PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE W SPRAWACH PRZECIWDZIAŁANIA NZŚ Jak już wspomniano wcześniej, do dnia przygotowania tego Opracowania przepisy

wykonawcze do ustawy [2], dotyczące uregulowań odnoszących się do przeciwdziałania poważnym awariom chemicznym nie zostały opublikowane.

Uwzględniając jednak stan zaawansowania prac nad projektem rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie raportów bezpieczeństwa oraz wewnętrznych planów awaryjnych [4], które jest gotowe do opublikowania, a także wychodząc naprzeciw zainteresowaniu różnych kręgów tą problematyką, poniżej zostaną omówione główne postanowienia tego aktu prawnego.

Autor wychodzi przy tym z uprawnionego założenia, że jest to wersja ostateczna, która co najwyżej z niewielkimi ewentualnymi zmianami wejdzie w życie w czerwcu lub lipcu br.

Generalnym założeniem omawianego rozporządzenia [4] było wprowadzenie w Polsce przepisów ustalających obowiązki podmiotów oraz wymagane procedury zgodnie z przepisami nowej Dyrektywy 96/S2/WE (zwanej także dyrektywą Sereso II lub Comah) [7]. Oznacza to, uwzględniając rygory nowych przepisów UE, że spełnienie wymagań Unii Europejskiej będzie równoznaczne ze spełnieniem wymagań przepisów OECD oraz MOP, omówionych w [1] i [5]

Dotyczy to również wymagań dotyczących spraw wewnątrzkrajowych, ustanowionych w Konwencji Helsińskiej EWG - ONZ z 1992r w sprawie skutków transgranicznych awarii przemysłowych (vide [1,5] ) Znaczna część wymagań dotyczących współdziałania między państwami - stronami tej Konwencji już wcześniej została w Polsce istotnie zaawansowana.

Projekt rozporządzenia [4] reguluje następujące kwestie:

• wprowadza pojęcia i definicje dotyczące przedsiębiorcy, zakładu, instalacji, źródła zagrożenia, ryzyka, poważnej awarii, planu operacyjno-ratowniczego, właściwych organów administracji;

• wprowadza kryteria kwalifikacyjne, ustalone w załączniku 1, które ustalają dwa poziomy zagrożenia poważną awarią - niższy (NPZSA¹ - [1] ) oraz wyższy (WPZSA² - [1] ), czyli kryteria według których określa się instalację mogącą spowodować NZS Kryteria kwalifikacyjne są tożsame z kryteriami ustalonymi przez dyrektywę 96/82/WE (Sereso II), przedstawiono je w tablicach 1, 2 i 3.

• wprowadza w odniesieniu do obu kategorii zakładów tj. NPZSA oraz WPZSA obowiązek powiadomienia odpowiednich władz, czyli obowiązek rejestracji Jest to zgodne z wymogiem Dyrektywy Sereso 11 dotyczącym tzw. notyfikacji W przypadku istotnych zmian ilości lub rodzaju materiałów niebezpiecznych lub zmian technologii i innych zmian, przedsiębiorca zobowiązany jest również do powiadomienia właściwych władz.

• w odniesieniu do zakładów kategorii WPZSA wprowadza obowiązek opracowania i przedstawienia właściwym władzom raportu bezpieczeństwa oraz wewnętrznego planu awaryjnego ( planu operacyjno-ratowniczego)

• upoważnia właściwe władze do zażądania opracowania raportu bezpieczeństwa oraz wewnętrznego planu awaryjnego również przez zakłady, które nie spełniają odpowiednich kryteriów kwalifikacyjnych, jeśli ze względów na lokalizację oraz rodzaj zagrożenia może NZŚ; wniosek ten musi być zaopiniowany przez niezależnych specjalistów

• ustala terminy sporządzenia i przekazania właściwym władzom raportu bezpieczeństwa i wewnętrznego planu awaryjnego dla nowych instalacji - raport bezpieczeństwa z chwilą zatwierdzenia projektu technicznego, jego weryfikacja - w ciągu 6 miesięcy od przekazania instalacji do eksploatacji; plan awaryjny - przed uruchomieniem instalacji; w odniesieniu do istniejących instalacji - w ciągu 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

• wprowadza obowiązek bezzwłocznego przeglądu i aktualizacji raportu bezpieczeństwa i wewnętrznego planu awaryjnego w przypadku zmian technicznych i organizacyjnych, które mogą mieć wpływ na poziom ryzyka oraz obowiązek powiadomienia właściwych organów administracji o planowanych zmianach,

1 NPZSA - niższy poziom zagrożenia skutkami awarii

2 WPZSA - wyższy poziom zagrożenia skutkami awarii

• wprowadza obowiązek oceny raportu bezpieczeństwa i wewnętrznego planu awaryjnego przez właściwe organy administracji - w porozumieniu z PIOŚ oraz właściwą komendą PSP, w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania oraz podjęcia decyzji zatwierdzającej te dokumenty lub zabraniającej uruchomienia lub użytkowania instalacji,

• wprowadza uprawnienia właściwych władz do żądania informacji uzupełniających, niezbędnych do oceny raportu bezpieczeństwa lub wewnętrznego planu awaryjnego.

• wprowadza zasadę oceny omawianych dokumentów z udziałem niezależnych specjalistów z jednostek organizacyjnych upoważnionych przez Ministra Gospodarki lub Ministra OSZNiL.

• wprowadza obowiązek cyklicznych przeglądów i aktualizacji raportów bezpieczeństwa z uwzględnieniem potrzeb wynikających z postępu technicznego oraz wiedzy dotyczącej analiz ryzyka, nie rzadziej jednak niż co 3 lata.

• wprowadza obowiązek cyklicznych przeglądów i aktualizacji wewnętrznych planów awaryjnych, nie rzadziej niż co 3 lata oraz sprawdzania ich poprzez ćwiczenia z udziałem oraz przy współpracy odpowiednich służb i właściwych organów administracji.

• wprowadza zasadę ochrony poufnych informacji zawartych w raporcie bezpieczeństwa

• wprowadza zasadę umożliwiającą podanie do wiadomości publicznej informacji zawartych w raporcie bezpieczeństwa oraz w wewnętrznym planie awaryjnym (z wyłączeniem

informacji poufnych).

Kryterium wyznaczające czy instalacja podlega wymogom rozporządzenia ustala się dla wszystkich substancji niebezpiecznych przez sprawdzenie, czy suma ilorazów qi /Q; jest większy niż 1:

qi/Q + q²/Q + q³/Q + qVQ + q⁵/Q + ...> 1

gdzie q^x = ilość niebezpiecznych substancji x (lub ilość niebezpiecznych substancji danej kategorii) według części 1 i 2 tego załącznika,

Q = wartość progowa z części 1 i 2,

wówczas zakład zostaje objęty odpowiednimi wymaganiami ustalonymi w niniejszej Dyrektywie.

Zasadę tę stosuje się w następujących okolicznościach:

a) dla substancji i preparatów wymienionych w części 1 znajdujących się w ilościach mniejszych niż ich odpowiednie wartości progowe, występujących wraz z substancjami posiadającymi te samą klasyfikację zgodnie z częścią 2, sumując je z substancjami i preparatami tak samo sklasyfikowanymi według części 2;

b) w celu sumowania ilości substancji kategorii 1, 2 i 9 znajdujących się jednocześnie w zakładzie;

c) w celu sumowania ilości substancji kategorii 3, 4, 5, 6, 7a, 7b i 8 znajdujących się jednocześnie w zakładzie.

Tablica 1. Część 1 Wykaz substancji

Jeżeli substancja lub grupa substancji wymienionych w części 1 występuje również w kategorii wymienionej w części 2, należy stosować wartości progowe ustalone w części 1.

Kolumna 1 Substancja niebezpieczna

Azotan amonu Azotan amonu

Pentatlenek arsenu, kwas arsenowy (V) i/lub jego sole Tritlenek arsenu, kwas arsenowy (III) i/lub jego sole BromChlor

Związki niklu w postaci proszku (tlenek niklu, ditlenek niklu, siarczek niklu, disiarczek triniklu, tritlenek diniklu)

Etylenoimina

Skroplone szczególnie łatwopalne gazy (włączając LPG)* i gaz ziemny

Acetylen Tlenek etylenu Tlenek propylenu Metanol

4,4-Metyleno bis (2-chloroanilina) i/lub sole w postaci proszku (włączając TCDD), w przeliczeniu na ekwiwalentną ilość TCDD

Następujące substancje RAKOTWÓRCZE:

4-aminobifenyl i/lub jego sole, benzydyna i/lub sole, eter bis (chlorometylowy), eter chlorometylowy, chlorek dimetylokarbamylu, dimetylonitrozoamina, triamid heksametylofosforowy, 2-naftyloamina i/lub sole oraz 4-nitrodifenyl 1,3 propanosulton

Benzyna samochodowa i inne lekkie frakcje produktów naftowych

Kolumna 2 | Kolumna 3 Wartość progowa (w tonach) kwalifikujące

*LPG - liquid petroleum gaz - propan-butan

Uwagi 1.Azotan amonu [350/2500]

Stosuje się do azotanu amonu i związków azotanu amonu [innych niż zawartych w przypisie 2], w których zawartość azotu z azotanu amonu jest większa niż 28% wagowo oraz wodnych roztworów azotanu amonu, których stężenie azotanu amonu jest wagowo większe niż 90%.

2. Azotan amonu [1250/5000]

Stosuje się do prostych nawozów z azotanu amonu objętych Dyrektywą 80/876/EWG oraz złożonych nawozów, w których zawartość azotu z azotanu amonu jest wagowo większa niż 28% [złożony nawóz zawiera azotan amonu, fosforan i/lub potaż].

Tablica 2

Polichlorodibenzofurany i polichlorodibenzodioksyny

Ilości polichlorodibenzofuranów i polichlorodibenzodioksyn oblicza się stosując następujące przeliczniki:

Międzynarodowe wskaźniki 2,3,7,8-TCDD

1,2,3,7,8-PeDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD

przeliczeniowe toksyczności 1

0,5 0,1 0,1 0,1 0,01 0,001

2,3,7,8-TCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF

1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF

0,1 0,5 0,05 0,10,1 0,1 0,10,01 0,01 0,001 [T=tetra, Pe=penta, Hx=hexa, Hp=hepta, O=okta]

Tablica 3.

Kategorie substancji i preparatów nie wyszczególnionych w części 1 Część 2 Kolumna 1

Kategorie substancji niebezpiecznych

1. BARDZO TOKSYCZNE