czywistego oddziaływ ania przedm iotu na znak, czy wreszcie na mo
cy konwencjonalnego przypisania. Jako taki jest on również w a
runkiem ciągłości procesu semiozy, a tym samym ciągłości poznania.
Postulat, że przedm iot w ew nętrzny znaku jako produkt pozna
nia i w arunek interpretow alności znaku jest obecny we wszelkich kodach semiotycznych, ma szczególnie ciekawe im plikacje dla ję zyka naturalnego, na który przede wszystkim były nakierowane rozważania tej pracy. Przytoczone tu taj zostały trzy rodzaje takich im plikacji: zjawisko ciągłości procesu semiozy, zjawisko semiozy fikcjonalnej oraz zjawisko degeneracji procesu semiozy. W każdym z tych zjawisk przedm iot w ew nętrzny znaku jest w arunkiem ko
niecznym zaistnienia zjawiska, przynajm niej w semiotyce P eirce’a.
W przypadku zjawiska ciągłości procesu semiozy przedm iot wew
nętrzny znaku jest w arunkiem koniecznym dla zaistnienia owej cią
głości rozum ianej zarówno jako interp retacja znaków wew nątrz tego samego kodu, jak i przekład z jednego kodu na inny oraz in
terp retacja niższych poziomów kodu przez wyższe, jak to ma m iej
sce w języku naturalnym . W przypadku zjawiska semiozy fikcjo
nalnej przedm iot w ew nętrzny jest w arunkiem koniecznym in ter
pretowalności znaków i dyskursów nie posiadających rzeczywistych przedm iotów zewnętrznych. To stw ierdzenie można Uogólnić i po
wiedzieć, że przedm iot w ew nętrzny znaku jest w arunkiem in ter
pretowalności znaków i dyskursów w ogóle, a dyskursy artystycz
ne są jednym w ariantem wśród wielu innych dyskursów, jak dy
skursy naukowe, religijne, polityczne czy różne w arianty dyskur
sów potocznych w rodzinie, szkole itd. Wreszcie w przypadku zja
wiska degeneracji procesu semiozy przedm iot w ew nętrzny znaku jest osią, wokół której zachodzą zjawiska degeneracji i być może te właśnie zjawiska, obok semiozy fikcjonalnej, dostarczają najwięcej m ateriału empirycznego na rzecz postulowania takiego bytu se
miotycznego, jakim jest przedm iot w ew nętrzny znaku. W zależności bowiem od wnioskowania co do natu ry podstaw y znaku, znak ję
zykowy będzie popraw nie przedstaw iał swój przedm iot jako byt se- miotyczny lub w dwóch stopniach degeneracji będzie go kolejno przedstaw iał jako przedmiot rzeczywisty lub przedm iot możliwy, a tym samym uniemożliwione zostanie prawdziwe przedstawienie semiotyczne bytu, do którego odnosi się znak, gdyż pogwałcone zo
staną praw a rządzące procesem semiozy. „Entelechia bytu leży w tym właśnie, że podlega on przedstaw ieniu.” „Znaczeniem przed
stawienia może być tylko przedstaw ienie.”
Bibliografia
A y e r A., 1968: T h e O rigins o f P ragm atism . S tu d ie s in th e P hilosophy of C. S. P eirce a n d W . Jam es. London: M acm illan.
B e n s e M., 1980: S w ia t рггег p ry zm a t znaku. W arszaw a: P ań stw o w y In s ty tu t W ydaw niczy.
B u c z y ń s k a - G a r e w ł e z H., 1980: S ło w o w stęp n e . W: M. B e n s e : S w ia t p rze z p r y z m a t zn a k u . W arszaw a: P ań stw o w y In s ty tu t W ydaw niczy.
B u c z y ń s k a - G a r e w i c z H., 1981: O p ojęciu zn a k u zdegenerow anego.
„ S tu d ia S em iotyczne” n r 11, s. 121— 140.
E c o U., 1976a: A T h eo ry of S em iotics. B loom ington: In d ia n a U n iv ersity P re ss.
E c o U., 1976b: P eirce’s N otion o f In terp reta n t. „M odern L anguage N otes”
91.
G r e e n l e e D., 1973: P eirce’s C oncept o f Sign. T he H ague: M outon.
G r e e n l e e D., 1976: P eirce’s C oncept o f Sign: F u rth e r R eflectio n s. „ T ra n sa c tio n s of th e C h a rles S. P eirce S ociety” vol. 12, n r 2, s. 135— 147.
J a k o b s o n H., 1971: S elec ted W ritin g s. T he H ague: M outon.
P e i r c e C. S., 1931—1935, 1958: C ollected P apers o f C harles Sanders Peirce. Eds. 1—6: C. H a r t s h o r n e , P. W e i s s . Ed. 7—8: A. W. B u r k s . C am bridge, M assach u setts: H a rv a rd U n iv ersity P ress.
P e i r c e C. S., 1958: C harles S. Peirce: S elected W ritings. Ed. P. P. W i e n e r . N ew Y ork: D over P ublicatio n s.
R a n s d e l l J., 1976: A n o th e r In terp reta tio n of P eirce’s S em iotic. „ T ran sac
tions of th e C h a rles S. P e irc e S ociety” vol. 12, n r 2, s. 97— 110.
R a n s d e l l J., 1980: Sem io tics and L inguistics. In : T h e S ig n ify in g A n im a l.
T h e G ra m m a r o f L anguage and E xperience. Eds. I. R a u c h , G. F. C a r r . B loom ington: In d ia n a U n iv ersity P ress.
S h e r i f f J. K., 1981: Charles S. Peirce and th e S em io tics o f L itera tu re. In:
S em io tic T hem es. Ed. R. T. D e G e o r g e . L aw ren ce: U n iv ersity of K a n sa s P u blications.
S u l l i v a n D. F., 1976: P eirce’s N otion o f P re-perceptual Cognition: A R e in terp reta tio n . „T ran sactio n s of th e C h a rles S. P eirce S ociety” vol. 12, n r 2, s. 182— 198.
М ануэль П ровер
П РО Б Л Е М А П РЕД М ЕТА ЗН А К А В С ЕМ И О ТИ К Е К. С. П И РС А
Р е з ю м е
Р абота состоит и з ш ести частей. В I части п ред ставл ен а в общ их чер тах тради ц и он н ая тео р и я зн а к а П ирса, в которой зн а к оп р ед ел яется к а к нередуц и руем ая р е л я ц и я реп резен там ен а, пред м ета и и н терп ретан та.
В о II части пред ставлен о кр и ти ч еско е м нение Д. Гринле, А. А йера и У.
Эко о теории зн а к а П ирса, особенно о его принципе двойственности п ред м ета зн а к а , т. е. р азд е ле н и и н а внеш ний и внутрен н и й предм ет зн а ка ,
п р и сход ящ его и з основного р а зд е л е н и я н а бы ть и бы ть представленны м . В III части внутрен н и й предм ет з н а к а п р ед ставл ен к а к условие н еп р е
р ы вн ости процесса сем иоза и и н терпретируем ости зн аков. В IV части п р ед ставл ен а пригодность этого п о н яти я д л я ф у н к ц и о н ал ьн о го семиоза.
В V части пред ставлен о я в л е н и е деген ерац и и я зы к о в ы х зн аков, эк зем п л и - ф и ц и рован н ое к ли ш е, язы к о в ы м табу и автори тарн ой деф орм ацией дискурса. О бращ ено вним ание на подобия и р а зл и ч и я м еж д у ф у н к ц и о нал ьн ы м и д еген ери рован н ьш семиозом. В VI части об ращ ается в н и м ание на ф а к т , что источником споров о тради ч еской теории П ирса я в л я е т с я то, что бы л уп ущ ен его принцип, гласящ и й : все, что дано р азум у в познании, им еет х а р а к т е р зн аков. О тсю да Пирс н ачинает не от и сслед ования бы та, к котором у относятся зн аки , а от исслед ован и я с т р у к туры зн а к а и законов, р ас п р о стр ан яю щ и х ся на процессы семиоза.
E m an u el P ro w e r
ON TH E O B JEC T OF S IG N IN C. S. P E IR C E ’S SEM IO TIC S u m m a r y
The p re se n t p a p e r co n tain s six p a rts . In p a r t I an o u tlin e is p re se n te d of P e irc e ’s tria d ic sign th e o ry in w h ich th e sign is defin ed as an irre d u cib le re la tio n of a re p re se n ta m e n , a n object, an d a n in te rp re ta n t. P a r t II re p o rts th e v iew s of D. G reenlee, A. A yer, a n d U. Eco w hich a re critic a l of P e irc e ’s sign th eo ry , p a rtic u la rly of th e d u al n a tu re of th e o b je ct of th e sign, th a t is th e d istin c tio n in to th e d y nam ical an d th e im m ed ia te object, w h ich d istin c tio n d e riv e s fro m a fu n d a m e n ta l d istin ctio n betwleen to be a n d to be re p r e sented. In p a r t III th e im m ed iate o b je ct is p re se n te d as a p rec o n d itio n for th e co n tin u ity of th e process of sem iosis a n d fo r th e in te rp re ta b ility of signs. I n p a r t IV th e u sefu ln ess of th e concept fo r fictiv e sem iosis is d iscus
sed. In p a r t V th e d eg e n e ra tio n of lin g u istic signs, e x e m p lifie d b y th e cliche, lin g u istic taboo, a n d a u th o rita r ia n d isto rtio n of discourse, is p rese n ted . S i- m ila rtie s a n d d ifferen ces b etw e en fictiv e a n d d e g e n e ra te sem iosis a r e d is
cussed. In p a r t VI it is p o in te d o u t th a t th e source of co n tro v e rsies aro u n d P e irc e ’s tria d ic sign th e o ry is a n o v e rsig h t of P e irc e ’s p rin c ip le th a t a ll th e m ind can k now h a s th e n a tu re of signs. H ence P eirce begins his in q u iry n o t by in v e stig a tin g th e e n titie s to w hich signs r e fe r b u t by in v e stig a tin g th e s tru c tu re of th e sign an d th e law s w hich g o v ern processes of sem iosis.