O PRACY NAD SŁOWNIKAMI KSIĄŻKOWYMI I ELEKTRONICZNYMI Z JĘZYKIEM BUŁGARSKIM
4. Różnice, podobieństwa, trudności
4.1. Omawiane słowniki różnią się ilością haseł. Bułgarsko-polski słownik on line w zestawieniu ze Współczesnym słownikiem bułgarsko-polskim i Słownikiem rosyjsko-bułgarsko-polskim zawiera znacznie mniejszą liczbę haseł, wynika to z faktu, że jest przez autorki traktowany jak naukowy eksperyment.
Istnieje jednak możliwość poszerzania zasobów materiałowych tegoż słownika, w kolejnych latach być może skorzystamy z tej możliwości. Drugim w kategorii wielkości jest Słownik rosyjsko-bułgarsko-polski obejmujący około 30 000 haseł. Największy – Współczesny słownik bułgarsko-polski, posiada około 40 000 haseł.
4.2. Słowniki różni ilość semantycznych klasyfikatorów. Współczesny słownik bułgarsko-polski jest wyposażony w opisane wyżej semantyczne klasyfikatory dotyczące (tylko!) verbum. Podobnie w Bułgarsko-polskim słowniku on line, w którym wyłącznie verbum zostało scharakteryzowane za pomocą semantycznych klasyfikatorów. W Rosyjsko-bułgarsko-polskim słowniku semantyczne klasyfikatory dotyczyć będą verbum, wprowadzony zostanie także klasyfikator z kwantyfikacją adverbiów we wszystkich trzech językach.
4.3. Wszystkie trzy, opisywane w artykule, słowniki mają związek z korpusami równoległymi i mogą być nazwane ,,współczesnymi“ ze względu na położenie w przygotowywanym materiale językowym akcentu na najnowszą i współczesną leksykę, a także ze względu na analizę “częstotliwości użyć“ weryfikowaną poprzez wymieniane tu korpusy równoległe.
4.3.1. Przykładowy fragment trzyjęzycznego korpusu równoległego z anotacją semantyczną: znaleźć się (event) po drugiej stronie gór, w ich północnej części.
Lasy były (sequence of states and events finally ended with state) tam (iX)P(X) gęste i niedostępne, skały ostre i urwiste.
Лес тут (ix)P(x) был частый, дремучий (state), в нем нередко встречались (sequence of states and events finally ended with state) скалы.
Uwaga! Znak ,,?“ sygnalizuje niedopowiedzenie kwantyfikacji (Koseska-Toszewa 2006).
Klasyfikatory semantyczne dotyczące kwantyfikacji nomen i predykatów wprowadzamy początkowo w ,, Równoległym korpusie polsko-bułgarsko-rosyj--bułgarsko-rosyj-bułgarsko-rosyj--rosyj- rosyj-skim“ (opracowywany przez nas korpus powstaje w Europejskim Projekcje Cla-rin1). Z tego Korpusu przenosimy materiał językowy do zaprojektowanego słow-nika trzyjęzycznego.
4.4. W pracach leksykograficznych najwięcej problemów stwarza nam trzyjęzyczny słownik rosyjsko-bułgarsko-polski ze względu na metodyczne założenie dotyczące opracowywanych haseł we wszystkich językach, które zakłada, że należy tak opisać materiał, by bez komplikacji można było utworzyć bazę danych dla przyszłych słowników, także elektronicznych. Oznacza to m.in., że hasła powinny zawierać znaczenia i klasyfikatory w każdym z języków, a nie tak, jak jest to w tradycyjnych dwu i trzyjęzycznych słownikach, gdzie znaczenia i klasyfikatory dotyczą tylko wyjściowego języka.
4.5. Przykładowe zestawienie czasowników rosyjskich, bułgarskich i polskich uwzględniające w każdym z trzech języków wyżej opisane klasyfikatory seman-tyczne:
(ros.) писáть vi. state, transitive (bułg.) п£ша vi. state, transitive (pol.) pisać vi.
state, transitive
(ros.) написáть vp. event, transitive (bułg.) нап£ша vp. event, transitive (pol.) pisać vp. event transitive
(ros.) заклейми´ть vp. event, transitive (bułg.) заклейм¾ vp. event, transitive (pol.) napiętnować vp. event, transitive
(ros.) клейми´ть vi. state, transitive (bułg.) клейм¾ vi. state, transitive (pol.) piętnować vi. state, transitive
(ros.) жалéть vi. state, transitive (bułg.) съжал¾вам vi. state, transitive (pol.) żałować vi. state, transitive
Zdajemy sobie sprawę z tego, że nasz Projekt jest wieloletni i że jego główną wartością jest optymizm niewielkiego Zespołu Lingwistyki Korpusowej i Seman-tyki IS PAN. of states and events finally ended with state) после долгих осенних скитаний.
БЕЛЕЖКИ
1 Common Language Resources and Technology Infrastructure – projekt naukowy, który w lutym 2012 roku otrzymał status prawny ERIC (European Research Infrastructure Consortium) Komisji Europejskiej. Założycielami Clarin ERIC są Austria, Bułgaria, Czechy, Dania, Estonia, Niemcy, Holandia i Polska. CLARIN jest projektem z tzw. mapy drogowej ESFRI (European Roadmap for Research Infrastructures, European Strategy Forum on Research Infrastructures). Głównym celem projektu jest połączenie zasobów i narzędzi językowych dla języków europejskich w jedną wspólną, ujednoliconą sieć, która ma się stać ważnym narzędziem pracy naukowców z szeroko pojętych humani-stycznych gałęzi nauki.
ЛИТЕРАТУРА
Bogusławski 2003: Bogusławski, A. Aspekt i negacja. Warszawa.
Dimitrova et al. 2009a: Dimitrova, L., V. Koseska-Toszewa, R. Dutsova, R. Panova.
Bulgarian-Polish online Dictionary – Design and Development. // V. Koseska, L.
Dimitrova, R. Roszko (Eds.). Representing Semantics in Digital Lexicography. Pro-ceedings of the MONDILEX Fourth Open Workshop, 29 June – 1 July, 2009, Warsaw.
Warsaw: SOW, pp. 76–88.
Dimitrova et al. 2009b: Dimitrova, L., V. Koseska-Toszewa, J. Satoła-Staśkowiak.
Towards a Unification of the Classifiers in Dictionary Entry. // R. Garabík (Ed.).
Metalanguage and Encoding Scheme Design for Digital Lexicography. Proceedings of the MONDILEX Third Open Workshop, 15 – 16 April, 2009, Bratislava. Bratislava, pp. 48–58.
Dimitrova et al. 2009c: Dimitrova, L., R. Panova, R. Dutsova. Lexical Database of the Experimental Bulgarian-Polish online Dictionary. R. Garabík (Ed.). Metalanguage and Encoding Scheme Design for Digital Lexicography. Proceedings of the MONDILEX Third Open Workshop, 15 – 16 April, 2009, Bratislava. Bratislava, pp. 36–47.
Dimitrova et al. 2012: Dimitrova, L., V. Koseska-Toszewa, J. Satoła-Staśkowiak. Neolo-L., V. Koseska-Toszewa, J. Satoła-Staśkowiak. Neolo-., V. Koseska-Toszewa, J. Satoła-Staśkowiak. Neolo-V. Koseska-Toszewa, J. Satoła-Staśkowiak. Neolo-. Koseska-Toszewa, J. Satoła-Staśkowiak. Neolo-J. Satoła-Staśkowiak. Neolo-. Satoła-Staśkowiak. Neolo-Staśkowiak. Neolo-śkowiak. Neolo-kowiak. Neolo-. Neolo- Neolo-gisms in Bilingual Digital Dictionaries (on the example of Bulgarian-Polish Diction-ary). // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol. 12. Warsaw:
SOW, pp. 107–114.
Dimitrova, Dutsova 2012: Dimitrova, L., R. Dutsova. Implementation of Bulgarian-Polish Online Dictionary. // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol.
12. Warsaw: SOW, pp. 219–229.
Dimitrova, Koseska-Toszewa 2009a: Dimitrova, L., V. Koseska-Toszewa. Bulgarian-Polish Corpus. // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol. 9.
Warsaw: SOW, pp. 133–141.
Dimitrova, Koseska-Toszewa 2009b: Dimitrova, L., V. Koseska-Toszewa. Classifiers and Digital Dictionaries. // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives.
Vol. 9. Warsaw: SOW, pp. 117–131.
Dimitrova, Koseska-Toszewa 2012: Dimitrova, L., V. Koseska-Toszewa. Bulgarian-Polish Parallel Digital Corpus and Quantification of Time. // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol. 12. Warsaw: SOW, pp. 199–207.
Feleszko et al. 1974: Feleszko, K., V. Koseska-Toszewa, I. Sawicka. Związki aspektu z temporalnością w językach południowosłowiań skich. // Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. Т. XIV, s. 183–187.
Garabík et al. 2011: Garabík, R., L. Dimitrova, V. Koseska-Toszewa. Web-presentation of bilingual corpora (Slovak-Bulgarian and Bulgarian-Polish). // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol. 11. Warsaw: SOW, pp. 227–239.
Gołąb et al. 1968: Gołąb, Z., A. Heinz, K. Polański. Słownik termino logii językoznawczej.
Kraków.
Karolak 2008: Karolak, S. O kompozycjonalnym ujęciu aspektualnej struktury verbum.
// Językoznawstwo historyczne i typologiczne: w 100-lecie urodzin profesora Tadeusza Milewskiego. Seria: Rozprawy Wydziału Filologicznego / Polska Akademia Umiejętności. Kraków, s. 279–287
Koseska-Toszewa 2006: Koseska-Toszewa, V. Semantyczna kategoria czasu. Gramatyka Konfrontatywna Bułgarsko-Polska. T. 7. Warszawa: SOW.
Koseska-Toszewa 1974: Koseska-Toszewa, V. Z problematyki temporalno-aspektowej w języku bułgarskim (Relacja imperfectum – aoryst). // Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. T. XIV, s. 213–226.
Koseska-Toszewa et al. 2011: Koseska-Toszewa, V., M. Duszkin, J. Satoła-Staśkowiak.
Słownikowe kłopoty. // Glosa do leksykografii polskiej w 150-lecie słownika wileńskiego i 100-lecie Słownika gwar polskich Jana Karłowicza. Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Fundacja Języka Polskiego oraz Narodowy Korpus Języka Polskiego <http://www.glosa.uw.edu.pl/?page_id=11>
Koseska-Toszewa et al. 2012a: Koseska-Toszewa, V., J. Satoła-Staśkowiak, M. Duszkin.
Теоретические и методологические аспекты создания польско-болгарско-рус-ского словаря. // MegaLing’2011. Збiрник наукових праць. Прикладна лiнгвiстика та лiнгвiстичнi технологii. Київ: Нацiональна Академiя Наук України, Український Мовно-Информацiйний Фонд, с. 213–222.
Koseska-Toszewa et al. 2012b: Koseska-Toszewa, V., J. Satoła-Staśkowiak, M. Duszkin.
Polish-Bulgarian-Russian, Bulgarian-Polish-Russian or Russian-Bulgarian-Polish Dictionary? // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol. 12.
Warszawa: SOW, pp. 227–239.
Koseska-Toszewa, Mazurkiewicz 1988: Koseska-Toszewa, V., A. Mazurkiewicz. Net Representation of Sentences in Natural Languages. // Lecture Notes in Computer Sci- Notes in Computer Sci-Notes in Computer Sci- in Computer Sci-in Computer Sci- Computer Sci-Computer Sci- Sci- Sci-ence 340. Advances in Petri Nets 1988. Springer-Verlag, pp. 249–266.
Koseska-Toszewa, Mazurkiewicz 2010: Koseska-Toszewa, V., A. Mazurkiewicz. Time flow and Tenses. Warszawa: SOW.
Mazurkiewicz 1986: Mazurkiewicz, A. Zdarzenia i stany: elementy temporalności. //
Studia gramatyczne bułgarsko-polskie. T. 1. Temporalność. Red. V. Koseska-Toszewa, I. Sawicka, J. Mindak. Wrocław, s. 7–21.
Satoła-Staśkowiak 2010: Satoła-Staśkowiak, J. Polsko-bułgarskie odpowiedniości przekładowe czasów przeszłych. Warszawa: SOW.
Satoła-Staśkowiak 2013a: Satoła-Staśkowiak, J. Neologizmy bułgarskie, polskie i rosyjskie w ujęciu konfrontatywnym. // Проблеми на неологията в славянските езици. София (w druku).
Satoła-Staśkowiak 2013b: Satoła-Staśkowiak, J. Contemporary Contrastive Research the Polish, Bulgarian and Russian Neologisms and Parallel Digital Corpora. // International Journal Cognitive Studies/Études Cognitives. Vol. 13. Warszawa: SOW (w druku).
Sławski 1987: Sławski, F. Podręczny Słownik Bułgarsko-Polski z suplementem. Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
БТР 1973: Андрейчин, Л., Л. Георгиев, Ст. Илчев, Н. Костов, И. Леков, Ст. Стойков, Цв. Тодоров. Български тълковен речник. 3. изд. София: Наука и изкуство.
Леков 1944: Леков, Ив. Полско-български речник. София: БАН. 228 с.
Леков, Славски 1961: Леков, Ив., Ф. Славски. Полско-български речник. София:
БАН. 1119 с.
Mihaela Popescu (Bucarest)