SK UTECZNOŚĆ SYSTEMU ZDALNEGO KSZTAŁCENIA

Omówione badania potwierdziły skuteczność edukacyjnych produktów multi- medialinch, o skuteczności kształcenia na odległość świadczą liczby dyplomów ukoń­ czenia studiów uniwersyteckich w systemie zdalnym. Uczelnie prowadzące eduka­ cję na odległość udostępniają wirtualne laboratoria, w których przeprowadza się najbardziej skomplikowane doświadczenia. Nie narzucają studentom sztywnych ram programowych, wspierają indywidualny tok kształcenia i uczestnictwo w projek­ tach międzyuczelnianych. Edukacja na odległość wymaga stosowania nowoczesnych technologii i odpowiednio dobranych metod nauczania, co wiąże się z konieczno­ ścią starannego przygotowania zajęć dydaktycznych, między innymi w odniesieniu do planowanych materiałów i środków edukacyjnych.

Pierwsze wyniki pracy dydaktycznej nauczycieli korzystających z modułowego systemu zdalnego kształcenia polegającego na pracy z multimedialnym podręczni­ kiem Dydaktyka ochrony środowiska pozwalają sądzić, że system ten ze względu na sposób prezentacji informacji (obraz statyczny i dynamiczny, możliwości dociera­ nia do dodatkowych wiadomości przez hiperteksty, sekwencje filmowe), a przede wszystkim dzięki stworzeniu swoim użytkownikom warunków do aktywnej i inte­ rakcyjnej pracy stanowić może narzędzie intelektualne, które w rękach dobrze przy­ gotowanego wykładowcy przekształci się w nowoczesną metodę kształcenia. Reali­

1082 A. BUREWICZ I IN.

zacja i powodzenie przyjętych założeń w czasach trwającej transformacji systemu edukacyjnego zależeć będzie w dużej mierze od ogólnych zasad kształcenia i do­ kształcania nauczycieli oraz tworzenia systemów przekwalifikowania ich do nowych zadań dydaktyczno-wychowawczych.

System szkolenia nauczycieli chemii z pom ocą akademickiego podręcznika

Dydaktyka ochrony środowiska okazał się przydatny w praktyce studiów stacjonar­

nych i podyplomowych realizowanych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. M ożna więc sądzić, że jest godny polecenia w kształceniu nauczycieli na innych uczelniach wyższych. Ułatwia on bowiem utrwalanie wiadomości i zdo­ bywanie nowych doświadczeń dzięki takim cechom, jak:

- możliwość regulowania tempa uczenia się;

- różnicowanie poziomu i zakresu poznawanych w danym momencie wiado­ mości;

- interdyscyplinarne ujęcie informacji;

- konstruowanie własnych wiadomości w wyniku indywidualnych poszuki­ wań.

Podręcznik Dydaktyka ochrony środowiska odgrywa znaczącą rolę także w in­ nym obszarze wykorzystania multimediów, a mianowicie jako materiał ilustracyjny, pełniąc funkcje:

- poznaw czą (jest źródłem informacji o rzeczywistości);

- kształcącą (pomaga rozwijać zdolności intelektualne, wspomaga proces za­ pamiętywania);

- m otyw acyjną (rozbudza zainteresowanie nauką, zwiększa zaangażowanie uczących się);

- aktywizującą (poprzez atrakcyjną form ę zachęca do pracy, dostarcza prze­ żyć i fascynacji);

- sterującą (kieruje procesem samokształcenia);

- kontrolną (sprawdza poziom przyswojonych wiadomości i opanowanych umiejętności).

Uważa się, że dzięki tym funkcjom efektywność uczenia się z pom ocą multi­ mediów osiąga wyższy poziom ponieważ m aleją o 20-40% nieporozumienia przy przekazywaniu informacji, wzrasta o 50-60% zakres przyswojonych wiadomości i zrozumienia tematu, a o 38-70% tempo uczenia się [49]. Pozostaje więc sprawdzić czy zaproponowane w przypadku pracy z akademickim podręcznikiem multime­ dialnym Dydaktyka ochrony środowiska rozwiązania dydaktyczne przyniosą podobne, a przede wszystkim długoterminowe pozytywne skutki. N a efekt taki można mieć nadzieję, jeśli spełnione zostaną podstawowe założenia systemu kształcenia, a mia­ nowicie, jeśli nauczyciel zostanie optymalnie przygotowany do samodzielnej pracy w systemie zdalnego dokształcania [50].

Założenia i efektywność modułowego systemu zdalnego kształcenia nauczy­ cieli winny być zweryfikowane w eksperymencie pedagogicznym realizowanym przede wszystkim w kontekście porównania skuteczności dydaktycznej:

PODRĘCZNIK MULTIMEDIALNY D Y D A K T Y K A O C H R O S Y Ś R O D O W I S K ! 1083

- nauczania konwencjonalnego (realizowanego w czasie spotkań z nauczycie­ lami);

- nauczania przemiennego (gdzie po bezpośrednim spotkaniu następowałby okres samodzielnej pracy nauczyciela z modułowym systemem kształcenia zdalnego na dysku CD-ROM lub DVD-ROM, zakończony spotkaniem we­ ryfikującym nabyte umiejętności);

- nauczania zdalnego (kształcenie odbywałoby się wyłącznie w miejscu za­ mieszkania osób uczących się z wykorzystaniem modułowego systemu zdal­ nego kształcenia nauczycieli).

Badania te winny odpowiedzieć na pytania:

- jakie cele można realizować stosując kształcenie zdalne z wykorzystaniem multimediów.

- jakie kwalifikacje winni mieć nauczyciele, aby móc kształcić się w systemie zdalnym.

- jakie treści można eksponować stosując techniki medialne w systemie zdal­ nym.

- ja k organizować kształcenie zdalne studentów' i nauczycieli.

- jakie formy kształcenia zdalnego są przez uczących się najlepiej akcepto­ wane.

Udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania umożliwi nie tylko określenie efek­ tywności wykorzystania multimediów w kształceniu zdalnym, lecz ułatwi dydakty­ kom przedmiotowym stosowanie programów multimedialnych w pracy edukacyj­ nej, a technologom kształcenia pomoże opracować ogólne zasady i reguły obowią­ zujące dla tego typu kształcenia zdalnego.

Akademicki podręcznik multimedialny Dydaktyka ochrony środowiska został opracowany w ramach projektu badawczego Nr 3T09A 080 15 finansowanego przez Komisję Badań Naukowych w latach 1998-2001.

PIŚMIENNICTWO CYTOWANE [1] H. Gulińska, A. Burewicz., Pedagogika Pracy, 1997,30, 132.

[2] D. Keegan, [w:] D. Sewart, D. Keegan, B. Holmberg (red.), In D i s t a n c e E d u c a tio n I n te rn a tio n a l

P e r s p e c t iv e s , London: Routledge, 1988.

[3] K. Wieczorkowski, [w:] B. Siemieniecki (red.), P e r s p e k ty w y e d u k a c ji: k o m p u te r e m . Toruń Płock, 1995.

[4] D.F. Treagust, B.G. Waldrip, J.R. Horley, Distance Education, 1993, 14,315. [5] D.R. Garrison, U n d e r s ta n d in g d is t a n c e e d u c a tio n , London Routledge 1989.

[6] R.M. Whitnell, E.A. Fernandes, F. Almassizadeh, J.J.C. Love, B.M. Dugan, B.A. Sawrey. K.Wil­ son, J. Chem. Educ., 1994,71,721.

[7] A. Burewicz, M e d ia a e d u k a c ja , Wyd. eMPi2, Poznań 2000.

[8] H. Gulińska, S t r a t e g ia m u ltim e d ia ln e g o k s z ta łc e n ia c h e m ic zn e g o , Wyd. Naukowe UAM Poznań 1997.

[9] A. Burewicz, M e d i a a e d u k a c ja , Wyd. eMPi2, Poznań 1997. [10] http://www.uniedu - strona University ofNorthem Iowa.

1084 A. BUREWICZ I IN.

[11] P. Topól, M e d ia a e d u k a c ja, Wyd. cMPi:, Poznań 2000. [12] http://wAvw.mila.edu.pl

[13] A. Żuławski, Edukacja Medialna, 1997,4,25.

[14] R. Michałowski, M e d i a a e d u k a c ja , Wyd. eMPi:, Poznań 2000.

[15] A. Burewicz, N. Mironowicz, projekt internetowy „Obraz chemii”, Poznań 1997. http://ZDCh.amu.edu.pl.

[16] A. Burewicz, N. Mironowicz, projekt internetowy „Kryształy w przestrzeni”. Poznań 1998. http://ZDCh.amu.edu.pl.

[17] A. Burewicz, N. Miranowicz, projekt internetowy „Reprezentacje chemiczne”. Poznań 1999-2000. http://ZDCh.amu.edu.pl.

[18] A. Bureu icz, N. Miranowicz, projekt internetowy „Interaktywne Instrukcje Internetowa”, Poznań 2000-2001, http: //ZDCh.amu.edu.pl.

[19] A. Burewicz, M. Miranowicz, projekt internetowy „Zagrożenia ekologiczne”. Poznań 1998. http://ZDCh.amu.edu.pl.

[20] A. Burewicz, M. Miranowicz, projekt internetowy „Ołów”, Poznań 1999. http://ZDCh.amu.edu.pl. [21] A. Burewicz, N. Mironowicz, J. Lange, projekt internetowy „Wiązania chemiczne wycieczka do

B in d a r iu m " . Poznań 1999, http://ZDCh.artu.edu.pl.

[22] A. Burewicz, N. Miranowicz, projekt internetowy „Wirtualne laboratorium”, Poznań 1996. http://ZDCh.amu.edu.pl.

[23] A. Burewicz, H. Gulińska, R. Płoszyńska, projekt internetowy „Szkolna pracownia chemiczna”, Poznań 2000, http://ZDCh.amu.edu.pl.

[24] A. Burewicz, M. Mironowicz, Informatyka w Szkole, 2001, XVII, 593.

[25] H. McLuchan, kanadyjski socjolog, myśliciel i publicysta, twórca koncepcji współczesnego świa­ ta jako globalnej wioski.

[26] C. Freinet, twórca systemu pedagogicznego premiującego samodzielność uczących się i ich poczu­ cie odpowiedzialności za siebie.

[27] K. Zanussi, polski reżyser filmowy.

[28] Cz. Maziarz, D y d a k ty k a s t u d i ó w d l a p r a c u ją c y c h , PWN, Warszawa 1976. [29] Cz. Maziarz, Ruch Pedagogiczny, 1964, 5, 64.

[30] J. Skrzypczak, K o n s tr u o w a n ie i o c e n a p o d r ę c z n ik ó w , Wyd. ITE, Poznań - Radom 19%. [31] N. Miranowicz, A. Burewicz, Materiały Zjazdu PTCh, 1996.

[32] „Bryce”, Metacreation Corp., San Francisco, CA, USA. [33] „Director”, Macromedia Inc., San Francisco, CA, USA. [34] „ECM Alpha”, K.Takeuchi, M. Kim.

[35] „InfiniD”, Metacreation Corp., San Francisco, CA, USA. [36] „ChemOffice”, CambridgeSoft Corp., Cambridge, MA, USA.

[37] A. Burewicz, N. Miranowicz, Materiały Symposium „Computer assistance to Chemical research”, Moscow 2001.

[38] A. Burewicz, P. Jagodziński., D o ś w ia d c z e n ia c h e m ic z n e d l a s z k ó l p o d s t a w o w y c h c z. 1. WSiP. Warszawa 1997.

[39] A. Burewicz, P. Jagodziński, D o ś w ia d c z e n ia c h e m ic z n e d la s z k ó l ś r e d n ic h c z .2 . WSiP. Warszawa 1998.

[40] K. Łopata, [w:] A. Burewicz, H. Gulińska (red), D y d a k ty k a c h e m ii, Wyd. Naukowe UAM. Poznań 1993.

[41] A. Burewicz, 0 , Wyd. eMPi2, Poznań 1997.

[42] W. Skrzydlewski, T e c lm o lo g ia k s z ta łc e n ia . P r z e tw a r z a n ie in fo rm a c ji. K o m u n ik o w a n ie . Wyd. UAM, Poznań 1990.

[43] M. Konieczna, E k s p e r y m e n ta ln e r o z w ią z y w a n ie z a d a ń p r o b l e m o w y c h w c h e m ii. WSiP. Warszawa 1992.

PODRĘCZNIK MULTIMEDIALNY D m IK T Y K -t O C H R O M 'Ś R O D O W I S K A 1085

[44] H. Gulińska, A. Burewicz, Wiad. Chem., 2000, 54, 653. [45] M. Katz, J. Chem. Educ., 1996, 73,440

[46] M.J. Hannafin, Educ. Comm. Technol. J., 1985,33, 235.

[47] M. Kozielska, W p ły w w ie lo s tr o n n e g o stu d ió w a n ia w s p o m a g a n e g o k o m p u te r e m n a a k ty w n o ś ć p o z ­

n a w c z ą s tu d e n tó w , Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1997.

[48] L.L. Jones, S.G. Smith, Pure and Appl. Chem., 1993, 65, 245.

[49] B. Siemieniecki, K o m p u te r ir e d u k a c ji. P o d s ta w o w e p r o b le m y t e c h n o lo g ii in fo rm a c y jn e j. WVd. A. Marszałek, Toruń 1996.

[50] H. Gulińska, Wiad. Chem., 1995, 49, 77.

WIADOMOŚCI

11-12

chemiczne PL ISSN 0043-5104