S y n o n im y : Amp>hisorex. D uvernoy. Corsira. Gray.
C e c h y r o d z a j o w e . W s z y s t k i c h z ę b ó w w o b u s z c z ę k a c h 32. Z ą b k ó w d r o b n y c h w s z c z ę c e g ó r n e j p o 5 z k a ż d e j s t r o n y . Form uła, uw zględniająca tylko m or
fologiczną stronę uzębienia je s t t a k a : J In term ed ii M =
= Yx2 —~==32. (Form uła p o ró w n aw czo -an ato m iczn a, w edług T ro u essarfa, została w sposób n astęp u jący ułożona: J j ; C \ P £; M X 2 = H = 3 2 ; zaś form uła h ipotetyczna w edług n a szego poglądu będzie t a k a : J j] ; C \ ; P ^ ; M ij
W ierzchołki zębów są ]3omarańczowo zabarw ione; ogon niem a na swej spodniej pow ierzchni włosów dłuższych , tw o
rzących ta k zw aną frenzlę d o ln ą , w łaściwą rzęsorkom (Cros- sopus).
Rodzaj Sorex. Sorek, je s t reprezentow any u nas przez trzy g a tu n k i: S. vulgaris, S. p o s p o l i t y ; S. pggmaeus, S. k a r l i k ; S. alpinas, S. a l p e j s k i .
Synoptyczna tablica dla tych trzech gatunków.
1. P ią ty ząbek drobny w szczęce górnej je s t m ały, szczytem swoim nie sięga do wysokości przedniego górnego brzegu podstaw y korony zęba za nim stojącego , tern m niej do sęczka p iętk i zew nętrznej tegoż zęba: podstaw a ząbka piątego zachodzi za podstaw ę ostatnio wspom nianego zęba t a k , że ząbka albo nie widać wcale p atrząc na niego z boku, albo co najw ięcej widzi się tylko część przednią podstaw y tego ząbka, tylko niekiedy widać go praw ie do połow y (rys. 6.). Ząb w żuchw ie , stojący tu ż za zębem długim , je s t jednoszczytow y, zaś ząb za ty m ostatnim stojący je s t dw uszczytow y. Długość ogona je s t praw ie rów na długości ciała bez głow y. C ałkow ita długość ciała i ogona wynosi 100—115 mm, ubarw ienie w ierzchu ciała je s t w yraźnie odgraniczona od b arw y spodu.
Sorex vulgaris. L.
2. P ią ty ząbek drobny w szczęce górnej je s t m ały ale szczy
tem swoim sięga w yraźnie do wysokości przedniego gór
nego brzegu korony zęba za nim stojącego. P odstaw a ząbka p ią te g o , p a trz ąc na niego z boku je s t cała w i
dzialna (rys. 7.). Ząb w żuchw ie , stojący tuż za zębem długim je s t jednoszczytow y, ząb za nim stojący je s t dw u
szczytowy. Długość ogona je s t nieco m niejsza od długości ciała bez głowy. C ałkow ita długość ciała i ogona w ynosi 80 — 87 mm. U barw ienie wierzchu ciała przechodzi niezna
cznie w kolor spodu.
Sorex pggmaeus. Pall.
3. P ią ty ząbek drobny w szczęce górnej je s t m ały, ale szczy
tem swoim sięga w yraźnie do wysokości przedniego
gór-— 25 gór-—
nego brzegu korony zęba za nim stojącego, dochodzi n a w et niekiedy do wysokości p iętki przedniej tego zęba (rys. 8.). P odstaw a ząbka piątego, patrząc na niego z boku je s t cała w idzialna. Ząb w żuchwie, stojący tu ż za zębem długim je st dw uszczy to w y ; tożsam o i ząb następ n y za nim stojący. Długość ogona je s t praw ie rów na długości ciała bez głowy. C ałkow ita długość ciała i ogona w ynosi 126 do 145 mm, U barw ienie w ierzchu ciała przechodzi nieznacznie w kolor spodu.
Sorex alpinus. Schinz.
Cechy ch arakterystyczne, w ym ienione w tablicy sy n o p ty cznej w skazują w yraźnie, że determ inow anie gatunków sorków nie je s t rzeczą łatw ą. Często zachodzi n aw et w ątpliw ość , czy w pew nych w ypadkach może być wogóle uskutecznione w y
różnienie stanow cze sorka pospolitego od sorka karlika, bo ja k wielkość, ta k też barw a są zm ienn e, rów nież ząbek p iąty, ja k każdy organ szczątkow y, nie dają ch arakterów stałych.
W yróżnienie sorka alpejskiego je s t ju ż o wiele łatw iejsze, je s t on bowiem większy, zam ieszkuje okolice gó rsk ie, a nadto ząb żuchw y, stojący tuż za zębem długim je s t stosunkow o dłuż
szy u nasady, niż u obu innych gatunków , a do tego je s t dw u
szczytow y ; przy zużytych zębach dwuszczytow ość j e s t b a r d z o s ł a b o uw ydatnioną.
Gatunek 1. Sorex vulgaris L. Sorek pospolity, zwyczajny, albo aksamitny.
Synonim y : S. araneus L. (Pod tą nazw ą opisują dzisiaj g a tu nek rzeczony nowsi n aturaliści, a może i słusznie, bo Lin- neusz wcześniej tę nazw ę podał niż m iano vulgaris. Z po
wodu j e d n a k , że m am y Zębiełka (Crocidura) noszącego nazw ę araneus , więc dla uniknięcia m ożebnych nieporo
zum ień zatrzym ujem y nazwę vulgaris).
S. łetragonurus. Herm.
S. Daubentonii. Cuv.
Nadto m am y jeszcze n astęp u jące synonim y, św iad
czące ja k są zm ienne c h a ra k te ry tego g a tu n k u : S. coro- natns, M illet: S. constrictus, G-eoffroy: S. cunicularia, B echst;
26 —
8, eremita, B e c h st; S. fodiens, B e c h s t; S. Jabiosus, J e n y n s ; S. melanodon, W a g i; S. rhinolophus, W agi.
Rysunek 3. (pomniejszony).
Przedstawia sorka pospolitego w pozycyi, jaką zwykle przybiera gdy od
poczywa. W takiej też pozycyi znajdywałem sorki zdechłe na Kamczatce ; kocie wygięcie grzbietu, przytulone nogi do ciała, ogon naprzód podwinięty
jest zwykłą pozą spoczynkową sorków.
Rysunek 4. (znacznie powiększony).
Przedstawia czaszkę sorka pospolitego (S. vulgaris L.); w czaszce brak łu
ków jarzmowych. Ząb tak nazwany sieczny w szczęce górnej jest widło- waty; rozpatrywany z boku wydaje się najwyraźniej, że jest podwójny, sęczek podstawowy jego jest tak wielki jak koniec zęba, czyli jego korona właściwa , za tym zębem następują cztery ząbki drobne prawie jednakiej wielkości , następnie widać część piątego ząbka. Za piątym ząbkiem stoi ząb wieloszczytowy pierwszy, ten nazywany bywa rozmaicie: Blasius mieni go pierwszym trzonowym , Trouessart nazywa go zębem tnącym, więc porównywa go do zęba tnącego zwierząt mięsożernych. Za tym zębem t. z. tnącym mieszczą się trzy zęby trzonowe właściwe. W żuchwie mamy ząb tak zwany sieczny długi , na nim słabo widoczne są sęczki (na mło
dych okazach przy niezużytych zębach sęczki występują daleko silniej niż tu na rysunku przedstawiono), pierwszy ząbek, bezpośrednio za zębem dłu
gim umieszczony, jest krótki jednoszczytowy, następny jest dwuszczytowy, za nim znowu mieszczą się trzy zęby trzonowe.
Długość całkow ita sorka pospolitego w ynosi 100—115 »m . Długość ogona 40—45 mm. Długość stopy tylnej 15 mm. Cha
ra k te ry sty k a zębów, podana uprzednio w tab licy synoptycznej, p rzedstaw ia najzupełniej to w szystko, co się daje powiedzieć o cechach g atunkow ych uzębienia sorka pospolitego. F u terk o
— 27 —
jego je st gęste , jedw abisto - aksam itne , z w ierzchu b ru n atn o - czarniaw e , rzadziej rudaw o - czarniaw e , barw a ta je st d alek a ciem niejszą niż u sorka karlika. Spód biaław o szary. L in ia dem arkacyjna , pom iędzy barw ą w ierzchu i spodu je s t najczę
ściej w yraźnie zaznaczona i m a kolor rud aw y ; linia ta b y łab y m ogła służyć za dobrą cechę do w yróżnienia sorka pospolitega od karlik a , atoli nie zawsze je st w yraźną. Ogon je s t krótszy od tu ło w ia , na spodniej pow ierzchni niem a frenzli szczeci- niastej.
Sorek pospolity zn ajd uje się w E uropie i A zyi p ółn ocn ejr a n aw et centralnej. G atunek ten przebyw a w m iejscach w il- g o tn jm h , na brzegach lasów, z a ro ś li, w pobliżu rzek , jez io r i stawów. Grzebie sobie nory i chody, albo posługuje się no
ram i i chodami połów ek, albo kretów , je s t bardzo d rap ie żn y r rzuca się n a najw iększe żaby, chw yta je za ty ln e nogi i po
żera żyjące. P oluje n a m yszy, w yszukując je po norach. Sa
m ica rodzi m łode ślepe, niedołężne. T rzym any w niew oli sorek pospolity m a zjadać na dobę mysz c a ł ą , któ ra w aży więcej, niż on sam.
Gatunek 2. Sorex pygmaeus Pall. Laxmann*). Sorek karlik albo malutki.
S y n o n im y : S. minutus L.
S. exilis L., Gm.
S. minimus Geoffroy.
S, pumilus Nil.ss.
Rysunek 5. (znacznie powiększony).
Przedstawia czaszkę sorka karlika (Sorex pygmaeus). Ząb sieczn}7 w szczęce górnej widłowaty, jest hacz\Lowato na dół zgięty i nie tak silnie podany
*) L a x m a n n , w listach swoich syberyjskich, opisał okaz sorka przypadkowo bez ogona, temi wyrazy: „Sorex pygmaeus rostro longissimor cauda n u l l az tego opisu Linneusz utworzył w 12 wydaniu „Systema na
turae“ swój gatunek: Sorex minutus. W 13 wydaniu podaje Gmelin tego
28
-naprzód jak to ma miejsce u sorka pospolitego. Pięć ząbków drobnych, stojących za zębem siecznym , zmniejszają się stopniowo ku tyłow i, piąty ząbek jest całą swoją podstawą widzialny, gdy się nań patrzy z boku. Ząb wieloszczytowy pierwszy dosięga wysokości następujących zębów, a nie
kiedy nawet, jak to przedstawiono na rysunku, przewyższa ich nieco.
W żuchwie , na zębie długim , sęczki są zwykle wyraźniej zaznaczone, niż u sorka pospolitego; z dwóch za zębem siecznym stojących ząbków, pierw
szy jest jednoszczytowy, drugi dwuszczytowy, one są podobnie zbudowane jak u sorka pospolitego, tożsamo i zęby trzonowe właściwe.
Długość całkow ita sorka k arlika w y n o s i: 80 dc 87 mm (N a K am czatce okazy duże dorosłe m ierzą 100 mm). Długość ogona wynosi 35 do 37 mm. Długość stopy tylnej 10 mm.
Odnośnie do c h a ra k te ry sty k i uzębienia nic tu więcej do
d ać nie m ożna do tego , co powiedziano ¡poprzednio w tablicy synoptycznej. F u te rk o sorka karlika jest m iękkie, jed w ab iste;
u okazów żyjących na północy włos jest dłuższy niż u oka
zów pochodzących z krajów cieplejszych; barw a fu terk a je st ru d aw a , m niej ciem na niż u sorka pospolitego. Spód biaław o szary. L inia dem ark acy jn a pom iędzy kolorem w ierzchu i spodu nie daje się obserwować. Ogon je st krótszy od tu ło w ia , spód ogona bez frenzli szczeciniastej.
Sorek k arlik był dotychczas obserw ow any tylko na Sy- beryi, ale obecnie znaleziono go i w E u r o p ie ; z L itw y i K on
gresów ki posiadam y kilka okazów karlika , a nam się zdaje, że ostatecznie uznan y on tu będzie za gatu n ek bardziej po
spolity, niż je st nim sorek ta k zw any ¡pospolity. Obyczaje sorka karlik a są podobne do obyczajów tego ostatniego. P ró bow aliśm y hodować okazy złow ione , ale ginęły ju ż po kilku d niach niewoli. N a K am czatce sorki karliki w y stępują ¡peryo- dycznie masami, w czasie ich obfitości, m ożna spotykać okazy tego g atu n k u praw ie na każdym kroku.
sorka pod nazwą Sorex exilis , ale opisano go teraz już jako gatunek z ogo
nem. Pallas opisuje również okaz z ogonem pod nazwą pygmaeus, to miano zatrzymujemy dla sorka karlika, jakkolwiek nowsi uczeni wolą mu nadawać nazwę minutus.
— 29 —
Gatunek 3. Sorex alpinus. Sehinz. Sorek alpejski albo tatrzański.
S y n o n im y : Sorcx Ant ¿norii. B onaparte.
Sorex 'intermedius. Cornalia.
Rysunek 6. (znacznie powiększony).
Przedstawia czaszkę sorka alpejskiego (S. alpinas). Zęby sieczne szczęki górnej odznaczają się wobec zębów sorków poprzednio wymienionych tem, że sęczek ich podstawowy jest stosunkowo daleko drobniejszy, słabiej w y
stający i zwykle mniejszy od ząbka obok stojącego. Piąty ząbek drobny jest wyższy niż u obu poprzednich gatunków i całą swoją podstawą w i
dzialny z boku. Ząb długi żuchwy jest prawie gładki bez sęczków, a jeżeli one są, to nie tak wyraźne, jak u sorka karlika. Ząbek stojący tuż za zę
bem długim jest dwuszczytowy (na rysunku szczytek tylny nie jest uwi
doczniony). Reszta zębów jest podobnie zbudowana jak u innych sorków.
Długość całkow ita sorka alpejskiego w ynosi 126— 145 mm.
Długość ogona 60—70 mm. Długość stopy tylnej 18 mm.
U zębienie sorka alpejskiego je s t dosyć ch arak tery sty czn e, m ianowicie słaby rozwój sęczka podstaw owego na zębie sie
cznym szczęki górnej , niew yraźne w ykształcenie sęczków n a zębie długim żuchwy, następnie wysokość ząbka piątego szczęki górnej i dwuszczytowośó ząbka żuchw y, stojącego bezpośrednia u podstaw y zęba długiego. Obok cech , łatw ych do obserwo
w ania na uzębieniu tego g atu n k u sorek alpejski odznacza się jeszcze i stosunkowo znaczniejszą wielkością c ia ł a , a n a d ta czarniaw o szarem futerkiem , bo w yjątkow o tylko futerko to m iew a odcień b ru n atn y . Spód św iatło szary, linii dem arka- cyjnej pom iędzy kolorem w ierzchu i spodu brak.
G atunek ten żyje w g ó rach , dochodzić m a do 2.400 m e
trów nad po w. morza. Obyczaje sorka alpejskiego są mało zba
dane. Zw iedzając T a try w ty ch czasach , gdym b y ł studentem uniw ersytetu berlińskiego, zdobyłem tam dwa okazy kretom y- szy, oba one były zduszone przez psa przew odnika ta trz a ń skiego s. p. W a l a . Oba okazy oddałem na własność dr. H
en-— 30 en-—
.•serowi, zajm ującem u się podówczas specyalnie badaniem zw ie
rz ą t ssących, drobnych (M icromammalia). H ensel określił jed en o k az j ako Crocidura Jeucodon, drugi j ako Sorex cdpinus, pow iadał m i je d n a k , że zachodzą drobne różnice pom iędzy okazem t a trzań sk im , a okazam i pochodzącym i z Alp. O tym fakcie ko
m unikow ałem w swoim czasie p. A ntoniem u W ałeckiem u, ten je d n a k nie dow ierzał określeniu dr. H e n s e f a ; dopiero gdy prof.
W rześniow ski j>rzywiózł dw a okazy sorka alpejskiego z Z ako
panego , k tóre dostał od K ocyana , w tedy uw ierzył W ałecki ostatecznie , że sorek alpejski zam ieszkuje T atry, atoli nie b a d a ł , czy są jak ie różnice pom iędzy okazam i tatrzańskim i i al
pejskim i.
Okazy ze zbioru hr. Dzieduszyckiego , znaczone w jego m uzeum nr. 50 pochodzą z regli tatrzańskich, czyli z miejsca, gdzie i mój okaz b y ł zdobyty. Do zbioru hr. D. okazów ty ch do starczył K ocyan , pochodzą więc one z tego samego źródła, co i okazy z m uzeum w arszaw skiego.
U praszam y najusilniej naturalistów , zw iedzających T atry , .ażeby się zająć raczyli dostarczeniem okazów s o r k a t a t r z a ń s k i e g o do naszych zbiorów krajow ych.
Rodzaj Crossopus. Wągier. Rzęsorek. Piszczyk.
.S y n o n im y : Hydrosorex D uvernoy. Amphisorex Duv.
C e c h y r o d z a j o w e . W szystkich zębów w obu szczę
k ach 80. Ząbków drobnych w szczęce górnej po 4 z każdej stro ny (piątego ząbka drobnego , szczękowego brak). F orm uła uw zględniająca tylko m orfologiczną stronę uzębienia je s t t a k a : J { ; Interm edii M §*=£ X 2 = -— = 30. W ierzchołki zębów są zw ykle pom arańczow o zabarw ione. Ogon na spodniej pow ierz
chn i opatrzony je s t frenzlą szczeciniastą.
Rodzaj Crossopus Rzęsorek je st u nas rejw ezentow any przez je d e n g atu nek Cr. fodiens, Rz. w odny i jed n ą jego odm ianę Cr.
fodicns ciliatus. Rz. m urzynek.
— 31
-(ratunek Crossopus fodiens Pallas. Rzęsorek wodny.
S y n o n im y : Sorex ampłiibius. Brehm.
Sorcx bicolor. Shaw.
S. carinatus. Herm.
S. constrictus Herm . S. Doubentomi. E rxleben.
S. hydrophilus. Pall.
S. fluviatili$. Bechst.
S. lineatus. Geoffr.
Amphisorex Linneanus. Grey.
S. natans. Brehm.
S. nigripes. Melchior.
Amphisorex Pennanti. Grey.
S. stagnatilis. W agi.
Rysunek 7. (powiększony).
Przedstawia czaszkę rzęsorka wodnego (Crossopus fodiens typicus). Czaszkę tę wyróżnić łatwo można od czaszek sorków po silniejszej wypukłości czę
ści jej ciemieniowej. Nadto uzębienie rzęsorka jest nader charakterysty
czne, mianowicie w szczęce górnej brak piątego ząbka z każdej strony, zaś czwarty ząbek jest bardzo mały i z boku nań patrząc prawie niewidzialny, jak n. p. na naszym rysunku , który mamy przed sobą. Podstawa ząbka czwartego wynosi zaledwie l/z podstawy zęba przed nim stojącego. Sęczek zęba siecznego szczęki górnej jest znacznie mniejszy od ząbka pierwszego, ten pierwszy ząbek jest najwyższy. Ząb długi szczęki dolnej jest na kraj- cach prawie gładki, bez sęczków, pierwszy ząb za nim stojący jest jedno- szczytowy, drugi zwykle dwuszczytowy, szczyt tylny niższy od przedniego.
Nawet na zębach mocno zużytych szczytek ten jest zawsze widoczny.
Długość całkow ita rzęsorka wodnego wynosi 1B0 do 190 a n aw et i 200 mm. Długość ogona 50 — 70 mm. Długość stopy ty lnej 20 mm.
F u terk o g ę s te , jed w a b iste, koloru kawo wo - czarniaw ego, patrząc pod św iatło m ieni się bronzow ym ciem nym blaskiem, p atrząc znowu na nie przez lupę zdaje się ja k gdyby było
przyprószone śniadym proszkiem. Spód św iatły, biaław o szary.
L in ia dem ark acyjna pom iędzy kolorem w ierzchu i spodu je s t mocno u w y d a tn io n a ; często widać białą plam kę z ty łu za okiem. Ogon krótszy od tułow ia i w tylnej swej połowie z bo
ków ściśnięty; w dwóch trzecich swojej długości, m ierząc od k o ń c a , pow ierzchnia spodnia ogona je st opatrzona szczecinia- stym i rzęskam i, tw orzącem i rodzaj frenzli albo w ręgi spodniej n a ogonie. Ta frenzla jest najczęściej biało zabarw iona. S topy pobrzegach są rzęskam i szczeciniastem i biaław em i opatrzone.
O d m i a n a r z ę s o r k a , nosząca m iano Crossopus ciliatus Sow erby, albo C. remifer Geoffr. rzęsorek m urzynek różni się głów nie ubarw ieniem . W ierzch ciała je s t czarniaw y, z odcie
niem b ru n atn a w e m , spód ciem ny. Linii dem arkacyjnej pom ię
dzy kolorem w ierzchu i spodu b rak zupełnie, frenzla ogonowa ciemna, rzęski stóp rów nież ciemno zabarw ione.
R zęsorek w odny zam ieszkuje E uro pę i Azyę północną.
Zw ykle przebyw a w pobliżu wód. Poluje w dzień i w nocy, głów nie karm i się zw ierzętam i upolow anym i w w o d a c h ; pływ a i nurza się wybornie. W o k o licach , gdzie są hodowle ryb, m a rzęsorek przyczyniać znaczne szkody; o karm ieniu się jego móz
giem k arp i w spom niano powyżej. Trouessart pow iada, że g d y by rzęsorka nie złowiono na gorącym uczynku . n ik tb y uw ie
rzyć nie c h c ia ł, ażeby takie m ałe zw ierzątko mogło pokonać
„ L ew jatan a“ naszych stawów, jakim je s t karp hodow any.
D la żadnego z gatunków kretom yszy nie utw orzono ty lu nazw , ile ich posiada rzęsorek wodny, ja k to już po części widać z przytoczonych pow yżej synonim ów, ale pomimo dro
bny ch różnic w ub arw ieniu i wzroście cechy uzębienia okazały się s ta łe m i, ta k że żaden z nowo utw orzonych gatunków nie dał się utrzym ać. N a całej ted y p rzestrzeni E u ro p y i A zyi gdzie dotąd rzęsorki zostały znalezione , uznano je za jed e n gatunek. Odm iana ciem na czyli t.z . m u r z y n e k dotąd w k ra ju naszym nie b y ł z n a le z io n y ; na tę odm ianę pow inniśm y szcze
gólniej zwrócić uw agę kollektorów .
2. G rupa. Leucodontes. Zębiełki. Cechą tego działu je st bia
łość szczytów zębowych, u gatunków do tej gru p y należących, niem a najm niejszych śladów pom arańczow ego zabarw ienia szczytów zębowych.
33
-W naszej faunie m am y tylk o jed en rodzaj Zębiełków, m ianowicie Crocidura W agi. Zębiełek.
Rodzaj Crocidura. Wągier. Zębiełek.
S ynonim y: Leeucodon. Fatio.
Musaraneus. Pomel.
Sorex. Duvernoy.
C e c h y r o d z a j o w e . W s z y s t k i c h z ę b ó w w o b u s z c z ę k a c h 28. Z ą b k ó w d r o b n y c h w s z c z ę c e g ó r n e j z k a ż d e j s t r o n y p o t r z y t y l k o , (p iąty i czw arty ząbek sorków, a czw arty ząbek rzęsorków są u zębiełków z a n ik łe ; stąd też ten rodzaj m a n ajm niejszą ilość zębów). F o rm u ła uzę
bienia, uw zględniająca tylko jego stronę m orfologiczną, by łab y ta k ą : J [; Interm edii M j} = § X 2 = } f = 28. W ierzchołki zę
bów białe.
Do rodzaju Crocidura należą u nas dwa g a tu n k i, a może się znajdzie i trzeci , świeżo utw orzony przez niem ieckiego uczonego M a t s c h e , a to na podstaw ie rum uńskich okazów, pochodzących z Dobrudży. P rzypuszczenie n asze, co do ostat
niego g a tu n k u , są p ra w d o p o d o b n e ; dlatego też na zębiełki zw racam y uw agę naszych n aturalistów , zw iedzających połud
niowe okolice k raju . G atunki o k tó ry ch by ła moAva są n astę
pujące: Crocidura araneus. Zębiełek pajęczak. Crocidura Antipac.
Zębiełek A n typ y . Crocidura, Icucodon. Zębiełek białobrzuchy.
Zanim przejdziem y do w y k azania ró ż n ic , zachodzących pom iędzy gatu nkam i rzeczonym i, a objętych poniżej w tablicy s y n o p ty c z n e j, w pierw poświęcić m usim y p arę słów kw estyi, dotyczącej gatunkow ego znaczenia cech tam w ym ienionych.
Ju ż Blasius w yjaśnić się s ta ra ł kw estyę o której mowa i zaznaczył stanow czo , ze pom iędzy g atu nk am i zębiełków za
chodzi ta k i sam stosunek , ja k pom iędzy g atunkam i sorków.
Jeżeli zgodzono się uznaw ać sorka pospolitego i sorka karlik a za dwa dobre gatunki, to niem a żadnej dobrej racy i stosować do zębiełków inne zasady postępow ania, tern więcej, że cechy, w y różniające zębiełka pajęczaka od z. białobrzuchego są bardziej stałe i łatw iej uchw ytne niż cechy sorków. Co do nowo utw o
rzonego g atu n k u zębiełka A n ty p y, to cechy, podane przez Mat- sche’go, nie zostały należycie spraw dzone, a następnie
nieporó-Dr. D y b o w sk i. 3
34
-wnano tego g a tu n k u z Crocidura suaveolens. Pall. pochodzącego z B osyi południow ej i z K rym u, k tó ry to g a tu n ek w ostatnich czasach został zaliczony do zębiełków w łaściw ych , a nie do rodzaju Pachy tira. Maciuszek, ja k to uczyuił uprzednio Blasius.
M ielibyśm y ted y w E uro p ie n astępujące g atu n k i zęb ie łk ó w : Cr. araneus, Cr. leucoclon, Cr. suaveolens, Cr. Guldensstadtii i Cr.
Anlipae.
Synoptyczna tablica dla gatunków fauny naszej z rodzaju Crocidura. Zębiełek.
I. L inia d em arkacyjna pom iędzy kolorem w ierzchu i spodu niew yraźna, barw a w ierzchu ciała przechodzi nieznacznie w barw ę spodu. Spód ciemno szaraw y. Ogon je s t dłuższy od połow y długości ciała.
Griseiventres. Szarobrzuszki.
II. L in ia dem arkacyjn a pom iędzy kolorem w ierzchu i spodu w yraźna , barw a w ierzchu ciała mocno odcięta od barw y spodu. Spód biaław y. Ogon krótszy od połow y długości ciała, albo rów ny połow ie długości ciała.
Albiventres. Białobrzuszki.
G ris e iv e n tr e s . S za ro b rzu szk i.
Do działu szarobrzuszków należy jed en tylk o gatunek, znaleziony w naszym k raju , m ianow icie Crocidura araneus. Zę
biełek pajęczak.
G atunek C ro cid u ra a ra n e u s L. Sclircber*). Z ębiełek pajęczak.
albo P a jąk o ła p ck . S y n o n im y : Sorex russulus. H erm ann.
Sorex fmbriatus. W agi.
Crocidura mosćhata. m ajor. W agi.
Crocidura musaranca. Bonap.
*) Nowsi naturaliści odrzucają nazwę „araneus" prawdopodobnie z po
wodu, że nazywają oni sorka pospolitego „Sorex araneus“, a nie „Sorex vul
garis11. Następnie w miejsce miana Crocidura araneus, wprowadzają nazwę
garis11. Następnie w miejsce miana Crocidura araneus, wprowadzają nazwę