W 1988 roku powstał Projekt Światowej Organizacji Zdrowia Szpitala
Promującego Zdrowie204, a rok później prace nad projektem przejął Instytut Socjologii Medycyny im. Ludwiga Boltzmana w Wiedniu. W 1990 roku przyjęto ostateczną nazwę projektu: „Szpital Promujący Zdrowie”. Przyjęto założenia, że szpital poza udzielaniem świadczeń zdrowotnych na najwyższym poziomie, będzie też zajmował się promocją zdrowia w samym szpitalu i na obszarze, który obejmuje świadczeniami zdrowotnymi.
204
Idea stworzenia polskiej sieci Szpitali Promujących Zdrowie powstała na początku 1992 roku z inicjatywy Zakładu Promocji Zdrowia Centrum
Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia (COiEOZ) w Warszawie205.
Podstawowymi celami tworzenia sieci Szpitali Promujących Zdrowie było m.in.:
rozwijanie projektów promocji zdrowia na poziomie szpitala;
ułatwianie i zachęcanie szpitali do współpracy i wymiany doświadczeń i programów;
wspólne realizowanie programów oraz rozszerzenie komunikacji
między szpitalami206
.
Poza zapewnieniem wysokiej jakości świadczeń medycznych szpital promujący zdrowie powinien:
zapewniać możliwość rozwoju działań prozdrowotnych na swoim terenie;
rozwijać identyfikowanie się całego szpitala z projektem;
rozwijać świadomość wpływu środowiska szpitalnego na zdrowie pacjentów, personelu;
zachęcać do udziału i aktywnej roli pacjentów i pracowników w projekcie;
stworzyć zdrowe warunki pracy dla całego personelu szpitalnego; promować zdrowie i zachowania prozdrowotne szpitalu i w najbliższej
okolicy;
stworzyć środowisko godne człowiekowi, wspierające i pobudzające do życia, przede wszystkim pacjentów chorych przewlekle prze-bywających w szpitalu;
poprawić jakość programów edukacyjnych oraz doskonalić umiejętności personelu.
205 Ibidem, s. 391.
206
Do przykładowych projektów realizowanych przez szpital należą m.in.: szpital bez papierosa;
szpital zdrowym miejscem pracy; walka z nadwagą;
szpital przyjaznym miejscem pracy; satysfakcja pacjenta.
Programy powinny być ukierunkowane na pacjentów, społeczność lokalną oraz na pracowników szpitala.
Do zadań obligatoryjnych Szpitala Promującego Zdrowie należą: organizacja zespołu promocji zdrowia włączonego do struktury szpitala, prowadzenie edukacji zdrowotnej, podejmowanie działań na rzecz zdrowego trybu życia, w tym zdrowego żywienia, działalność antynikotynowa i antyalkoholowa oraz współpraca ze środowiskiem lokalnym, głównie z samorządami (szczebla
gminnego, powiatowego i wojewódzkiego)207. Polska sieć Szpitali Promujących
Zdrowie jest członkiem Europejskiej sieci Szpitali Promujących Zdrowie, a ośrodkiem koordynującym Europejską sieć Szpitali jest Biuro Światowej Organizacji Zdrowia w Barcelonie, natomiast zaplecze naukowe projektu mieści się w Instytucie Socjologii Medycyny im. L. Boltzmana w Wiedniu. Wszystkie szpitale pozostające w sieci Szpitali Promujących Zdrowie powinny realizować swoje zadania w oparciu o założenia w tzw. „Rekomendacjach Wiedeńskich”, Karty Ottawskiej (dotyczy promocji zdrowia) oraz Karty
Lublańskiej (dotyczy reformowania opieki zdrowotnej)208.
Od 1994 roku POR jest członkiem Polskiej Sieci Szpitali Promujących Zdrowie, a dwa lata później przystąpił do Europejskiej Sieci Szpitali
Promujących Zdrowie209. Celem przystąpienia szpitala do sieci szpitali
promujących zdrowie było stworzenie szpitala, w którym diagnostyka, leczenie i rehabilitacja chorych będzie spełniać wymogi jakie stawia opieka zdrowotna XXI wieku. Aby sprostać tym zadaniom powołano w Ośrodku
207 Ibidem, s. 392.
208 Ibidem, s. 395-397.
209 Zob. Certyfikat Przynależności POR w Śremie do Europejskiego Szpitala Promującego Zdrowie z dnia 1 lipca 1996 r.
Zespół ds. Profilaktyki i Promocji Zdrowia, który realizował zadania wynikające z członkostwa w Krajowej i Europejskiej Sieci Szpitali Promującej Zdrowie. Komitet ten opracowywał i wdrożył programy propagujące zdrowy styl życia. Dotyczyły one działań wspierających zdrowie zarówno pacjentów jak i ich rodzin, pracowników oraz społeczności lokalnej. Opracowano i wdrożono pięć projektów w ramach promocji zdrowia, w tym:
1. POR kreatorem ekologicznych postaw.
2. Lekarz, magister rehabilitacji, pielęgniarka – propagatorami idei promocji zdrowia.
3. Walka z otyłością, prewencją wielu chorób. 4. Zdrowy, uśmiechnięty, fachowy personel POR.
5. Komfort, zdrowie i zadowolenie pacjenta nadrzędnym celem działań
organizacyjnych POR210.
Powstały programy edukacyjno-szkoleniowe dla pracowników mające na celu pogłębienie wiedzy na ten temat, rozpoczęły się również cykliczne wykłady dla pacjentów na temat zdrowego stylu życia.
Z kolei w latach 1996-1999 w POR organizowano turnusy warzywno-owocowe, które miały na celu zmianę nawyków żywieniowych przez osoby walczące z nadwagą. Wprowadzono zmiany w zakresie żywienia pacjentów ograniczając podaż tłuszczów na rzecz zwiększenia spożycia warzyw i owoców. Ośrodek prowadził też okresowo ćwiczenia ogólno usprawniające dla pracowników by zwiększyć ich aktywność ruchową, a cały obszar szpitala został wolny od nikotyny.
Przez sześć miesięcy w regionalnym tygodniku „Gazeta Śremska” ukazywały
się artykuły, które popularyzowały wiedzę na temat chorób cywilizacyjnych211.
Zespół śremskiego Ośrodka od czasu członkostwa w sieci Szpitali Promujących Zdrowie corocznie uczestniczy w konferencjach i sympozjach krajowych i międzynarodowych, które ułatwiały komunikację między szpitalami oraz zachęcały do współpracy i wymiany doświadczeń.
210 W. Romanowski, Z kart historii…, op. cit., s. 57.
211
Poniżej rycina nr 7 przedstawiająca Certyfikat Europejskiego Szpitala Promującego Zdrowie uzyskany przez Ośrodek.
Rycina nr 7. Certyfikat Europejskiego Szpitala Promującego Zdrowie
Wprowadzone zmiany w sektorze zdrowotnym w latach 1980-1995, w tym uchwalenie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (1991), która stworzyła możliwość uzyskania samodzielności zakładów opieki zdrowotnej, miały istotny wpływ na działalność i funkcjonowanie Poznańskiego Ośrodka Reumatologicznego. Skutecznie przeprowadzona w tym czasie restrukturyzacja, wprowadzenie nowych form leczenia fizjoterapeutycznego (krioterapia), otwarcie oddziału dziennego spowodowało wzrost konkurencyjności Ośrodka na rynku świadczeniodawców. Z kolei, przynależność do sieci Szpitali Promujących Zdrowie, poprzez wprowadzenie programów edukacyjnych, zapewniła możliwość zachowań prozdrowotnych pacjentów, personelu
i społeczności lokalnej oraz umożliwiła wymianę doświadczeń w tej dziedzinie między innymi szpitalami.