Procesy i organizacja zarządzania ryzykiem płynności
Ryzyko płynności jest definiowane jako niebezpieczeństwo niewywiązania się Grupy z wykonania wymagalnych zobowiązań finansowych wobec klientów i kontrahentów.
Celem zarządzania ryzykiem płynności jest terminowe wywiązanie się Grupy z wszystkich zobowiązań wobec swoich klientów oraz zabezpieczenie środków w celu terminowego rozliczenia wszystkich transakcji na rynku pieniężnym.
Zarządzanie ryzykiem płynności opiera się na:
• obowiązujących przepisach prawa w szczególności ustawie Prawo bankowe,
• wymaganiach polskich instytucji regulacyjnych, a zwłaszcza na uchwałach Komisji Nadzoru Finansowego,
• zasadach ostrożnego i stabilnego zarządzania Grupą oraz ogólnym poziomie ryzyka zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą Banku,
z uwzględnieniem najlepszych praktyk stosowanych na rynku.
Ostateczna odpowiedzialność za przestrzeganie ustalonych poziomów ekspozycji na ryzyko rynkowe w Grupie spoczywa na Zarządzie Banku, natomiast bieżące zarządzanie ryzykiem rynkowym jest prowadzone przez:
• Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Zarządzania Ryzykiem,
• Komitet ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO),
• Szefa jednostki Ryzyka Rynkowego,
• osoby oddelegowane do zarządzania ryzykiem w jednostkach Grupy.
Zarządzanie płynnością
Celem zarządzania płynnością jest zapewnienie Bankowi i podmiotom Grupy dostępu do środków płynnych, w celu wypełnienia swoich zobowiązań w terminie, także w ekstremalnych, lecz prawdopodobnych sytuacjach kryzysowych.
Grupa analizuje i zarządza ryzykiem płynności w różnych horyzontach czasowych, przy czym rozróżnia się płynność bieżącą, krótko-, średnio- i długoterminową, stosując adekwatne metody pomiaru i limitowania ryzyka. Przyjęte miary oraz limity mają na celu ograniczenie nadmiernej koncentracji w zakresie przyjętej struktury bilansu, czy tez źródeł finasowania.
Zarządzanie płynnością długoterminową należy do zadań ALCO i jest określone w strategii Grupy. Jest ono prowadzone w oparciu o monitorowanie relacji strukturalnych bilansu oraz o regulacyjne miary płynności długookresowej i obejmuje analizę luk płynności, a także możliwości pozyskania w przyszłości wystarczających źródeł finansowania oraz kosztu pozyskania środków w kontekście wpływu na rentowność prowadzonej działalności.
Zarządzanie płynnością średnioterminową, w horyzoncie do 1 roku, należy do zadań ALCO i odbywa się w oparciu o przygotowywany w cyklu rocznym plan finansowania, określający poziomy limitów wewnętrznych oraz przygotowywane przez jednostki biznesowe Grupy plany w zakresie zmiany aktywów i pasywów, opracowywane w ramach planów finansowych na kolejny rok budżetowy.
Zarządzanie płynnością krótkoterminową, w horyzoncie do 3 miesięcy, należy do zadań Sektora Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej i odbywa się w oparciu o regulacyjne miary płynności krótkookresowej oraz limity wewnętrzne.
Grupa analizuje także poziom płynności w sytuacjach kryzysowych, przyjmując, jako warunek konieczny, brak ujemnej luki we wszystkich przedziałach czasowych w horyzoncie 3 miesięcy.
Zarządzanie płynnością bieżącą należy do zadań Sektora Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej i prowadzone jest w oparciu o rachunki nostro Grupy, w tym w szczególności rachunek rezerwy obowiązkowej w NBP, przy użyciu dostępnych produktów oferowanych przez rynek pieniężny oraz Bank Centralny.
Zarządzanie płynnością w podmiotach Grupy leży w zakresie zadań zarządów tych spółek przy uwzględnieniu „Zasad zarządzania ryzykiem”. Nadzór nad płynnością podmiotów Grupy sprawuje ALCO.
W 2021 roku w Grupie nie wprowadzono istotnych zmian w procesach, procedurach, systemach oraz politykach dotyczących zarządzania ryzykiem płynności.
Plan finansowania i zabezpieczania płynności
Roczny Plan Finansowania i Płynności (Plan) jest przygotowywany dla Grupy przez Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej. Odpowiada on również za uzyskanie aprobaty ALCO dla tego Planu. Plan powinien obejmować wszystkie istotne elementy dotyczące finansowania i płynności wynikające z planów biznesowych, a w szczególności w obszarze depozytów i kredytów dla klientów, tak jak to zostało określone w budżetach rocznych poszczególnych jednostek biznesowych, a także istotnych zmian otoczenia regulacyjnego oraz sytuacji rynkowej.
Narzędzia zarządzania ryzykiem płynności
Grupa dokonuje pomiaru i zarządza ryzykiem płynności poprzez zastosowanie zarówno zewnętrznych miar nadzorczych, jak i miar dodatkowych wypracowanych wewnętrznie.
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A.
za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2021 roku
Regulacyjne miary płynności
Regulacyjne miary płynności, wskaźniki M1-M4, LCR, i NSFR kształtowały się na bezpiecznym poziomie i wynosiły:
31.12.2021 31.12.2020 Zmiana M1 – Luka płynności krótkoterminowej ( w tys. zł ) 18 593 580 17 720 491 873 089
M2 – Współczynnik płynności krótkoterminowej 1,30 1,37 (0,07)
M3 - Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi 4,61 4,69 (0,08) M4 - Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności
funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi 2,14 2,04 0,1
LCR 169% 182% (13)pp
NSFR 189% 164% 25pp
Wewnętrzne narzędzia zarządzania ryzykiem płynności
W uzupełnieniu do nadzorczych miar płynności Grupa Banku stosuje zestaw narzędzi zarządzania ryzykiem płynności obejmujący:
• analizę luk – MAR/S2,
• scenariusze kryzysowe,
• strukturalne wskaźniki płynności,
• rynkowe czynniki ostrzegawcze,
• znaczące źródła finansowania,
• awaryjny plan finansowania.
Scenariusze kryzysowe
Testy warunków kryzysowych są przeprowadzane w celu zbadania potencjalnego wpływu określonego zdarzenia na bilans Grupy oraz skumulowaną lukę w horyzoncie 12 miesięcy, a także określenia, jakie dodatkowe finansowanie działalności jest konieczne w każdym z określonych scenariuszy. Scenariusze te są przygotowywane przez Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej oraz Ryzyko Rynkowe Grupy oraz zatwierdzane przez ALCO.
Grupa przeprowadza testy warunków kryzysowych w cyklu miesięcznym. Scenariusze te zakładają istotne zmiany w podstawowych parametrach finansowania, takie jak:
• koncentracja bazy funduszowej,
• Highly Stressed Market Disruption („S2”) – poważne zakłócenia na rynkach światowych,
• kryzys finansowy na rynku krajowym.
Awaryjny plan finansowania
Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej przygotowuje oraz aktualizuje w cyklu rocznym „Plan pozyskania funduszy i utrzymania płynności w sytuacji zagrożenia płynności” (Plan awaryjny), który określa sposób działania Grupy w sytuacji kryzysowej, w tym szczególnie w przypadkach zakładanych w scenariuszach kryzysowych i opisanych w
„Rocznym planie finansowania i zabezpieczenia płynności”. Awaryjny plan finansowania jest zatwierdzany przez ALCO.
Plan awaryjny określa:
• warunki/symptomy wskazujące na wystąpienie sytuacji kryzysowej,
• kompetencje do podejmowania działań w ramach realizacji planu,
• źródła pozyskania funduszy, a w szczególności zasady utrzymywania portfela aktywów płynnych do użycia w przypadku wystąpienia problemów płynnościowych,
• zasady przeprowadzania sprzedaży aktywów i zmiany struktury bilansu,
• zasady postępowania w celu przywrócenia zaufania klientów do instytucji.
Poniżej przedstawione zostały wielkości skumulowanej urealnionej luki płynności w warunkach stresowych oraz poziom aktywów płynnych na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku.
Skumulowana urealniona luka płynności na dzień 31 grudnia 2021 roku:
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A.
za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2021 roku
w tys. zł Do 1 miesiąca Powyżej
Skumulowana urealniona luka płynności na dzień 31 grudnia 2020 roku:
w tys. zł Do 1 miesiąca Powyżej
Aktywa płynne i skumulowana luka płynności do 1 roku:
w tys. zł 31.12.2021 31.12.2020 Zmiana
Aktywa płynne, w tym: 24 594 957 32 546 813 (7 951 856)
rachunek nostro, depozyty w NBP i stabilna część gotówki 223 300 4 310 119 (4 086 819) dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 3 781 373 913 123 2 868 250 dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite
dochody 20 590 284 27 323 571 (6 733 287)
Skumulowana luka płynności do 1 roku 14 222 178 11 620 675 2 601 503
Wskaźnik pokrycia luki przez aktywa płynne Pozytywna luka Pozytywna luka -
Poniżej przedstawione zostały zobowiązania finansowe Grupy według umownych terminów wymagalności. Prezentowane kwoty nie uwzględniają wpływu stopy efektywnej na wartości zobowiązań z tytułu odsetek.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku
w tys. zł Nota Razem Do 1 Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów
wartościowych 19 515 896 515 896 - - - -
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A.
za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2021 roku kredytowych
Zobowiązania z tytułu udzielonych gwarancji 40 2 285 773 2 285 773 - - - -
70 218 376 60 464 875 863 010 1 925 676 5 279 662 1 685 153 Instrumenty pochodne rozliczane brutto
Wpływy 112 261 460 52 528 030 15 741 452 23 885 756 19 302 369 803 853
Wypływy 112 144 199 52 585 822 15 774 064 23 737 431 19 234 285 812 597 117 261 (57 792) (32 612) 148 325 68 084 (8 744)
Na dzień 31 grudnia 2020 roku
w tys. zł Nota Razem Do 1 miesiąca Od 1 do 3 miesięcy Od 3 miesięcy
do 1 roku Od 1 roku do
5 lat Ponad 5 lat
Zobowiązania wobec banków 29 5 118 861 5 101 752 2 000 15 000 34 75
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów
wartościowych 19 43 208 43 208 - - - -
Zobowiązania wobec klientów, z tego: 30 43 393 906 42 516 234 639 607 215 013 22 976 76 Depozyty podmiotów sektora finansowego 30 4 571 664 4 569 583 263 1 795 - 23 Depozyty podmiotów sektora niefinansowego 30 38 600 354 37 841 200 578 717 165 294 15 090 53
Pozostałe zobowiązania 30 221 888 105 451 60 627 47 924 7 886 -
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
Instrumenty pochodne (rozliczane netto) 19 4 868 291 58 854 70 086 557 432 2 805 360 1 376 559
Pochodne instrumenty zabezpieczające 98 025 - - - 98 025 -
Zobowiązania z tytułu niewykorzystanych linii
kredytowych 40 14 035 449 12 175 535 4 000 274 085 1 398 056 183 773
Zobowiązania z tytułu udzielonych gwarancji 40 2 304 411 2 304 411 - - - -
69 862 149 62 199 992 715 693 1 061 530 4 324 451 1 560 483 Instrumenty pochodne rozliczane brutto
Wpływy 75 770 215 35 434 287 5 520 929 16 363 340 11 860 068 6 591 591
Wypływy 75 587 594 35 218 811 5 514 231 16 343 102 11 944 695 6 566 755
182 621 215 476 6 698 20 238 (84 627) 24 836