Przydatność wybranych miast

Przeprowadzona analiza porównawcza potencjałów turystycznych miast po-zwoliła na określenie ogólnej przydatności każdego z nich dla rozwoju funkcji tury-stycznej. Natomiast próba wykazania w badanych miastach możliwości rozwoju konkretnych form turystyki (scharakteryzowanych w rozdziale 3) wymaga bardziej wnikliwej analizy, ponieważ każda z tych form bazuje na specyficznych dla niej ele-mentach potencjału turystycznego. Stąd też konieczne jest określenie znaczenia (wagi) poszczególnych kategorii badawczych dla rozwoju zidentyfikowanych na badanym terenie form turystyki, a w konsekwencji przydatności danego miasta dla rozwoju określonej formy turystyki.

W celu dokonania pomiaru wagi przydatności elementów tworzących potencjał turystyczny miasta dla potrzeb różnych form turystyki w literaturze przedmiotu proponuje się zastosowanie następujących metod (Bonertz 1981, Bellinger 1994):

• określenie wagi w oparciu o potrzeby turystów reprezentujących daną formę ruchu turystycznego (zidentyfikowane na podstawie ich wypowiedzi);

• arbitralne nadanie wagi przez badacza dokonującego analizy;

• nadanie wagi przy wykorzystaniu metody delfickiej.

Pierwsza metoda wydaje się zasadna i najbardziej obiektywna, jednak ze wzglę-dów czasowych oraz finansowych zrezygnowano z przeprowadzania dodatkowych badań ankietowych wśród turystów. Wypowiedzi turystów zostaną natomiast wy-korzystane w celu dokonania oceny atrakcyjności badanych miast dla rozwoju róż-nych form turystyki.

Główną zaletą drugiej z wymienionych metod jest jej szybkość i prostota, nato-miast wadą – jej subiektywizm. Z tego względu zostanie ona zastosowana jedynie Ryc. 32. Wartości sumaryczne potencjałów turystycznych (P) badanych miast

w odniesieniu do kategorii „poczucie bezpieczeństwa”, ponieważ kategoria ta w wyniku licznych dyskusji została włączona do katalogu kategorii badawczych po-tencjału turystycznego miasta po przeprowadzeniu badań metodą delficką.

Metoda delficka (rozdziały 1.3.1 i 4.2.2) jest „metodą pośrednią między bada-niami ankietowymi turystów (wymagającymi dużego nakładu kosztów) a własny-mi decyzjawłasny-mi badacza. Problem subiektywizmu zostaje przy tym w znacznym stop-niu zredukowany” (Bellinger 1994). Pomimo jej czasochłonności, ze względu na niskie koszty oraz większą dozę obiektywizmu w porównaniu z „własnymi decyzja-mi badacza”, zostanie ona zastosowana w celu określenia wagi, jaką posiadają

Tabela 9. Waga kategorii badawczych potencjału turystycznego miasta w rozwoju różnych form turystyki

Formy turystyki

Kategorie badawcze potencjału turystycznego miasta

Waloryśrodowiskaprzyrodniczego Stanśrodowiskaprzyrodniczego Dostępnośćkomunikacyjnamiasta Komunikacjawewnątrzmiasta Obiektynoclegoweturystyki Lokalegastronomiczne Infrastrukturakonferencyjna *Obiektyiurządzeniasportowo-rekreacyjne Wypożyczalniesprzętusportowo-rekreacyjnego Usługirozrywkowe Usługihandlowe Usługimedyczne Usługibankowe Infrastrukturakomunalnamiasta Zabytki,instytucjeiosobliwościkulturalne Imprezykulturalneisportowe Budżetmiasta Obsługaruchuturystycznego Gościnnośćmieszkańców Poczuciebezpieczeństwa Informacjaturystyczna Działaniamarketingowe Alternatywna 3 3 2 1 2 2 1 2 2 1 2 1 1 2 2 2 2 3 3 2 3 3 Biznesowa 1 1 3 1 3 3 2 1 2 2 2 1 3 2 2 2 2 2 2 3 3 3

Etniczna 2 1 2 1 3 2 0 1 1 1 2 1 2 2 3 2 2 3 3 2 3 3

Konferencyjna 1 1 3 1 3 3 3 1 2 2 2 1 2 2 2 1 2 2 2 2 3 3 Konsumencka

(zakupowa)

0 0 2 1 1 2 0 0 0 0 3 1 2 2 2 1 2 2 2 3 2 3 Krajoznawcza 3 3 3 2 2 2 2 1 2 2 2 1 2 2 3 2 2 3 2 2 3 3 Kulturowa 2 1 3 2 2 2 1 0 1 3 1 1 1 2 3 3 2 2 2 2 3 3 Kwalifikowana 3 3 3 1 2 2 1 2 3 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 Sentymentalna 2 2 2 1 2 2 0 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 Zdrowotna 3 3 2 2 3 3 1 3 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3

*obiekty i urządzenia sportowo-rekreacyjne oraz udostępniające walory turystyczne Źródło: opracowanie własne

poszczególne kategorie badawcze potencjału turystycznego miasta dla rozwoju dziesięciu zidentyfikowanych wcześniej rodzajów turystyki. Jako ekspertów wypo-wiadających się na ten temat wytypowano 12 osób uczestniczących w kształtowa-niu rozwoju funkcji turystycznej na badanym terenie: pracowników administracji państwowej, przedstawiciela Euroregionu Nysa, planistów oraz naukowców. Pyta-nia zadawano w 3 turach, przy czym w każdej następnej turze ekspertów zaznaja-miano z uśrednionymi wynikami badań z tury poprzedniej.

W celu dokonania oceny wagi poszczególnych kategorii badawczych potencjału turystycznego miasta dla danej formy turystyki ekspertom polecono stosowanie czynników wagowych określonych w rozdziale 1.3.1. Uśrednione wyniki badań po-chodzące z ostatniej tury przedstawiono w tabeli 9.

W celu określenia przydatności badanych miast dla rozwoju wymienionych form turystyki zastosowano wzór (1.4).

Przy założeniu, iż dane miasto osiągnęło w każdej kategorii badawczej maksy-malną liczbę punktów (Pmax= 100 pkt), maksymalna wartości przydatności miasta wynosi:

• dla turystyki alternatywnej Emax= 4500

• dla turystyki biznesowej Emax= 4600

• dla turystyki etnicznej Emax= 4200

• dla turystyki konferencyjnej Emax= 4400

• dla turystyki konsumenckiej (zakupowej) Emax= 3100

• dla turystyki krajoznawczej Emax= 4900

• dla turystyki kulturowej Emax= 4200

• dla turystyki kwalifikowanej Emax= 4700

• dla turystyki sentymentalnej Emax= 4200

• dla turystyki zdrowotnej Emax= 5200

Wyniki badań przeprowadzonych przy zastosowaniu metody delfickiej (ryc.

33–42) pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:

a) wszystkie z badanych miast są przydatne dla rozwoju wszystkich analizowa-nych form turystyki;

b) każde miasto wykazuje niemal jednakową przydatność dla rozwoju wszystkich rozpatrywanych form turystyki;

c) w przypadku każdej z form turystyki największą przydatność dla jej rozwoju wykazują kolejno: Jelenia Góra, Karpacz, Szklarska Poręba, Świeradów Zdrój, Kowary i Piechowice;

d) obliczone wartości przydatności miast dla rozwoju różnych form turystyki wy-kazują analogię do wartości sumarycznych ich potencjałów turystycznych;

e) przeprowadzone badania nie umożliwiły wskazania dla poszczególnych miast form turystyki specyficznych wyłącznie dla nich (tj. bezkonkurencyjnych).

Ryc. 33–42. Przydatność miast do rozwoju: 33 – turystyki alternatywnej; 34 – turystyki biz-nesowej; 35 – turystyki etnicznej; 36 – turystyki konferencyjnej; 37 – turystyki konsu-menckiej (zakupowej); 38 – turystyki krajoznawczej; 39 – turystyki kulturowej; 40 – tu-rystyki kwalifikowanej; 41 – tutu-rystyki sentymentalnej; 42 – tutu-rystyki zdrowotnej

Rozdział 5

Ocena integralna potencjałów turystycznych miast

„Ocenianie jest to proces odwzorowania cechy (lub zbioru cech) ocenianego obiektu na określoną pozycję w systemie wartości, przy czym pozycja ta może być wyrażona w układzie dychotomicznym (np. »dobre–złe«), stopniowalnym lub hie-rarchicznym” (Kostrowicki 1992). Natomiast integracja według Pszczółkowskiego (1978) oznacza syntezę działań, tworzenie całości najbardziej przydatnej dla dane-go celu. Autor ten, powołując się m.in. na Kotarbińskiedane-go (1982), zwraca uwagę na fakt, iż w procesie integracji powinno się włączyć do całości wszystkie elementy niezbędne, które równocześnie zapewniają skuteczność działania (za Sołowiej 1992). „Ocena integralna to działanie polegające na tworzeniu całości najbardziej przydatnej dla danego celu. Jest to najbardziej złożony etap oceny – synteza sku-tecznego działania” (Sołowiej 1999). Przyjmując za Sołowiej (1999), iż na ocenę integralną składają się oceny branżowe, jednak ocena integralna nie jest zwykłą sumą tych ocen, w tej części pracy podjęto próbę zróżnicowania wagi ocen cząstko-wych tego samego przedmiotu, dokonanych z punktu widzenia różnych podmio-tów. Przedstawiono metodę postępowania, jak i wyniki oceny integralnej poten-cjałów turystycznych wybranych miast Sudetów Zachodnich.

5.1. Wprowadzenie teoretyczne

Ocena integralna potencjału turystycznego wymaga uwzględnienia zarówno przydatności, jak i atrakcyjności tworzących go elementów dla potrzeb turystyki (ryc. 3). Za „elementy niezbędne” należy więc uznać oceny cząstkowe tego poten-cjału dokonane z różnych punktów widzenia: badacza (teoretyka), turystów (od-biorców oferty turystycznej), mieszkańców (rekreantów wypoczywających na co dzień w badanych miastach, a zarazem twórców oferty turystycznej) oraz „orga-nów zarządzania” – w tym przypadku pracowników Wydziałów Kultury, Sportu i Turystyki działających przy Urzędach Miejskich (WKSiT UM). Synteza ocen cząst-kowych dokonanych z punktu widzenia wymienionych podmiotów stanowi próbę określenia rzeczywistego potencjału turystycznego badanych miast (ryc. 43). W syntezie tej zostaną uwzględnione:

• wartości sumaryczne potencjałów turystycznych (określone w oparciu o prze-prowadzoną analizę porównawczą);

• wskaźniki syntetyczne atrakcyjności turystycznej miast na tle sąsiedztwa (wg opinii turystów, mieszkańców i pracowników „organów zarządzania”);

• wskaźnik syntetyczny stopnia zadowolenia z oferty turystycznej (w oparciu o wypowiedzi turystów);

• wskaźniki syntetyczne komfortu wypoczynku (w oparciu o wypowiedzi tury-stów oraz mieszkańców);

• wskaźnik syntetyczny „kompletności” oferty turystycznej (na podstawie wypo-wiedzi turystów).

Autorka skonstruowała wskaźniki syntetyczne przy wykorzystaniu danych po-chodzących z wywiadów kwestionariuszowych oraz badań ankietowych.

5.1.1. Wskaźniki syntetyczne atrakcyjności turystycznej