Sieci stawne (GNS i GTR)

strona 24 | Opracowanie podstaw racjonalnego monitorowania przyłowu ptaków…

Wszystkie powyższe dane są wprowadzane (ręcznie lub elektronicznie) do Systemu Informacji Rybołówstwa Morskiego - SIRM prowadzonego przez CMR w Gdyni. CMR powstało w 2003 roku, a swoje funkcje statutowe pełni od 1 stycznia 2004 r. Obowiązek utworzenia Centrów Monitorowania Rybołówstwa nałożyło Rozporządzenie Rady (WE) Nr 686/97 z 14 kwietnia 1997 r., zmieniające Rozporządzenie Rady (EWG) Nr 2847/93 z 12 października 1993 r., ustanawiające system kontroli mający zastosowanie do wspólnej polityki rybołówstwa.

Narzędzia stawne, które są najpowszechniejszymi narzędziami połowu dla statków rybackich do 12 metrów, są różnorodne pod względem rodzaju, wielkości oczek w sieciach, miejsca połowu (przybrzeżne, denne, pelagiczne), co jest efektem ukierunkowania danego narzędzia na połów

Rys. 9. Przykład wypełnionego miesięcznego raportu

połowowego raportowanego do CMR z informacjami o składzie połowów (do

dn.1 lipca 2017r.

obowiązujący jednostki do 10 m długości (za wyjątkiem

jednostek 8-10 m poławiających dorsza)

Rys. 10. Przykład wypełnionego

miesięcznego raportu połowowego jednostki do 8 m

długości raportowanego do

CMR od dn.1 lipca 2017 (bez informacji

o składzie połowu)

Opracowanie podstaw racjonalnego monitorowania przyłowu ptaków… | strona 25 określonego gatunku ryb. Spośród sieci stawnych, w polskim rybołówstwie morskim zdecydowaną większość z nich stanowią tzw. sieci skrzelowe (GNS). Jedynie lokalnie (np. na obszarze Delty Świny) stosowane są czasami sieci trójścienne, „drygawice” (GTR).

Najczęściej stosowanymi sieciami stawnymi są:

 nety dorszowe (prześwit oczka 110 mm), sieć denna;

 nety storniowe (nazywane też flądrowymi) (130-220 mm), sieć denna.

Nieco rzadziej stosowane są:

 nety (wontony) sandaczowe (110 – 160 mm) stosowane w strefie przybrzeżnej i na zalewach;

 nety (wontony) leszczowe (120-220 mm), stosowane w strefie przybrzeżnej i na zalewach;

 nety (wontony) okoniowo-płociowe (60-70 mm), stosowane w strefie przybrzeżnej i na zalewach;

 nety turbotowe/skarpiowe (160-260 mm), sieć denna, stosowana na wiosnę, na płyciznach strefy przybrzeżnej, na których gromadzi się przed tarłem skarp (nazwa zwyczajowa turbot);

 nety trociowe (minimalny prześwit 140 mm na Zatoce Puckiej, na pozostałym obszarze − 160 mm), stosowane w strefie przybrzeżnej do połowów troci i łososia;

 sieci jednostronnie kotwiczone (myląca nazwa potoczna „półpławnica”), minimalny prześwit dla połowów ukierunkowanych na troć – 140 mm; na łososia – 160 mm), sieć pelagiczna stosowana tradycyjnie na Zatoce Puckiej, najczęściej w okresie jesienno-zimowo-wiosennym;

 mance śledziowe (44-56 mm), stosowana w trakcie masowego pojawiania się śledzi w strefie przybrzeżnej (wiosną, w ograniczonym zakresie i w niektórych latach również jesienią).

Wśród innych typów sieci stawnych, używane są w małym zakresie i lokalnie:

 mance belonowe (52-56 mm) stosowane w trakcie tarła belony na Zatoce Puckiej;

 mance szprotowe (22 mm) – stosowane do połowu szprota jako przynęty, np. przy połowach belony na haki;

 nety (wontony) siejowe (prześwit 110 mm lub większy) - stosowane na Zatoce Puckiej i Zalewie Szczecińskim;

 nety (wontony) szczupakowe (prześwit 110 mm lub większy) – stosowane w rejonach licznego występowania szczupaków (np. Zalew Kamieński, wewnętrzna Zatoka Pucka);

 drygawice (sieci trójścienne, kod GTR) - spotykane na Zalewie Szczecińskim, stosowane w rejonie Delty Świny, także jako sieci spławiane z nurtem;

Niektóre rodzaje sieci okresowo, przez część rybaków bywają ukierunkowane na połowy innych gatunków, np. troci i łososia (sieci sandaczowe), siei (sandaczowe, okoniowe), miętusa (sandaczowe), suma (leszczowe) itp.

Wontony, nety i mance to usidlające, stawne (ustawiane) narzędzia połowu ryb typu biernego o kształcie prostokąta ograniczonego linami: górną (nadborą), dolną (podborą) oraz linkami bocznymi (obrzeżami). Pomiędzy tymi linkami rozpięta jest tkanina sieciowa (jadro) o równobocznych oczkach, bezwęzłowa, wykonana z żyłki (lub przędzy, „skrętki”) nylonowej. Utrzymywane są w wodzie w pozycji pionowej poprzez uspławnienie za pomocą pływaków lub z wykorzystaniem liny pływającej oraz obciążenie za pomocą ciężarków, mocowanych do linki dolnej lub za pomocą tylko linki ołowianej,

strona 26 | Opracowanie podstaw racjonalnego monitorowania przyłowu ptaków…

stanowiącej podborę, lub podwieszonej do podbory. W zakresie uzbrojenia sieci istnieje duże zróżnicowanie metod, wynikające z różnic regionalnych, dopasowania do warunków łowiska, a także doświadczenia i preferencji poszczególnych rybaków. Najistotniejszym elementem konstrukcyjno-eksploatacyjnym jest eliminacja dryfowania tych sieci poprzez ich zakotwiczenie na dnie.

W praktyce wontony, mance i nety to narzędzia połowowe o podobnej konstrukcji i zasadzie działania. Różnice w nazewnictwie wskazywać mają przede wszystkim na usytuowanie ich w wodzie - pod powierzchnią, w toni czy przy dnie (Rys. 11). Nazwa określa sieci, które z racji wielkości oczek i miejsc wystawiania powinny pozwalać na ukierunkowany połów określonego gatunku ryb, minimalizując przyłów innych gatunków. Nazewnictwo sieci jest uwarunkowane również lokalnymi zwyczajami. Wonton to nazwa zapożyczona z rybołówstwa śródlądowego i określa większość sieci skrzelowych stosowanych na obszarze Zalewu Szczecińskiego i Kamieńskiego. Na obszarze Zatoki Gdańskiej stosowana jest nazwa „nety”. Pojedyncze sieci (wontony, mance, nety) wiązane są w zestawy lub są umocowane na wspólnej linie po kilka – kilkanaście sztuk. W skład zestawu wchodzą ponadto dwie kotwice oraz dwie tyczki i boje sygnalizacyjne (Rys.12). Kotwice służą do stabilnego zamocowania zestawu w pożądanej lokalizacji, a tyczki i boje informują o długości zestawu i kierunku jego wystawienia w toni wodnej.

Rys.11. Schemat typów ustawienia

sieci

Rys. 12. Schemat zestawu sieci

Opracowanie podstaw racjonalnego monitorowania przyłowu ptaków… | strona 27 Wg. przepisów obowiązujących w trakcie realizacji projektu, maksymalna dopuszczalna długość pojedynczego wontonu używanego do połowów na morzu terytorialnymi wynosi 50 m (sieci do połowu ryb płaskich – 75 m), a długość zestawu tych sieci mierzona wzdłuż nadbory – 500 m. Maksymalna liczba wontonów dla jednostek rybackich o do 12 m wynosi 100 sztuk w zestawie, co odpowiada długości zestawu 5000 m, dla statków rybackich o dł. od 12 do 18 m – odpowiednio 200 sztuk i 10 000 m dla statków o dł. powyżej 18 m – 300 sztuk i 15 000 m. Ilość zestawów, które mogą znajdować się jednocześnie na pokładzie danej jednostki określona jest w „Specjalnym zezwoleniu połowowym”.

Mance – to sieci stawne używane do ukierunkowanych połowów śledzia, maksymalna długość pojedynczej mancy – 50 m, maksymalna długość zestawu manc mierzona wzdłuż nadbory 300 m.

Przepisy zarówno krajowe jak i UE nie regulują następujących kwestii:

 Wysokości sieci

 Grubości linek konstrukcyjnych(nadbora, podbora, linki boczne – obrzeże)

 Sposobów obciążania podbory (ołowianka, kółka) oraz uspławniania nadbory (korki).

 Rodzaju materiału, jego grubości i koloru - z którego wykonana jest tkanina sieciowa (jadro).

 Pozycji i kierunków wystawiania zestawów w stosunku do linii brzegowej.

 Głębokości, na których można (lub nie) wystawiać zestawy.

Szczegółowo jest regulowany rozmiar oczek, przy czym w przepisach UE jest on określany, jako prześwit oczka zwartego wzdłuż dłuższej osi rombu, zaś w przepisach krajowych - jako bok oczka.

Regulacje te mają na celu zapobieganie poławianiu określonych gatunków ryb, jak i eliminowanie ryb niewymiarowych danego gatunku.

W dokumencie Opracowanie podstaw racjonalnego monitorowania przyłowu ptaków w celu zrównoważonego zarządzania rybołówstwem przybrzeżnym na morskich obszarach NATURA 2000 (Stron 24-27)