kierunku,stan całkowitej polaryzacji środowiska,poohodząoej od pola magne

tycznego •

Zjawisko,którego wielkość jest okreś­

lona stosunkiem między indukcją magne­

tyczną a natężeniem pola w środowiskach magnetycznych idealnych pozbawionych histerezy,lub w rzeczywistych, których histerezę można zaniedbać •

x/PrzenikaLnośó /magnetyczna/

Perméabilité /magnétique/

Durchlässigkeit /magnetische/

Permeabilität

* względna Stosunek przenikalności magnetycznej

* relative pewnego ciała ferromagnetycznego do

" relative przenikalności próżni*

Przenikalność próżni przyjmuje się w układzie elektromagnetycznym jako

1

^•

x/Podatnoéé /magnetyozna/ Wielkość liczbowa,równa stosunkowi prze Susceptibilité /magnétique/ nikalnośel magnetycznej,zmniejszonej o Magnetisierfähigkeit i do 4?r.

47

-x/Gbwda magnetyezny Sespół środowisk tworząoych układ Circuit magnetiqae zamknięty,przez który może przecho­

Magnetischer Kreis dzić strumień indukcji magnetycznej*

w ■ doskonaty Obwód magnetyczny utworzony wyłącznie

** ** ferme z ciał ferromagnetycznych •

" " geschlossener

x/Qika aagnetomotoryczna,magneto- Całka natężenia pola magnetycznego UVUiUUMi

# wzdłuż obwodu magnetycznego •

Force magnetoraotrice Magnetomotorische Kraft

x/Opornosc magnetyozna Iloraz siły magnetomotorycznej dzia­

Reluctance łaj ąoej w obwodzie magnetycznym przez Magnetischer Widerstand wytworzony przez nią strumień magne­

tyczny •

Oporność magnetyczna właściwa Odwrotność przenlkalnośel magnetyczne~J ReluotlYlte

Spezifischer»magnetischer Wi­

derstand

^ ~ - - “ — —

Przewodność magnetyczna Odwrotność oporności magnetycznej • Condąctance magnetique,

permeance

Magnetische Leitfähigkeit

Przewodność magnetyczna właściwa Synonim przenikalności • Gonductaące

magąetique»specifi-que»permeabilite

Spezifische,magnetische Leitfä­

higkeit,Permeabilität

Magnetyczne prawo O h m Prawo,wyrażające proporcjonalność mię-Loi d*Ohm magnetique dzy siłą magnetomotoryczną działającą Magnetisches Ohmsohes Gesetz w obwodzie,a strumieniem wytworzonym

przez nią •

x/Prawo Lenza Loi da Lens

Lenz9sehee Gesetz

Prawo»według którego prądy indukowane mają taki kierunek#że ich działanie elektrodynamiczne skierowane Jest prze*

oiw ruchowi»który Je spowodował •

x/Prawo Faraday9» Podstawowe prawo Indukcji elektromagne­

Lai de Faraday tycznej »według którego siła elektrono -Faraday's Gesetz toryczna indukowana w obwodzie linlj -

nym zamkniętym Jest równa zmianie w ozas ale strumienia magnetyczne go »objętego przez ten obwód*wzięteJ z© znakiem ujem­

nym •

x/Elektroraagnes Magnes wzbudzony przez prąd elektryczny*

FJ.ec troaimant Elektromagnet

x/Elektr odynamika Gałęź nauki o elektryc snouc i *traktująoa Elec tr odynamique o wzajemnem działaniu prądów elektrycz­

Elektrodynamik nych •

z/Dzlałanie elektrodynamiczne Działanie sił występujące skutkiem wza­

Action electrodynamique jemnego działania prądów elektrycznych*

Elektrodynamische Wirkung

Solenoid Zwojnica walcowa nawinięta według śru­

Solenoide b y o bardzo małym skoku •

Solenoid

x/Solenoid Aiapera Zwojnica walc owa, której kołowe zwoje Solenoide d 9Ampere o tej samej średnicy są ułożone prosto­

padle do tej samej osi i w równych od­

stępach między niani •

Strumień całkowity Flux commun

Gemeinsamer Fluss

40

-Całkowity strumień wytworzony w obwodzie magnetycznym przez siłę mognetomctoryczną,Składa się on

ze strumienia głównego i rozpro­

szonego •

Strumień główny Gzęóó strumienia przechodząca

Flux prinoipal przez główną część obwodu magne­

Hauptflusa tycznego •

Rozproszenie magnetyczne Zjawisko,kiedy strumień magnetycz Dispersion magnetique ny,nie przebiega całkowicie przez

k t ó r ą mu-dac zamierzamy

Magnetische Streuung tę drogę,lecz częśó jego rozpra -sza się t,j. zamyka się na innej drodze •

Strumień rozproszenia Częśó strumienia zamykająca się Flux de dispersion poza główną częścią obwodu • Streufluss

Spółozynnik rozproszenia Stosunek strumienia rozproszenia Ooeffiolent de dlsperaion do strumienia głównego «

Streukoe ffi zient

Spiętrzenie magnetyczne Zjawisko,kiedy dwa strumienie ma­

gnetyczne skierowane przeciw so­

Magnetische Streuung bie, spotykają się w obwodzie fer­

romagnetycznym •

x/lndukcja elektromagnetyczna Zjawisko wytwarzania sił elektro­

Induotion e#leotromagneTtique magnetycznych s

Elektromagnetische Induktion l#w obwodzie zamkniętym - przez zmianę strumienia magnetycznego objętego przezeń #

2

#w elemencie obwodu - przez prze­

cinanie linij indukcji

mognety-oznaj przeceń • 50

-Indukowanie , wzniecanie Induire

Induzieren

wytwarzanie siły elektromotorycznej»

prądów i t.d. na podstawie zjawisk indukcji elektromagnetycznej •

Indukcyjny /prąd/

Inducteur /courant/

Induzierender /Stroo/

Prąd powodujący zjawiska indukcji elektromagnetycznej «

Indukowany /prąd/

Induit /courant/

induzierter /Strom/

Prąd powstający na podstawie zjawisk indukcji elektromagnetycznej •

Siła elektromotoryczna indukcji Force eleetromotrice d*induction Elektromotorische Kraft der In­

duktion

Siła elektromotoryczna powstająca na podstawie zjawisk indukcji elek­

tromagnetycznej •

x/Indukcja własna Auto-induetíon Selbstinduktion

Wytwarzanie sił elektromotorycznych w obwodzie przez zmienny prąd tego obwodu •

x/lndukcyjnoáó własna,samolndukoja Inductance

SelbstInduktivität

Stosunek strumienia indukcji magne­

tycznej wytworzonego przez obwód zam­

knięty prądu elektrycznego do tego prądu •

x/lndukcja wzajemna Induction mutuelle Gegenseitige Induktion

Wytwarzanie sił elektromotorycznych w obwodzie przez zmianę prądu w in­

nym obwodzie • Indukcyjnoeó wzajemna

Inductance mutuelle GegeninduktIvität

Stosunek strumienia indukcji magne­

tycznej objętego przez jeden obwód do prądu płynącego w drugim obowdzie.

Skojarzenie elektromagnetyczne Acoouplement ©lectromagnetique Blakteomagnetlache Verkettung

Zjawisko,kiedy dwa obwody są tak u-atawione,źe strumień jednego obejmu­

je obwód drugi •

— 51 —

S E K C J A VI .

E Ł K K T R O C H B M J A . »

x/Elektr ochemj a Dział wiedzy,zajmujący się związkami Eleotrochimie zachodząoemi między zjawiskami

elek-Elektrochemie trycznemi i chemieznemi •

x/Elektraliza Rozkład związków chemicznych,głównie

Electrolyse w stanie rozpuszczonym lub roztopio­

Elektrolyse nym spowodowany przejściem prądu

elektrycznego •

x/Elektrolit Pr zawodnik,zwykle ci ekły,rozpuszczony

Electrolyte lub roztopiony,w którym przejście

Elektrolyt prądu może wywołać rozkład chemiczny«

Napięcie elektrolityczne Różnica potencjałów między metalem a Tension êlectrolytique roztworem Jego soli,w którym ten me­

Elektrolytische Spannung tal jest zanurzony •

Dyaocjacja elektrolityczna Rozłożenie molekuły elektrolitu

,,

Dissociation electrolytique na Jony • Elektrolytische Dissoziation

x/jonizaeja Zjawisko tworzenia się jonów skutkiem

Ionisation rozkładania się molekuł gazu lub

Ionisation elektrolitu •

Jonizowanie Wytwarzanie jonów przez rozkładanie

Formation 4*Ions molekuł gazu lub elektrolitu • lonenbildung

x/Jon Atom lub grupa atomów»których ładunki

Ion e l e k t r y c z n e dodatnie i ujemne są n i e ­

Ion równe •

r/AnJon Anion Anion

52

-Jon wędrujący ku anodzie •

x/KatJon Cation Kation

Jon wędrujący ku katodzie »

x/Polaryaacja elektrolityczna Zjawisko,kiedy prąd elektryczny prze­

Polarisation electrolytique pływający przez w©

1

tamatr,ogniwo gal­

Elektrolytische Polarisation waniczne lub akumulator,wywołuje siłę elektromotoryczną w kierunku przeciw­

nym prądowi • Siła elektromotoryczna oolary-

zacji#

Siła elektrornotoryozna powstająca Force elaotroraotrice de pola­

risation

Elektromotorische Kraft der Polarisation

skutkiem zjawisk polaryzacji •

x/Polaryzat©r Jon lub gaz /zwykł© wodór/,który się Polarisant zjawia na katodzio ogniwa Volty i któ­

Polarftaator ry powoduje polaryzację •

z/D«Poloryzator Materjał lub środek stosowany celem Depolarlaant

Depolleator

zmniejszenia lub usunięcia polaryzacji

x/£ównowainik elektrochemiczny Iloraz masy jonu elektrolityoznego Équivalent electrochimlque przez jego ładunek elektryozny,wyrażo­

• *

Elektrochemisches Äquivalent ny w gramach na kulomb •

a i U L P . Ja , m . ,f, 53

-J E D N O S T K I I n u n M I A R .

Ilość Pojęcie ogólne

Quantité Mange

Wielkość fizyczna Pojęci© ogólne«Wielkość związana z Grandeur physical innemi według praw fizyki i dająca Grosse, physikalische się wyrazić liczbowo •

Jednostka Ilość obrana dowolnie dla oznaczenia

Uni te liczbowego danej wielkoóol •

Einheit

Wartość Pojęcie ogólne«

Valeur Stosunek wielkości fizycznej do jej

Masszahl jednostki •

Miara Synonim jednostki •

Mesure Mass

Mierzenie Czynność,za pomocą której oznacza się

Mesure,mesurage liczbowo wartość pewnej wielkości • Messung

x/Układ jednostek Zespół jednostek pomiarowych,pochodzą­

Système d*unîtes cych Jedna od drugiej i związanych z Einheiten System pewną liczbą Jednostek podstawowych za

pomocą związków wynikających z praw fi­

zycznych • x/Jednostka podstawowa

ünit© fondamentale Grundgrosse

Jednostka obrana - wraz z innemi - Ja­

ko podstawa układu jednostek •

x/Jednostka pochodna Unité dérivé©

Abgeleitete Grösse

Jeariostk&fktórą można wyrazić w związ­

ku funkcyjnym z Jednostką podstawową «

Wymiar Wyraz matematyczny wyrażający związek

Dimension Dimension

między Jednostką pochodną a podstawową

»/Układ jednostek bezwzględ­

nych

Układ,w którym liczb» jednostek pod­

Système d'unités absolu Absolutes Maossystem

stawowych jest możliwie jak najmniej­

sza »

»/Układ GGS Układ Jednostek fizycznych,w którym

Système GGS jednostkami podstawowemi są j centy­

GG

8

^{- System} metr, gram i sekunda •

»/Układ elektrostatyczny Układ jednostek pomiarowych wielkości Système électrostatique elektrycznych i magnetycznych,utworzo­

Elektrostatisches System ny przy założeniu,ze przenikalność di­

elektryczna ma być Jedną z wielkości podstawowych •

Układ jednostek pomiarowych wielkości elektrycznych i magnatycznych,utworzo­

ny przy założeniu,że przenikalność mag­

netyczna ma hyc jedną z wielkości pod­

stawowych •

Układ bezwzględny jednostek,w którym jednostkami podstawowemi są: centymetr, gram,sekunda

1

przenikalność dielektry­

czna próżni •

at/Układ elektromagnetyczny 008 Układ bezwzględny jednostek,w którym Système électromagnétique COS jednostkami podst&woweml sąs centymetr, Elektromagnetisches CGS-Syetem gram,sekunda i przenikalność magnetycz­

na próżni * x/Układ elektromagnetyczny

Système électromagnétique Elektromagnetisches System

»/Układ elektrostatyczny GGS System© électrostatique CG

8

Elektrostatisches GGS-Syotem

- 55

»/Układ jednostek praktycznych Système d'unités pratique Praktisches Hasssystem

Układ elektromagnetyczny bezwzglçd-ny,w którym Jednostkami przyjętemi sąs

10

“ " centymetrów, lo“ilgraraów, sekunda i przenikalnoaó magnetycz­

na próżni • Jednostki elektryczne

Unites electriques Elektrlsche Binheiten

Jednostki wielkości elektrycznych«

Jednostki magnetyczne Unités magnétiques Magnetische Einheiten

Jednostki wielkości magnetycznych «

»/Jednostki międzynarodowe Unités Internationales Internationale Einheiten

Jednostki określone przez Kongres Międzynarodowy w Chicago w 1893 i poprawione przez Międzynarodową Ko­

misję Elektrotechniczną w Londynie w 1908 r«

x/Jednostka CGS siły Unité COS de force GGS-Einheit der Kraft

Siła nadająca masie jednego grama przyśpieszenie Jednego centymetra na sekundę w kwadracie •

x/Jodnoatka GGS enorgji /dla pracy/

Unité* CGS d'énergie /ou de travail/

CGS-Einheit der Masse

Praca odpowiadająca sile jednej dy- j ny potrzebnej do wywołania przesu­

nięcia o Jeden centymetr w kierunku działania siły •

»/Prefiksy /układu metrycznego/

Profixas /du système métrique/

Préfixé /des Meterayster/

mega - Mega - Mega kilo - Kilo - Kilo hekto- Heoto- Hekto

W układzie metrycznym wielokrotnoś­

ci i pochodne jednostek podstawowych’

oznacza się następującemi prefiksamii 1000000 6

56

-deka * Soca - Deka

10 10

deci - Seci - Seci

0*1

^lo

*1

centi- Conti- Centi —3

0,01 10

mili- Hilli- Milli

0,001 10*3

ciikro- Micro- Mikro

0,000001 10*6

mikroraikro - Micronicro - - Mikroraikro

-

1

^?»

0,000000000001 10

x/Jednostki praktyczne Chites pratiques Praktische Einheiten

Jednostki,oparte na układzie elektro magnetycznym jednostek 003,którym na dano przez kongresy naukowe elektry­

czności nazwy osób na pamiątkę loh prao stanowiących epokę w wiedzy e- łektryoznej*Jednostkami temi są tom, wolt* anrpor, kulomb, farad, henr,żul wat* So nich należy doda« jednostkę mocy pozornej woltoaamer oraz mocy urojonej - war *

x/Ora

/ Jednostka praktyczna oporności

wyno-Ohm 0» ^

ssąca

10

' jednostek 003 • Ohm

x/v;oit Jednostka praktyczna napięcia

wyno-Volt sząoa 10 jednostek COS *

Volt

x/Araper Jednostka praktyczna natężenia

prą-Ampáre

—1

du wynosząca 10 jednostek CCS *

Ampere *

x/Kulomb , amper osekunda Jednostka praktyczna ilości

elektry-Coulomb »ampere-seconde »

— 1

cznoścl wynosząca

10

jednostek CG

3

^,

Coulomb »Ampersekunde

x/Parad Jednostka praktyczna pojemności

wy-Parad nosząca

10

jednostek COS •

Farad

S/Honr Jednostka praktyczna indukcyjności

wynosząca 10 " jednostek C03 • Henry

Henry

x/Wat

Jednostka praktyczna mocy rzeczy - wlstej równa pracy

1

^{żula w}

1

^se­

kundzie*

Woltoamper Jednostka praktyczna mocy pozornej

Voltampere w obwodzie prądu zmiennego równa

Voltamper iloczynowi woltów i amperów •

v/ar

i'rĄ '

Jednostka praktyczna mocy urojonej

¡J ^{' f} \ ^{1 1 V}

Var w obwodzie prądu zmiennego równa

Var iloczynowi woltów,amperóy i sinus&

■ • i \

kąta przesunięcia między napięciem j' > V

a prądem * ¡,\ ' h

Żul Jednostka praktyczna pracy lub

e-Joule nergji wynosząca

10

jednostek

Joule GOS /ergów/ • f\ J

Siemens

1 r i >

Jednostka praktyczna przewodności

Siemens 9

wynosząca 10' jednostek GOS • Siemens

Makswel Jednostka bezwzględna strumienia

Maxwell magnetycznego •

Maxwell

Gaua Jednostka bezwzględna indukcji ma­

Gauss gnetycznej •

Gauss

Mrsted Jednostka bezwzględna natężenia

Oersted pola magnetycznego »

Oersted

A

Gilbert - Jednostka bezwzględna siły elektro­

Gilbert motorycznej •

Gilbert

58

-Pramakswel Jednostka praktyczna strumienia I#

Pramaxwell magnetycznego wynosząca

10

^{G jed-}

1

Pramaxwell nostek GOS •

Wzorzec Haterjalne odtworzenie jednostki

« 1

Etalon Normal

x/Wzorce międzynarodowe Wzorce ustalone międzynarodowo Étalons internationaux dla jednoBtek praktycznych prądu Internationale Kormale /amper/# napięcia /wolt/ i opor­

ności /om/ •

x/Wzorzec natężenia prądu Ampert Wartość natężenia prądu sta*

Étalon de courant łego,który,przepływając przez roz­

Stromnormale twór wodnisty azotanu srebra»strą­

ca w ciągu

1

sekundy 0»00111800 gramów srebra./ustalono na Konfe*

rencji liiędzynarodowej w Londynie 1908 r./ •

x/Wzorzec napięcia Wolt* Różnica potencjałów,która , Étalon de tension przyłożona do krańców przewodnika

Spannungsnormale o oporności

1

oma międzynarodowego»

powoduje prąd

1

empera międzynaro­

dowego /konf *Międz#w Londynie»1908/o x/Wzorzec oporności (tai* Oporność stawiana prądowi sta­

# »

Etalon de résistance łemu przez słup walcowy rtęci,mają­

tfiderstandsnoraale cy masę 14,4521 gramów

1

^długość

105,30 eentymetrćw, w temperaturze topniejącego lodu •

x/Jednostkl użytkowe Jednostki nie zawarte wśród jedno­

Unités usuelles stek praktycznych,opartyoh na ukła­

Gebrauchseinheiten dzie COS,lecz nader użyteczne w

pra 59 pra

-ktyce i csęsto używane • x/Amper ogodzina

Ampere-heur©

Amperstunde

Jednostka użytkowa ilości elektrycz­

ności odpowiadająca przepływowi prą­

W dokumencie Polski Słownik Elektrotechniczny : projekt; Grupa 1 : terminy podstawowe i ogólne - Digital Library of the Silesian University of Technology (Stron 48-61)