– potencjał i stan obecny
4. Relacje ekonomiczne Unii Europejskiej z Ameryką Łacińską i Karaibami
Stosunki gospodarcze między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami trudno obecnie ocenić jako dobrze rozwinięte. Wszystkie 33 kraje CE-LAC są razem zaledwie piątym największym partnerem handlowym UE, która w ostatnich dekadach straciła latynoski rynek na rzecz Sta-nów Zjednoczonych i Chin. Jednak istnieją poszczególne kraje regionu, z którymi Unia ma nieco bardziej ożywioną współpracę gospodarczą.
Jeśli chodzi o wymianę handlową to w 2016 roku wyniosła ona 240 mld dolarów, a w 2001–2016 wzrosła ona o 5,5%, jednak w ostatnich latach, począwszy od 2011 roku, notuje systematyczny spadek. Podob-nie jest w przypadku eksportu i importu. ZupełPodob-nie odwrotPodob-nie niż jeśli chodzi o wymianę handlową z Chinami, która systematycznie rośnie20.
Od 1990 roku Unia Europejska starała się ugruntować współpracę gospodarczą z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów, która przero-dziła się przede wszystkim w kooperację z poszczególnymi organiza-cjami regionalnymi, takimi jak: Wspólnota Andyjska, Cariforum, grupa państw Ameryki Środkowej i Mercosur. W przypadku Chile i Meksy-ku integracja ekonomiczna miała charakter bilateralny. W listopadzie 2017 roku Unia podpisała nowe porozumienie z Kubą, ustanawiające relacje handlowe, tzw. Porozumienie UE–Kuba o Dialogu Politycznym i Współpracy (PDCA).
19 A turning point in EU–Latin American relations? Challenges and opportuni-ties, Luis Fernando Blanco, Konrad Adenauer Stiftung, Bruksela, 2016, s. 10.
20 Las relaciones económicas y de cooperación de América Latina y el Caribe con la Unión Europea, Secretaria Permanente de SELA, październik 2017, Ca-racas, s.12–13.
28 czerwca 2019 roku Mercosur (Rynek Południa) zło żony z Argentyny, Brazylii, Urugwaju i Paragwaju, po 20 latach negocjacji zawarł z Unią Europejską umowę o wolnym handlu. Szacuje się, że może ona jej przynieść trzykrotnie wyższe zyski niż w przypadku podobnych porozumień, zawartych wcześniej z Kanadą i Japonią. Negocjacje w tej sprawie rozpoczęły się już w 1999 roku, jednak nabrały one impetu w roku 2015, kiedy prezydentem Argentyny został Mauricio Macri, a prezydentem (już byłym) Brazylii Michel Temer w 2016 roku. Głów-nym punktem sporGłów-nym w negocjacjach były kwestie związane z rol-nictwem, a mianowicie dotyczące unijnej wołowiny, ryżu i drobiu, które silnie odczują konkurencję ze strony tych samych produktów, pochodzących z krajów Mercosuru. Ustalono jednak, że Mercosur zwiększy ich eksport. Szacuje się, że UE zyska na umowie między 21 mld a 29 mld euro rocznie, dzięki zwiększonemu eksportowi dóbr.
Unijne PKB wzrośnie więc o ok 15–21 mld euro, a PKB Mercosuru o 2–3 mld euro. W 2016 roku UE już była największym partnerem han-dlowym organizacji, wyprzedzając pod tym względem zarówno Stany Zjednoczone, jak i Chiny. Ponadto UE ma porozumienia handlowe z poszczególnymi członkami Mercosuru, jak np. z Argentyną, zawarte w 1990 roku, Paragwajem w 1992 roku, Urugwajem w 1994 roku i Bra-zylią w 1995 roku. W 2007 roku Brazylia i UE zawarły partnerstwo strategiczne, wyrażające się w procesie integracji, współpracy w dzie-dzinie zmian klimatycznych, zrównoważonej energii i walki z biedą.
Unia Europejska jednocześnie cały czas osobno rozwija swoje stosunki bilateralne z Meksykiem i Chile. Z obydwoma krajami ma porozumienia o wolnym handlu, które są nieustannie aktualizowane.
W kwietniu tego roku, UE i Meksyk osiągnęły porozumienie, na mocy którego Globalne Porozumienie EU–Meksyk, podpisane w 1997 roku, ma zostać znowelizowane. Będzie ono odnosić się do takich kwestii jak:
ochrona inwestycji, współpraca w dziedzinie regulacji i zrównoważo-ny rozwój. Odkąd porozumienie weszło w życie w 2000 roku wymia-na handlowa między obydwoma partnerami się podwoiła, wzrastając z 21,6 do 53,8 mld euro w 2016 roku. Meksyk jest trzecim największym partnerem handlowym UE, a UE jest drugim największym partnerem handlowym Meksyku w Ameryce Łacińskiej, po Brazylii.
4. Relacje ekonomiczne Unii Europejskiej… 107
Jeśli chodzi o Chile, relacje UE nie są tak dobrze rozwinięte jak w przypadku Meksyku, ale układają się poprawnie. Ich filarem jest Umowa Stowarzyszeniowa UE–Chile z 2002 roku, która weszła w życie w 2003 roku, doprowadzając do znacznego wzrostu wymiany han-dlowej do 7,7 mld euro w 2003 roku, a w 2011 roku do 18,9 mld euro.
W 2016 roku Chile było drugim największym partnerem handlowym UE, po Chinach. Komisja Europejska przewiduje, że po rewizji porozu-mienia handlowego z Chile i dodania do niego komponentów, takich jak reguły pochodzenia czy bariery pozataryfowe, PKB Unii zyska dodatkowo między 196 a 391 mln euro rocznie, podczas gdy Chile między 304 a 592 mln euro21.
Unia Europejska ma też osobne porozumienia handlowe z Kolum-bią, Peru i Ekwadorem. W 2012 roku podpisała ambitną kompleksową umowę o wolnym handlu, jak również o postępującej i wzajemnej liberalizacji z tymi dwoma pierwszymi krajami. Weszła ona w ży-cie w 2013 roku i wprowadza całkowitą liberalizację w handlu dla produktów przemysłowych i pochodzących z rybołówstwa na ponad 10 lat, wraz ze zwiększonym dostępem do rynku produktów rolni-czych. W 2017 roku do porozumienia dołączył Ekwador.
Z kolei kraje Ameryki Środkowej (Kostaryka, Salwador, Gwate-mala, Honduras, Nikaragua i Panama) podpisały z UE umowę stowa-rzyszeniową w 2012 roku. Jej celem było przede wszystkim wyelimi-nowanie większości taryf na wyroby ręczne i rolnicze, z całkowitą ich likwidacją na większość produktów w ciągu 10 lat. Oczekuje się, że Ameryka Środkowa zliberalizuje 68% swojej wymiany handlowej z UE, która jest drugim największym partnerem handlowym regionu, po Stanach Zjednoczonych.
Chociaż skala współpracy handlowej, jaką kraje karaibskie mają z UE jest nieznaczna, mają one dla wspólnoty duże znaczenie geo-polityczne. W 2004 roku zawarły one Porozumienie o Partnerstwie Gospodarczym, które weszło w życie w 2008 roku, a jego celem było wprowadzenie zasady wzajemności w relacjach handlowych z kra-jami ACP (Afryka, Karaiby i państwa Pacyfiku). W ramach porozu-mienia UE dała krajom karaibskim całkowity dostęp do swojego
21 https://www.southeusummit.com/europe/the-eu-and-latin-america-compre-hensive-free-trade-deals-abound/
rynku – z wyłączeniem produktów rolniczych i z branży rybołówstwa i części produktów przemysłowych.
Boliwia, Kuba i Wenezuela nie mają umów o wolnym handlu z Unią Europejską. Boliwia stara się w tym momencie o przyjęcie do Mercosuru, aby stać się pełnoprawnym państwem członkowskim.
Jej protokół akcesyjny oczekuje na ratyfikację przez wszystkie parla-menty organizacji. Wenezuela miała wcześniej szansę stać się częścią przyszłej umowy handlowej UE–Mercosur, ale w sierpniu 2017 roku jej status został zawieszony na czas nieokreślony, dopóki w kraju nie zostanie przywrócona demokracja. W lipcu 2017 roku Parlament Eu-ropejski wyraził zgodę na zawarcie umowy o dialogu politycznym i współpracy między UE a Kubą, która może stanowić krok w kierunku bardziej ambitnej umowy handlowej w przyszłości. Mimo to 33 kraje tworzące Wspólnotę Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAC) są razem piątym co do wielkości partnerem handlowym UE na świe-cie. A Unia Europejska pozostaje wiodącym inwestorem zagranicznym w krajach CELAC i głównym partnerem we współpracy na rzecz rozwoju.