Rola jezuitów w powstaniu i obronie kultu (liturgicznego święta)

4.1. Św. Klaudiusz La Colombière

Pełniąc funkcję superiora domu w Paray-le-Monial od 1675 roku, o. Klaudiusz jako doświadczony kierownik duchowy, ukształtowany w szkole Ćwiczeń Ducho-wych św. Ignacego,⁴⁵ stał się pierwszym, który ukierunkował Małgorzatę Marię na jej drodze, a poznawszy jej duszę, stał się powiernikiem jej zwierzeń, obrońcą autentyczności objawień, którymi obdarował ją Jezus, oraz jednym z pierwszych apostołów, propagatorów kultu Serca Jezusowego. Pozytywnie wpływał nie tylko na samą wizjonerkę z Paray-le-Monial, ale także na jej przełożone, spotykając się

z ich strony z ogromnym zaufaniem. Pierwszy dokonał ofiarowania się Bożemu Sercu, a za jego przykładem poszła sama Małgorzata Maria.

Bardzo ważną rolę świadka doświadczeń Małgorzaty Marii z czasów Paray--le-Monial pełnią w sposób szczególny zapiski samej wizjonerki, sporządzone na polecenie kierownika o. Klaudiusza, zawarte w jego dzienniku rekolekcyjnym – Retraite spirituelle. Tam właśnie znajdziemy opis m.in. tzw. wielkiego objawienia z 1675 r. Wspomniany dziennik rekolekcji o. Klaudiusza bardzo szybko trafił do Polski (jeszcze przed 1689 r.) i do innych zakątków Europy.

Swoją pracą apostolską na misji w Anglii, wpłynął na księżną Yorku, która zjednana dla sprawy kultu, czyniła starania u papieża o ustanowienie i zatwier-dzenie liturgicznego święta Serca Jezusa. W czasie powstania o. Klaudiusz dzięki wstawiennictwu króla Francji uniknął męczeństwa. Po swym powrocie jako ojciec duchowny kleryków w Lyonie zaszczepił w nich umiłowanie i cześć dla Serca Jezusa.

Umarł młodo, bo w wieku 41 lat, ale za to jako ceniony nauczyciel, obrońca i apostoł Najświętszego Serca, któremu całkowicie się poświęcił i zaufał.⁴⁶

4.2. Jan Croiset (1656-1738)

Już jako kleryk jezuitów nawiązał korespondencję z Małgorzatą Marią w 1689 r.

Po swoim wielkim poprzedniku o. Klaudiuszu, po otrzymaniu święceń kapłań-skich, o. Jan okazał się wielką pomocą i ostoją dla Małgorzaty Marii. Pod jej wpływem poprawił i uzupełnił książkę o czci Serca Jezusa siostry Joly – tak po-wstała jego La dévotiotion au Sacré-Cœur de Notre-Seigneur Jésus-Christ, która zyskało ogromną popularność w całej Francji (wydana rok po śmierci świętej wizjonerki, tj. w 1691 r .). Niestety w marcu 1704 r. tylko ze względów formal-nych (doktrynalnie było poprawne) książka znalazła się na indeksie kościelnym i dopiero w 1887 r., a więc sto kilkadziesiąt lat po jego śmierci została zeń zdjęta i doczekała się wielu wydań oraz tłumaczeń.⁴⁷

4.3. Józef de Galliffet (1663-1749)

Jeden z trzech wielkich jezuickich promotorów nabożeństwa do Najświętszego Serca Jezusa w duchu Paray-le-Monial. Własną chorobę w nowicjacie i ozdrowie-nie odczytał jako znak i zobowiązaozdrowie-nie do szerzenia kultu Serca Jezusa.

Gdy został rektorem kolegium w Grenoble, wybudował kaplicę poświęconą Sercu Jezusa. A gdy powołano go na urząd prowincjała, starał się o pozwolenie (i je uzyskał) na wystawienie oraz adorację Sanctissimum w uroczystość Serca Jezusa, a nawet ułożył formularz mszalny o Bożym Sercu. Potem został miano-wany asystentem generała i osiadł w Rzymie, gdzie dołożył wszelkich starań na rzecz rozszerzenia czci Serca Jezusa. Sam zakładał bractwa, jak również załatwiał

innym proszącym stosowne pozwolenia. Osobiście bardzo pragnął uroczystego zatwierdzenia przez Rzym kultu Serca Jezusa wraz z formularzem mszalnym i oficjum.

Dlatego właśnie napisał dzieło De cultu Sacrosancti Cordis Dei et Domini nostri Jesu Christi, in variis orbis provinciis iam propagator (wydane w Rzymie w 1726 r. i dedykowane Benedyktowi XIII, a potem również wydane we Francji w 1773 r.). Poprzez korespondencję wpływał też na biskupów polskich, by po-parli jego starania o ustanowienie święta Bożego Serca z własną Mszą i oficjum brewiarzowym. Był więc nie tylko głównym postulatorem, ale i obrońcą tegoż kultu w Rzymie. Ówczesny promotor wiary – Prosper Lambertini (późniejszy papież Benedykt XIV) – bardzo sobie cenił jego pracę i starania.

O. Galliffet dbał o to, by sprawa zatwierdzenia mszy i oficjum nigdy nie zeszła z obrad Kongregacji Obrzędów, a na stawiane zarzuty opracowywał stosowne traktaty (takie jak Nove observationes) i nowe, bardziej przekonujące argumenty.

Właściwie były to traktaty dające podbudowę teologiczną kultu. Z nich wszyst-kich najcenniejszym jest wyżej wymienione De cultu, które tak naprawdę było oparciem i podstawą dla opracowania Memoriału przez biskupów polskich.⁴⁸

4.4. Dominik Calvi

Był on dla Włoch taką postacią, jaką dla Francji stał się o. Croiset i o. Galliffet.

Jak każdy jezuita, tak i o. Dominik znajdował okazję do szerzenia kultu po-przez udzielanie ignacjańskich ćwiczeń duchowych. Jednak nie można go pomi-nąć w szeregu jezuitów zasłużonych dla kultu Serca Jezusowego, chociażby ze względu na jego wkład w powstanie formularza mszalnego. D. Calvi był wraz z biskupem Bruni autorem tekstu mszy i oficjum o Sercu Jezusa, a więc formu-larza mszalnego, który Święta Kongregacja Obrzędów na rozkaz Klemensa XIII zleciła mu ułożyć po petycjach płynących z Polski i zatwierdziła go (26 I 1765).

Formularz ten przetrwał aż do 1929 r. Oprócz tego wydał szereg książeczek z mo-dlitwami, pieśniami, praktykami i odpustami w związku z kultem Najświętszego Serca Jezusa. Poświęcał się dziełom miłosierdzia, szczególnie w Bolonii, gdzie zmarł.⁴⁹

4.5. W Polsce – Tomasz Młodzianowski

Jako jezuita zyskał sławę wielkiego kaznodziei. Był też prawnikiem i cenionym rekolekcjonistą, ale uczył równocześnie filozofii i teologii w Lublinie. Wygłosił dużo prelekcji (filozoficznych, teologicznych) i wydał sporo publikacji. Cały rozdział (Apertio lateris) w swoim dziele Liturgia seu..., poświęcił czci Serca Jezusowego. Wygłosił mnóstwo kazań o Sercu Bożym, a opublikował je w kilku tomach w Poznaniu w 1681 roku (Kazania i homilie). W swoim sztandarowym

dziele Liturgia seu.., napisanym z myślą o kapłanach, nawiązując do doświad-czenia Tomasza Apostoła, który dzięki spotkaniu z Chrystusem w Wieczerniku uwierzył w Zmartwychwstanie, ranę boku nazywa „raną wiary”. Dzięki temu spotkaniu według o. T. Młodzianowskiego, apostoł stał się „uczniem Serca”.

W Sercu tym każdy może się ukryć, znaleźć w Nim miłość, dobre uczucie wzglę-dem siebie. Z tego Serca można pić krew i wodę do ostatniej kropli. W Nim ten, kto jest nawet oziębły, a zechce zerwać z grzechem, ogrzeje się i rozpali w miłości do Zbawiciela.⁵⁰

Najważniejsze, że w Liturgia seu... celebrację Eucharystii postrzega przez pryzmat nabożeństwa do Serca Jezusa. Teologia Młodzianowskiego, inspirowa-na duchowością iginspirowa-nacjańską, skutecznie przyczyniła się do rozszerzania kultu, a przede wszystkim dawała podstawy teologiczne, których Kościół potrzebował do urzędowego zatwierdzenia, zwłaszcza formularzy mszy św.