Temat Treści nauczania Odniesienie do podstawy
programowej Dział 1. Społeczne aspekty życia człowieka
1.1. Społeczna natura człowieka • człowiek jako istota społeczna,
• więzi społeczne i ich charakter,
• role społeczne,
• piramida potrzeb Maslowa,
I.1
1.2.
O komunikacyjnej naturze człowieka
• charakter komunikacji społecznej,
• komunikacja werbalna i komunikacja niewerbalna,
• akt komunikacyjny,
• zasady skutecznego komunikowania się,
• kształtowanie własnego wizerunku – autoprezentacja,
I.2
1.3. Człowiek
w grupie • grupy społeczne,
• postawy jednostki wobec grupy,
• formy współpracy w obrębie grupy,
I.3, I.5
1.4. Konflikty społeczne i podejmowanie decyzji w grupie
• konflikt w grupie i konflikt interpersonalny,
• sposoby podejmowania decyzji w grupie,
• metody rozwiązywania konfliktów,
I.4, I.6
Dział 2. Rodzina, edukacja i praca 2.1. Rodzina jako grupa
społeczna
• rodzina jako grupa społeczna,
• wartości i normy społeczne,
• podstawy prawne funkcjonowania rodziny
• w Rzeczpospolitej Polskiej,
II.1, II.2
2.2. Ekonomia na co dzień • źródła dochodów gospodarstwa domowego,
• kategorie wydatków gospodarstwa domowego,
• planowanie domowego budżetu,
II.3, II.4
2.3. Szkoła i jej funkcje • struktura polskiego szkolnictwa,
• funkcje szkoły,
• rynek pracy,
• planowanie własnej edukacji oraz ka-riery zawodowej,
III.1, III.4, III.5
2.4. Społeczność szkolna • struktura społeczności szkolnej,
• organizacja i funkcje klasy szkolnej oraz kół zainteresowań,
• powoływanie samorządu uczniowskiego
• i jego kompetencje,
• prawa i obowiązki uczniów,
• postępowanie w przypadku naruszania praw uczniów i nauczycieli,
III.2, III.3
Dział 3. Prawa człowieka 3.1. Pojęcie prawa oraz praw i
wolności • prawo w ujęciu podmiotowym
• i przedmiotowym,
• prawa i wolności – ich cechy oraz typo-logia,
• akty prawa krajowego
• i międzynarodowego dotyczące praw człowieka,
IV.1, IV.2
3.2. Prawa i wolności w Konsty-tucji RP
• prawa i wolności osobiste w świetle Konstytucji RP,
• prawa i wolności polityczne w świetle Konstytucji RP,
• prawa i wolności ekonomiczne, socjalne
• i kulturalne w świetle Konstytucji RP,
IV.2, IV.5
3.3. Ochrona praw człowieka • organizacje międzynarodowe działają-ce na rzecz praw człowieka,
• ochrona praw człowieka w polskim systemie prawnym,
• pozycja ustrojowa Rzecznika Praw Obywatelskich,
IV.1, IV.6
3.4. Prawa dzieci • prawa dziecka w aktach prawa krajowego
• i międzynarodowego,
• Konwencja o prawach dziecka,
• Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci,
• pozycja ustrojowa Rzecznika Praw Dziecka,
IV.3, IV.4
3.5. Nieletni wobec prawa • zakres odpowiedzialności karnej nieletnich,
• przejawy przemocy fizycznej i psychicz-nej,
• korzyści i zagrożenia wynikające
• z korzystania z internetu,
• służby mundurowe oraz ich uprawnienia
• i obowiązki wobec małoletnich,
V.1–V.4
Dział 4. Społeczność lokalna i regionalna 4.1. Samorząd terytorialny
w Polsce
• struktura samorządu terytorialnego w Polsce,
• decentralizacja władzy publicznej,
• zadania własne i zlecone samorządów,
• finansowanie samorządu terytorialnego,
• nadzór nad działalnością samorządów, VI.1
4.2. Samorząd lokalny – gmina • organy gminy, ich kompetencje oraz tryb wyłaniania,
• źródła finansowania oraz wydatki bu-dżetu gminy,
VI.1–VI.6
4.3. Samorząd lokalny – powiat • organy powiatu, ich kompetencje oraz tryb wyłaniania,
• zadania powiatów,
VII.1–VII.4
4.4. Samorząd regionalny –
województwo • organy wojewódzkiej administracji rzą-dowej i samorząrzą-dowej, ich kompetencje oraz tryb wyłaniania,
• zadania wojewódzkiej administracji rządowej i samorządowej,
VII.1, VII.2, VII.4
Dział 5. Udział obywateli w życiu publicznym 5.1. Wpływ obywateli na decyzje
władz samorządowych
• zasady przeprowadzania wyborów sa-morządowych,
• formy wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych,
IX.4
5.2. Aktywność obywatelska • cnoty obywatelskie i ich znaczenie w życiu publicznym,
• wzorce postaw obywatelskich,
• idea i realizacja budżetu obywatelskiego,
IX.1, IX.4
5.3. Organizacje pozarządowe • cele i formy działalności organizacji pozarządowych,
• idea wolontariatu, możliwości działal-ności wolontariackiej,
• młodzieżowe organizacje społeczne,
IX.2, IX.3
5.4. Etyka życia publicznego • etyka w życiu prywatnym, publicznym, zawodowym,
• łamanie zasad etycznych i jego wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa,
IX.1, IX.5
Dział 6. Wspólnota narodowa i obywatelska
6.1. Wspólnota narodowa • czynniki narodotwórcze,
• kształtowanie się narodu polskiego,
• Polacy w kraju i za granicą,
• tożsamość narodowa i lokalna,
VIII.1
6.2. Patriotyzm dawniej
i obecnie • przejawy patriotyzmu,
• polskie symbole narodowe,
• postawy patriotyczne wśród młodzieży, VIII.3
6.3. Być obywatelem Polski • narodowość a obywatelstwo,
• konstytucyjne prawa i obowiązki oby-watela RP,
• sposoby uzyskania obywatelstwa pol-skiego,
VIII.2
6.4. Mniejszości narodowe
i etniczne w Polsce • struktura narodowościowa Polski dawniej i dziś,
• rozmieszczenie mniejszości
narodowych i etnicznych na terytorium RP,
• konstytucyjne gwarancje praw mniej-szości narodowych i etnicznych w RP,
VIII.4
6.5. Postawy względem innych narodów
• przyczyny konfliktów na tle narodowo-ściowym,
• ksenofobia – jej źródła oraz przejawy we współczesnej Polsce i na świecie,
VIII.5
6.6. Państwo, jego istota, cechy
i funkcje • państwo i jego elementy,
• cechy i funkcje państwa,
• władza państwowa i jej kompetencje,
• ustroje polityczne współczesnych państw,
XI.1
Dział 7. Rzeczpospolita Polska jako demokracja 7.1. Konstytucja podstawą
demokracji w Polsce
• zasada konstytucjonalizmu,
• hierarchia aktów prawnych w Polsce,
• Konstytucja RP, jej konstrukcja oraz tryb uchwalania i nowelizacji,
• podstawowe zasady ustrojowe Rzeczy-pospolitej Polskiej,
XI.2–XI.8
7.2. Władza ustawodawcza
– Sejm i Senat • organizacja oraz tryb wybierania
• i odwoływania polskiego parlamentu,
• zasady działania oraz kompetencje Sejmu i Senatu,
• zakres kompetencji poszczególnych organów władzy wykonawczej,
• tryb przeprowadzania wyborów na Pre-zydenta RP,
• kompetencje Prezydenta RP,
• sposób powoływania i odwoływania Rady Ministrów,
XI.5, XI.8
7.4. Władza sądownicza
– sądy i trybunały • konstytucyjne organy władzy sądowni-czej,
• podstawy niezawisłości sędziowskiej,
• organizacja wymiaru sprawiedliwości w RP,
• zasady polskiego wymiaru sprawiedli-wości,
• kompetencje sądów, trybunałów oraz organów ochrony i kontroli prawa,
XI.6, XI.7
7.5. Różnorodność polityczna we współczesnej Polsce
• pluralizm polityczny,
• cele i zasady tworzenia oraz działalno-ści partii politycznych,
• scena polityczna III RP,
XI.4
7.6. Środki masowego przekazu • rodzaje środków masowego przekazu,
• funkcje mediów,
• rzetelność przekazu medialnego,
• reklama a kampania społeczna,
• sondaże badania opinii publicznej,
X.1–X.5
Dział 8. Sprawy międzynarodowe 8.1. Organizacje
międzynaro-dowe • charakter organizacji
międzynarodo-wych,
• okoliczności powstania i zadania Organizacji Narodów Zjednoczonych,
• organy ONZ,
• powstanie i ewolucja Paktu Północno-atlantyckiego,
XII.1
8.2. Unia Europejska • etapy integracji europejskiej,
• cele powstania i działalności Unii Europejskiej,
• Ojcowie Europy,
• organizacja struktur europejskich,
• obywatelstwo polskie a unijne,
XII.2
8.3. Polska
a organizacje międzynarodowe
• założenia polskiej polityki zagranicznej,
• pozycja Polski w ONZ, UE oraz struktu-rach euroatlantyckich,
• korzyści i wyzwania wynikające
• z członkostwa Polski w UE,
XII.2–XII.4
8.4. Problemy współczesnego
świata • gospodarczy, polityczny oraz kulturowy wymiar globalizacji,
• przyczyny i konsekwencje współcze-snych konfliktów lokalnych,
• źródła i charakter współczesnego terro-ryzmu,
• procesy migracyjne,
• ocieplenie klimatu i jego konsekwencje dla społeczności międzynarodowej.
XII.5