Dr. M. Grażyńskiego — Wojewodę Śląskiego,
2. Misję oświatową chińską prowadzoną przez p. dra Ręgorowi-r.za, naczelnika Wydziału Ośw. Publicznego Sl. Urzędu Woje
wódzkiego, ICO
3. delegatów Ministerstwa Opieki Społecznej,
4. p. Dra M. Kasińskiego, kierownika Oddziału Ośw. Pozaszkol
nej SI. Urzędu Wojew.,
5. A. Konewkę wizytatora Ministerstwa W. R. i O. P.,
b. nauczycielski kurs oświatowy Instytutu Pedagogicznego w Ka
towicach,
7. wycieczkę Związku Pracy Świetlicowej z Warszawy, 8. kurs instruktorski Oddziałów Młodzieży Powstańczej, 9. p. Iwaszkiewiczówna z Warszawy (Koła Polek), 10. uczestnicy świetlicy miejskiej w Czeladzi, 11. uczestniczki niwersytetu Ludowego w Szycach.
XIII. Prace w przygotowaniu.
7. końcem okresu sprawozdawczego rozpoczęto szereg no
wych prac. Do tych zaliczyć przedewszystkiem należy już wspom
niana organizację Ogródków Działkowych, a następnie:
1. przygotowanie ośrodka pracy świetlicowej przy ul. Szkolnej,
2. organizację klubu sportowego „Świetliczanin“ i szeregu prac sportowych,
3. przygotowania do uruchomienia Lektorjum Publicznego, 4. zorganizowanie 4 z rzędu kursu Uniwersytetu Powszechnego.
Prace powyższe są już na ukończeniu i stanowić będą nowy przyczynek w dotychczasowym dorobku.
XIV. Fundusze.
Całą akcję finansował stałemi miesięcznemu subwencjami Miej
ski Komitet Lokalny Funduszu Pracy w Katowicach. Zaznaczyć tu należy i podkreślić duże zrozumienie wielu agend Magistratu, który służył nietylko lokalami, ale użyczał wszelkiej pomocy w materjałach.
Bezrobotni na rzecz świetlic nic nie uiszczali. Cała akcja była bezpłatna.
Niezależnie od pomocy udzielonej Komisji — Magistrat sub
wencjonował cały szereg świetlic Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Powstańców Si., Strzelca, Zespołu Towarzystw, świetlic szkolnych, których na terenie miasta jest kilkanaście.
XV. Zakończenie.
To wszystko, co w powyższem pobieżnie rzuconem sprawo
zdaniu przytoczyłem nie ilustruje wszelkich wysiłków na tern polu poczynionych, ani rezultatów pracy dokonanej, która wyraża się w dziesiątkach tysięcy sluchaczogodzin i tysiąca przeszło uczest
ników. Nie mieliśmy miejsca na scharakteryzowanie samej pracy w świetlicy, stosunku świetliczan do samej akcji, pominęliśmy sze
reg intensywnych prac jak np.: Wydziału Sportowego, pracowni robót ręcznych, przepomnieliśmy, bo i nie było miejsca — prace nad przygotowaniem współpracowników i o tych pogwarkach na tematy świetlicowe (w biurze przy ul. Pocztowej) i o delegowaniu
101
14 ludzi na kurs instruktorski Ośrodków Pracy do Lublina czy na inne kursy oświatowe o tern, jak współpracujemy w akcjach zbiórkowych na rzecz Komitetu i Ligi Morskiej, Czerwon. Krzy
ża, o konkursie na życiorys świetliczanina, o odznace Koła, jego hymnie i o wielu pracach przygotowawczych, o turnieju deklama- torskim, o konkursie na hymn Kola, wiele prac może drobnych, ale licznych i celowych.
A z tych fragmentów składa się przecież całość tak wielce róż
norodna i ciekawa.
By mieć pojęcie o potrzebie tych prac, o ich przebiegu i do
robku niewystarcza jednak ani sprawozdanie, ani zwiedzanie, choćby bardzo szczegółowo. To trzeba przeżyć, z tern trzeba się zetknąć, poznać w znojnem zmaganiu tworzenia czegoś lepszego, w pracy zda się tak niewdzięcznej, a jednak koniecznej.
Dziwić się więc należy, iż mimo wszystko głosy nasze są czę
sto tak jakoś mało rozumiane, tak mało budzą współczucia, tak niewiele jednak zewsząd widzimy pomocy.
Znaleźliśmy jednak podstawy bytu, wytworzyliśmy środowi
sko dziś już tak silne, że damy sobie rady, że pamiętni dużo gor
szych czasów, pracy swej nietylko nie zaniechamy, ale wydobywa
jąc w niej coraz nowe siły i wartości, dalej wznosić będziemy skromne cegiełki do budowy Mocnej, Nowej Polski.
Wierzymy, że nasz zbiorowy trud czyni trwale ślady i coraz nas będzie więcej a coraz mniej przeciwności, obojętnych.
Oby wysiłki i nadzieje tysiąca, który z nami myślą i czują ni
gdy nie osłabły, ale rokrocznie umocniały się i zdobywały nowe mózgi i nowe ręce do pracy, obyśmy stając się powoli społeczeń
stwem pracującem, umięli dźwigać ciężary, jakie nam losy nałożą, byśmy hartując się zdobywali coraz to nowe wartości, a przede- wszystkiem, byśmy w tym trudzie wzajem umieli pracować i przy
gotować się do coraz nowych obowiązków.
Kończąc powyższe sprawozdanie składam przedewszystkiem najserdeczniejsze podziękowanie wszystkim PT. Prelegentom, któ
rzy na swym posterunku pracy obywatelskiej tak dzielnie nam to
warzyszyli, Władzom Miejskim z PP. Prezydentem miasta dr. Ko
curem, Wiceprezydentem Szkudlarzem, Dr. Przybyłą, Dyrekto
rem Tronowiczem i Inspektorem Przystolikiem na czele, oraz wszystkim członkom Miejskiego Komitetu Lokalnego Funduszu Pracy a wszystkim słuchaczom życzę spełnienie tego wszystkiego, co ich serca w czasie prac kursowych wyśniły sobie, lepszej doli i większego jeszcze ukochania Ojczystej Sprawy, wiary w swe
'■ całej Ludzkości Człowieczeństwo.
Wl. Sala
Przewodniczący Komisji Świetlicowej.
Katowice, dnia 2 września 1934 r.
102
XVII. Bibljografja, dotycząca prac kulturalno - oświatowych na terenie miasta Katowic.
1. Sprawozdanie z działalności Komisji Świetlicowej Miejskiego Komitetu do Spraw Bezrobocia w Katowicach za okres od 1 stycznia do 1 września 1932 r. zestawił Wl. Sala — powiela
ne, stron 27, Katowice 1932 r.
2. Sprawozdanie z akcji kulturalno - oświatowej wśród bezrobo
tnych miasta Katowic za czas od 1 września 1932 r. do 31 maja 1933 r. — Wł. Sala dodatek do drukowanego Sprawozdania Mie jscowego Komitetu do Spraw Bezrobocia w Katowicach za czas od 1 czerwca 1932 r. do 31 maja 1933 r., s. 72—83. Nakł.
Magistratu miasta Katowic 1933 r.
3. W imię człowieczeństwa — Świetliczanin „Nowe Drogi“ — Warszawa 32 r. nr. 7.
4. Pomoc kulturalna bezrobotnym na Śląsku „Nowe Drogi“ — Warszawa 32 r., nr. 8.
5. Oświata i problem bezrobocia „Polska Niepodległa“, Lwów rok 1932/33 nr. 13, 14, 15 i 16.
fi. Zakończenie międzyświetlicowych wykładów dla bezrobot
nych miasta Katowic. „Polska Oświata Pozaszkolna“, Warsza
wa, 1932, nr. 5, s. 415—417.
7. Sprawozdanie z Międzyświetlicowych Wykładów (Uniwersy
tetu Powszechnego) dla bezrobotnych w Katowicach za rok 1932/33 (powielane) Katowice s. 13.
8. Sprawozdanie z działalności Uniwersytetu Powszechn. w Ka
towicach za rok 1933/34 zestawił Wl. Sala, przewodu. Komisji Świetlicowej, Katowice s. 16, powielane.
9. Wrażenia z wycieczki do Ojcowa i Krakowa, zestawił Franci
szek Duda, Katowice 1932 r., s. 13 (powielane).
10. Pomoc kulturalno - oświatowa dla bezrobotnych. Biuletyn in
formacyjny Instytutu Oświaty Dorosłych. Warszawa 1932, nr. 4.
11. „Świetliczanin“ Pismo młodzieży świetlicowej miasta Katowic.
Rok 1932, 33, 34. Wyd. Komisja Świetlicowa M. K. L. F. Pr.
w Katowicach.
Dzienniki: „Polska Zachodnia“, „Polonia“, „Katolik“, „Tem
po Dnia“ umieszczają stale komunikaty i informacje z życia świe
tlicowego od roku 1932 (styczeń).
103