SprzęŜenia między obiektami głównymi

RóŜnice między system powtórnego zagospodarowania w stosunku do innych systemów w strukturze HS (np. system zaopatrzenia – SZ, system produkcji – SP, system dystrybucji – SD, etc.) stanowią elementy składne tych systemów oraz kierunki przepływów materiałów. W odniesieniu do celu głównego działania zakładu, na wyjściu huty moŜna wyróŜnić produkty celowe oraz pozostałości wytwarzane w wyniku realizacji celów HS. Wytwarzanie wyrobów gotowych stanowi przedmiot działań systemu produkcji – SP i systemów wspomagających – SX. System gospodarki odpadami odpowiedzialny jest za przestrzenno-czasową transformacje wytworzonych pozostałości. ZaleŜnie od kryterium przyjętego podziału odpady moŜemy odpowiednio podzielić na:

- surowce wtórne,

- odpady z moŜliwością przekształcenia na surowce wtórne,

- odpady, które jedynym sposobem zagospodarowania jest składowanie, rys.4.45.

Działania związane z zagospodarowaniem pozostałości polegają na efektywnym organizowaniu i skutecznym zarządzaniu, strumieniami przepływów substancji odpadowych, między elementami SGO. W obrębie systemu wyróŜnić moŜna przepływy otwarte i zamknięte tzw. sprzęŜenia zwrotne, rys.4.46.

Strumieniami wejściowymi kaŜdej organizacji są surowce i energia, niezbędne do realizacji celów. Na wyjściu przedsiębiorstwa, obok wyrobów gotowych są równieŜ produkty uboczne. Odpady, które ze względów technologicznych lub ekonomicznych, nie są wykorzystane trafiają na składowiska, tworząc strumień otwarty, rys.4.47.

Rys.4.47. Przykładowy przepływ odpadów tworzący strumień otwarty Rys.4.46. Klasyfikacja strumienia przepływu odpadów z HS

Część odpadów posiada wartości uŜytkowe, które mogą być wykorzystane. W aspekcie ekologicznym waŜne jest kierowanie tego typu odpadów na wejście przedsiębiorstwa, w celu zminimalizowania ilości odpadów składowanych. Pozostałości, które znajdują zastosowanie w procesach produkcyjnych, tworzą tzw. strumień sprzęŜenia zwrotnego, rys.4.48.

Część odpadów, wartości uŜytkowe uzyskuje dopiero po poddaniu ich procesom przeróbki – tego typu sprzęŜenie nazywamy złoŜonym, rys.4.49.

Rys.4.48. Przykładowy przepływ odpadów tworzący strumień zamknięty prosty

Huta HS w całym ciągu technologicznym wytwarza 86 rodzajów odpadów, tab. 4.5. system gospodarki odpadami w HS obejmuje wszystkie wytwarzane odpady, zarówno z procesów produkcyjnych jak równieŜ pomocniczych. W przykładowej HS wyszczególnić moŜna kaŜdy rodzaj strumienia przepływów (tj. otwarte i zamknięte). Ze względu na brak technologii lub nieefektywne ekonomicznie zagospodarowanie pozostałości, prowadzone są procesy składowania w celu późniejszego ich wykorzystania. Do strumieni otwartych zaliczane są wszystkie przepływy pozostałości kierowane na składowiska odpowiednio odpadów stałych lub uwodnionych. NaleŜą do nich, np.: ŜuŜel pomiedziowy, siarka odpadowa, szlam szlifierski (czysty i zaolejony), szlamy z końcowych oczyszczalni ścieków przemysłowych, szlamy z mokrego oczyszczania gazu wielkopiecowego, pył wapienny jak równieŜ szlamy z neutralizacji ścieków potrawiennych, itd.. Rys. 4.50. przedstawia wszystkie wytworzone w okresie jednego roku odpady, poddane składowaniu.

Do strumieni otwartych rozpatrując z punktu widzenia SGO_HS, naleŜą równieŜ wszystkie przypływy odpadów przekazane zewnętrznym odbiorcom. Rysunek 4.51 przedstawia wszystkie wytworzone w okresie jednego roku odpady, przekazane zewnętrznym odbiorcom.

Gospodarczo wykorzystanych odpadów wytworzonych w HS jest prawie 90%. [8] Surowce wtórne oraz energia ponownie kierowane są do sfery produkcji, tworząc obieg zamknięty. Część odpadów Ŝelazonośnych zawracana jest do produkcji w tzw. prostym sprzęŜeniu zwrotnym. Z bilansów ilościowych wynika, Ŝe stawiane cele ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów i zwiększania poziomu zagospodarowania, sukcesywnie są osiągane. ZauwaŜyć moŜna równieŜ poprawę stopnia ich zagospodarowania na terenie zakładu. Rysunek 4.52 przedstawia wszystkie wytworzone w okresie jednego roku odpady, poddane odzyskowi tworząc proste sprzęŜenie zwrotne.

W przypadkach, w których odpad poddawany jest procesom przerobu w celu nadania mu wartości i uŜyciu jako surowiec do produkcji, nazywamy sprzęŜeniem zwrotnym. Procesy przerobu na wytworzonych odpadach w HS, to np.: kruszenie, sortowanie, oddzielanie skrzepów stalowych, wtrąceń metalicznych i innych odpadów. Odzyskane skrzepy i złom stalowy wykorzystywane są jako wsad w Wydziale Stalownia. Procesom przeróbczym poddawany jest ŜuŜel, który następnie jest wykorzystywany jako kruszywo drogowe, a frakcja posiadająca właściwości magnetyczne jako wsad do spiekalni (dla ziaren od 0 do 16 mm) lub jako wsad do wielkich pieców (dla ziaren od 16 do 60 mm).

śuŜle, po odpowiednich procesach przerobu i wymaganym okresie zalegania (od 6 do 36 m-cy) posiadają korzystne właściwości, takie jak:

- ostry kształt ziaren, co powoduje dobre „klinowanie się” zapewniając skuteczność wykonanej warstwy,

- dobrą nośnością po zagęszczeniu, - brak wraŜliwości na wysadzanie, - dobre odprowadzanie wody,

- brak wraŜliwości na wpływ warunków atmosferycznych, itp..

Rysunek 4.53 przedstawia wszystkie wytworzone w okresie jednego roku odpady, poddane procesom unieszkodliwiania tworząc złoŜone sprzęŜenie zwrotne.

HS posiada technologiczne moŜliwości, aby w 100% gospodarczego wykorzystać następujące rodzaje odpadów:

- zuŜyte oleje, - zendra, zgorzelina, - mułek tendrowy,

- odpady smołowe, czyściwo, - odpady cynkonośne,

- skrzepy,

- FeSo4 – siarczan IV Ŝelaza II, Fe2O3 – tlenek Ŝelaza III,

- ŜuŜel z wielkich pieców, ŜuŜel z walcowni, ŜuŜel konwertorowy, - szlamy powstałe w oczyszczalni ścieków w Branicach.

Utylizacja odpadów uwodnionych gromadzonych w osadnikach, obejmuje technologia brykietowania szlamów Ŝelazonośnych. W związku z tym, Ŝe powstałe brykiety zawierają

porównywalną ilość Ŝelaza do rudy, zawracane są do procesów produkcyjnych w aglomerowni, wielkich pieców lub pieców konwertorowych, ewentualnie sprzedawane są zewnętrznym odbiorcom. W celu ograniczenia ilości odpadów uwodnionych, huta podjęła rozbudowę instalacji suchego odbioru popiołów lotnych np. z Siłowni które, następnie wykorzystywane są na potrzeby cementowni.

Magazynowanie w SGO stanowi odrębny etap w przepływie strumieni odpadów, jest jednym z jego etapów. W zaleŜności od powodu magazynowania, moŜe być częścią przepływu zarówno otwartego jak i zamkniętego. W przypadku, gdy odpad jest tymczasowo przetrzymywany w celu nagromadzenia odpowiedniej ilości, ekonomicznie efektywnej do transportu np. na składowisko, to magazynowanie jest etapem strumienia przepływu otwartego. Kiedy odpad jest magazynowany w celu nagromadzenia odpowiedniej ilości w celu ponownego wykorzystania, to proces ten stanowi jeden z etapów sprzęŜenia zwrotnego. W procesie magazynowania elementem, który odgrywa waŜną rolę jest czas tymczasowego przetrzymania przepływu materiału. Nie moŜe on przekroczyć trzech lat od momentu wytworzenia odpadu. Rysunek 4.54 przedstawia magazynowane odpady na koniec okresu rozliczeniowego.