W 1965 roku z inicjatywy docenta Hieronima Strzyżewskiego została uruchomiona sala operacyjna. Było to ważne wydarzenie w historii POR gdyż umożliwiło wprowadzenie koncepcji leczenia gośćca, polegającej na włączeniu do ogólnego programu rehabilitacji wczesnej interwencji operacyjnej.
Z analizy archiwów z tamtych lat wynika, że uruchomienie sali operacyjnej w Sanatorium Rehabilitacyjnym, Reumatologiczno-Ortopedycznym miało związek z rozpoczęciem zespołowej pracy naukowej „Rehabilitacja osób
z chorobami gośćcowymi”120. Ponadto, leczenie operacyjne było stosowane
119 Warsztaty terapii zajęciowej (WTZ) to placówki przeznaczone dla osób, które zaliczono do znacznego stopnia niepełnosprawności lub zakwalifikowano na rehabilitację w formie terapii zajęciowej. To miejsce pracy i nauki i co chyba najważniejsze – miejsce spotkań z innymi ludźmi. Poprzez różne formy terapii (usprawnianie przez zastosowanie celowych i planowych zajęć typu manualnego czy intelektualnego) każdy z uczestniczących ma szanse na rozwijanie psychofizycznych sprawności. Warsztaty prowadzą działalność nie zarobkową, a dochód uzyskany ze sprzedaży produktów wykonanych przez niepełnosprawnych przeznaczony jest na pokrycie wydatków związanych z zakupem niezbędnych materiałów. Często są to jedyne placówki łączące rehabilitację społeczną i zawodową, które nie tylko rozwijają umiejętności uczestników lecz także wzmacniają poczucie własnej wartości, S. Kratochvil, Psychoterapia, Warszawa 1978, s. 26-27.
120 W 1964 roku w ramach umowy pomiędzy Ministerstwem Zdrowia w Polsce, a Ministerstwem Zdrowia Stanów Zjednoczonych podjęto w SRRO dla Dorosłych badania, mające ocenić wpływ
w leczeniu zmian układu kostno-stawowego powstałych w przebiegu chorób reumatycznych. W przypadku, gdy leczenie zachowawcze (nieoperacyjne) nie skutkowało i powodowało przewlekłe dolegliwości bólowe i nieodwracalne zmiany w stawach (zniekształcenia), konieczne było leczenie operacyjne. Odtwórcze zabiegi chirurgiczne (korygujące i naprawcze) stosowane w chorobach reumatycznych miały na celu zmniejszenie bólu, ograniczenie przyjmowania leków i zahamowanie zmian postępującej destrukcji (niszczenia) stawów121.
Zabiegi operacyjne początkowo przeprowadzali operatorzy z Poznania, później także lekarze zatrudnieni w POR. Najczęściej wykonywano m.in.: synowektomie, które zapobiegały powstawaniu wtórnych zniekształceń oraz tenosynowektomie zapobiegające uszkodzeniu chrząstki i ścięgien. Prze-prowadzano też operacje korekcyjne paluchów koślawych i rekonstrukcyjne palców ręki, a od 1976 roku pierwsze zabiegi endoprotezoplastyki stawów rąk122
. Liczba wykonywanych zabiegów wynosiła kilkadziesiąt rocznie w pierwszych latach działalności i wzrosła do 300 w 2005 roku123. Duży wpływ na zwiększenie ilości zabiegów miała rozbudowa oraz modernizacja sali
kompleksowej rehabilitacji (u pacjentów z gpp i zzsk) i leczenia rehabilitacyjnego oraz szkolenia zawodowego (10 miesięcy) na podejmowanie pracy zawodowej. Dokumenty POR w Śremie, Zob. Protokół z zebrania w dn. 13.05.1964 r w sprawie ustalenia kierunków badań na temat: „Rehabilitacja osób ze schorzeniami gośćcowymi” na podstawie porozumienia VRA GRANT 1 – 64 – POL. Pięcioletnie badania wykazały, że kompleksowa rehabilitacja prowadzona w tak długim okresie z włączeniem u niektórych zabiegów operacyjnych, nie powoduje zaostrzenia procesu chorobowego, poprawia natomiast sprawność fizyczną, ale przede wszystkim umożliwia podjęcie pracy zarobkowej. Badania wykazały również, że 65% badanych jest czynnych zawodowo. Oznacza to, iż rehabilitacja kompleksowa i leczenie operacyjne u niektórych pacjentów ma duży wpływ na spowolnienie procesu chorobowego i umożliwia podjęcie pracy zawodowej, Zob. Protokół sporządzony przez J. Tomaszewską dotyczący wniosków z przeprowadzonych badań, marzec 1970.
121 P. Małdyk, C. Michalak, Miejsce reumoortopedii w procesie leczenia chorób reumatycznych, „Reumatologia”, 2007, 45/1 (supl. 1), s. 37-40.
122 Synowektomia tj. usunięcie zmienionej zapalnie błony maziowej ze stawu, co w znacznym stopniu znosiło ból, obrzęk poprawiając ruchomość stawu, wpływa korzystnie na przebieg choroby (zmniejsza aktywność procesu chorobowego) i stan chorego. Tenosynowektomia to inaczej wycięcie zmienionej błony śluzowej pochewek ścięgnistych zapobiegająca uszkodzeniu chrząstki i ścięgien. Zabiegi te profilaktycznie wykonuje się na błonie maziowej i tkankach okołostawowych, natomiast operacje korekcyjno-rekonstrukcyjne wykonywane są na elementach kostnych i do nich zaliczamy m. in artrodezy, resekcje plastyczne i endoprotezoplastyka (usunięcie uszkodzonego stawu i zastąpienie go sztucznym odpowiednikiem – protezą) stawów, S. Mackiewicz, I. Zimmermann-Górska, Reumatologia, Warszawa 1995, s. 331-337.
123
operacyjnej połączona z wymianą przestarzałej aparatury, sprzętu medycznego i instalacją klimatyzacji trwająca od połowy 1994 do końca 1996 roku.
Od 1999 roku ilość wykonywanych zabiegów operacyjnych była limitowana, ze względu na rygory kontraktowania świadczeń, które niestety nie odzwierciedlały rzeczywistych potrzeb w tym zakresie.
Duży odsetek operowanych stanowili pacjenci z rzs, zzsk, chorobą zwyrodnieniową stawów oraz osoby z pourazowymi deformacjami kończyn, którym leczenie operacyjne dawało szansę poprawienia funkcji danej kończyny. Każdy operowany prowadzony był przez zespół rehabilitacyjny (specjalistów: reumatologów, ortopedów, rehabilitacji medycznej, internistów, fizjoterapeutów, pielęgniarek i innych) realizujący plan usprawniania ustalony indywidualnie dla każdego chorego. Ponieważ leczenie operacyjne prze-biegało wieloetapowo, wymagało to ścisłej współpracy chorego z zespołem rehabilitacyjnym. Wpływało to końcowy efekt zastosowanego leczenia, a choremu umożliwiało szybki powrót do zdrowia, dając również satysfakcję z dobrze wykonanej pracy całemu zespołowi prowadzącemu.
Atutem dla pacjentów operowanych w Śremie była możliwość
wczesnego usprawniania po zabiegach operacyjnych (nowocześnie wyposażone gabinety fizykoterapii, wykwalifikowana kadra), co często było koniecznością i warunkiem powodzenia w leczeniu.
Okres 41 lat współpracy ortopedów, reumatologów i rehabilitantów pozwolił na wypracowanie własnych, oryginalnych modeli postępowania i usprawniania po zabiegach operacyjnych. Były one niejednokrotnie przedmiotem szeregu publikacji, opracowań naukowych, prezentowanych w czasopismach medycznych124.
Ponadto, w niedalekiej przyszłości planowana jest budowa nowego dwu-kondygnacyjnego budynku, w którym mieścić się będzie oddział szpitalny
o profilu ortopedycznym z nowoczesnym blokiem operacyjnym125. Umożliwi
124 Wiesław Romanowski, Z kart historii Ośrodka…, op. cit., s. 95.
125 Szerzej na temat: rozmowa z Wojciechem Romanowskim – Dyrektorem Ośrodka zamieszczona w artykule pt. Będą operować, J. Zalewski (red.), „Tydzień Ziemi Śremskiej” 2009, nr 45, s. 9.
to – jak twierdzi Dyrektor placówki126, zwiększenie kontraktu z NFZ poprzez rozszerzenie zakresu świadczonych usług, w tym m.in.: endoprotezoplastyki stawów biodrowych i stawów kolanowych, endoprotezy stawów barkowych, łokciowych, skokowych i innych.