spis czynności,

2. pomiar czasu ich trwania (prac już wykonanych), 3. zestawienie tabelaryczne uzyskanych pomiarów, 4. opracowanie grafiku.

Wykresy Gantta

Graficzna metoda, jaką zaproponował w 1915 r. H.L Gantt.

37

Wykresy Gantta stanowią. graficzny środek przedstawienia relacji czasowych, jakie zachodzą.

pomiędzy poszczególnymi etapami postępowania, którego celem jest wykonanie określonej pracy., (system graficzny, przeznaczony do przedstawienia kolejnych działań na osi czasowej)

Do najpopularniejszych wykresów Gantta należą:

▪ wykresy wydajności,

▪ wykresy wykorzystywania maszyn i urządzeń,

▪ wykresy planowania.

Wykresy planowania stosowane są do organizacji procesów produkcji oraz prac złożonych, pozwalają zapewnić ciągłość pracy, właściwie wykorzystywać oraz równomiernie obciążyć wszystkie stanowiska, uniknąć przestoi, lub je zmniejszyć.

Wykresy Gantta służą do planowania działań wielopodmiotowych zarówno zespołowych, jak i grupowych. Dzięki tej technice można również kontrolować realizację zaplanowanego przedsięwzięcia.

Technika Gantta służy np. do WYZNACZANIA KAMIENI MILOWYCH. Jeśli ustali się datę zakończenia jakiegoś zadania, podjęcia decyzji czy wystąpienia jakiegoś zdarzenia i zaznaczy się tę datę na wykresie Gantta, to powstanie nam Kamień Milowy.

Planowanie sieciowe - wykresy sieciowe

Zapis harmonogramu działań w formie wykresu sieciowego – czynności, terminy.

Każdy ciąg czynności posiada własną logikę. Planowanie działań polega na ustaleniu sekwencji poszczególnych czynności. Metody planowania działań pozwalają znaleźć optymalny układ czynności.

Zasady przygotowywania i korzystania z wykresów sieciowych

Metody sieciowe są techniką przedstawiania bardzo złożonych procesów w prostej formie graficznej. Mają one niemal uniwersalne zastosowanie, nie wymagają skomplikowanej

38

aparatury matematycznej, a wszelkie obliczenia są proste. Stosowanie metod sieciowych zmusza do dokładnego przemyślenia przebiegu całego projektu. Pozwala terminowo wykonać zadania przy zarazem najbardziej racjonalnym i oszczędnym wykorzystaniu będących do dyspozycji środków. Wskazuje na trudne elementy projektu, “wąskie gardła", napięte terminy, niezbędne środki rzeczowe i osobowe.

Pierwszym etapem stosowania metod sieciowych jest podzielenie działań na poszczególne, logicznie ułożone zadania. Zadania te umieszcza się w sieci w postaci zdarzeń i czynności.

Drugim etapem jest budowa siatki zależności. Siatka wskazuje logikę przebiegu całego przedsięwzięcia. Czynność jest procesem wykonania określonego zadania cząstkowego, na jakie można podzielić każde przedsięwzięcie. Czynności, jako części składowe przedsięwzięć, pochłaniają czas i środki. Czynności przedstawiamy za pomocą strzałki i opisujemy dużymi literami alfabetu. Zdarzenia określają konkretne momenty w trakcie realizacji zadań: początek, koniec, podjęcie decyzji przełomowej.

Trzecim etapem jest wpisanie oszacowanego czasu potrzebnego na realizację każdego zadania.

Techniki sieciowe opierają się na gałęzi matematyki, tzw. teorii grafów, z których przyjęte zostały pewne elementy rysunkowe i elementy specyficznej algebry grafów.

Do planowania i realizacji przedsięwzięć wykorzystuje się przede wszystkim dwie podstawowe odmiany technik sieciowych:

1. CPM ( Critical Path Method) Metoda ścieżki krytycznej

2. PERT (Program Evaluation and Review Technique) Technika oceny i kontroli programu działania)

CPM ( Critical Path Method) Metoda ścieżki krytycznej

W metodzie tej ustalone zależności poszczególnych czynności przedstawia się w postaci sieci czynności (grupę działań). Kolejna czynność może się rozpoczynać dopiero wtedy, kiedy zakończy się czynność ją poprzedzająca. Wyznaczony jest czas trwania całego przedsięwzięcia oraz identyfikowane są te etapy, których przebieg jest krytyczny dla realizacji zadania. Ścieżka krytyczna przedstawia najdłuższą ścieżkę w sieci determinującą (limitującą) czas trwania całego przedsięwzięcia. Do zadań planistów należy szukanie możliwości jej skrócenia.

39

Ścieżka krytyczna to najdłuższa pod względem czasu trasa przechodząca przez sieć. Określa się ją sumując czasy potrzebne do wykonania wszystkich zadań w każdej ich sekwencji (w odróżnieniu od zadań, które można wykonać równocześnie). Łańcuch zadań wymagający najdłuższego czasu jest ścieżką krytyczną.

PERT (Program Evaluation and Review Technique) Technika oceny i kontroli programu działania)

Czynności przedstawione są w postaci sieci wzajemnych zależności poszczególnych zdarzeń w czasie.

Jest to system planowania kolejnych działań, gdzie przewidziany czas trwania poszczególnych etapów wyznaczony jest według statystycznego prawdopodobieństwa (ustalony jest czas możliwie najwcześniejszy i najpóźniejszy dopuszczalny).

Techniką ustalania kolejności działania jest metoda oceny i aktualizacji programu PERT (Program Evaluation and Reviev Technique). Stosując tę technikę zaczynamy od punktu końcowego przedsięwzięcia i cofając się przechodzimy kolejno przez wszystkie operacje i warunki, jakie muszą zaistnieć, aby osiągnąć punkt końcowy.

Każdemu działaniu przypisuje się przy tym cztery szacunki czasu:

▪ optymistyczny, określający, ile musi trwać dane działanie w warunkach idealnych (a),

▪ najbardziej prawdopodobny odpowiadający tomu, ile dane działanie powinno trwać w warunkach normalnych (m),

▪ pesymistyczny, zakładający, że wszystko pójdzie źle, czyli czas potrzebny do wykonania czynności w wyjątkowo niesprzyjających warunkach (b),

▪ oczekiwany, ustalający czas trwania działania na podstawie analizy prawdopodobieństwa poprzednich trzech szacunków.

a + 4m + b tij = 6

40

Procedura sporządzania wykresu sieciowego

Podział projektu (przedsięwzięcia) na zadania i czynności

Ustalenie logicznego następstwa poszczególnych czynności

Określenie czasu trwania czynności

Wykreślenie sieci

Ustalenie najważniejszych możliwych i najpóźniejszych dopuszczalnych terminów wystąpienia zdarzeń

Wyliczenie rezerw czasu

Interpretacja rezerw czasu

Ewentualne udoskonalenie sieci, w sensie skrócenia ścieżki krytycznej Wykreślenie ścieżki krytycznej

41

Przedsięwzięcie – zorganizowane działanie ludzkie zmierzające do osiągnięcia określonego celu, zawarte w skończonym przedziale czasu, z określoną datą początkową i datą zakończenia.

Przedsięwzięcie musi być zrealizowane przez określoną (skończoną)liczbę osób, środków technicznych, energii, materiałów, środków finansowych i informacji.

Zdarzenie to bezwymiarowy punkt na skali czasu oznaczający fakt zakończenia poprzedniej czynności lub ich większej liczby i rozpoczęcia następnej. Zdarzenia przedstawiamy graficznie za pomocą np. kółek.

Zdarzenie a

początkowe pośrednie końcowe

Czynność (działanie) to wektor zaczepiony między dwoma zdarzeniami posiadającymi „wymiar” czasowy.

tij czynność (działanie) trwające przez czas tij od zdarzenia i do zdarzenia j

Czynność pozorna to szczególny typ czynności, dla których charakterystyczne jest to, że nie zużywają czasu, gdyż czas jej trwania jest równy zeru, nie zużywają środków, a służą jedynie do przedstawienia zależności między czynnościami.

a

i j

42

Czynność pozorną graficznie przedstawiamy za pomocą strzałki (wektora) linia przerywana.

czynność pozorna

Zdarzeniom podporządkowuje się zwykle kolejne numery i=1,..., natomiast czynność charakteryzuje para wskaźników i-j, gdzie i jest numerem zdarzenia, w którym czynność się rozpoczyna, a j numerem zdarzenia, w którym się czynność kończy (ij)

... ścieżka krytyczna

Ścieżka krytyczna to ciąg czynności trwających najdłużej, biegnących przez zdarzenia, dla których rezerwa czasu wynosi 0.

Inaczej mówiąc- ścieżka krytyczna to najdłuższa pod względem czasu trasa przechodząca przez sieć. Określa się ją sumując czasy potrzebne do wykonania wszystkich zadań w każdej ich sekwencji (w odróżnieniu od zadań, które można wykonać równocześnie). Łańcuch zadań wymagający najdłuższego czasu jest ścieżką krytyczną.

Opis ilościowy przedsięwzięcia: na przykładzie zamontowania silnika do samochodu Stanowi postawę do wyznaczenia podstawowych charakterystyk sieci.

Dla każdego zdarzenia w sieci wyznacza się:

▪ najwcześniejszy możliwy moment zdarzenia (t)

▪ najpóźniejszy dopuszczalny moment zaistnienia zdarzenia (T)

▪ rezerwa czasu (L)

▪ numer zdarzenia (i)

i t T L

43

Podstawa budowy siatki PERT

Budując siatkę PERT, należy znać kolejność wykonywania zadań, czas ich trwania oraz powiązania z innymi zadaniami.

Działania, dla których określono jeden stały moment wykonania, nazywamy działaniami krytycznymi.

Działania krytyczne tworzą nieprzerwaną linię prowadzącą przez sieć - tę linię nazywamy ścieżką krytyczną.

Ścieżka krytyczna

Tworząc sieć PERT, uzyskujemy obraz projektu, jego złożoność, czas trwania oraz punkty krytyczne, które muszą zostać bezwzględnie osiągnięte w wymaganym czasie.

16.11 Sieć z najwcześniejszymi i najpóźniejszymi czasami (podręcznik, s. 497)

44

Schemat Gantta

Inną metodą obrazowania projektu jest schemat Gantta. Jego dodatkową zaletą jest możliwość śledzenia postępu projektu (zaczernianie pasków oznaczających zadania już wykonane).

16.18. Schemat Gantta (podręcznik, s. 510)