Rola cła w obrocie gospodarczym – przeszłość i teraźniejszość
181Rozdział VI. Rola cła w obrocie gospodarczym – przeszłość i teraźniejszość
władców. Na przestrzeni wieków cło przeszło znaczną ewolucję. Fakt ak-cesji Polski do Unii Europejskiej istotnie wpłynął na znaczenia cła jako składnika dochodów budżetu państwa. Uwarunkowania o charakterze ekonomicznym, jakie zaistniały po akcesji Polski do Unii Europejskiej, tj.:
1) obowiązek przekazywania do unijnego budżetu części dochodów z ceł, 2) zmiana warunków importów,
3) możliwość wyboru miejsca odprawy celnej,
niekorzystnie oddziaływały na realizację przez cło funkcji fiskalnej.
W wyniku tych uwarunkowań nastąpił drastyczny spadek wpływów budżetowych z tytułu poboru ceł – z analizy wpływów z ceł przed i po akcesji do UE wynika, że zmniejszyły się one blisko o połowę. Konse-kwencją tych zmian jest również fakt, że cła stanowią istotne źródło do-chodów budżetu unijnego. Pobrane należności celne (80%) są składkami przekazywanymi przez państwa członkowskie na rzecz Unii. Dzisiejsze cło jest dodatkowo instrumentem ochrony. Oznacza to, że jego wyso-kość nie zależy już tylko od potrzeb budżetu Unii czy budżetów państw członkowskich, lecz także od tego jaki poziom ochrony jest potrzebny przedsiębiorstwom europejskiej unii celnej przed konkurencją z zagrani-cy. Współcześnie cło pobierane jest wyłącznie przy przekroczeniu przez towar granicy celnej lub unii celnej; początkowo pobierane było nie tylko na granicy, ale także wewnątrz państwa. Ponadto wysokość cła precyzyj-nie wynika ze Wspólnej Taryfy Celnej – w stosunku do towaru wpro-wadzanego na unijny obszar celny, niezależnie od tego w jakim urzędzie dokonywana jest odprawa celna, stosowana jest jednakowa stawka celna.
W przeszłości, zwłaszcza w okresie średniowiecza, wysokości ceł w Pol-sce na te same towary różniła się.
W Unii Europejskiej zadaniem cła jest z pewnością dążenie do za-pewnienia ochrony interesu gospodarczego, tak więc cła na poszczególne kategorie towarów są tak ustanawiane, by zapewnić korzystne warunki rozwoju gospodarek państw członkowskich (funkcja ochronna), a także aby zapewniać stabilne źródło dochodów dla budżetu Unii (funkcja fi-skalna). Dochody uzyskiwane z ceł przez Unię Europejską i Polskę słu-żą realizacji zasadniczych celów zapisanych w podstawowych unijnych i krajowych aktach prawnych.
Przeprowadzone rozważania pozwoliły pozytywnie zweryfikować przyjętą hipotezę. Polska jest przykładem potwierdzającym zmienność znaczenia roli cła jako źródła dochodów budżetowych państwa. W za-leżności od okresu i sytuacji gospodarczej państwa charakter cła ulegał
182 Jowita Świerczyńska
zmianie. Wśród różnych funkcji, które cło pełniło od średniowiecza do czasów współczesnych, jako dominującą należy wskazać funkcję fiskal-ną. Obecnie obrót towarowy z zagranicą wiąże się z uiszczaniem głównie dwóch danin publicznych, tj. ceł i podatków, przy czym dochody uzyski-wane z ceł zostały w Polsce w pewnym stopniu zastąpione dochodami uzyskiwanymi z podatków.
Streszczenie
Cła stanowią podstawowy instrument prawa celnego, związany z przemieszcza-niem towarów przez granicę celną, i najważniejsze narzędzie polityki taryfowej.
Na przestrzeni wieków cło przeszło znaczną ewolucję. Celem rozdziału jest wskazanie na zmieniającą się rolę cła w obrocie gospodarczym w Polsce. Hipote-za badawcHipote-za została sformułowana następująco: Polska jest przykładem potwier-dzającym zmienność znaczenia roli cła jako źródła dochodów budżetowych państwa. W zależności od okresu i sytuacji gospodarczej państwa charakter cła ulegał zmianie. Struktura rozdziału obejmuje dwie części oraz podsumowanie.
W pierwszej przedstawiono problematykę definicyjną pojęcia, druga odnosi się do ewolucji roli cła, począwszy od jego początków na ziemiach polskich do cza-sów współczesnych. W podsumowaniu przedstawiono wnioski płynące z prze-prowadzonych rozważań. W badaniach wykorzystano analizę opisową, poprze-dzoną przeglądem źródeł literaturowych i aktów prawodawstwa wtórnego.
Słowa kluczowe: cło, danina publiczna, obrót gospodarczy, funkcja fiskalna, funkcja ochronna
The role of customs duty in trade – past and present Abstract
Customs duty constitutes the principal instrument of customs law related to the movement of goods across customs borders and the most important tool of tariff policy. It has evolved considerably over the centuries. The aim of the chapter is to indicate the changing role of customs duty in trade in Poland. The research hypothesis has been formulated as follows: Poland is an example confirming the shifting significance of the role of customs duty as a source of state budget revenues. Depending on the period and economic situation of the country, the nature of the duty has changed. This chapter is structured in two parts, followed by a summary. The first section presents the definition of the concept, the second one refers to the evolution of the role of customs duty, from its origins in Poland to the present day. The summary presents conclusions drawn from the consider-ations contained in the chapter. The research was based on the descriptive analy-sis, preceded by a review of the subject literature and secondary legislation.
Key words: customs duty, public levy, trade, fiscal function, protective function
Bibliografia
Adamczyk A., Entropia. II. Prawo (zasada) termodynamiki, Wykłady i Animacje z Fizyki Ogólnej, 2008, http://www.if.pw.edu.pl/~anadam/
WykLadyFO/FoWWW_27.html [dostęp: 12.08.2020].
Atkins P., Four Laws that Drive the Universe, Oxford University Press, Oxford 2007.
Atkins P., Palec Galileusza, tłum. T. Hornowski, Rebis, Poznań 2005.
Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1: A–K, red.
A. Mrozowska, WN PWN, Warszawa 2000.
Barbour J., Koniec czasu. Nowa rewolucja w fizyce, tłum. T. Lanczewski, Copernicus Center, Kraków 2018.
Bator W., Myśl starożytnego Egiptu, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1993.
Bauer K., Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji dla interesariuszy zewnętrznych przedsiębiorstwa w procesie upadłości, „Zeszyty Teore-tyczne Rachunkowości” 2018, t. 96, DOI: 10.5604/01.3001.0011.6167.
Biblioteka GPW, Roczniki giełdowe, https://www.gpw.pl/biblioteka-gpw--lista?gpwlc_id=10 [dostęp: 30.08.2021].
Bielawski P., Modele wyceny bilansowej instrumentów finansowych w świe-tle ogólnej teorii rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekono-micznego w Krakowie, Kraków 2010.
Biesiada S., Metody wyceny podstawą kształtowania wartości przedsię-biorstw turystycznych, „Studia Periegetica” 2010, nr 10.
Blaug M., Metodologia ekonomii, tłum. [z ang.] B. Czarny przy współpr.
A. Molisak, WN PWN, Warszawa 1995.
Blaug M., Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, tłum. I. Budzyńska [et al.], wyd. 2, WN PWN, Warszawa 2000.
Borowiecki R., Czaja J., Jaki A., Nowe metody szacowania wartości przed-siębiorstw, cz. 2, „Przegląd Organizacji” 1997, nr 10.
184 Bibliografia
Borowiecki R., Jaki A., Skala i przyczyny zróżnicowania wyników wycen przedsiębiorstw prywatyzowanych, [w:] Przedsiębiorstwo na rynku kapitałowym, red. J. Duraj, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1997.
Brémond J., Couet J.-F., Salort M.-M., Kompendium wiedzy o ekonomii, tłum. K. Malaga, WN PWN, Warszawa 2005.
Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, wyd. 4, Wiedza Po-wszechna, Warszawa 1985.
Brzeziński B., Pojęcie i rodzaje danin publicznych, [w:] Prawo finansowe, red. W. Wójtowicz, wyd. 3, C.H. Beck, Warszawa 2000.
Budzowski K., Ekonomiczne problemy handlu międzynarodowego, kowskie Towarzystwo Edukacyjne–Oficyna Wydawnicza AFM, Kra-ków 2008.
Burzym E., Rachunkowość przedsiębiorstw i instytucji, PWE, Warszawa 1980.
Ciepielowska M., Maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa jako podsta-wowy cel gospodarowania, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza”
2004, nr 3.
Cieślak I., Rachunek kapitału ludzkiego jako podstawa zarządzania kosz-tami pracy w przedsiębiorstwie [rozprawa doktorska, promotor: prof.
dr hab. M. Dobija], Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2006.
Cieślak I., Dobija M., Teoretyczne podstawy rachunkowości kapitału ludz-kiego, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2007, nr 735.
Cieślak I., Kucharczyk M., Międzynarodowe relacje wynagrodzeń. Anali-za na podstawie wartości kapitału ludzkiego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2006, nr 8.
Cornell B., Wycena spółek. Metody i narzędzia efektywnej wyceny spółek, tłum. P. Kazimierski, K.E. LIBER, Warszawa 1999.
Czajka Z., Zarządzanie wynagrodzeniami w Polsce, PWE, Warszawa 2009.
Czerniachowicz B., Marek S., Wybrane elementy teorii kapitału ludzkiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2004.
Czyżowicz W., Polityka celna – istota, przedmiot i podmioty, [w:] Prawo celne, red. W. Czyżowicz, C.H. Beck, Warszawa 2004.
Czyżowicz W., Praktyczne porady z zakresu wspólnotowego prawa celne-go dla przedsiębiorców i celników, [w:] M. Lux, Prawo celne Unii Eu-ropejskiej. Podręcznik dla praktyków z przykładami i pożytecznymi
185 Bibliografia
wskazówkami, konsult. i wprow. W. Czyżowicz, tłum. K. Świetlik [et al.], Wydawnictwo BW J. Brodziński, W. Warchalewski, Szczecin 2004.
Czyżowicz W., Prawo celne Unii Europejskiej (Wprowadzenie do Wspól-notowego Kodeksu Celnego z Przepisami Wykonawczymi), „Monitor Prawa Celnego” 2004, nr 2A (wydanie specjalne).
Czyżowicz W., Woźniczko M., Cło i celnicy w historii. Struktury i mecha-nizmy działania, Difin, Warszawa 2012.
Deficyt budżetu państwa w 2019 r. sięgnął ok. 14 mld zł. W grudniu wpły-wy z VAT spadły o 18 proc., Business Insider, 17.02.2020, https://bu- sinessinsider.com.pl/finanse/wykonanie-budzetu-2019-rok-deficyt-siegnal-ok-14-mld-zl/6fr8k21 [dostęp: 23.08.2021].
Dębska-Rup A., Horyzont planowania finansowego w jednostkach samorzą-du terytorialnego, [w:] Budżetowanie działalności jednostek gospodar-czych – teoria i praktyka, red. W. Krawczyk, Akademia Górniczo-Hut-nicza im. Stanisława Staszica. Wydział Zarządzania, Kraków 2000.
Dobija D., Pomiar i sprawozdawczość kapitału intelektualnego przedsię-biorstwa, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koź-mińskiego, Warszawa 2003.
Dobija M., Abstract Nature of Money and the Modern Equation of Exchange, „Modern Economy” 2011, Vol. 2, No. 2, DOI: 10.4236/
me.2011.22019.
Dobija M., Alternatywny program badań kapitału ludzkiego, „Nierówno-ści Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2012, nr 24.
Dobija M., Ekonomia pracy, godziwych wynagrodzeń i racjonalnych nie-równości – laboryzm, „Nienie-równości Społeczne a Wzrost Gospodar-czy” 2016, nr 47, DOI: 10.15584/nsawg.2016.3.2.
Dobija M., Fundamentalne zasady leżące u podstaw nauki rachunkowości,
„Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2013, t. 70.
Dobija M., Integralność teorii rachunkowości i ekonomii pracy fundamen-tem projektów geopolitycznych, „Studia Ekonomiczne” 2017, nr 341.
Dobija M., Laboryzm. Naukowy program badań w zakresie kapitału ludzkie-go i pracy, „Проблеми теорії та методології бухгалтерського обліку, контролю і аналізу / Problems of Theory and Methodology of Acco-unting, Control and Analysis” 2011, Vol. 2011, Issue 1, https://econpa-pers.repec.org/article/scn000pbo/45237.htm [dostęp: 21.07.2021].
Dobija M., Pomiar i analiza procesu tworzenia wartości dodatkowej w przedsiębiorstwie, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1992, nr 360.
186 Bibliografia
Dobija M., Rachunkowość pracy jako podstawa gospodarki towarowo-pie-niężnej, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2010, nr 56.
Dobija M., Rachunkowość w systemie pomiaru aktywności ekonomicznej państwa, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2014, nr 75, DOI:
10.5604/16414381.1098720.
Dobija M., Teoria kapitału jako podstawa reformy systemu finansów pu-blicznych, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2009, nr 14.
Dobija M., Teoria kapitału w środowisku nauk ekonomicznych, [w:] Kapi-tał ludzki w perspektywie ekonomicznej, red. M. Dobija, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2011.
Dobija M., Zagadnienia wyceny aktywów i pasywów a ustawa o rachunko-wości, „Ekspert” 1995. z. 3–4.
Dobija M., Zasada dualizmu i zapis podwójny jako determinanty teorii ra-chunkowości, [w:] Rozwój rachunkowości w uwarunkowaniach współ-czesnej gospodarki, red. A. Dziuba-Burczyk, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012.
Dobija M., Jędrzejczyk M., Szkice z historii rachunkowości, Polskie Towa-rzystwo Ekonomiczne, Kraków 2011.
Dobija M., Kurek B., Towards Scientific Economics, „Modern Economy”
2013, Vol. 4, No. 4, DOI: 10.4236/me.2013.44033.
Dobija M., Renkas J., Zatratnaâ funkciâ proizvodstva v formirovanii za-rabotnoj platy na predpriâtii, „Zbìrnik naukovih prac' Čerkas'kogo deržavnogo tehnologìčnogo unìversitetu, Serìâ: Ekonomìčnì nauki”
2011, vip. 27, čast. Ì, [Добия М., Ренкас Ю.Л., Затратная функция производства в формировании заработной платы на предприя-тии, „Збірник наукових праць Черкаського державного техно-логічного університету, Серія: Економічні науки” 2011, вип. 27, част. І].
Drelich-Skulska B., Cła i procedury celne, [w:] Handel zagraniczny. Organi-zacja i technika, red. J. Rymarczyk, wyd. 5 zm., PWE, Warszawa 2012.
Drozdek A., Charakter prawny cła jako daniny publicznej w krajowym i unijnym prawie celnym, BW Jan Brodziński, Szczecin 2017.
Drwiłło A., Identyfikacja ceł, [w:] Podstawy celnictwa, red. J. Jura, Wy-dawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki, Warszawa 2008.
Drwiłło A., Postępowanie ochronne w prawie celnym, Arche, Gdańsk 2003.
Dunal P., Rynkowe metody wyceny przedsiębiorstw, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2014, nr 2 (300).
187 Bibliografia
Dziuba-Burczyk A., Analiza porównawcza form opodatkowania podat-kiem dochodowym mikroprzedsiębiorców w aspekcie jego minimaliza-cji, [w:] Rachunkowość, finanse oraz metody ilościowe w zarządzaniu, red. A. Dziuba-Burczyk, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne–Ofi-cyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011.
Dziuba-Burczyk A., Metodyka optymalizacji podatku dochodowego obcią-żającego mikroprzedsiębiorców, [w:] Rozwój rachunkowości w uwarun-kowaniach współczesnej gospodarki, red. A. Dziuba-Burczyk, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012.
Dziuba-Burczyk A., Rachunkowość podatkowa Minimalizacja podatku dochodowego w małej firmie, WPSB, Kraków 1996.
European Commission, EU spending and revenue, https://ec.europa.eu/
budget/graphs/revenue_expediture.html [dostęp: 27.07.2020].
Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw, red. W. Frąckowiak, PWE, Warszawa 1998.
Gleiser M., Nie ma nic złego w tym, że nie wiemy wszystkiego, [w:] Niebez-pieczne idee we współczesnej nauce, red. J. Brockman, tłum. A. Nowak, Wydawnictwo Smak Słowa–Wydawnictwo Academica, Sopot–War-szawa 2008.
Gmytrasiewicz M., Karmańska A., Rachunkowość finansowa, Difin, War-szawa 2002.
Hall Ch., Lindenberger D., Kümmel R., Kroeger T., Eichhorn W., The Need to Reintegrate the Natural Sciences with Economics, „BioScience” 2001, Vol. 51, No. 8, DOI: 10.1641/0006-3568(2001)051[0663:TNTRT-N]2.0.CO;2.
Harasimowicz J., Finanse i prawo finansowe, wyd. 2, PWE, Warszawa 1980.
Hermanson R.H., Edwards J.D., Salmonson R.F., Accounting principles, Business Publications, Plano 1987.
Ijiri Y., Segment Statements and Informativeness of Measures: Managing Capital vs. Managing Resources, „Accounting Horizons” 1995, Vol. 9, No. 3.
Ijiri Y., The Beauty of Double-Entry Bookkeeping and Its Impact on the Nature of Accounting Information, „Economic Notes” 1993, Vol. 22, No. 2: Monte dei Paschi di Siena, Proceedings of the Conference Acco-unting And Economics.
Ijiri Y., The Cost Principle and the Labor Theory of Value in Relation to the Role of Accounting Theories and Their Depth, [w:] The Japanese Style of
188 Bibliografia
Business Accounting, eds. S. Sunder, H. Yamaji, Quorum Books, We-stport. 1999.
Ijiri Y., Triple-Entry Bookkeeping and Income Momentum, American Ac-counting Association, Sarasota 1982.
Jagielski J., Lisiewicz J., Żyndul K., Zasadność działań konsolidacyjnych pod-miotów gospodarczych w odniesieniu do przemysłu chemicznego i dzia-łalności spółek portowych, [w:] Zarządzanie wartością przedsiębior-stwa – teoria i praktyka, t. 2., red. E. Urbańczyk, KREOS, Szczecin 2002.
Jaki A., Wycena i kształtowanie wartości przedsiębiorstwa, wyd. 4 poszerz., Wolters Kluwer Polska, Kraków–Warszawa 2008.
Jensen M.C., Ruback R.S., The Market for Corporate Control. The Scien-tific Evidence, „Journal of Financial Economics” 1983, Vol. 11, Issue 1–4, DOI: 10.1016/0304-405X(83)90004-1.
Kaliszuk E., Wspólna polityka handlowa a interesy gospodarcze Polski, [w:] Gospodarka Polski w Unii Europejskiej w latach 2004–2006, red.
H. Bąk, G. Wojtkowska-Łodej, SGH, Warszawa 2007.
Kaplan S.N., Weisbach M.S., The Success of Acquisitions: Evidence from Divestitures, „Journal of Finance” 1992, Vol. 47, Issue 1, DOI: 10.1111/
j.1540-6261.1992.tb03980.x.
Kawecka-Wyrzykowska E., Polityka handlowa, [w:] Międzynarodowe sto-sunki gospodarcze, red. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska, wyd. 2 zm., PWE, Warszawa 1997.
Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, tłum.
M. Kalecki, S. Rączkowski, przedm. A. Szeworski, wyd. 3, WN PWN, Warszawa 2003.
Kisiel-Łowczyc A.B., Zagraniczna i międzynarodowa polityka ekonomicz-na w latach 90., [w:] Współczesekonomicz-na gospodarka światowa, red. A.B. Ki-siel-Łowczyc, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997.
Koczy L., Dzieje handlu polskiego przed rozbiorami, Państwowe Wydaw-nictwo Książek Szkolnych, Lwów 1939.
Kołaczkowski B., Ratajczak M., Gospodarka finansowa samorządu teryto-rialnego w Polsce, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
Korasiewicz G., Budżet gminy. Praktyczny poradnik, Zachodnie Centrum Organizacji, Łódź–Zielona Góra 1997.
Kozina A., Analiza due diligence w planowaniu negocjacji przejęć, „Zeszy-ty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2011, nr 47.
189 Bibliografia
Kozioł W., Pomiar kapitału ludzkiego jako podstawa kształtowania rela-cji płac w organizarela-cji, [rozprawa doktorska, promotor: prof. dr hab.
M. Dobija], Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2010.
Krawczuk A., Siedmiu przeciw Tebom, wyd. 4, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1990.
Kufel M., Metody wyceny przedsiębiorstw, Wydawnictwo Park, Bielsko--Biała 1992.
Kurek B., Hipoteza deterministycznej premii za ryzyko, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2011.
Kurowski L., Wstęp do nauki prawa finansowego, wyd. 2 zm., PWN, War-szawa 1982.
Kuś A., Cło i postępowanie celne w Polsce przedrozbiorowej, „Roczniki Nauk Prawnych” 2002, t. XII, z. I.
Kuś A., Ewolucja polskich procedur celnych, „Monitor Prawa Celnego”
2001, nr 7 (71).
Kuś A., Prawo celne, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Lublin 2003.
Kutrzeba S., Taryfy celne i polityka celna w Polsce od XII do XV wieku,
„Ekonomista” 1902, z. II–III.
Kwiatkowski E., Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, WN PWN, Warszawa 2007.
Landreth H., Colander D.C., Historia myśli ekonomicznej, tłum. A. Sze-worski [Aneks do wyd. 2 J. Godłów-Legiędź], wyd. 2 uzup., WN PWN, Warszawa 2005.
Lasiński-Sulecki K., Morawski W., Komentarz do art. 30, [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 1: Art. 1–89, red.
D. Miąsik, N. Półtorak, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012.
Lasiński-Sulecki K., Morawski W., Problematyka definicji cła i prawa cel-nego, [w:] Prawo celne. Międzynarodowe, wspólnotowe, polskie, red.
K. Lasiński-Sulecki, Wolters Kluwer Polska, Warszawa [cop. 2007].
Legenčuk S.F., Teorìâ ì metodologìâ buhgalters'kogo oblìku v umovah postìndustrìal'noï ekonomìki, ŽDTU, Žitomir 2010 [Легенчук С.Ф., Теорія і методологія бухгалтерського обліку в умовах постінду-стріальної економіки, ЖДТУ, Житомир 2010].
Lewandowski M., Kamiński M., Kulpa N., Olechowski W., Rybacki R., Strysik J., Steindel M., Fuzje i przejęcia w Polsce na tle tendencji świa-towych, WIG-Press, Warszawa 2001.
190 Bibliografia
M&A Index Poland. Fuzje i przejęcia w 2019 roku, Navigator Capital–For-data, Warszawa–Poznań 2019.
McConnel C.R., Brue S.L., Contemporary Labour Economics, McGraw--Hill, New York 1986.
McCulla S.H., Overview of the NIPAs, [w:] An Introduction to the Natio-nal Income and Product Accounts. Methodology Papers: U.S. NatioNatio-nal Income and Product Accounts, Bureau of Economic Analysis US De-partment of Commerce 2007, https://www.bea.gov/sites/default/files/
methodologies/mpi1_0907.pdf [dostęp: 21.07.2021].
Machała R., Zarządzanie finansami i wycena firmy, Oficyna Wydawnicza UNIMEX, Wrocław 2009.
Malkovich G.T., Newman J.M., Compensation, BPI Irwin Inc., Boston 1990.
Marszałek J., Opłacalność transakcji fuzji i przejęć jako bariera konsoli-dacji kapitałowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”
2007, z. 203.
Mattessich R., Critigue of Accounting. Examination of the Foundations and normative structure of an Applied Discipline, Quorum Books, We-stport 1995
Mączyńska E., Wycena przedsiębiorstw. Zasady, procedury, metody, Sto-warzyszenie Księgowych w Polsce. Zarząd Główny. Centralny Ośro-dek Szkolenia Zawodowego, Warszawa 2005.
Melich M., Wycena wartości firmy, [w:] Wycena i zarządzanie wartością firmy, red. A. Szablewski, R. Tuzimek, Poltext, Warszawa 2005.
Metody wyceny przedsiębiorstw. Zarys teorii a praktyka, red. D. Zarzecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2000.
Miciuła I., Globalne uwarunkowania funkcjonowania i rozwoju przedsię-biorstw, http://zif.wzr.pl/pim/2013_1_2_12.pdf [dostęp: 30.08.2021].
Miciuła I., Metodyka wyceny wartości przedsiębiorstwa według koncepcji MDR, a kryzys zaufania, http://jmf.wzr.pl/pim/2012_4_2_5.pdf [do-stęp: 30.08.2021].
Miedziński B., Nadużycia w wycenie przedsiębiorstw, Szkoła Wyższa im.
Bogdana Jańskiego, Warszawa 2014.
Ministerstwo Finansów, Biuletyn statystyczny Służby Celnej nr 4//2012, Warszawa 2013.
Ministerstwo Finansów, Kompendium statystyczne Służby Celnej 2000–
2004, Warszawa 2005.
Ministerstwo Finansów, Kompendium statystyczne Służby Celnej 2005–
2009, Warszawa 2010.
191 Bibliografia
Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Departament Analiz i Prognoz Eko-nomicznych, Polska 2005. Raport o stanie handlu zagranicznego, War-szawa 2005.
Mosiej G., Dzieje polityki polskiej w zarysie, „Ekonomia” 2001, nr 4, http://
ekonomia.wne.uw.edu.pl/ekonomia/getFile/437 [dostęp: 6.07.2021].
Mosiej G., Pojęcie cła. Analiza doktrynalna i dogmatyczna w Polsce, „Pań-stwo i Prawo” 2004, z. 4.
Narodowy Bank Polski, Ekonomia sprawiedliwa, www.nbportal.pl [do-stęp: 13.03.2018].
Niden C.M., An Empirical Examination of White Knight Corporate Ta-keovers. Synergy and Overbidding, „Financial Management” 1993, Vol. 22, No. 4.
Oliwkiewicz B., Oczekiwania płacowe a godziwe wynagrodzenie absolwentów studiów ekonomicznych, [w:] Zarządzanie zrównoważonym rozwojem organizacji, red. D. Fatuła, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2020.
Oppenheim A.L., A Bird’s-Eye View of Mesopotamian Economic Hi-story, [w:] Trade and Market in the Early Empires, eds. K. Polanyi, C.M. Arensberg, H. Pearson, Free Press–Falcon’s Wing Press, Glencoe 1957.
Pacioli L., Summa de arithmetica, geometría, proportioni et proportionalità, Paganinus de Paganinis, Venice 1494.
„Parkiet”, www.parkiet.com [dostęp: 30.08.2021].
Patena W., Maślankowski K., Standardy wyceny przedsiębiorstw – nowa propozycja, „e-Finanse” 2010, vol. 6, nr 2, https://finquarterly.com/ar-chives/?number=20&id=201 [dostęp: 30.08.2021].
Phelps E.S., A Strategy for Employment and Growth: the Failure of Statism, Welfarism and Free Markets, „Rivista Italiana Degli Economisti” 1997, a. II, n. 1.
Piecek G., Wpływ fuzji i przejęć na wartość rynkową uczestników trans-akcji – badania dotyczące polskiego rynku kapitałowego, [w:] Manage-ment Forum 2020, red. K. Krzakiewicz, Sz. Cyfert, Akademia Ekono-miczna, Poznań 2003.
Polanyi K., Marketless Trading in Hummurabi’s Time, [w:] Trade and Mar-ket in the Early Empires, eds. K. Polanyi, C.M. Arensberg, H. Pearson, Free Press–Falcon’s Wing Press, Glencoe 1957.
Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych, Powszech-ne Krajowe Zasady Wyceny (PKZW), Krajowy Standard Wyceny Spe-cjalistyczny KSWS, Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstwa, Uchwałą RK nr 10_2011 z dnia 11.07.2011.
192 Bibliografia
Pratt J., Financial Accounting, 2nd ed., South-Western Publishing, Cincin-nati 1994.
Rada Ministrów, Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2000 r., Warszawa 2001.
Rada Ministrów, Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2001 r., Warszawa 2002.
Rada Ministrów, Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2003 r., Warszawa 2004.
Rada Ministrów, Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r., Warszawa 2016.
Rada Ministrów, Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r., Warszawa 2017.
Rada Ministrów, Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 r., Warszawa 2018.
Rappaport A., Wartość dla akcjonariuszy. Poradnik menedżera i inwesto-ra, tłum. M. Nowak, WIG-Press, Warszawa 1999.
Renkas J., An analysis and Assessment of the Minimum Wage In the Economy of Ukraine on the Basis of the Human Capital Theory, [w:]
Knowledge – Economy – Society. Dilemmas of the contemporary ma-nagement, ed. A. Malina, R. Oczkowska, T. Rojek, Foundation of the Cracow University of Economics, Cracow 2012.
Renkas J., Ekonomia pracy. Teoria godziwych wynagrodzeń, [w:] Problemy ekonomii, polityki ekonomicznej i finansów publicznych, red. J. Soko-łowski, M. Sosnowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2016.
Renkas J., Empiryczny test modelu kapitału ludzkiego i minimalnych
Renkas J., Empiryczny test modelu kapitału ludzkiego i minimalnych