Sądy właściwe z wyboru

Sąd właściwy miejsca zatrudnienia, ć §. 86.

(Por. §. 18 n. j. d. Uw. kom. str. 78).

Osoby posiadające zdolność prawowania się, a przebywające w pewnem miejscu wśród okoliczności, które istotą swą wskazują na dłuższy czas trwania pobytu, w szczególności jako słudzy, wyrobnicy ręczni lub fabryczni, pomocnicy przemysłowi lub terminatorzy, jako studenci lub uczniowie, mogą być pozywane z powodu roszczeń majątkowo-prawnych przed Sąd, miejsca pobytu.

Postanowienie to stosuje się też w ten sposób do osób wojskowych, które samodzielnie siedziby za­

łożyć nie mogą, iż w miejsce Sądu miejsca pobytu wstępuje Sąd miejsca załogi (§. 68).

Są d y właściwe zakładów filialnych.

A

(Ob. uw. kom. str. 79).

Literatura: Canstein Lehrbuch des ost. Handelsrechtes Berlin 1895 T. I. str. 209.

Jeżeli posiadacze kopalń, fabryk, przedsiębiorstw handlowych lub przemysłowych mają po za siedzibą swego przedsiębiorstwa osobne zakłady filialne, tedy mo­

żna w sprawach sądowych odnoszących się do tych za­

kładów wnosić przeciw nim pozwy przed Sąd tego miejsca, w którym zakład istnieje.

Osoby, które w majątku posiadającym budynki mieszkalne i gospodarcze, prowadzą gospodarstwo ja ­ ko właściciele, użytkowcy lub dzierżawcy, albo swoim oficyalistom prowadzenie gospodarstwa zlecają, mogą być ze wszystkich stosunków prawnych, odnoszących się do gospodarki majątku w tym Sądzie pozywane, w którego okręgu majątek leży.

Sąd właściwy miejsca dopełnienia.

Literatura: Hellman str. 115 i n.

§• 88.

(Por. §. 43 n. j. d. uw. kom. str. 79).

Ob. też ja k i co do całej ustaw y uw agi obj. rządow e do projektu z r. 1893

Skargi o stwierdzenie istnienia lub nieistnienia umowy, o dopełnienie lub zniesienie takowej, jak i o odszkodowanie z powodu niedopełnienia lub z po­

wodu dopełnienia nienależytego, mogą być wynoszone przed Sąd miejsca, w którym umowa według pi­

śmiennego układu stron winna być przez pozwanego wypełnioną; układ ten musi zawierać postanowienie, iż przez wyznaczenie miejsca wypełnienia ustalonem jest także uprawnienie do wyniesienia pozwu w tem

> miejscu.

Między handlującymi uzasadnia właściwość Sądu miejsca dopełnienia także przyjęcie bez podniesienia zarzutu faktury przysłanej wraz z towarem lub już przed nadejściem tejże, a zaopatrzonej uwagą, iż zapłata nastąpić ma w pewnem ozuaczonem miej­

scu, i że w tern miejscu skarga z interesu może być wyniesioną.

^ § 8 9.

Osoby obowiązane z wekslu, mogą być przez posiadacza wekslu pozywane w Sądzie miejsca za­

płaty.

§. 9 0.

(Por. §. 62 — 63 n. j. d.)

Spory z najmu okrętów, ze stosunku służbo­

wego osady okrętowej oraz z interesów przewozu morskiego można wnosić także w Sądzie miejsca, w którym pozwany przebywa, gdzie należy towar od­

stawić, przewóz podróżnego ukończyć, lub w którem podróż ulega przerwie.

Sąd właściwy rzeczy obciążonej.

§• 91. (Por. §. 56 n. j. d.)

W Sądzie właściwym w myśl §. 81 można łą­

czyć ze skargą dla dochodzenia prawa zastawu skargę o zapłacenie pretensyi prawem zastawu ubezpieczo­

nej, ze skargą o zniesienie (wykreślenie) prawa za­

stawu skargę o ustalenie nieistnienia pretensyi

pra-wem zastawu ubezpieczonej, jeśli obie skargi skiero­

wane są przeciw temuż samemu pozwanemu.

Skargi o świadczenia zaległe z ciężaru grunto­

wego, mogą być przeciw posiadaczowi obciążonego gruntu wnoszonego w tym Sądzie, w którego okręgu leży grunt obciążony.

Sąd właściwy w sporach o naruszenie posiadania.

§. 9 2

(Por. §. 55. n. j. d.)

Skargi o naruszenie posiadania (§. 49 1. 4) mogą być, o ile nie tyczą się rzeczy nieruchomej, wynoszone przed Sąd, w którego okręgu naruszenie .nastąpiło.

S ą d właściwy z przyczyny uczestnictwa w sporze.

§• 9 3. (Por. §. 41 n. j. d.)

Kilka osób, które posiadają swą jurysdykcyę w różnych Sądach można pozywać jako uczestników sporu, o ile dla sporu nie jest uzasadnioną wspólna jurysdykcya szczególna, przed każdy z krajowych Są­

dów, w którym jeden z uczestników sporu a jeśli między nimi znajdują się głównie i ubocznie zobo­

wiązani jeden z głównie zobowiązanych posiada swój Sąd właściwy powszechny.

Osoby obowiązane z wekslu, mogą być pozywane jako uczestnicy sporu w Sądzie miejsca zapłaty.

Sąd właściwy głównego procesu.

§• 94.

(Por. §. 40. n. j. d.)

Pozwy, mające za przedmiot pretensyę do rzeczy lub do prawa pewnego, o które toczy się spór między innemi osobami (interwencya główna) mogą być aż do prawomocnego rozstrzygnienia tego sporu wnoszone do tego samego Sądu.

Skargi pełnomocników w sporze i dla doręczeń 0 należytości i wydatki, mogą być wynoszone przed Sąd procesu głównego.

§• 95.

Skargi w §§. 91. i 94. oznaczone, mogą być 1 wówczas wnoszone do Sądów tamże pomienionych, jeśli Sądy te w myśl przepisów obowiązujących w przedmiocie właściwości rzeczowej nie byłyby same przez się właściwemi do orzekania o roszczeniu pra- wnomajątkowem skargą dochodzonem.

S ą d właściwy dla skargi wzajemnej.

* §• 96.

(Por. §. 33. n. j. d.)

Literatura: Kleinfeller: Der Gerichtsstand der Wider- klage. Monachium 1882.

7

Przed Sąd skargi może być skarga wzajemna wyniesiona, jeśli roszczenie wzajemne tą ostatnią doclio lżone, stoi w związku z roszczeniem skargi, albo w ogóle nadawałoby się do kompenzacyi, dalej jeśli skarga wzajemna skierowaną jest do ustalenia stosunku prawnego lub prawa, które stało się spor- nem w toku procesu, a od istniania lub nieistnienia których zawisłem jest w całości lub w części orze­

czenie względem żądania skargi.

Jurysdykcya skargi wzajemnej nie ma miejsca, jeśli właściwość Sądu dla roszczenia dochodzonego skargą wzajemną albo dla tego rodzaju skargi o ustalenie, nie mogła by powstać nawet w drodze układu stron, albo jeśli w chwili wyniesienia skargi wzajemnej, została już rozprawa ustna na skargę w instancyi pierwszej zamkniętą.

Sąd właściwy z przyczyny siedziby uprzedniej.

§• 97.

(Por. §. 44. n. j. d.)

lłękodzielnicy, drobni sprzedawcy, właściciele gospód, szyprowie, woźnice i inni przemysłowcy da­

lej czeladnicy, pomocnicy, słudzy i inni zarobnicy za wynadgrodzeniem mogą z powodu swych preten- syi za dostarczone wyroby i towary, za świadczone u- sługi i prace, wnosić pozwy w okresie dni dziewięć­

dziesięciu od czasu ostatniej dostawy lub

świadczę-jiia, w Sądzie właściwym według poprzedniej siedziby

•odbiorcy, jeśli tenże w międzyczasie przeniósł sie­

dzibę swą do okręgu innego Sądu,

To samo tyczy się nauczycieli prywatnych co do ich roszczeń do wynadgrodzenia.

Sąd wlaściiuy szyprów i osady okrętowej.

§• 98.

Przeciw szyprom i osobom załogi okrętowej mogą być pretens/e w rodzaju w §. 97, oznaczo­

nym także wówczas przed Sądem właściwym według każdoczesnego pobytu pozwanego dochodzone, jeżeli tenże ma swą siedzibę w iuuem miejscu.

Sąd dla majątku.

§• 9 9.

(Por. §. 297. i d. z projektu postępów, egzekucyj.) Przeciw osobom, które w kraju żadnej nie po­

siadają siedziby, można z tytułu roszczeń majątkowo prawnych wynieść skargę przed każdym na obszarze mocy obowiązującej niniejszej ustawy istniejącym Sądem, w którego okręgu znajduje się majątek tych osób, albo sam przedmiot skargą dochodzony.

Przy pretensyach ma siedziba osoby będącej dłu­

żnikiem dłużnika znaczenie miejsca, w którem się majątek znajduje.

7*

Jeżeli dłużnik dłużnika nie ma w kraju żadnej siedziby, wszakże rzecz, która stanowi zabezpieczenie dla tej pretensji, znajduje się w kraju, tedy miej­

sce, gdzie rzecz leży, jest dla oznaczenia właściwości miaro dawczem.

Zakłady zagraniczne, masy majątkowe, spółki,, związki i inne stowarzyszenia mogą nadto być pozy­

wane także przed Sądem tutejszo-krajowym, w któ­

rego okręgu znajduje się ich stała reprezentacya dla kraju, albo organ, który ma powierzonem zała­

twienie spraw tego rodzajn zakładów i spółek.

Dla sporów odnoszących się do okrętów dla podróży morskiej i podróży morskich uchodzi port dotyczącego okrętu dla żeglugi morskiej w kraju położony, za miejsce, w którem się majątek znajduje.

Sąd właściwy pomocniczy dla skarg ze stosunku małżeńskiego lub rodzicielskiego.

§. 100.

Pozwy przeciw poddanemu austryackiemu u separacyą sądową, rozwód lub unieważnienie m ał­

żeństwa i inne skargi ze stosunku małżeńskiego lub rodzicielskiego o roszczenia, których natura nie jest wyłącznie majątkowo prawną, mogą być wznoszone w przypadku, gdy w kraju nie istnieje dla nich ani.

Sąd powszechny ani szczegółowy, albo przed Sąd

po-wszechny powoda, albo, jeśli takowy i dla niego w kraju nie istnieje, przed Sąd krajowy we Wiedniu.

Sąd z tytułu wzajemności dla skarg przeciw cudzoziemcom.

§• i o i.

Jeżeli w Państwie obcem dopuszczane są prze­

ciw poddanym austryackim w sporach cywilnych skargi w takich Sądach, którym podług ustawy ni­

niejszej niesłużyłaby dla spraw takich ogółem żadna albo li ograniczona właściwość, wówczas takaż sa­

ma właściwość uzasadnioną jest w Sądach tutejszo- kraj owych dla poddanych owego państwa.

K ilka sądów lołaściwycli.

§. 102.

Między kilku właściwemi Sądami służy powo­

dowi prawo wyboru, takowy uznaje się za doko­

nany, z doręczeniem skargi pozwanemu.

Kilka sądów powiatowych w jednej miejscowości.

§. 103.

Jeżeli kto ma być pozwanym przed Sąd po­

wiatowy w takiej miejscowości, w której istnieje kil- kilka Sądów powiatowych, należy wynieść skargę

przed ten Sąd powiatowy, w którego okręgu znajduje się zamieszkanie pozwanego, a wr braku tegoż miejsce jego pobytu. Jeżeli natomiast pozwany w miejscowości tej istotnie nie przebywa, służy powodowi prawo wy­

boru między kilku Sądami powiatowemi (§. 102).

Przepis ten ma otyłe znaczenie dla spraw przy­

dzielonych Sądom powiatowym dla spraw handlowych i morskich, o ile w tej samej miejscowości istnieje kilka Sądów powiatowych dla spraw handlowych i morskich.

Układ ic przedmiocie lołaściwości sądów.

§ 104.

(Por. §. 47— 4 8. n. j. d.)

Strony władne są poddać się mocą wyraźnego układu sądowi pierwszej Instancyi, który jako taki nie je st właściwym. Układ ten winien być Sądowi ju ż w skardze za pomocą dokumentu wykazany.

Układ posiada li wówczas skutek prawny, jeśli odnosi się do pewnego oznaczonego sporu, albo do sporów płynących z pewnego oznaczonego stosunku prawnego. W szakże nie można z mocy takiego układu wprowadzać spraw, które są w ogóle uchylone z pod zakresu działania Sądów zwyczajnych, przed te Sądy, ani spraw, które przed Sąd powiatowy należą, do Trybunału pierwszej Instancyi, ani spraw jurysdykcji powszechnej przed Sąd handlowy, Sąd handlowy i morski, albo do senatu dla spraw handlowych lub

103

górniczych, ani w końcu sporów wyłącznie Trybuna­

łom pierwszej Instancyi przekazanych przed Sąd po­

wiatowy.

O ile Sąd sam przez się niewłaściwy z mo­

cy układu stron właściwość uzyskać zdoła, staje się on też właściwym przez fakt, iż pozwany nie po­

dniósłszy w czasie należytym zarzutu niewłaściwości, co do rzeczy głównej ustnie rozprawia.