Polski Słownik Elektrotechniczny : projekt; Grupa 1 : terminy podstawowe i ogólne - Digital Library of the Silesian University of Technology

pro.lekt

P O L S K I a fc O W M X K E L K K T R O T R C O l C Z S Y

Grupa X •

T e r m i n y p o d s t a w o w e 1 o g ó l n a

Opracował

Prof .^aJ3rfiSD8Witt

wrzesień 1931 •

Sekcja X i Terminy ogólne ... etr. 1 XX s Skład materji ... " 15

XXX s Elektrostatyka ** 18

XV t Blektr©kinetyka " 32 V s Magnetyzm. Elektromagnetyzm*

Elektrodynamika. Indukcja... * 42

VI t Blektrocheraja M 58

VII t Jednostki i układy miar ... * 61 VIII i Terminy charakterystyczne ••••••••••• * 70 XX s Przyrządy 1 przybory •••••••••*.••••• ** 88 Treść8

M a s a *

35/

Terminy oznaczone z przodu gwiazdką zostały za­

mieszczone w projekcie międzynarodowego słownika elektro­

technicznego opracowanego przez 0»E.X. Definicje tych terminów opierają się również na tym projekcie oznaczo­

nym * 1 - Voe S/O Se er. - 101. Oommun. 3 * z maron 1930 r.

of «KoDrewnowski Warszawa,we wrześniu 1931 r.

T e r m i n y o g ó l n e .

Termin Wielkość

Grandeur Grijsee

y

Określenie

Pojęcie ogólne. Wszystko oo może się zwiększać lub zmniejszać i co można pomierzyć •

s/wielkośó skalarna, skalar Grandeur sealaire

Skal are Grlfsse, Skalar

Wielkość, która może być dokładnie o- kreślona za pomocą jednego parametru, t.zn. za pomooą jej wartości liczbowej, wyrażonej w odpowiedniej jednostce po­

miarowej • k/wlelkość wektorowa,wektor

Grandeur veatorielle

Vektorielle grdese, Vektor

Wielkość, która poza wartością liczbo­

wą posiada jeszcze kierunek,tak, że nie może być zupełnie określona bez pomocy

trzech parametrów#

Często określa się ją z pomocą jej wiel*

kości liczbowej, która nazywa się tfiOs gorem*

1

x/pole wektorowe Chomp rectorlel Vektor-Peld

Przestrzeń, w której występują wiel - kośol wektorowe .

je/Pole sił

Champ des foroes KTaftfeld

Przestrzeń, w której działają siły •

x/Katężenle pola Iloraz siły wywieranej przez pole , Intenslte de ehamp : przez ilość czynnika fizycznego, pod-

FeldotMrke legającego jej działaniu

Kierunek pola Kierunek natężenia pola • Direction de champ

j Feldriohtung

x/strumień wektora /przez Całka iloczynów z elementów tej po - powierzchnię/ wierzchni przez składowe wektora pro­

stopadłe do tyoh elementów • Flux d un vecteur /a tra­

vers une surface/

, Vektorfluss /duroh eine Fl&ofce/

x/Linja strumienia

Ligne de flux ^ ) Flusslinie

Linja, której styczne w każdym punk - ole wpadają w kierunek wektora •

x/Rurka strumienia Część przestrzeni w polu wektorowem , Tube de flux ograniczona, przez zespół linij atru - Flussröhr© mienia, przeohodząoyoh przez punkty

obwodu zamkniętego •

Załamanie się linij Zjawisko, występujące przy ukośnem Réfraction de ligne przejśoiu linji z jednego środowiska Ziinlenbreohung do drugiego •

Całka linjowa Całka z elementów linij pomnożonyoh Intégrale de ligne przez składową styczną wektora • Linienintegral

Iloczyn skalarowy Iloczyn tensorów dwu wektorów przez Produit scalaire siebie i przez oosinus kąta zawartego

Skalares Produkt między niemi •

3 m

x/lloczyn wektorowy Trzeci wektor, prostopadły do dwu Produit vectoriel innych, którego tensor jest iloczy- Vektorprodukt nem Ich tensorów pomnożonym przez

sinus kąta zawartego między niemi, a kierunkiem jego jest ten, w któ­

rym patrząc zobaczymy, że pierwszy wektor musi się obraeaó w prawo, a - by nałożyć się na drugi •

Iloczyn wektorów zmienia więc znak, jeżeli zmieni się porządek obu

tych czynników •

^/Dywergencja /strumienia/

Divergenee / d 9un flux/

Divergenz /eines Flusses/

Wartość graniczna ilorazu strumie­

nia, wychodzącego z elementarnej powierzchni zamkniętej, przez ob­

jętość ograniczoną przez tę po - wierzohnię •

x/RotacJa /wektorowa/ Inny wektor, którego strumień Rotation / d fun veeteur/ przez powierzchnię jest równy Rotation /eines Vektors/ oałee linjowej danego wektora

wzdłuż obwodu tej powierzchni • x/pole jednostajne Pole, którego natężenie oo do wiel

Champ uniforme kości i kierunku jest w każdym Gleichförmiges Feld punkoie takie same •

Pole niejednostajne Pole, którego natężenie w róż - Champ non uniforme nych punktach jest różne •

Ungleichförmiges Feld Pole stałe

Champ oontinu Gleichfeld

Pole, którego natężenie nie zmienia się w czasie •

Pole zmienne Champ alternatif Weehselfeld

- 4 •

Pole, którego natężenie zmienia się w czasie •

x/Pole sinusoidalne Champ sinusoïdale Sinusförmiges Feld

Pole, którego natężenie zmienia się w czasie lub w przestrzeni według prawa sinusów •

*/Pole wirujące Champ tournant Dreh-Feld

Pole, którego kierunek wykonywa ruoh obrotowy •

sc/Pole acykliezne Pole, którego całka linjowa z natę- Champ aóyoliąue żenią jest wszędzie równa zeru • AzyklisoheB Feld r 1,0m

x/pole oykliczne Champ cyclique

Zyklisches Feld | Irl/wfe'-hfU)

Pole, którego oałka linjowa z natę­

żenia przyjmuje - przynajmniej w niektórych mlejsoaoh - wielkości różne od zera •

x/Funkcj a potenojalna,potenoja

2

Fonction potenoieIle,potenciel Potenzialfunktion,Potenzial

wielkość skalarna, której wartość w polu aoyklioznem określona jest w każdym punkcie pola, a której zmiana przy przejściu z jednego punktu do drugiego jest całką linjową z natęże­

nia pola między temi punktami • x/Linja ekwlpotencjalna

Ligne equipotenoielle Aqulpotenziallinie

Linja, której wszystkie punkty ma»

ją jednakowy potenojał .

- 5 m

x/powierzchnia ekwîpotenejalna Powierzchnia, której wszystkie Surface equipotenoielle punkty mają jednakowy potencjał*

Äquipotenzialfläche

Wielkość stała wielkość, której wartość nie zmie*

Grandeur constante nia się aniw czasie ani w przestrze

Konstante Grösse ni •

Wielkość zmienna Wielkość, której wartość zmienia Grandeur variable się w czasie lu4 w przestrzeni • Variable Grösse

z/Wielkoóć okresowa,perjodyozna wielkość zmienna, której charakte­

Grandeur périodique rystyczne wartości powtarzają się Periodische grösse w jednakowych odstępach czasu lub

przestrzeni •

j (r MWli HK,

»/Wielkość tętniąca,pulsująca Wielkość zmieniająca się okresowo Grandeur pulsatoire bez zmiany jej znaku •

Pulsierende grösse

x/wielkooc drgająca,osoylaoyjna Wielkość zmieniająoa się okresowo Grandeur oscillante przy zmianie znaku, której amplitu­

Oszilierende Grösse da może zmieniać w czasie swą wiel­

kość •

x/Wielkośó zmienna /symetrycznie/ Wielkość zmieniająca się okresowo, Grandeur alternative /symmet- której wartość średnia podczas

rique/ '

Weohselgrösse /symmetrische/ pełnego okresu jest równa zeru • a/Wielkośś sinusoidalna wielkość zmieniająca się w czasie

Grandeur sinusoïdale lub w przestrzeni według prawa Sinusförmige Grösse sinusów •

jc/Drgania harmoniczne Drgania sinusoidalne» na które roz^

Oscillations harmoniques kłada się funkcja perjodyczna mają­

Harmonische Schwingungen ca zero jako średnią wartość •

ss/okres Najmniejszy odstęp czasu lub prze -

Periode strzeni między momentami lub punkta­

Periode mi,gdzie przejawiają się te same cha-

rokteryotyczne wartości zjawiska o- kresowego •

Gzas okresu Czas» w ciągu którego odbywa się Duree du periode jeden okres zjawiska •

Periodendauer

x/Czs>stotliwo

£6 Z

f t

Frequenz ^

:1 t : ___

x/Pulsaeja Iloczyn częstotliwości zjawiska

Pulsation sinusoidalnego przez czynnik

2

Krelsfrequenz

x/Warto^c chwilowa Wartość» jaką przyjmuje w danej Valeur instantenee chwili wielkość zmienna •

Momentaner Wert

x/v/ortQöc* akuteczna Drugi pierwiastek z średniej wartoś­

Valeur officaoa ci z kwadratów danej wielkości w Effektiver Wert ciągu całego okresu •

Uwagą a W przypadku prądów zmiennych»

jeżeli jest mowa o ich natężeniu lub napięciu,zwykle rozumie się ich wartości skuteczne»chyba że zazna - ozone jest inaczej •

m

x/W&rtosé średnia / Valeur moyenne /

Mittelwert \

7 -

Średnia arytmetyczna wszystkich war­

tości, jakie przyjmuje wielkość okre«

sowa podczas okresu lub określonej częśoi okresu *

x/Araplttuda całkowita Amplitude totale

Różnica między wartością największą a najmniejszą, jaką przyjmuje wiel­

kość drgająca podczas całego okresu*

x/Wartośó największa,amplituda Amplitude

Amplitude

Wartość największa osiągnięta podczas okresu, a równa połowie amplitudy całkowitej wielkości drgającej • x/Spółczynnik kształtu

Faoteur de forme Formfaktor

Stosunek wartośoi skutecznej do war­

tości średniej przez czas pćłokresu począwszy od zera •

Faza Phase Phase

Chwila /lub punkt/* w której wielkość okresowa osiąga pewną określoną war­

tość • Kąt fazowy

Angle de phase Phasenwinkel

Faza mierzona w jednostkach kątowych lub w jednostkach czasu •

x/Przesunięcie faz

Différence des phases Ph&senverschiebung

Najmniejsza różnica, w czasie lub w przestrzeni, dwu odpowiednich war­

tości wielkości okresowych o tej sa­

mej częstotliwości • x/Przesuniçoi© faz o 90°

Quadrature / Ætre en /

-

8

z/Przoaunięoie fas o 180°

Opposition /entre d©ux grand©ura/

Kąt przesunięcia fas Angle de differenee des

phases

Phasenversohiebungswinkel

Przesunięcie fazowe mierzone w jednost­

kach kątowych lub jednostkach czasu •

Wyprzedzanie Przesunięcie jednej fazy naprzód Avance de phase względem drugiej •

Phasenvoreilung

Opóźnianie się Przesunięcie jednej fazy wstecz Retard de phase względem drugiej •

Phasennacheilung

x/Synchronizm Zgod n o « ozęstotliwoóol między dniom*;

Synchroniema wielkościami okresoweral * £ ¿

4

Synchronismus

JTiw. '$$■]

x/Reaonans Właściwość układu, w którym okres Je­

Resonance go częstotliwości własnej jest taki Resonanz sam, jak okres impulsów, jakim układ

podlega «

' stan Pojęcie ogólne *

Etat

2

Stan ustalony , Stan ukiodu, w którym «szyztkie czyn- Etat stationnaire niki działające nie zmieniają się w

Stationärer Zustand czasie ani pod względem wielkości

- ani fazy •

Stan nieustalony

*

Etat non otątionnaire Nicht stationärer Zustand

- 9 -

Stan układu, w ktćrym czynniki dzia­

łające zmieniają się w ozasle nie - okresowo •

Stan niby ustalony Etat ąuąsistationnaire Quasistationärer Zustand

Stan układu, w którym czynniki dzia­

łające zmieniają się z prędkością znaoznie mniejszą niż prędkość roz­

chodzenia się zakłóceń elektroma - gnetycznych •

Przebieg Phénomène Verlauf

Pojęcie ogólne .

Przebieg perJodyczny,okresowy Phénomène périodique

Periodischer Verlauf

Przebieg odbywający się według funkcji okresowo zmiennej •

x/Przsbieg aperjodyczny Phénomène apériodique Aperiodishcor Verlauf

Przebieg osiągający etan ustalony bez drgań «

Przebieg odkształcony Phénomène déformé Verzerrter Verlauf

Przebieg, którego charakter sinuso­

idalny został zmieniony *

x/Pala Onde well©

Zakłócenie rozchodzące się w środo­

wisku skutkiem zmian jego stanu fi­

zycznego • x/Długość fali

Longueur d ’onde Wellenlänge

Odstęp między kolejneml punktami w kierunku rozchodzenia się fali » gdzie drganie ma tę samą fazę »

prędkość fall Vitesse d ’onde

Wellengeschwindigkeit

Prędkość ruchu danej fazy fali •

z/Prędkość fali okresowej Stosunek długości fali do czasu Vitesse d ’uns onde périodique

Geschwindigkeit einer perio­

dischen Welle

trwania Jednego okresu •

Kształt fali Wyrażenie analityczne funkcji,przed Forme d ’onde stawiającej falę w postaci wykreśl-

Wellenfora nej •

x/Czolo fali Część przednia fali, którą się wi­

Front d ’onde dzi patrząc od strony w którą fa­

Wôllenstim la się rozchodzi •

Sył fali Częśó tylnia fali, którą się widzi,

patrząc od strony przeciwnej kie - We liensohw&nz runkowi rozchodzenia się fali • Węzeł fali Punkt, w którym amplituda wypadko­

Noeud d ’onde wa dwu spotykających się fal okre­

Wellenknoten sowych równa jest zeru *

Brsusieo fali Punkt, w którym amplituda wypadko­

Ventre d ’onde wa dwu spotykających się fal okre­

Wellenbau oh sowych Jest największa •

a/Fala stojąca Fala, w której drgania w każdym Onde stationnai?© punkcie są względem czasu zgod­

Stehende Welle ne w fazie •

-

11

x/ïala wędrowna Zakłócenie przejściowe rozchodzą­

Onde mobile ce się w przestrzeni •

Vfenderwelle

x/OlQ’S fal Grupa fal kolejnych, które powta­

Train d ’ondes rzają się w sposób podobny * Wellenzug

Rozchodzenie się fal Przenoszenie się fal w przestrze­

Propagation des ondes ni • Wellenfortpflanzug

Nakładanie się fal Zjawisko, zachodzące kiedy fale Superposition des ondes tej samej lub różnej częstotliwoó

1

Wellenüberlagerung oi spotykają się w tern samem śro­

dowisku «

x/^udnienie Zmiana okresowa amplitudy drgań ,

Battement wynikająca z nałożenia się dwu

Schwebung drgań o różnej częstotliwości •

V Zanikanie Stopniowe zmniejszanie się w prze*

Affaiblissement» atténuati on strzenl amplitudy zjawiska okres o*

Sohwäohung /?/ wego •

x/Tłumienie Stopniowe zmniejszanie się w cza­

Amortissement sie wielkości pewnego zjawiska • DâpÊung

^/Tłumienie krytyczne Tłumienie odpowiadające warunkowi Amortissement critique granicznemu między stanem okreso­

Kritische Dämpfung wym a aperjodycznym •

x/Dekrement tłumienia Łogarytm naturalny stosunku dwu am- Décrément /logarithmique plitud drgania bezpośrednio po sobie d ’amortissement/

BHmpfungsdekrement następujących,tego samego znaku • x/Spśłezynnik zanikania Stosunek dwu amplitud drgań podzie-

Coeffieient d ’affaiblissement lony przez odstęp między punktami Sefewachungsfaktor /?/ odpowiadającemi tym amplitudom • Spółezynnik tłumienia Iloraz dekrementu tłumienia przez Coefficient d ’amortissement odstęp czasu między dwiema amplitu- Dampfungafaktor darni tego samego znaku bezpośred -

nlo po sobie następująoemi •

s/Stała czasu Czas,w ciągu którego wielkość zjawi- Constante de tempo

9

2

1

turalnych « 2,71b/ •

Stała tłumienia Odwrotna wartość stałej czasu »

Dfirapfungskonatanto

Rozkładanie fal Przedstawienie analityczne lub gra- Beeompositlon des ondes ficzne fali odkształconej za pomocą

. ■» ♦' , 9 , i ' / *T ” ■ ... ^ ... , j ■. ^ e , ; '

Wellenzerlerung

j

Fala główna,pierwsza harmo- Składowa fali odkształconej,mająca niczna

Onde de l ’harmonique fonda- przebieg sinusoidalny,o częstotli- msnt&le

Grundwelle,erste Karmonlschs wośol równej fali odkształconej •

Mi *, W. ** ». « -.*»•* *. W * -.*»«• «* W ** *» — «i w. «._#«• +««*«» *• ««*•«» «*«*«, «» — «•*.*»•.«» « ** »« «••«*»«» «* — ** «* «,4» «

Fale górne,wyższe harmoniczne kładowe fali odkształconej »mające Onáos de

1

res '

Cberwellen»h

8

Fala równoważna Onde equivalente Equivalente Welle

- 13 -

Fala sinusoidalna o wartości sku - tscznej równej wartości skutecznej fali odkształconej o tej samej czę­

stotliwości •

x/Drganie własne Drganie, którego okres jest wyzna­

Oaoillation propre czony tylko przez stałe układu

Eigenaehwingung drgaii •

Drganie swobodne Drganie własne, przy którem nie Osoillaticn libre uwzględnia się tłumienia •

Freie Schwingung

x/örganie wymuszone Drganie, którego okres zależy od Oscillation forcée częstotliwości czynnika wywołują­

Erzwungene Schwingung cego zjawiska drgające •

x/3ił& Wszelka przyczyna fizyczna zdolna

Foroe zmienić warunki ruchu lub spoczyn­

Kraft ku ciała •

x/VLoo Praca wykonana w jednostce czasu •

Puissanee Leistung

x/Bnergja. Praca Istota fizyczna,ktćra może działać Energie« Travail na układ pod różneml postaciami,mo-

V

Energie« Arbeit« gąeemi się przekształcać jedna na drugąj najważniejsze Jej przykłady są energja mechaniczna, elektromagne­

tyczna, chemiczna, cieplna, promieniu­

jąca /prop« włoska/ •

Energja nazywa się BctfiBcifiD&lOa lub ukrytą,skoro w tej samej masie Jej wartość pozostaje stałą,a.k^ua-

- 14 -

tyczng. lub czynną» skoro jej wartość zmienia się •

x/Sprawność Stosunek wartości użyteezj^ych wyda­

Rendement nych przez układ» do wartości przez

Wirkungsgrad niego zuaytyoh •

Środowisko Przestrzeń materjalna» w której od­

Milieu bywają się zjawiska fizyczne •

Medium

sę/jPol&ryzacJa środowiska Zmiana warunków fizycznych środowi­

Polarisation d'un milieu ska» której skutkiem są zjawiska Polarisation eines Mediums o charakterze wektorowym •

x/Promieniowanie wysyłanie cząsteczek materji» lub

Radiation energji» w postaci fal •

Strahlung

Promieniowanie polaryzowane Promieniowanie, którego warunki są Radiation polarisée

l asymetryczne w stosunku do osi roz­

Polarisierte Strahlung chodzenia się /ir*p# polaryzacja lin- Jowa» kołowa» eliptyczna i t*d*/ • x/Polaryzacja promieniowania Zmiana wektora promieniowania w

Polarisation d*une radiation kierunkach prostopadłych do kierun­

Polarisation einer Strahlung ku promieniowania •

- 15 -

x/Atora Atome Atoa

S E K 0 J A II •

S K Ł A D M A T E R J I •

Kajmniejoza cząstka pierwiastka w stanie obojętnym* która wchodzi w związki chemiczne •

x/Masa atoraowa Masa atomu w stosunku do 16-t©j

Masse attomique Atommasse

części masy atomu tlenu •

x/aram-atom Masa takiej ilości pierwiastka* któ­

Atome-gramme ra wyrażona w gramach* równa się liczbowo jego masie atomowej •

x/jsiektron ^ niezmiernie mała cząstka materji

Electron zawierająca niepodzielny ładunek

Elektron elektryczności ujemnej« Istnienie

jej - w stanie swobodnym lub we wnętrzu atomów - przyjmuje się aby wyjaśnió bardzo wielką liczbę zjawisk

ic/Proton Gząstka materji, zawierająca niez­

Proton miernie mały ładunek elektryczności

Proton dodatniej* liczbowo równy ładunkowi

elektronu •

» 16 “

x/Jądro atomu Środkowa część atomu» zawierająca Moyru atomique wchodzące w skład atomu protony i Atornkern _/ prawie całą masę raaterjalną atomu •

x/Liezba atomowa Liczba równa ilości elektronów swo -

Hotóbro atomique

2

- wiastka w układzie perjodycsnym •

x/laotopy _? Pierwiastki o tej samej liczbie ato­

Isotopes

r\

mowej, lecz różnej masie atomowej ,

Isotopen prawie identyczne pod względem włas­

ności fizycznych

1

x/Ozqsteczka» molekuła Najmniejsza cząstka pierwiastka albo Molécule olała złożonego, która istnieje w

Mclekel postaci ustalonego związku chemicz­

nego •

x/Mnsa molekułowa Masa molekuły odniesiona do 16 -tej Hassę moléculaire części masy molekuły tlenu •

Molekelmasse

r/Gr am-rao1ekuły Masa takiej ilości ciała, która wy­

Mo lécule-gramme rażona w gramach* liczbowo równa się Molekelgrani jego masie molekułowej •

»/Równoważnik chemiczny

?

Iloraz masy atomowej przez Jej war­

Equivalent chimique

? tościowość •

• •

Oheraischer Aquivalent

- 17 -

»/Równoważnik gramowy Masa takiej ilości ciała, która Hquivalent graame wyrażona w gramach, liczbowo rów­

Gram&quivolent na się jego równoważnikowi che - mioznemu •

x/Jon Atom lub grupa atomów, których

Jon ładunki elektryczne różnego zna­

Jon ku są nierówne •

x/Gram - j o n Masa jonu,wyrażona w gramach

Jon - grarame liczbowo równa zumie mas ato­

Jon - gram mowych, z których Jon się

składa •

»/Jonizacja Tworzenie się Jonów skutkiem

Jonisation rozkładania się molekuł ciała •

Jonisation

x/Potencjał Jonizacyjny Różnica potencjałów elektrycz­

Petencie! d*jonisation nych konieczna do nadania ła­

Jonisationspetentlel dunkowi elektrycznemu elemen­

tarnemu energji kinetycznej, wystarczającej do jonizacji danej cząsteczki •

S E K C J A III »

— 18 *

K L K K ' T R O B T A T Y K A .

»/Elektryczność

7 - Czynnik fis^ezny,odgrywający naj -

Electricite ¹ ważniejszą rolę w mnóstwie zjawisk

Elektrizität dobrze znanych,z których jako pier­

wsze spostrzeżono przyciąganie ciał lekkich przez potarty bursztyn;

stąd jego nazwa pochodzi od grec­

kiego wyrażenia na bursztyn . Masa elektryczna,ładunek

elektryczny

ŁJasse electrique,charge ciectrique

Elektrische Kac

3

trische Lądung

Ilość elektryczności /dodatniej lub ujemnej/ •

Ładunek dodatni Ładunek, którego znak jest iden­

Charge positive tyczny ze znakiem ładunku protonu.

Positive Ladung

Ładunek ujemny Ładunek, którego znak jest iden­

Charge negative tyczny ze znakiem ładunku elek­

Negative Ladung tronu •

Ładunek jednoimienny Ilości elektryczności o tym sa­

Charge de rnsme nom mym znaku n.p. dodatnie « Gleichnamige Ladung

Ładunek różnoimienny Zlośoi elektryczności o znakach Charge do nom contraire przeciwnych, a więc dodatnie i

Ungleichnamige Ladung ujemne .

19 -

»/Jednostka elektryczności Unit© d*électricité

Blektrizitätselriheit

Ilość elektryczności dodatniej lub ujemnej,która,będąc skupiona w jed­

nym punkcie w próżni w odległości

1

x/îlloktr o statyka Electrostatique Elektrostatik

Dziedzina wiedzy traktująca o sta­

nach równowagi ładunków elektrycz­

nych • Ładunek /elektryczny/ skupiony

Charge /elcctriąue/ oonoentree Konzontrierte /elektrische / Ładung

Ilość elektryczności skupiona w moż liwie ograniczonej pr z o btrze ni,pod * czas gdy reszta przestrzeni w jej sąsiedztwie jest pozbawiona elek - tryezności •

Ładunek /elektryczny/ rozłożony Charge /électrique/ disposée Verteilte /elektrische/ Ladung

Ilość elektryczności skupiona w sto­

sunkowo dużej przeotrzeni«Może tam być rozłożona r ó w n o m i e r n i e

lub n i e r ó w n o m i e r n i e •

Ładunek linjowy

Charge dosposee le long de ligne

Lineare Ladung

Ładunek rozłożony wzdłuż linji lub też w clole wydłużonera»którego gru­

bość można pominąć wobec długośoi •

Ładunek powierzchniowy Charge disposée sur une surface

Ob orf lüchenladiffig

Ładunek rozłożony na powierzchni ciała •

Ładunek przestrzenny

Charge dispose© cl ans une éspace Raumladung

Ładuenk rozłożony w ograniczonej przestrzeni •

Ładunek rzeczywisty Ładunek stanowiący źródło stru­

Charge re'elle Wahre Ładung

mienia indukcji elektrycznej •

Ładunek swobodny Ładunek stanowiący źródło stru­

Charge libre mienia natężenia pola elektrycz­

Freie Ładung nego •

Gęstość ładunku Ładunek elektryczny,rozłożony

Densité de charge na elemencie linji,powierzchni

ladungsdiohte lub przestrzeni,podzielony przez

ten element •

Ładunek elektryczny statyczny Zlośó elektryczności pozostająca Charge électrique atatique

Statische elektrische Ładung

w spoczynku •

Ładunek elektryczny dynamiczny Ilość elektryczności znajdująca Charge électrique dynamique

Dynamische elektrische Ładung

się w ruchu •

Potencjał elektryczny Wielkość liczbowo równa praoy » Potenciel électrique jaką wykonają siły pola przy Elektrisches Potential przesuwaniu jednostki elektrycz­

ności z danego punktu do nieskoń­

czoności •

»/Różnica potencjałów /elek - tryoąnych/

Difference des potencíele

Wielkość liczbowo równa praoy,ja*

ką wykonają siły pola przy prze- /entre deux pointa/ (Y\jJr>Cyj J4-tĄ-&

Potentialdifferenz /zwi - sehen zwei Punkten/

suwaniu jednostki ilości elektry«

ozności z jednego punktu pola do drugiego •

-

21

Energja elektryczna Suma energji potencjalnej,jaką Energie électrique przedstawiają ładunki elektryczna Elektrische Energie w danem ich ugrupowaniu w polu • x/pole elektryczne \ Część przestrzeni,gdzie istnieje

Champ électrique stan fizyczny zdolny do przeja­

Elektrisches Feld wiania się za pomocą sił elek - tryeznych •

Pole elektrostatyczne Pole elektryczne wytworzone Champ électrostatique przez ładunki statyczne • Elektrostatisches Feld

Linja pola elektrycznego

r

Linja, której styczne w każdym Ligne du champ électrique punkcie wpada^w kierunek pola • Elektrische Feldlinien

Rurka pola elektrycznego Ozęńó przestrzeni w polu elek - Tube du champ électrique trycznem ograniczona przez ze - Elektrisohe Feldröhre spół linij pola,przechodzących

przez punkty na obwodzie zamknię­

- tym •

Natężenie pola elektrycznego Iloraz siły,wywieranej przez po*-

1

Intensité du champ électrique

.

la elektryczne na ładunek elek - Elektrisohe Feldstärke tryczny,przez ton ładunek •

Strumień elektryczny

m Całka z iloczynów elementów po­

Flux électrique wierzchni przez którą przechodzi Elektrischer Fluss i strumień,przez składowe strumie­

t nia prostopadłe do tej powierz­

chni •

Równowaga elektryczna Stan elektryczny przewodnika,w Equilibre éleotrlque którym ładunki elektryczne,dodat­

Elektrisches Gleichgewicht nie i ujemne,równoważą się •

- 22: -

x/Ciśnienie elektrostatyczne Pression électrostatique Elektrostatischer Druck

Iloraz siły odpychającej,jaką wy­

wiera cały ładunek na ładunek ele­

mentu powierzchni,przez powierz­

chnię tego elementu • Wpływ ostrzy

Action des pointes Spitzenwirkung

Zjawisko rozpraszania elektrycz­

ności wywołane wielkiem ciśnie­

niem elektrootatycznem panująoem na ostryoh występach przewodnika naalektryzowanego •

Elektryzaeja fílectrisation Elektrisierung

Zjawisko powstawania nadmiaru ładunków jednego znaku nad ładun­

kami drugiego • Elektryzowanie

Production d ’eleotricite*

Elektrizitätserzeugung

Ozynnośó gromadzenia ładunków w olele •

x/Przewodnik Conducteur Leiter

Ciało,w którym może powstaó sta­

ły przepływ ładunków elektrycz­

nych • Hieprzewodnik, Izolator

, Isolateur BÍchtlelter, Isolator

u, Ciało,w którem nie może powstaó praktyo knie stały przepływ ła­

dunków elektrycznych • x/Dielektryk

Dielectrlque Dielektrikum

Środowisko,w którem może istnieó pole elektryczne w stanie sta - tycznym •

x/Dipol, dwojak Dipole

Dipol

Zespół dwu równych ładunków o zna ku przeciwnym,niezmiernie blisko siebie leżących •

x/polaryzaoja dielektryczna Zmiana,jakiej ulega dielektryk pod Polarisation dielectrlque wpływem pola elektrycznego,polega­

Dielektrische Polarisierung jąca na tem,że każdy jego element

• staje się dipolem • x/prseauniçcie dielektryczne

.

Wektor charakteryzujący pod wzglę- Deplacement électrique dem wielkości i kierunku polary za- Dielektrische Verschiebung oję dielektryku! Jego wielkość

Jest określona iloczynem natężenia pola pomnożonego przez spśłezynnik fizyczny,zwany stałą dlelektryoz- ną,podzielonym przez 45l •

Prąd dielektryczny,prąd Pochodna przesunięcia względem przesunięcia,

Courant de déplacement czasu • Terachiehungsstrom

x/lndukoja dielektryozna, Przesunięcie dielektryczne pomno- Wzniecenie dielektryczne

Induction dielectrlque żone przez 4jj , Dielektrische Induktion

x/Przenikalnoáó dielektryczna Stosunek indukcji dielektrycznej Constante dieleqtrique do natężenia pola elektrycznego • Perméabilité dieleetrique

¿Vh b o lute Dlelektrizitats- konstonte

x/Przenikalnośś dielektryczna Stosunek pojemności kondensatora względna,stała dielektryczna

Pouroir inducteur spécifique o pewnym dielektryku do pojemnoś­

Dielektrizitätskonstante ci tego samego kondensatora mają­

cego Jako dielektryk prśżnię / a praktycznie powietrze / »

x/Histereza dielektryozna Zjawisko,polegające na tem,że po­

Hysteresis dielectrlque laryzacja dielektryku zależy nie Dielektrische Hysterese tylko od tej wartości natężenia

24 -

pola»jaką ma w danej chwili» lecz także od jej wartości popraednioh.

x/wiskoísa dielektryczna Viscosité diélectrique Dielektrische Wiskosität

Zjawisko» polecająoe na tem,że zmia­

ny polaryzacji dielektryku postępu­

ją za zmianami natężenia pola»któ­

re je powoduje»z pewnem opóźnię - niem zależnem od prędkości polary­

zacji • x/PoJemnoáó elektrostatyczna

Capacite électrostatique fil Blektrostatisohe Kapazität

Iloraz ładunku elektrycznego prze­

wodnika przez jego potencjał •

x/kondensator9, poj emnik Condensateur

Kondensator

Układ dwu przewodników /okładzin/

przedzielonych warstwą dlelektry- ku»mająoy na celu otrzymanie znacz­

niejszej pojemności • x/Ładunek /kondensatora/

Charge /d*un condensateur/

y-N Ladung /eines Kondensators/

llośó elektryoznośoi zebrana na okładzinach kondensatora •

x/Pojeamoáó /kondensatora/

Capacíte /d*un condensateur/

Kapazität /eines Kondensators/

Iloraz ładunku przez różnicę potenr cjałów występującą między okładzi- nami»przy znikomo małym wpływie innych przewodników w pobliżu • Ładowanie /kondensatora/

Chargement / d ’un condensateur/

Ladung /eines Kondensatèrs/

Zjawisko gromadzenia na okładzi - naoh kondensatora ładunków elektry­

cznych przeciwnego znaku • x/Wyładowanie

Déchargé Entladung

Zjawisko całkowitego lub częścio - wego neutralizowania się ładunków przeciwnego znaku dwu przewodni - ków»wykazujących różnicę potencja­

łów.

Ładunek szczątkowy Ilość elektryczności pozostająca Charge résiduelle zwykle w dielektryku po ustaniu

Restladung przyczyny polaryzacji •

Strata dielektryczna Energja lub moc stracone w dielek- Perte diélectrique tryku przy zmiennej polaryzacji » Dielektrische Varlüste

Stratnośó dielektryczna Straty dielektryczne przypadające Pertes diélectriques spécifiques na jednostkę objętości dielektryku.

Dielektrische Verlustziffer

Kąt strat dielektrycznych Kąt»jaki tworzy wektor całkowitego Angle des pertes diélectriques prądu płynącego przez dielektryk Dielektrischer Verlustwinkel z wektorem jego prądu ładowania • Spółozynnik strat dielektryoz- Tangens kąta strat dielektryos -

nyqh,

Facteur des pertes diélectriques nych • Dielektrischer Verlustfaktor

- 2.5 -

Oporność dielektryczna Stosunek rćżnioy potencjałów wystę­

Resistance diélectrique pującej na odcinku rurki indukcji Dielektrischer Widerstand dielektrycznej do strumienia elek­

trycznego »objętego przez tę rurkę • Stan w jakim znajduje się dielektryk pod wpływem polaryzaoji •

Wyraża się go przez wartość natężę- | nia pola w danym punkcie dielektry­

ku» zwykle w woltach /lub w k&lowol- tach/ przypadaj ąoego na centymetr linji pola •

x/wytrzymałośó dielektryczna Własność dielektryku pr ze oi wstawi e- Rigidite dieleotriąue nia się wyładowaniom elektryoznym.

Dielektrisohe Fe^stigkeit wyraża się ją jako krytyczną war - Haprężenie dielektryczne#

gradjent potencjału

Effort diélectrique# gradient du potenciel#gradient

Dielektrische Beanspruchung # Potenzialgradient

tose naprężenia,jakie może znieść jeszcze dielektryk w pewnym punkcie bez doprowadzenia w tym punkcie do wyładowania rozrywającego »

Wyładowanie rozrywające, przebicie

Déchargé distruptive

Elektrischer Durchbruch , Durchschlag

Zjawisko wyładowania elektrycznego, przy którem następuje czasowo lub trwałe zniszczenie części dielektry­

ku •

wyładowanie zupełne Wyładowanie,przy którem następuje Déchargé complété widoczne dla oka przebicie całej Vollkommene Entladung drogi między elektrodami •

Wyładowanie niezupełne Wyładowanie,ograniezająoe się do Déchargé incomplète pewnej części przestrzeni między

Unvollkommene Entladung elektrodami,zwykle w ich pobliżu • x/?/yładowanie świet ląoe » świetlenie Zjawisko przewodzenia prądu w gazach,

Décharge par effluves,effluves przejawiające się jako słabe świece­

Qliiamenladung» Glimmen nie bez nadmiernego ogrzewania, bez trzasków i bez dostrzegalnego roz­

praszania materjału elektrod • x/Ulot elektryczny Zjawisko występujące na przewodach

Effet de couronne»Couronne elektrycznych,lub innych układach Glimmerscheinung, Korona-

bildung

o bardzo Wysokiem napięciu, skoro olśnienie elektrostatyczne przekro­

czy wartość krytyczną.Przejawia się vi ciemności jako świetlenie /aureola

świetlna / • Ulotność

Couronne

Własność przewodów przejawiająca się jako ulot elektryczny •

x/Wyładowanie snopiaste»anopienie Wyładowanie niezupełne w postaci cno- Charge par aigrette pu świetlnego,które występuje z prae- BUschelentiadung wodnika»skoro jego potencjał przekro­

czy pewną wartość krytyczną,lecz nie wystarcza, aby wytworzyć prawdziwą i- skrę elektryczną»Towarzyszą mu zwykle trzaski lub syczenia »

«■» 21^7 m

Iskra /elektryczna/ Zjawisko świetlne i dźwiękowe,które . Etincelle /e’lectrique/ towarzyszy wyładowaniu rozrywającemu.

funken /elektrischer/

Wyładowanie iskrowe,iskrzenie wyładowanie zupełne w postaci iskier Deohąrge par étincelle elektrycznych przeskakujących między kunkenentladung dwoma przewodnikami /elektrodami/ • x/Łuk /elektryczny/ Wyładowanie świetlne przez gaz,przy

Are /électrique/ ktćrem następuje częściowe rozpro­

Lichtbogen /elektrischer/ szenie materjału elektrod •

Wyładowanie łukowe Wyładowanie w postaci łuku elektrycz­

# %

De-charge a l*arc nego •

Li chtb o gene n11adung

wyładowanie krawędziowe Wyładowanie świetląoe występujące na krawędzi elektrody stykającej się z

Randentladung dielektrykiem stałym •

Wyładowanie powierzchniowe Wyładowanie występujące wzdłuż po­

Déchargé superficielle wierzchni dielektryku stałego • öberflachenentladung

Wyładowanie smużyćte Wyładowanie powierzchniowe w postaci smugi świetlnej otaczającej elektrody, Streifenentladung

Wyładowania ślizgowe Wyładowanie powierzchniowe w postaci Déchargé glissante iskier ślizgających się po powierzch­

Cleitende Entladung ni dielektryku «

Iskra sliggowa Iskra występująca przy wyłador/aniadh Btincelle gliasante p oei r zchni owych •

Gleitfunken

Wyładowanie przeskokowe i wyładowanie naokoło izolatora przez przeskok

środowisko, w którcm on się znajduje • Déchargé par contournement

Überschlag

Przeskok iskrowy Przeskok w postaci iskry elektrycznej#

Contournement & l*e#tincelle Funkenuberschlag

Przeskok łukowy Przeskok w postaci łuku świetlnego • Contournement à l ’arc

Li chtb ogenüb erschiag

Napięcie krytyczne /wyładowań/ Napięcie potrzebne do wywołania pierw- Tension critique

1

Spannung

z/Napięcie przebicia najmniejsze napięcie potrzebne do wy­

Tension disruptive wołania przebicia dielektryku • Durchsehlagspannung

Napięcie przeskoku Najmniejsze napięcie potrzebne do wy­

Tension de contournement wołania przeskoku naokoło izolatora • èf

Uberschlagoponnung

Napięcie iskrzenia Hajmniejsze napięcie potrzebne do wy­

Tension de l ’étindelle wołania wyładowania iskrowego • FUnkenspannung

- 29 -

H&piçcio ulotu Hapięeie*pray którem rozpoczyna się Tsnaion de la couronne zjawisko ulotu elektrycznego • Xoronaspannung

Haprçzeni© krytyozne Hajwiększe naprężenie dielektryczne Gradient du potenciel critique układu w chwili wyładowania •

Kritische Feldstärke

Jîaprçâenle krytyczne ulotu Kaprężenie panujące na granicy zjonizo Gradient critique diotruptif wanej warstwy świetląeej na elektrodach

ma ono /według F.W.Peek'a/ wartość naogół stałą /ok,30 kV/cm / •

*/Pie

2

Pie zo-Elektri zitât

x/pyr oe lek tryoznoà & Zjawiska elektryczne spowodowane Pyro-ëlectricite działaniem ciepła •

Pyro-Slektrizit&t

x/potoelaktrycznosc Zjawiska elektryczne spowodowane

\ Pho to -e 1 ec tr i ci te działaniem światła • Photo-Elektr i si tât

x/Klektro atrykcja Zmiana wymiarów dielektryku pod lilectroatriction wpływem sił pola elektrycznego • Elektrostriktion

..

S E K C J A IV .

K IiK K I R O K I H E T Y K A .

x/Sloktrokine tyka Gsęśś wiedzy,traktująca o prawach

Electrocinétique prądów elektryoznyeh •

Elektrokinetik

x/ßiXa elektromotoryczna Force électromotriee Elektromotor!

8

Czynnik zdolny do podtrzymania róż­

nicy potencjałów między dwoma punk-!

tsrai obwodu otwartego,albo prądu elektrycznego w obwodzie zamknięty»

W obwodzie otwartym /bez przewodno-!

soi i pojemności/ siła elektromoto-j ryczna jest liczbowo równa różnicy potencjałów* W obwodzie zamkniętym jest ona równa ilorazowi wartości chwilowej mocy przez wartoóó chwi­

lową prądu w obwodzie • 3^/Hapięcle elektryc/.ne,krótko s

napięcie

-o Synonim bóżnicy potencjałów •

Tension électrique A

Elektrische Spannung

x/sp&dek napięcia gamiejozanie się napięcia wzdłuż Chute de tension przewodu przez który przepływa

Spannungsabfall prąd •

x/Prąd elektryczny,krótkojprąd Ruch elektryczności w środowisku Coiyrant c lec trique lub wzdłuż obwodu •

. Elektrischer Strom

x/Prąd przewodzenia Prąd,który powstaje w obwodzie Gourant de conduction bez naruszenia materjału,z które­

Leitungsstrom go obwód Jest utworzony •

x/prąd przenoszenia Prąd,który powstaje przez przeno­

Courant de oonvenction szenie elektryczności związanej z tfbertragungsstrom cząsteczkami materjału •

.

- 51 — x/Prąd przesunięcia

Gourant dô déplacement Versehiebungsstrom

Prąd,który się przejawia w dielek­

tryku podczas zmian pola elekiryez nego •

x/?rąd jednokierunkowy Prąd, który zachowuje stale ten Gourant unidirectionnel sam kierunek •

Unipolarer Strom /?/

x/Prąd stały Prąd jednokierunkowy pozbawiony

Courant continu wyraźnych tętnień •

Gleichstrom

x/W q,& zmienny /aymetrycnny/ Prąd zmieniający się okresowo,któ­

Gourant alternatif /symétrique/ rego średnie natężenie podczas jed­

Wechselstrom /symoirischer/ nego okresu jest rórm o zeru •

x/Prqd oscyl&cyjny Prąd zmieniający się okresowo przy Gourant oscillant zmianie znaku i przy zmianie w cza­

Ose1111erander Strom sie Jego amplitudy »

x/Prqd psrjodyczny Prąd zmieniający się okresowo,któ- Courant périodique rego charakterystyczne wartości Periodischer Strom powtarzają się jednakowo w jedna­

kowych odstępach czasu *

z/Prad sinusoidalny Prąd zmieniający się o,^reaowo we­

Gourant sinusoïdal dług prawa sinusów • Sinusoidaler Strom

x/Prą&y harmoniczne Prądy sinusoidalne,na które roz - Courants harmoniques kłada się prąd perjodyczny»®ający Karmon isohe Stroma zero Jako średnią wartość •

x/prąd tętniący,pulsujący Prąd zmieniający się okresowo bez

Courant pulsatolre zmiany znaku •

Pulsierender Strom

m 32 -

Prąd ustalony Prąd,którego natężenie nie zmienia Gourant stationnaire się ani co do wielkości ani co do

Stationärer Strom fazy •

Prąd nieustalony Prąd,którego natężenie zmienia się Courant non-stationnaire oo do Y/ielkosui lub co do fazy • Sichtstationärer Strom

Prąd nibyuatalony Prąd,którego natężenie zmienia się Gourant quasistationnaire w przestrzeni z prędkością znacz - Quasistationärer Strom nie mniejssą,niż prędkość rozchodze­

s• nia się zakłóceń elektromagnetycz­

nych /n.p.zwykły prąd zmienny o czę­

stotliwości przemysłowej / •

x/Prądy wirowe Prądy lokalne występujące T/e wnęt - Courants de Foucault rzu mas przewodzących skutkiem zmian Wirbelströme strumienia indukcji magnetycznej • x/prądy błądzące Prądy rozohodzące oię poza przewo­

Gourant vagabonds dami,w urządzeniu,mającem jeden bie­

Vagabundierende Ströme gun uziemiony *

x/łTatężenie prądu,krótko* prąd Ilość elektryczności,przepływająca Intensité /du courant/ przez określoną powierzchnię w

Stromstärke jednostce czasu •

•

x/Gęstośó prądu. Iloraz prądu przez pole przekroju Densité du courant prostopadłego do przewodnika • Stromdichte

x/Kierunek prądu Kierunek, w którym płynie elektrycz­

Direction du coirant ność dodatnia • Stromrîohtung

x/Obwod elektryczny,krótkosobwód Zespół ciał lub środowisk,w których Oireuit électrique płynie,lub może płynąć,prąd elek­

Elektrischer Stromkreis tryczny •

7 33 •

x/Obwöd indukoyjny Obwód,którego indukcyjnoóci nie

Circuit inductif można pominąć •

Induktiver Stromkreis

x/obw6d b e

2

Öbwöd pojemnoaciowy Obwód elektryczny,którego pojemnoś­

Circuit capacitif ci nie nożna pominąć • Kapazitiver Stromkreis

Öbwdd bezpojeinnoBCiowy Obwód elektryczny,którego pojoanoóó Circuit nonvcapaeitif można pominąó przy pewnych rozważa - Kapazitiitsfrsier Stromkreis niaoh •

x/Elektrodn Przedmiot metalowy,służący do do­

Électrode prowadzania prądu do środowiska ,

Elektrode zwykle płynnego lub gazowego •

x/Ancda Elektroda przez którą prąd wpływa •

Anode Anode

x/l&toda Elektroda przez którą prąd wypływa •

Cathode Kathode

Gpor 2jawiako,przejawiające się w tem,źe

Resistance do przepływu prądu elektrycznego

Widerstand przez przewodnik potrzebna jest

różnioa potencjałów •

5t/opcrnaBö Iloraz stałej różnicy potencjałów,

Resistance przyłożonej do końców przewodnika,

Widerstand Iyrzsz natężenie prądu,który ona wy­

wołuje,o ile w przewodzie nie wystę­

puje siła elektromotoryczna •

■ 34 - x/opornośó właściwa

ReaiBtivite

Spezifischer Widerstand

Oporność rzeczywista przewodu o długości równej jednostce i pras*

kroju równym jednostce • x/Opornośó rzeczywista

Resistance ohmique Wirkwiderstand

Iloraz mocy,zużytej przez prąd w formie ciepła,przez kwadrat natężenia prądu •

Przewodzenie /elektryczności/

Conduction / d ’Electricite/

/Blektrizitäts/ Leitung

Zjawisko przepływu elektrycz - noścl przez środowisko •

* metaliczne

" Metallique

" metal ische

Przewodzenie elektrycznośoi przez środowisko bez zmian che­

micznych tego środowiska •

" elektrolityczne

" electrolitique

" elektrolitIsche

Przewodzenie elektryczności przez środowisko,przy którem zachodzą w nim zmiany chemicz­

ne • x/Przewodnośó

Gonductence Leitwert

Odwrotność oporności •

x/przewodnośó właściwa Gonductivite

Leitfähigkeit

Odwrotność oporności właściwej*

Spółczynnik cieplny /oporności/

Goeffioient de temperatura Temperaturkoeffizient

Spćłczynnik, określający zmia­

nę opornośoi z temperaturą •

x/Zjawisko Joule*a Effet Joule

Joule-Effekt

Wytwarzanie ciepła w przewodni­

kach skutkiem przepływania przez nie prądu elektrycznego,,, spowodowanego ich oporem •

- 35 - x/Zjawlsko Seabeck’a* csyli

tormoelektrycznoóć Effet Seebeck

powstawanie siły elektromoto - rycznej skutkiem rćżnley tempe­

Seebeokteffekt ratur między miejscami spoję -

nla dwuch różnych metali» two - rżących część tego samego ob­

wodu#- Termoelektryoznoćć»elektrycz­

ność termiczna # Thermo-eleotr1cite

Elektryczność»wytworzona skut­

kiem zjawiska Seebeck#a • Thermoelektrizität

Siła termoelektryczna Siła termoelektryozna»pow

8

lorce thermoelectrique jąca skutkiem zjawiska Seebe -

Thermoelektrische Kraft ck*a •

Prąd termoelektryczny Prąd wywołany skutkiem siły Courant thermoeleotrique termoelektrycznej •

Thermoelektrischer Strom

Ogniwo termoelektryczne Ogniwo złożono z dwu rćżnyoh Couple thermoeleotrique metali»w ktćrem przez ogrzanie

Thermoelement loh spojenia może powstać siła

termoelektryczna •

Stoa termoelektryczny Ogniwa termoelektryczne »połą - Batterie thermoeleotrique czone podobnie»w celu otrzyma­

Thermoßäule nia większej siły termoelektry­

cznej « Spojenie /ogniwa termoelektrycz­

nego/

Point de j©notion

Miejsce zetknięcia dwuch meta­

li w ogniwie termoelektryczna«.

Berührungsstelle t ■

Wykres termoelektryczny Wykres wyrażający zmianę siły Diagramme thermoeleotrique termoelektrycznej *

Thermoelektrisches Diagram

\ - 36 -

x/Zjawisko peltler#a Wytwarzanie lub pochłanianie ciep*

Iffet Peltier ła spowodowane przepływaniem prądu Peltiereffekt pr

2

V j

3

x/2jawieko Thomson* a Effet Thomson

!

Thoamoneffekt

wytwarzanie lub pochłanianie ciepła spowodowane prze j dci era prądu przez części przewodnika jednorodnego » znajdujące się w różnych tempera • turach •

x/Zjawisko Volty Effet Volta Volta-Effekt

Powstawanie sił elektromotorycznych na stykach oiał różnorodnych •

x/Zjawlsko Hall*a Effet Hall

Halleffekt

Zniekształcenie linij prądu elek * trycsnego w przewodzie»poddanym działaniu pola magnetycznego • x/

2

Effet photoélectrique Photoelektrisohes Phänomen

Zmiana własnośoi elektrycznych oia- pod działaniem śwlatła.H*p* wytwa­

rzanie siły elektromotorycznej»zmia­

na oporności»rozpraszanie ładunków

1

Prąd fotoelektryczny Courant photoélectrique Photoelektrischer Strom

Prąd wytworzony działaniem siły e- lektromotoryoznej»powstającej pod wpływem działań światła •

Ogniwo fotoelektryczne Cellule photoélectrique Photoelektrisohe Zelle

Przyrząd,w którym pod wpływem na - świetlenia zmieniają się własności przewodzące i przez to może zmiany natężenia światła przetwarzaó w zmiany prądu •

x/Zjawisko Kelvin»»czyii na­

skórkowe

Effet Kelvin ou pelliculaire Kelvln-Bffekt»Hautwirkung

nierównomierny rozkład gęstości prą«*

du w przewodzie»* ten sposób»Ż3 gę­

stość ta rośnie w kierunku warstw przypowierzchniowych od środka • Easkórkowo s ó Własność przewodów, w których nastę­

Effet pellioulaire Skineffekt

puje zjawisko naskórkowe •

x/Prawe Ohma Prawo»wyrażające w przypadku prądu

Loi d ’ohm stałego»proporojonalnośó między si­

Ohmsohes Qesetz łą elektromotoryczną»albo różnicą potencjałów»» prądem w obwodzie lub przewodzie •

x/Prawo Joule*a Prawo»według którego moc wywiązują­

Loi de Joule cego się ciepła w przewodzie równa Joulesohes Oesetz jest iloczynowi jego oporności przez

kwadrat natężenia prądu •

x/Prawa Kircbhoffa Pierwsze z tych praw wyraża związek Lois de Kirohhoff między prądami»dopływająoemi do wę­

Kirchhoffsohe Oesetze zła i z niego wypływającemi/£

1

0

Drugie z tyoh praw ustanawia zwią­

zek między siłami elektromotoryos- neml i spadkami napięcia rze ożywi- stemi w okach sieci elektrycznej » przez którą przepływa prąd stały / £ E * £ H I / .

- 38 -

S E K C J A V . V: i ' ■ ■ ‘ - . :

\ ! \ \ -V ■ ':.1 • ■ ■■

MAGNETYZM. SŁBKTROHAOHETYZM . EEEKTRODYHAMUCA > INDUKCJA

EIEKTRODYHAMI 0 ZHA •

%■ ■

*

Magnetisme Magnetismus

N

Umyślony czynnik fizyczny»za pomocą którego tłumaczy się pewną kategorję

zjawisk! pierwszem z nich było stwier­

dzenie przyoiągania żelaza przez tle­

nek żelaza /Pe^O^/, odkryte w prowin­

cji greckiej Magnezji - stąd nazwa s

’magnetyzm” • Hasa magnetyczna

Hasse magnetląue Mągnatlochę Maoee •

Ilość magnetyzmu dodatniego 1 ujem­

nego •

%/Jednostka magnetyzmu Unitę de magnet i sine Magnetische Einheit

Haea,która - umieszczona w próżni - wysyła strumień równy 4 jednostkom

COS# albo która - umieszczona w polu magnetyoznem Jednostki GGS - podlega działaniu siły jednej dyny •

Magnetestatyka Magnetostatique Magnetostatik

Dziedzina wiedzy traktująca o zjawi­

skach występujących w polu wytworzo- nem przez magnes trwały •

Magnetyzm swobodny

w—«— 1“ L""‘" " ł

Magnetisme librę Preier Magnetiemua

Ilość magnetyzmu nie związana z bie­

gunami magnesu •

Magnetyzm związany Magnetiame latent

Gebundener Magnetismus

Ilość magnefeu^żwiązana z biegunami magnesu •

Stegnętyssm jawny /?/

Magnetisme effectif Wahrer Ifegnetiaous

Ilość magnetyzmu znajdująca się sta­

le w mapie ale,pozostawionym zdała od innych pól magnetycznych •

- 39 -

Magnetyzm indukowany Magnetisme indult

Induzierter Magnetismuż

Ilość magnetyzmu występująca w magne­

sie pod działaniem obcych pól magne­

tycznych • Gęstość magnetyczna

Sensite magnetique Magnetisohe Diohta

2

\ “

dająca na jednostkę powierzchni bie­

guna magnesu • x/Fotenojał magnetyczny

Potencisl magnetiąue Magnetischei* Potonziel

Wielkość skalarna,której pochodne po spółrzędnych,o zmiennym znaku,dają składowe natężenie pola magnetyczne­

go o odpowiednim kierunku • Energja magnetyczna

Energie magnetiąue Magnetische Energie

Suma enorgji,jaką przedstawiają ma­

sy magnetyczne w danem ich ugrupowa­

niu w polu • x/Pole magnetyczne

Ghamp magnetiąue Hagnetisohes Feld

Część przestrzeni,gdzie występuje stan magnetyczny zdolny do przejawia­

nia się za pomocą sił • jc/H&tężenie pola magnetycznego*

natężenie magnetyczne

Intensite du champ magnetique ''Magnetisohe Feldstarka

Iloraz siły wywieranej przez pole magnetyczne na masę magnetyczną » przez tę masę •

a/Linja pola magnetycznego Ligno du champ magnetiąue Magnatische Fełdlinia

Lin Je »których styczne w każdym punk­

cie wpadają w kierunek pola •