Za każdym razem , gdy p r z y ję c ie m etodyki u z a le ż n io n e j e s t od czynników zewnętrznych., n a le ż y gruntow nie zbadać s y tu a c ję poza wydziałem iPD. Może wówczas okazać s i ę , że p rz e p is y prawa na
k ła d a ją obowiązek u d z ia łu pracowników w p ra c a c h p ro jek to w y ch , bądź, że ty lk o p ro p o n u ją t o , lo k a ln e zw ią zk i zawodowe s ą r e prezentow ane s i l n i e lub sła b o i t d . O rg a n iz a c je ro b o tn ic z e n ie
muszą wyznawać prym ityw nej zasady nzły k iero w n ik i dobry ro b o t
n ik ” , a lb o być skore do s tw ie rd z e n ia , że z a rz ą d o r g a n iz a o ji po
tr z e b u je zarówno p la n is tó w ja k i s p e c ja lis tó w od w drażania no
wych systemów. Dotychczasowe dośw iadczenie ze w spółpracy kierow
n ik a z ro b o tn ik ie m może byó n ie w y s ta rc z a ją c e lub zadow alające , a n a s ta w ie n ie do w y d ziału APD - dobre lu b z ł e , s łu s z n ie bądź n i e s ł u s z n i e . P rzy t a k i e j mnogości zmiennych w r o z d z ia le tym mo
żemy ty lk o dać wprowadzanie do p rz e g lą d u n ie k tó ry c h d z ia ła ń , k tó re powinny być poprowadzone d a l e j p rz e z w y d ział IPD i p rz e obrażone w s p o łe c z n ie d o j r z a łą i sp ó jn ą c a ło ś ć .
Jakkolw iek tr u d n o ś c i, z którym i boryka s i ę w y dział IPD, związane s ą i n t e g r a l n i e z c a ło ś c ią p rz e d s ię b io rs tw a to jed n ak na zew n ątrz, wobec innych działów w in ie n on zachowywać tw a rz , przyjm ując postaw ę s z c z e r ą , le c z p o w ściąg liw ą. J e ż e l i n ie ma
u sta lo n y c h norm d la metod p ra cy i d o k u m en tacji, bądź są» a le złe w zględnie ź le używane, można - d la p o p raw ien ia is tn ie ją c e g o s t a nu rz e c z y - w ykorzystać p o stan o w ien ia praw ne, uzgodniwszy s p ra wę z powołanymi dó teg o organam i zewnętrznymi* I s t n i e n i e kom
p l e t n e j dokum entacji każdego system u, sp o rząd zo n ej w sposób standardow y, c z y te ln y , w m iarę p rz y stę p n y i d o ty c z ą c e j ta k prze
s z ł o ś c i ja k i s ta n u ak tu aln eg o ma w ie lk ą w arto ść d la w y d ziału APD - w jego spraw ach wewnętrznych i k o n ta k ta c h zew nętrznych.
J e s t t e ż podstaw ą w s z e lk ie j w spółpracy w y d ziału IPD z innymi wy
d z ia ła m i p r z e d s ię b io r s tw a . P e rs o n e l tego w y d zia łu , aby s i ę z nim lic z o n o na zew n ątrz, p ow inien sam mieć p e łn ą ja sn o ść co do ; s to sowanych procesów i metod p racy i p o t r a f i ć wytłumaczyć w k ażd ej
c h w ili ic h i s t o t ę innym, i to na bardzo różnym poziom ie przygo
tow ania rozmówcy* J e ż e l i jed n ak j e s t z tym a k u ra t in a c z e j, a
-dań przed zapewnieniem właściwych środków r e a l i z a c j i płynących z n ic h wniosków.
• Opracowanie d e k l a r a c j i o sp o łe c z n e j o d p o w ied z ia ln o śc i w ydzia
ł u AFD o ra z wzbogacenie standardow ej dokum entacji o «cenę pod tym względem każdego z systemów. Gdy ta k a d e k la r a c ja j e s t ju ż dobrze podbudowana lo g ic z n ie ,p o w in n a być dana do wglądu na
c z e ln e j d y r e k c ji, wyższemu kierow nictw u judcładuro i o rg a n iz a cjom robotniczym z z a c h ę tą do j e j skomentowania i w y jś c ia z własnymi d e k la ra c ja m i. Y/pisanie do d e k l a r a c j i w y d ziału ĄPD s u g e s t i i w spraw ie za sp o k o je n ia a s p i r a c j i innych grup pracow
n ic z y c h i z a s tr z e ż e n ia s i ę , że w przypadku b rak u konkretnych d e k l a r a c j i z d r u g ie j s tro n y postępować s i ę b ęd z ie wg propono
wanych z a ło ż e ń , wyzwala zazwyczaj law inę wypowiedzi w dysku
s ja c h , o co w łaśn ie c h o d z i.
Sym ulacja j e s t niezw ykle przydatnym narzęd ziem d la w sze l
k ic h p ra c badawczych i szkoleniowych« P erso n elo w i nawykłemu do r o z s tr z y g a n ia k w e s tii te c h n ic z n y c h może s i ę ona na p o cz ątk u wy
dać o g ran iczo n a i m ętna. N ié tr z e b a s i ę tym z ra ż a ć , jako że s f e r a lu d z k ic h odczuć i r e a k c j i j e s t złożona i tru d n a do s t a w ian ia p ro g n o z. N iem niej jednak z sy m u la c ji n ie n a le ż y rezygno
wać zby t p o ch o p n ie, dopóki n ie przysw oi j e j so b ie p e rs p n e l za
angażowany s p o łe c z n ie . Ł a - ^ ie js z ą s f e r ą sto so w an ia metod symu
l a c j i j e s t w e ry fik a c ja kom pletności i d o k ła d n o śc i program u d z ia ła n ia w y d ziału n a jb a r d z ie j zaawansowanego w p o słu g iw an iu s ię a n a liz ą jako podstaw ą p r o c is u p ro je k to w a n ia . Do sy m u lacji w łą - ozyć można o p isy cz y n n o ści i indyw idualne wywiady dotyczące p racy p o szczeg ó ln y ch działów badanego w y d zia łu o ra z p o p rzez wprowadzenie do sy m u la c ji «ktuâlnyc;:. danych - a n a liz ę a k tu a l
n o ś c i p o d ję ty c h uprzednie z a ło ż e ń . Sym ulacja, gdy ju ż s i ę j ą o p an u je, może być wykorzystywać« jako n a rz ę d z ie p la n is ty c z n e i to bez w iększego absorbow ania wydziałów użytkowników, ja k rów nież p rzy te s to w a n iu p o szczeg ó ln y ch modułów system u kompute
rowego.
Dle w y k o rzy stan ia sy m u la c ji w tym z a k re s ie n a le ż y t
• o k r e ś l i ć sposoby w spółpracy z użytkownikami system u, o p ie r a ją c je na wzajemnym zrozum ieniu i wymaganiach efe k ty w n o śc i,
V. V/NIOSKI
Rozpoznanie i rozum ienie oddziaływ ań systemów autom atyczne
go p rz e tw a rz a n ia danych na l u d z i , uśw iadom ienie so b ie sen su
*
s p o łe c z n e j O dpow iedzialności na t l e szkód, ja k ie i g d z ie mogą t e systemy w y rząd zić, j e s t niezbędnym warunkiem aby z a p ro je k to wany konkretny system n ie n a r u s z a ł wymagań prawnych i in te re só w
społecznych o ra z dawał s a ty s f a k c ję zawodową jeg o twórcom i obs®- łudzśo D latego t e ż wszyscy dośw iadczający na so b ie ty c h o d d zia
ływań, a więc* p rz e d s ię b io rs tw o , k tó reg o głównym celem działa**
n ia j e s t zysk, o p e ra to rz y system ow i, k tó rz y s z u k a ją zadow olenia z p ra c y , sp o łeczeń stw o , k tó re dąży do o s ią g n ię o ia ja k n ajw ięk s z e j i l o ś c i dobra d la n a jw ię k s z e j lic h b y swych członków , powin
n i b ra ć u d z ia ł w p r o c e s ie p ro jek to w a n ia systemów ŚPD w ty c h f a zach, g d zie je s ż ć z e łatw o można wprowadzać w sz e lk ie zmiany, a ic h s k u tk i n ie s ą tru d n e do przew idzenia« Dla w ie lu pracow ni
ków w y d ziału APD konieczność d y s k u s ji w szerokim g ro n ie z a in te resow anych i poczuwanie s i ę do o d p o w ied z ia ln o śc i p rz e d użytkow
nikam i nigdy n ie u le g a ło n a jm n ie js z e j w ątp liw o ści« W zrost spo
łeczneg o z a in te re so w a n ia systemami iPD u ła tw ia im dosk o n a le n ie metod praoy i pozwala o sz c z ę d z ić s i ł przy przekonyw aniu do ty o h i d e i zakładów, w k tó ry c h p ra cu ją«
Dodanie do i s tn ie ją c e g o s ta n u rzeozy d y s k u s ji, eksperymen
tów i o ią g łe g o ś le d z e n ia p racy system u n ie powinno p o ciąg a ć za sobą w z ro stu kosztów lub zw iększenia c z a su p rojektow ania« Wyma
ga to n a to m ia s t skoncentrow ania wysiłków na n a jb a r d z ie j c z u ły c h i fa z a c h p ro je k to w a n ia , wprowadzenia do zespołów w iększego z a in te re so w a n ia p ra k ty k ą społeczną« R ezu ltatem będą systemy n i e ty lk o le p s z e te c h n ic z n ie , a le i b a r d z ie j d o jr z a łe s p o łe c z n ie .
• zwiększyć świadomość społecznych i personalnych konsekwencji system u,
• zapewnić praktykę w modelowaniu systemów*
S p e łn ien ie tych tr z e c h postulatów powinno ułatw ić wprowa
dzen ie do każdego wybranego /a lb o danego/ kompleksowego s y s te mu zabezpieczeń w a ferze zagadnień społecznych i politycznych*
C e n a x i 9 2 .
-r