Spółka cywilna według Zbioru ustaw ziem zachodnich

Tymczasowe⁵⁰⁵ obowiązywanie niemieckiego Kodeksu cywilnego na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej przewidywał art. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji zarządu byłej dzielnicy pruskiej.506

W zakresie niemieckiego Kodeksu cywilnego nie wydano rozporządzenia upoważniającego Departament Sprawiedliwości do ustalenia polskiego brzmienia tego kodeksu. W swojej istocie był on nieformalnym przekładem niemieckiej ustawy cywilnej BGB. Jego brzmienie stanowiło efekt pracy prawników polskich, których zasadniczym celem w toku tłumaczenia było optymalne dostosowanie jego reguł do polskiej rzeczywistości prawno – gospodarczej. Poszczególne przepisy wzbogacono o judykaturę sądów polskich, o ile była dostępna, tak aby możliwe stało się procesowe jego wykorzystanie.⁵⁰⁷

a. Pojęcie i charakter prawny

Ustawa⁵⁰⁸ nie zawierała definicji spółki. Określała natomiast podstawową treść umowy spółki. Składało się na nią zobowiązanie wspólników do popierania zakładanego wspólnego celu w sposób umową oznaczony, co nastąpić powinno w szczególności poprzez wniesienie umówionych wkładów509. Reguły konstruujące umowę spółki cywilnej znajdowały odpowiednie zastosowanie do jawnych spółek handlowych, komandytowych oraz do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych przed ich wpisaniem do rejestru, a także do nieuznanych stowarzyszeń zagranicznych.⁵¹⁰

Forma szczególna zawieranej umowy mogła być podyktowana charakterem wkładu. Jeśli przedmiot wkładu do spółki stanowiła nieruchomość, wówczas zastrzeżona była sądowa lub notarialna forma umowy. Orzecznictwo sądowe

505

Zob. A. Mączyński, op. cit., s. 10;

506 Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. (Dz. U. RP. poz. 385/64) ogłoszona w dniu 12 sierpnia 1919 r.;

507 Z. Lisowski, op. cit., s. VI;

508 Posługując się słowem ,,ustawa” miałam wątpliwości czy właściwiej jest posługiwać się nazwą Zbiór ustaw ziem zachodnich czy BGB. Jednakże dla osiągnięcia pewnej precyzji, na tle ustalenia, iż niniejszy tekst stanowił nieformalny przekład ustawy BGB na warunki polskie, zdecydowałam się na używanie skrótu BGB w opisie poszczególnych artykułów, z tym zastrzeżeniem, że jest to brzmienie niemieckiej ustawy cywilnej według Tomu X Zbioru ustaw ziem zachodnich;

509 Por. § 705 BGB;

510

129

formułowało wiele zasad w zakresie formy i skutków zawieranej umowy. Judykatura sądów polskich511

dopuszczała możliwość dowodzenia przedmiotu sprzedaży za pomocą wszelakich środków dowodowych, poza aktem notarialnym. Formy szczególnej wymagano dla umowy, w której jedna strona zobowiązywała się do przeniesienia lub obciążenia użytkowaniem swego teraźniejszego majątku lub ułamkowej części swego teraźniejszego majątku. Dokumentem sądowym lub notarialnym powinna była być także stwierdzona umowa, w której jedna strona zobowiązywała się do przeniesienia własności gruntu, jednakże umowa zawarta bez zachowania tej formy, była ważną jeżeli nastąpiło powzdanie512

i wpis do księgi wieczystej. Brak przepisanej formy nie skutkował nieważnością⁵¹³ umowy, jeżeli zaszło tylko mylne oznaczenie przedmiotu sprzedaży.514

Umowy dodatkowe, zawarte po spisaniu kontraktu kupna – sprzedaży nieruchomości, nie wymagały formy urzędowej, jeśli nie stwarzały nowego lub nie powiększały pierwotnego zobowiązania sprzedawcy do przeniesienia własności nieruchomości.515

Cel, do osiągnięcia którego umawiali się dążyć wspólnicy nie musiał mieć charakteru majątkowego, powinien był być zgodny z prawem i osiągalny. Ustawa zastrzegała rygor nieważności dla przedsięwzięć niezgodnych z dobrymi obyczajami. W szczególności nieważna była czynność prawna, w której ktoś wyzyskiwał ciężkie

511

W. I. V. SN. z 2 maja 1924 r., C. 584/23, Ruch V/I;

512,,Powzdanie” w rozumieniu niemieckiego Kodeksu cywilnego odpowiadało dzisiejszej umowie rozporządzającej – przenoszącej własność na kupującego. Braku wpisu w księdze wieczystej przed dniem 1 stycznia 1947 r. jako elemencie przeniesienia własności nieruchomości w orzecznictwie SN nie jest jednoznaczny. W uchwale z dnia 10 września 1974 r. (III CZP 56/74, niepublikowane) SN przyjął, iż „w wypadku, gdy przed wejściem w życie prawa rzeczowego z 1946 r. zawarto pod rządem k.c.n. umowę obligacyjną oraz umowę przenoszącą własność nieruchomości (powzdanie), a nie został złożony wniosek o wpis w księdze wieczystej, własność nieruchomości przeszła na nabywcę w dniu 1 stycznia 1947 r. (art. XXIX i XXX p.w. pr. rzecz. i p.ks.w.). Jednakże w orzeczeniu z dnia 21 marca 1966 r. (III CO 3/66, ,,OSPiKA”, 7/1967, poz. 178) co do braku wpisu na gruncie kodeksu cywilnego niemieckiego SN zajął inne stanowisko, albowiem orzekł, że według art. XXVI – XXX p.w. pr. rzecz. i p.ks.w. oraz art. XXXVIII – XL p.w.k.c. czynności prawne mające za przedmiot przeniesienie własności dokonane przed dniem 1 stycznia 1947 r., po tej dacie są skuteczne, jeżeli odpowiadają przepisom dotychczasowym przewidzianym w § 873 k.c.n., a więc również wymagały dokonania wpisu. Brak wpisu dla oceny skuteczności takiej czynności prawnej według przytoczonej uchwały SN był dopuszczalny tylko wtedy, jeżeli przed dniem 1 stycznia 1947 r. została zawarta tylko umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości, a skutek rzeczowy powstał już po tym dniu na gruncie prawa rzeczowego (art. 46) w wyniku zawarcia umowy przenoszącej własność. Polskie prawo cywilne nie wymagało już wpisu konstytutywnego jako elementu przeniesienia własności nieruchomości. Szczegółowo opisują niniejsze zagadnienie: F. Zoll: Zasada wpisu a przeniesienie posiadania, ,,KPP”, 1/1938, s. 17 i nast.; S. Breyer:

Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa 1975, s. 11-42;

513

Por. orzeczenie W. I. V. SN. z dnia 25 czerwca 1924 r., C. 584/23, ,,Ruch”, V/1, w którym SN stwierdził, iż oznaczenie w umowie ceny kupna nieruchomości w markach polskich, podczas gdy w rzeczywistości umówiono się na franki francuskie, czyniło umowę nieważna;

514 W. I. V. SN z dnia 25 czerwca 1924 r., C. 584/23, Ruch V/1;

515

130

położenie, lekkomyślność lub niedoświadczenie drugiego, nakazując mu za pewne świadczenie przyrzec lub przysporzyć sobie albo osobie trzeciej korzyści majątkowe, które tak dalece przewyższają wartość świadczenia, że według zachodzących okoliczności pozostają w rażąco nieodpowiednim stosunku do świadczenia. Umowa, której przedmiot stanowiło świadczenie niemożliwe była nieważna.516

Spółka cywilna nie miała ustawowo przyznanej osobowości prawnej, nie była także objęta obowiązkiem wpisu w obowiązujących rejestrach.

b. Stosunki wewnętrzne

Wspólnicy poprzez zawarcie umowy zobowiązywali się do określonego w niej działania, którego preferowanym przejawem było wniesienie równych wkładów. Zróżnicowana dla poszczególnych wspólników wysokość świadczenia na rzecz spółki musiała wynikać z zawartej umowy. Jeżeli przedmiot wkładu stanowiły rzeczy zamienne lub zużywalne, domniemywano, że były one wnoszone na rzecz wspólnej własności wspólników. To samo domniemanie obowiązywało co do rzeczy niezamiennych i nie zużywalnych, jeśli miały one stanowić wkład wedle oszacowania, które nie było przeznaczone tylko do podziału zysków. Wkładem do spółki mogło być również świadczenie usług517

.

Wspólnicy nie byli ustawowo zobowiązani ani do podwyższenia umówionego wkładu ani do uzupełnienia wkładu, zmniejszonego wskutek straty518

. Wspólnik pozostawał w zwłoce z wniesieniem wkładu, jeżeli pomimo upomnienia przez spółkę nadal nie świadczył. Z upomnieniem stało na równi wniesienie skargi o świadczenie oraz doręczenie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Jeśli do świadczenia wyznaczony był termin kalendarzowy, wspólnik popadał w zwłokę bez upomnienia, gdy nie świadczył w oznaczonym czasie. Wspólnik mógł zostać zwolniony z odpowiedzialności za zwłokę, gdy udowodnił, że była ona następstwem okoliczności, za które nie odpowiadał519

.

Wspólny majątek tworzyły wkłady wspólników oraz przedmioty nabyte dla spółki przez prowadzenie spraw (majątek spółki). Majątek spółki obejmował również dochody z prawa należącego do majątku spółki oraz to, co uzyskano jako

516 Por. §§ 134,138 i 306 BGB; 517 Por. § 706 BGB; 518 Por. § 707 BGB; 519 Por. §§ 284-285 BGB;

131

wynagrodzenie za zniszczenie, uszkodzenie lub zabranie przedmiotu należącego do majątku spółki520

. Wspólnik nie mógł rozporządzać swoim udziałem w majątku spółki ani w poszczególnych należących do tegoż przedmiotach, nie miał on prawa żądania podziału. Z wierzytelności należącej do majątku spółki dłużnik nie mógł potrącać wierzytelności, przysługującej mu przeciw poszczególnemu wspólnikowi521

. Zajęciu podlegał udział w majątku spółki, ale nie w jego poszczególnych przedmiotach522

. W czasie trwania spółki wierzyciel nie mógł dochodzić praw wspólnika wypływających ze stosunku spółki, z wyjątkiem roszczenia o udział w zyskach523

.

Wspólnik mógł żądać zamknięcia rachunków, podziału zysków i strat dopiero po rozwiązaniu spółki. Jeżeli wspólnicy przewidywali dłuższy okres trwania spółki, wówczas dopuszczano zamknięcie rachunków i podział zysków z końcem każdego roku obrotowego⁵²⁴. Jeżeli nie oznaczono udziałów wspólników tak w zysku jak i w stracie, każdy wspólnik dysponował równym udziałem bez względu na rodzaj i wysokość swojego wkładu. W sytuacji, gdy oznaczony był tylko udział w zysku albo w stracie, oznaczenie takie w razie wątpliwości obowiązywało tak dla zysku, jak i dla straty⁵²⁵. Dopuszczano umowne zwolnienie od udziału w stracie.⁵²⁶

Wspólnik, który wystąpił ze spółki uczestniczył w zyskach i stratach wynikających ze spraw, jakie w czasie jego wystąpienia były w toku. Pozostali wspólnicy mieli prawo zakończenia tych spraw w sposób wedle ich uznania najkorzystniejszy. Po wystąpieniu ze spółki wspólnik mógł żądać z końcem każdego roku obrotowego sprawozdania ze spraw w tym czasie zakończonych, wypłaty należnej mu kwoty i wyjaśnienia o stanie spraw pozostałych w toku⁵²⁷. Udział występującego wspólnika w majątku spółki przyrastał pozostałym wspólnikom.528

Prowadzenie spraw spółki przysługiwało wspólnie wszystkim wspólnikom, działającym zgodnie. Jeżeli dla dokonania określonej czynności według umowy spółki miała rozstrzygać większość głosów, w razie wątpliwości obliczano ją wedle liczby wspólników529

. Reguły w zakresie prowadzenia spraw spółki orzecznictwo Sądu

520

Por. § 718 BGB;

521 Por. § 719 BGB;

522 Z. Lisowski, op. cit., s. 290;

523 Por. § 725 BGB;

524 Por. § 721 BGB;

525

Por. §§ 721-722 BGB;

526 Z. Lisowski, op. cit., s. 291;

527 Por. § 740 BGB;

528 Por. § 738 ust. 1 BGB;

529

132

Najwyższego uzupełniało ustalając, iż nie nabywał własności ten, kto zakupił przedmiot należący do spółki od jednego wspólnika bez zgody innych530

. Prowadzenie spraw mogło zostać powierzone na mocy postanowień kontraktu spółki jednemu lub kilku wspólnikom, wówczas pozostali wspólnicy byli wykluczeni od ich prowadzenia. Jeżeli prowadzenie spraw zostało powierzone kilku wspólnikom, zastosowanie znajdowały zasady regulujące wspólne prowadzenie spraw⁵³¹. W sytuacji, gdy umowa przewidywała, że prowadzenie spraw należało do wszystkich lub do kilku wspólników w ten sposób, że każdy miał prawo sam działać, wówczas każdy z pozostałych wspólników mógł sprzeciwić się przedsięwzięciu sprawy przez drugiego. Zgłoszony sprzeciw zobowiązywał do zaniechania oprotestowanej czynności532

.

Odebranie udzielonego w umowie prawa do prowadzenia spraw spółki mogło nastąpić tylko z ważnej przyczyny na mocy jednomyślnej uchwały albo, w razie, gdy wedle umowy spółki rozstrzygała większość głosów, uchwałą powziętą większością głosów reszty wspólników. Do ważnych powodów w szczególności zaliczano ciężkie naruszenie obowiązków oraz niezdolność do prawidłowego prowadzenia spraw. Także wspólnikowi przysługiwało prawo do wypowiedzenia prowadzenia spraw, jeżeli zachodził ku temu ważny powód⁵³³. Wypowiedzenie prowadzenia spraw powinno było być dokonane tak, aby pozostali wspólnicy mogli w inny sposób postarać się o załatwienie sprawy, chyba że istniał ważny powód do wypowiedzenia nie w porę. Wspólnik wypowiadający prowadzenie spraw nie w porę i bez ważnego powodu, zobowiązany był do wynagrodzenia powstałej stąd szkody. Wspólnik miał prawo wypowiedzieć prowadzenie spraw z ważnego powodu nawet wtedy, gdy zrzekł się prawa do wypowiedzenia⁵³⁴.

Prawa i obowiązki wspólników prowadzących sprawy spółki podlegały zasadom zlecenia, o ile ze stosunku spółki nie wynikało nic innego535

. W braku stosownych postanowień umowy, prowadzenia spraw spółki nie wolno było powierzać osobie trzeciej. Jeżeli takie powierzenie było dozwolone, wspólnik zlecający odpowiadał tylko za przewinienie jakie popełnił przy tym zleceniu. Za przewinienie pomocnika odpowiadał jak za przewinienie własne. Odbierający zlecenie miał prawo odstąpić od

530 W. I. V. SN. z dnia 29 marca 1924 r., C. 652/25, Ruch V/3;

531 Por. § 710 BGB 532 Por. § 711 BGB; 533 Por. § 712 BGB; 534 Por. § 671 ust. 2 i 3 BGB; 535 Por. § 713 BGB;

133

wskazówek dającego polecenie, jeśli według okoliczności przyjąć mu było wolno, że gdyby dający polecenie znał stan rzeczy, uznałby takie odstąpienie za słuszne. Jeżeli czynność nie miała charakteru nagłego, zobowiązany był on jednak do uprzedniego zawiadomienia zleceniodawcy i zaczekać na jego postanowienie. Zleceniobiorca obowiązany był udzielać zleceniodawcy potrzebnych wiadomości, dawać na żądanie wyjaśnienia o stanie sprawy i po wykonaniu zlecenia zdać sprawę. Powinien on także wydać zleceniodawcy wszystko co otrzymał dla wykonania zlecenia i co uzyskał z załatwienia sprawy. Ponadto, zleceniobiorca zobowiązany był do zwrotu odsetek od sumy, którą miał wydać dla zleceniodawcy lub którą zużył dla siebie, licząc od dnia użycia. Zleceniodawca powinien był na żądanie zleceniobiorcy udzielić mu zaliczki na nakłady niezbędne do wykonania zlecenia. Jeżeli przy wykonania zlecenia zleceniobiorca poczynił nakłady, jakie według okoliczności wolno mu było uważać za potrzebne, zleceniodawca był obowiązany do wynagrodzenia⁵³⁶. Przez nakład należało rozumieć także szkodę, którą odbierający zlecenie przy wykonaniu zlecenia ponieść musiał lub wedle wszelkiego prawdopodobieństwa miał ponieść.537

Każdy ze wspólników był uprawniony do zasięgania wiadomości o sprawach spółki, miał wgląd w księgi, czynności i papiery oraz mógł sporządzać sobie z nich przegląd stanu majątkowego spółki. Prawo takie posiadali także wspólnicy wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. Wykluczenie lub ograniczenie tego prawa nie stanowiło przeszkody w jego dochodzeniu, jeżeli istniała podstawa do przyjęcia, że prowadzenie spraw jest nierzetelne⁵³⁸.

Wspólnicy przy wypełnianiu ciążących na nich zobowiązań odpowiadali tylko za taką staranność, jaką zwykle zachowywali przy sprawach własnych. Jednakże odpowiedzialność tylko za taką staranność jak we własnych sprawach nie zwalniała od odpowiedzialności za ciężkie niedbalstwo. Wspólnik odpowiadał za przewinienie swego ustawowego następcy i osób, którymi się posługiwał do wypełnienia swojego zobowiązania, w takiej samej mierze jak za przewinienie własne. Roszczenia przysługujące wspólnikom wzajemnie do siebie ze stosunku spółki nie podlegały przenoszeniu. Wyjątek stanowiły roszczenia przysługujące wspólnikowi z powodu prowadzenia przez niego spraw, o ile ich zaspokojenia można było żądać przed

536 Por. §§ 664-670 BGB;

537 W. I. V. SN z dnia 5 listopada 1926 r., C. 180/26, ,,Ruch”, VII/2;

538

134

rozliczeniem się oraz roszczenia o udział w zyskach lub o to, co wspólnikowi przy rozliczeniu się należało539

.

c. Stosunki zewnętrzne

Wspólnik umownie upoważniony do prowadzenia spraw spółki, był w razie wątpliwości uprawniony także do zastępowania innych wspólników wobec osób trzecich⁵⁴⁰. Jego oświadczenie woli, w zakresie przysługującego mu uprawnienia do zastępstwa, wywierało skutek bezpośredni dla pozostałych wspólników i przeciwko nim. Nie stanowiło różnicy, czy oświadczenie był składane wyraźnie w imieniu zastępowanych czy też z okoliczności wynikało, ze miało ono złożone być w ich imieniu.

Prawo do reprezentacji gasło wraz z końcem upoważnienia do prowadzenia spraw, a zawarte przez wspólnika umowy skutkowały dla pozostałych wspólników powstaniem zobowiązania łącznego541

.

Pozbawienie prawa do reprezentacji mogło nastąpić tylko na mocy jednomyślnej uchwały albo, w razie, gdy wedle umowy spółki rozstrzygała większość głosów, uchwałą powziętą większością głosów reszty wspólników, jeżeli zachodził ważny powód. Jeżeli prawa do reprezentacji udzielono łącznie z uprawnieniem do prowadzenia spraw spółki, odbierano oba prawa542

.

Generalnie wspólnicy odpowiadali wobec wierzycieli jako dłużnicy łączni. Osobistej i solidarnej odpowiedzialności dłużników zasadniczo nie można było wyłączyć. Jeżeli od jednego dłużnika łącznego nie można było uzyskać przypadającej na niego wpłaty, niedobór ponosiła reszta dłużników. W sytuacji, gdy jeden dłużnik łączny zaspokoił wierzyciela, mógł się domagać od pozostałych wyrównania, przechodziła też na niego wierzytelność wierzyciela do reszty dłużników. Z przejścia nie można było korzystać ze szkodą wierzyciela543

. 539 Por. §§ 208 i 277 BGB; 540 Por. § 714 BGB; 541 Por. §§ 164-168 zd. 1 i 421 BGB; 542 Por. § 715 BGB; 543 Por. §§ 420-427 BGB;

135

d. Modyfikacje podmiotowe

Zmiana składu osobowego mogła być następstwem: wystąpienia wspólnika, wykluczenia wspólnika, śmierci i wstąpienia do spółki spadkobierców zmarłego.

Każdy wspólnik mógł wystąpić ze spółki zawartej na czas nieoznaczony. Jeżeli czas trwania spółki został oznaczony, wypowiedzenie było dopuszczalne przed upływem czasu, gdy zachodził ważny powód. Ważnym powodem544

było w szczególności rozmyślne lub wynikające z ciężkiego niedbalstwa naruszenie istotnego obowiązku przez innego wspólnika, ciążącego na nim na mocy umowy spółki, albo, gdy wypełnienie takiego obowiązku stało się niemożliwe. Wspólnicy mogli w umowie oznaczyć termin do złożenia wypowiedzenia. Termin ten nie obowiązywał, gdy wypowiedzenie poparte zostało ważnym powodem. Jeżeli wspólnik wypowiadał nie w porę i bez ważnego powodu, zobowiązany był do wynagrodzenia powstałej szkody. Prawa do wypowiedzenia nie można było umownie wyłączyć545

.

Udział występującego wspólnika przechodził na wspólników pozostających w spółce. Pozostali wspólnicy byli zobowiązani do zwrotu przedmiotów, które występujący wspólnik oddał do używania, zwolnienia go od wspólnych długów i do wypłaty tego co otrzymałby przy rozliczeniu, gdyby w czasie jego wystąpienia spółkę rozwiązano. Jeżeli wspólne długi nie były jeszcze wymagalne, pozostali wspólnicy mogli zamiast zwolnienia występującego wspólnika dać mu zabezpieczenie546

. Judykatura niniejsze postanowienia wzbogaciła o ustalenie, iż zobowiązanie się wspólników, którzy ze spółki wystąpili do niezałożenia przedsiębiorstwa konkurencyjnego, nie sprzeciwiało się dobrym obyczajom, jeśli zakaz konkurencji był ograniczony co do czasu i miejsca.⁵⁴⁷

Umowa mogła przewidywać wykluczenie wspólnika ze spółki. Wykluczenie powinno było być poparte ważnym powodem uniemożliwiającym kontynuowanie spółki z danym wspólnikiem. Prawo wykluczenia przysługiwało pozostałym wspólnikom wspólnie. Wykluczenie następowało w trybie oświadczenia składanego wspólnikowi, który miał zostać wykluczony548

.

544

Zob. Z. Lisowski, op. cit., s. 292;

545 Por. § 723 BGB;

546 Por. § 738 BGB;

547 W. I. V. SN z dnia 4 listopada 1927 r., C. 185/27, ,,Ruch”, VIII/1;

548

136

Na mocy postanowień umowy, spadkobiercy zmarłego wspólnika mogli wstąpić do spółki na jego miejsce. Spadkobierca wspólnika zobowiązany był do niezwłocznego poinformowania pozostałych wspólników o jego śmierci. Do czasu przystąpienia, pozostałym wspólnikom przysługiwało prawo tymczasowego prowadzenia powierzonych im spraw. Co do zasady przeniesienie udziału wspólnika w spółce w inny sposób niż dziedziczenie było niedopuszczalne549

.

e. Rozwiązanie i likwidacja

Do przyczyn powodujących rozwiązanie spółki zaliczano: - upływ czasu, na jaki spółka została zawiązana⁵⁵⁰,

- wypowiedzenie spółki przez wierzyciela osobistego wspólnika⁵⁵¹, - osiągnięcie umówionego celu lub niemożliwość jego osiągnięcia⁵⁵², - śmierć wspólnika⁵⁵³,

- ogłoszenie upadłości, co do majątku wspólnika⁵⁵⁴,

Jeżeli spółka działała nadal pomimo upływu czasu, na jaki została zawarta, wówczas domniemywano, że została ona milcząco przedłużona555

. Wierzyciel osobisty wspólnika mógł uzyskać zajęcie udziału wspólnika w majątku spółki i wypowiedzieć jego udział tylko na mocy prawomocnego tytułu egzekucyjnego556

. W sytuacji, gdy spółka rozwiązywała się w inny sposób niż poprzez wypowiedzenie, uprawnienie do prowadzenia spraw, nadane wspólnikowi w umowie spółki, uważano za nadal istniejące na jego korzyść, dopóki nie dowiedział on się o rozwiązaniu spółki557

.

W razie decyzji o definitywnym ustaniu spółki następował etap likwidacji. Obejmował on wzajemne rozliczenia pomiędzy wspólnikami co do majątku spółki. O