Zadania gminy - wspieranie rodziny
Wsparcie rodziny ma na celu przywrócenie rodzinie zdolności do realizacji funkcji opiekuńczo-wychowawczych przy wykorzystaniu planowych działań. W 2020 roku zadania związane ze wspieraniem rodzin z trudnościami opiekuńczo - wychowawczymi realizowano w oparciu o przyjęty uchwałą Rady Miasta Zamość „Gminny program wspierania rodziny na terenie miasta Zamość w latach 2019-2021”. Jego realizatorami są przede wszystkim Organizator Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny, Miejskie Centrum Pomocy Rodzinie oraz placówki wsparcia dziennego i podmioty współpracujące (m.in. szkoły, sąd i jego organy pomocnicze itp.). Sposób wykonania zadań ujętych w Programie został opisany w Sprawozdaniu z realizacji programu wspierania rodziny na terenie miasta Zamość za rok 2020 który stanowi Załącznik Nr 1 do niniejszego sprawozdania.
Praca z dzieckiem w placówkach wsparcia dziennego
Rodzina może uzyskać wsparcie w opiece i wychowaniu dziecka w placówce wsparcia dziennego. Rolą placówek jest pomoc rodzicom/opiekunom dzieci w przezwyciężeniu trudności opiekuńczo-wychowawczych, przy współpracy z placówkami oświatowymi i asystentami rodzin, szkołami i podmiotami leczniczymi. Uczestnictwo dzieci w zajęciach jest nieodpłatne i dobrowolne.
Miasto Zamość zleca zadanie związane z prowadzeniem placówek wsparcia dziennego w drodze otwartego konkursu ofert. W 2020 r. dotację otrzymały następujące organizacje pozarządowe:
1. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Oddział Miejski w Zamościu (5 środowiskowych ognisk wychowawczych dla 117 dzieci z siedzibami przy ul. Zamoyskiego 32b, Konopnickiej 6, Orzeszkowej 28, Peowiaków 68a, Staszica 37, Obronnej 15) dotacja w kwocie 218 800 zł, wykonanie 208 800 zł;
27
2. Stowarzyszenie „Otwarte Serca” (3 świetlice dla 73 wychowanków usytuowane przy ul. Zamoyskiego 48a, Obronna 15 i Lwowska 23), dotacja w kwocie 164.073zł, wykonanie 153.544,41 zł;
Placówki wsparcia dziennego prowadziły zajęcia opiekuńcze, polegające na zapewnieniu dzieciom opieki i wychowania oraz pomocy w nauce, organizacji czasu wolnego, zabaw i zajęć sportowych oraz rozwoju zainteresowań. Realizowały ponadto pracę z rodziną. Z uwagi na sytuacje epidemiologiczną w ciągu roku ich stacjonarna działalność była wielokrotnie zawieszana, od listopada 2020 r. placówki realizują pracę z wykorzystaniem metod i form pracy na odległość.
Zadania powiatu – piecza zastępcza
System pieczy zastępczej na terenie miasta Zamość obejmuje pieczę rodzinną (rodziny zastępcze) i instytucjonalną (3 placówki opiekuńczo-wychowawcze) oraz wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków. Działania samorządu powiatowego w zakresie rozwoju pieczy zastępczej zostały określone w „Powiatowym Programie Rozwoju Pieczy Zastępczej na terenie Miasta Zamość w latach 2019-2021”. Realizatorami programu byli: Miejskie Centrum Pomocy Rodzinie, Organizator Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny, placówki opiekuńczo - wychowawcze i rodziny zastępcze. Sposób wykonania zadań ujętych w Programie został opisany w Sprawozdaniu z realizacji programu rozwoju pieczy zastępczej na terenie miasta Zamość za rok 2020, który stanowi Załącznik Nr 2 do niniejszego sprawozdania.
Zapewnianie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo - wychowawczych
Rodzinna piecza zastępcza
Formy rodzinnej pieczy zastępczej funkcjonujące na terenie miasta Zamość w 2020 roku przedstawia poniższa tabela:
Tab. nr 5 Formy rodzinnej pieczy zastępczej.
Rodziny zastępcze w 2020 roku - dane statystyczne
spokrewnione
* w tym 5 dzieci, które dotychczas wraz ze swoją rodziną zastępczą zamieszkiwały na terenie powiatu zamojskiego.
Źródło: Opracowanie własne MCPR w Zamościu
Łącznie na terenie miasta rodzinną pieczą zastępczą objęto 66 dzieci w 37 rodzinach zastępczych. W ciągu roku powstały 2 rodziny spokrewnione dla 6 dzieci, 1 rodzina niezawodowa z 1 dzieckiem. Ponadto na terenie miasta zamieszkała i została objęta pomocą rodzina niezawodowa, która dotychczas pełniła swoją funkcję na terenie powiatu zamojskiego dla 5 dzieci. Od 1 stycznia 2021 r. rodzina ta została przekształcona z niezawodowej w zawodową rodzinę zastępczą. W pieczy zastępczej pierwszorazowo umieszczono ogółem 17 dzieci. W 2020 r. 3 zawodowe rodziny zastępcze
28
zakończyły swoją działalność, w tym 1 o charakterze pogotowia rodzinnego, wobec czego liczba miejsc dla dzieci wymagających natychmiastowego zabezpieczenia w rodzinie zastępczej może nie być wystarczająca. Brak też przeszkolonych kandydatów na rodziny zastępcze gotowych na przyjęcie dziecka.
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi rodziny zastępcze otrzymywały następujące formy wsparcia finansowego:
Tab. nr 6 Świadczenia dla rodzin zastępczych
Liczba rodzin Liczba dzieci Kwota świadczeń w zł Pomoc na utrzymanie
Na świadczenia dla rodzin zastępczych wydatkowano ogółem 808.484,55 zł. Kwota świadczenia na utrzymanie dziecka w rodzinie zastępczej jest uzależniona od typu rodziny i w rodzinie spokrewnionej wynosi 694 zł na każde dziecko miesięcznie, a w rodzinach niezawodowych i zawodowych 1052 zł miesięcznie. Dodatek z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania dziecka z niepełnosprawnością jest przyznawany w kwocie 211 zł.
Zawodowe rodziny zastępcze oprócz świadczeń otrzymywały wynagrodzenie zróżnicowane w zależności od typu rodziny. Rodziny zastępcze zawodowe otrzymywały 2 300 zł, a rodziny zmierzającą do utworzenia rodzinnego domu dziecka Uchwałą nr XXV/402/2020 Rady Miasta Zamość z dnia 26 października 2020 r. podniesiono wysokość wynagrodzenia dla prowadzącego rodzinny dom dziecka z bazowej kwoty określonej ustawą w wysokości 2 000 zł do kwoty 3 900 zł miesięcznie.
Ponadto w 2 rodzinach zastępczych zatrudniono na umowę zlecenie osobę do sprawowania pomocy w opiece nad dzieckiem i w pracach gospodarskich w wymiarze 160 godzin miesięcznie, wobec czego ich wynagrodzenie wyniosło 2 720 zł brutto/m-c.
29
Na wynagrodzenia 6 rodzin zastępczych i 2 osób zatrudnionych do pomocy wydatkowano 212.221,23zł. Opłacono składki społeczne i Fundusz Pracy od ww. umów zlecenia w kwocie 39.526,98 zł.
Rodziny zastępcze objęte zostały wsparciem Organizatora Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny, w tym pracą koordynatora pieczy zastępczej. Efekty pracy zostały opisane w sprawozdaniu Organizatora za 2020 rok.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Centrum prowadziło postępowania zmierzające do ustalenia opłat rodziców za pobyt dzieci w pieczy zastępczej. Z uwagi na trudną sytuację materialno- bytową wydano 232 decyzje odstępujące od ustalenia odpłatności i umarzających postępowanie.
Miejskie Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu realizuje zadanie związane z prowadzeniem rejestru o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Ponadto prowadzony jest rejestr o osobach pełniących funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub niezawodowej. Rejestr zawiera oprócz danych osobowych kandydatów lub osób pełniących funkcję (m. in. informacje o warunkach mieszkaniowych, zakres ukończonych szkoleń, zaświadczenia lekarskie stwierdzające możliwość sprawowania opieki nad dzieckiem, liczbę umieszczonych dzieci, opinię o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej). Dane z rejestru są aktualizowane w zależności od potrzeb, a zaświadczenia lekarskie i opinie aktualizowane raz na 2 lata. Zgodnie z obowiązującym prawem dane z rejestru są przekazywane do sądu opiekuńczego.
Piecza instytucjonalna – placówki opiekuńczo-wychowawcze
Zadania związane z zapewnieniem miejsc w pieczy instytucjonalnej, czyli placówkach opiekuńczo - wychowawczych Miejskie Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu realizuje kierując dzieci z terenu miasta Zamość do odpowiednich placówek o odpowiednim typie. Dzieci kierowane w trybie postępowania zabezpieczającego umieszczane są w placówce interwencyjnej, a dzieci z uregulowaną sytuacją prawną w rodzinnej lub socjalizacyjnej. Centrum prowadzi postępowania zmierzające do ustalenia możliwości ponoszenia przez osoby zobowiązane (tj. rodziców, opiekunów prawnych) opłat za pobyt dzieci z terenu miasta Zamość w pieczy zastępczej. W 2020 r. uregulowano pobyty wydając 58 decyzji odstępujących od ustalenia opłaty i umarzających postępowanie.
Rodzinny Dom dla Dzieci
Rodzinny Dom dla Dzieci to forma pieczy instytucjonalnej o charakterze najbardziej zbliżonym do życia rodzinnego. Opiekę nad dziećmi sprawuje dyrektor - wychowawca przy pomocy wychowawcy.
Dom mieści się w dwukondygnacyjnym segmencie przy ul. Infułackiej. Placówka dysponuje 5 miejscami. W 2020 roku przebywało w niej 3 wychowanków, 2 dzieci z terenu miasta Zamościa i 1 dziecko z terenu miasta Lublin, którego koszty pobytu opłacał powiat pochodzenia na mocy zawartego porozumienia. Wychowankom, zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, został przyznany decyzją administracyjną dodatek wychowawczy do zryczałtowanej kwoty na utrzymanie wychowanka w kwocie 500 zł miesięcznie. Ogółem wypłacono świadczenia na kwotę 17.316,67 zł.
W związku ze zgłoszonym zamiarem nie przedłużania umowy przez dyrektora placówki, Miasto Zamość ogłosiło dwukrotnie konkurs na stanowisko dyrektora, jednakże nie zostały one rozstrzygnięte z uwagi na brak kandydatów na ww. stanowisko. Jednocześnie prowadzona była kampania przez Organizatora Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny w Zamościu na rzecz pozyskania rodziny zastępczej dla dzieci pochodzących z terenu Miasta Zamość, a chłopca pochodzącego z terenu miasta Lublin umieszczono w rodzinnym domu dziecka na terenie Lublina, co korzystnie wpłynie na częstotliwość utrzymywania kontaktów z matką. Wobec braku kandydatów na rodzinę zastępczą dla dzieci i braku możliwości umieszczenia dzieci w innej placówce na terenie miasta Zamość powstała konieczność poszukiwania innych rozwiązań, mających na celu stworzenie miejsc pieczy zastępczej
30
na terenie miasta. Po konsultacji ze służbami Wojewody Lubelskiego sprawującymi kontrolę nad placówkami opiekuńczo- wychowawczymi, w miesiącu grudniu 2020 roku podjęta została uchwała w sprawie likwidacji placówki typu rodzinnego. Zgodnie z zapisami uchwały mienie placówki przejmie Pogotowie Opiekuńcze, które na bazie tego obiektu stworzy dodatkowe miejsca do realizacji statutowych zadań. Umożliwi to pozostanie dotychczasowych wychowanków w ich aktualnym miejscu pobytu. Od stycznia 2021r. pełnienie obowiązków dyrektora powierzono wychowawcy placówki, który przy ścisłej współpracy z Centrum wdraża procedury likwidacji jednostki budżetowej.
Dom Dziecka
Dom Dziecka jest placówką socjalizacyjną. W 2020 r. przebywało w niej ogółem 19 wychowanków, z tego 6 to mieszkańcy Zamościa. Pozostałych 13 wychowanków pochodziło z terenu Tomaszowa Lubelskiego, Lublina, Myszkowa, Koszalina i Ryk. W ciągu roku placówkę opuściło 2 wychowanków, z których 1 usamodzielnił się, a 1 został umieszczony w domu pomocy społecznej. 6 osób z uwagi na specjalne potrzeby edukacyjne uczęszczało do specjalnych ośrodków szkolno - wychowawczych w Zamościu i Hrubieszowie.
Z końcem 2019 r. Miasto Zamość sfinalizowało działania w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020, działanie 13.2 Infrastruktura usług społecznych, z którego pozyskano środki na adaptację budynku przy ul. Wyszyńskiego 2a, dzięki czemu wraz z początkiem roku możliwe było złożenie wniosków o uzyskanie zezwolenia Wojewody Lubelskiego na prowadzenie placówki opiekuńczo- wychowawczej. Po zgromadzeniu wszelkiej niezbędnej dokumentacji, w tym opinii służb sanitarno- epidemiologicznych i Straży Pożarnej placówka w dniu 10 lutego 2020 r. uzyskała przedmiotowe zezwolenie na czas nieokreślony. Zgodnie z zezwoleniem placówka dysponuje 14 miejscami. Od 20 lutego 2020 r. dzieci zamieszkały w nowym obiekcie, dostosowanym do ich potrzeb i wymaganych standardów. Pomieszczenia oraz teren działki rekreacyjnej zostały odpowiednio wyposażone i zaadaptowane na potrzeby placówki, w tym przy udziale sponsorów.
Praca z wychowankami poza zaspokajaniem ich niezbędnych potrzeb ukierunkowana była na wszechstronny rozwój we wszystkich sferach życia, w tym przygotowanie do samodzielności i rozwój zainteresowań. Przy realizacji ww. zadań placówka współpracowała z licznymi fundacjami, stowarzyszeniami, szkołami, przedsiębiorcami i osobami prywatnymi. Pomimo obostrzeń związanych z funkcjonowaniem placówki w dobie pandemii zrealizowano projekt pn. SamoDZIELNI, w którym uczestniczyło 5 wychowanków placówki. Jego celem było wyposażenie wychowanków w kluczowe umiejętności poruszania się na rynku pracy (przygotowanie CV, prezentacja podczas rekrutacji, wybór i planowanie ścieżki zawodowej, negocjowanie warunków zatrudnienia). Dzieci uczestniczyły także w Programie "Ubrania od serca" (placówka otrzymała Vouchery na zakup ubrań dla dzieci) i zostały wyposażone w sprzęt umożliwiający naukę zdalną.
Pogotowie Opiekuńcze
Pogotowie Opiekuńcze jest placówką opiekuńczo - wychowawczą dysponującą 7 miejscami, w tym 4 dla dzieci przyjmowanych w trybie interwencyjnym i 3 socjalizacyjnymi. Rola interwencyjna placówki polega na zapewnieniu dziecku znajdującemu się w sytuacji kryzysowej natychmiastowej opieki. W roku sprawozdawczym Pogotowie zapewniało opiekę 10 wychowankom, w tym 9 z terenu miasta Zamość. W ciągu roku placówkę opuściło 5 osób, z których 3 umieszczono w rodzinach zastępczych, 1 w rodzinnym domu dziecka, a 1 w domu dziecka. Wszystkie dzieci objęte były różnymi formami pomocy psychologicznej i pedagogicznej, realizowano zajęcia plastyczno- techniczne, kulinarne, dekoracyjno- artystyczne, sportowe i turystyczne. Dzieciom zorganizowano pomoc w nauce szkolnej, a placówkę doposażono w sprzęt do realizacji nauki zdalnej.
31
Świadczenie Dobry Start
W 2020 r. realizowano rządowy program Dobry Start, którego celem było m.in. wsparcie dla dzieci wychowujących się w rodzinach zastępczych oraz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz osób w procesie usamodzielniania w formie wypłaty świadczenia w wysokości 300 zł na wyprawkę szkolną dla dzieci i młodzieży. Zadanie realizowane było w II półroczu.
Wydano 60 decyzji przyznających, na podstawie których wypłacono 60 świadczeń dla 60 dzieci na łączną kwotę 18.000 zł, w tym dla 38 dzieci w rodzinach zastępczych, 1 wychowanka Rodzinnego Domu dla Dzieci, 13 dzieci z Domu Dziecka i 8 wychowanków Pogotowia Opiekuńczego.
Projekt „Wsparcie dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w okresie epidemii COVID-19ˮ W 2020 r. Miasto Zamość przystąpiło do Projektu „Wsparcie dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w okresie epidemii COVID-19”, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020 - Działanie 2.8 Rozwój usług społecznych świadczonych w środowisku lokalnym, PI 9iv: Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym.
Na realizację projektu pozyskano środki w wysokości 162.580 zł z przeznaczeniem na zakup sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem do realizacji nauki zdalnej przez dzieci przebywające w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo- wychowawczych (40 laptopów, 7 tabletów, 22 drukarki, kamerki komputerowe, słuchawki, głośniki komputerowe, 1 rzutnik, ekran, 3 programy dla dzieci z niepełnosprawnością), zakup środków ochrony indywidualnej (maseczki, rękawiczki, płyny dezynfekujące), wyposażenia do organizacji miejsc kwarantanny/izolacji. Pokój do izolacji powstał w siedzibie Domu Dziecka i został wyposażony m.in w 2 łóżka, szafki, krzesła, stolik, ozonator, termometr bezdotykowy, bezdotykowy dozownik płynu do dezynfekcji. Z programu skorzystały 22 rodziny zastępcze i 2 placówki opiekuńczo - wychowawcze, którym miasto użyczyło sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem, drukarkami i słuchawkami. Na realizację zadania wydatkowano ogółem 154 243,57 zł.
Organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym
MCPR realizuje wsparcie usamodzielnianych wychowanków w oparciu o ustawę o pomocy społecznej w stosunku do osób opuszczających po osiągnięciu pełnoletniości młodzieżowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze, ośrodki socjoterapeutyczne oraz ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, której zasadom podlegają wychowankowie pieczy zastępczej. Formy przyznanych świadczeń osobom usamodzielnianym i ich koszt w 2020 roku przedstawia tabela:
Tab. nr 7. Formy wsparcia dla osób usamodzielnianych.
Wychowankowie: Pomoc pieniężna na
32 poprawczych itp.
Źródło: Sprawozdawczość własna MCPR w Zamościu
W roku sprawozdawczym współpracowano z 65 osobami realizującymi programy usamodzielnienia i ich opiekunami. Wspólnie opracowywano i modyfikowano programy usamodzielnienia, udzielano informacji na temat obowiązujących przepisów prawa, przyznawano formy pomocy określone przepisami i zawarte w indywidualnych planach usamodzielniania.
Dla wychowawców placówek opiekuńczo- wychowawczych zorganizowano szkolenie dotyczące przebiegu procesu usamodzielnienia i zadań opiekuna. W szkoleniu uczestniczyło 6 osób.
Finansowanie pobytu dzieci w pieczy zastępczej
Zadaniem miasta jest finansowanie pobytu w pieczy zastępczej dzieci pochodzących z Zamościa, a przebywających na terenie innych powiatów. W 2020 roku Miasto Zamość na mocy zawartych porozumień i wystawianych not pokrywało wydatki związane z pobytem 11 dzieci pochodzących z terenu Zamościa, a przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie innych powiatów.
Ponadto na podstawie zawartych porozumień wystawiono 300 not księgowych za pobyt dzieci w pieczy zastępczej na terenie miasta. Dochody uzyskane w związku z pobytem dzieci w pieczy zastępczej na terenie Miasta i wydatki z tytułu pobytu wychowanków w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów obrazuje tabela:
Tab. nr 8 Dochody i wydatki Miasta związane z finansowaniem pieczy zastępczej.
Forma opieki nad dzieckiem
Dochody miasta Zamość w 2020 r. Wydatki miasta Zamość w 2020r.
Liczba dzieci Kwota w zł Liczba dzieci Kwota w zł
Rodziny zastępcze 15 286.867,24 11 110.605,40
Placówki opiekuńczo-wychowawcze, w tym:
15 999.226,64 0 0
Pogotowie Opiekuńcze
1 64 636,16
Dom Dziecka 13 888 754,31
Rodzinny Dom dla Dzieci
1 45 836,17
Ogółem 30 1.286.093,88 11 110.605,40
Źródło: Sprawozdawczość własna MCPR w Zamościu
Doradztwo metodyczne, szkolenia, nadzór nad jednostkami organizacyjnymi działającymi w strukturze powiatu
MCPR w 2020 roku zakończyło czynności kontrolne w Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Zamościu oraz przeprowadziło kontrole w Pogotowiu Opiekuńczym i 5 rodzinach zastępczych.
Z uwagi na problematykę kontroli przeprowadzono spotkania z kadrą Pogotowia Opiekuńczego.
Jednostkom przekazano zalecenia pokontrolne, kontrole rodzin nie wskazały na uchybienia.
Ponadto rozpoczęto kontrolę w zakresie realizacji umów na prowadzenie placówek wsparcia dziennego za 2019 r. w dwóch podmiotach realizujących zadanie.
W ciągu roku organizowano cykliczne narady dla dyrektorów jednostek podległych, które z uwagi na sytuacje epidemiologiczną, odbywały się za pośrednictwem komunikatorów internetowych. Dyrektorzy jednostek zostali również zobowiązani do składania cotygodniowych raportów dotyczących stanu realizacji zadań i bieżącej sytuacji w jednostce.
33
Analizie i kontroli poddawano okresowe sprawozdania, prowadzono doradztwo metodyczne m.in. w zakresie prowadzenia dokumentacji, interpretacji przepisów, konsultowano zmiany w zakresie opracowywanych dokumentów organizacyjnych jednostek, koordynowano proces rejestracji Domu Dziecka i zmiany podmiotu prowadzącego Dom Pomocy Społecznej. Przekazywano również informacje dotyczące zmian w ustawodawstwie, wytyczne i rekomendacje służb dla poszczególnych podmiotów związane z zagrożeniem epidemiologicznym, a także informacje o możliwości podnoszenia kwalifikacji i uczestnictwa w różnego rodzaju szkoleniach i konferencjach. Uczestniczono także w pracach stałych zespołów ds. okresowej oceny sytuacji dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, ocenach dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych.