• Nie Znaleziono Wyników

Streszczając nasze wnioski dotyczące zbadanych gleb brunatnych w yługow anych i pseudobielicowych stwierdzamy, że można je zaliczyć

do jednej klasy gleb brunatnych.

W YKAZ STOSOW ANYCH M ETOD

Skład mechaniczny oznaczono metodą pipetową po usunięciu w ęgla­ nów i próchnicy [44, 46].

Ciężar w łaściw y oznaczono piknometrycznie.

Ciężar objętościowy, wilgotność chwilową, pojemność wodną kapi­ larną oznaczono w m etalowych cylinderkach o pojemności 100 cm3.

Maksymalną higroskopowość oznaczono w g Nikołajewa. W spółczyn­ nik więdnięcia w yliczono mnożąc MH przez 1,7 [30].

Krzywe sorpcji w ody oznaczono w g m etody Richardsa, zmodyfiko­ wanej przez Ś w i ę c i c k i e g o [59].

Porowatość ogólną w yliczono na podstawie ciężaru w łaściw ego i ob­ jętościowego.

Przyjęto, że pory duże to te, które w ypełnia powietrze, średnie za­ wierają wodę przyswajalną dla roślin, a małe — wodę niedostępną dla roślin w warunkach odpowiadających PWP i PW [30].

pHKci i рНн го oznaczono metodą elektrometryczną przy użyciu elek­ trody szklanej [44].

Kwasowość w ym ienną oznaczono metodą Daikuhary oraz glin w y ­ m ienny metodą Sokołowa [44].

Kwasowość hydrolityczną oznaczono metodą Kappena [44].

Pojem ność sorpcyjną w stosunku do kationów Ew, T h, Tm obliczono na podstawie oznaczeń S, H'™, Hh, a oprócz tego Tm , TmS M, S^ oz­ naczono metodą M ehlicha [37, 46].

K ationy w ym ienne w glebach bezwęglanowych oznaczono w g m eto­

dy Gedrojcia stosując do wypierania tych kationów roztwór

metodą szwajcarską, stosując do w yciągów glebowych roztwór 0,5n NH4CI + NH3 o pH 8,2 [44].

Zawartość CaC03 w glebach oznaczono metodą Scheiblera [44]. Próchnicę oznaczono metodą Tiurina [44].

Frakcje związków hum usowych i niehum usowych oznaczono m eto­ dą Tiurina [27, 48].

Wolną krzemionkę i w olny glin oznaczono w wyciągu 0,5n NaOH w częściach gleby < 2 mm w g m etody Fostera [13, 46].

W olne żelazo w częściach gleby < 2 mm oznaczono metodą Aquilera i Jacksona używając jako środka wiążącego cytrynjanu sodu [1, 46], a jako środka redukującego — hydrosiarczynu sodu. Żelazo tzw. ruch­ liw e, tzn. rozpuszczalne w 0,05 n H2S 0 4, oznaczono metodą G erei’a [16, 46].

Potas i fosfor przyswajalny oznaczono metodą Egnera-Riehma [44]. Form y fosforu oznaczono w g m etody opublikowanej przez B r o - g o w s k i e g o [2].

Miedź oznaczono w w yciągu stężonych kwasów (HNO3, H2S 0 4, HC1) po uprzednim spaleniu substancji organicznej w g P e j w e [51] i R i n- k i s a [55]. Miedź przyswajalną oznaczono metodą Henriksena i Jen- sena w wyciągu 0,02m EDTA. Obie form y miedzi oznaczono kolory­ m etrycznie używając dwuetylodwutiokarbam inianu sodu ( C h e n g i B r a y [4], H e n r i k s e n i J e n s e n [21]). Barwny kompleks dwu- etylodwukarbam inianu m iedzi ekstrahowano czterochlorkiem węgla i uzyskany ekstrakt mierzono w kolorymetrze Langego.

Molibden ogółem i przyswajalny w wyciągach stężonych kw asów i w wyciągach kwaśnego szczawianu amonowego oznaczono metodą ro- dankową w g D o b r i c k o j [8] dodając 4% NaF i 20% N aN 03. Do w y ­ ekstrahowania wytworzonych związków kom pleksowych m ilibdeno-ro- dankowych o zabarwieniu oranżowożółtym użyto alkoholu izoam ylow e- go. Molibden w barwnych ekstraktach alkoholu izoam ylowego oznaczo­ no w kolorym etrze Langego stosując niebieski filtr.

Mangan oznaczono kolorym etrycznie w g m etody podanej w pracy M u s i e r o w i c z a i C z a r n o w s k i e j [43, 45]. Cynk rozpuszczal­ ny w stężonych kwasach zadawano ditizonem, następnie ekstrahowano czterochlorkiem w ęgla i oznaczano kolorym etrycznie metodą Sandella w g M a r c z e n k i [36].

Bor rozpuszczalny w wodzie oznaczono wg m etody Truoga [43, 44] i diantrinidowej [23].

W yciągi wodne sporządzono w g Bergera, Truoga [43, 44], a następnie oznaczano w g zmodyfikowanej m etody podanej przez K a b a t ę [23]: 10 ml w yciągu wodnego plus 5 m l roztworu nasyconego Ca(OH)2 plus 3 ml H2O2 30% odparowano na łaźni wodnej i wyprażono w tempera tu­

118 A. M usierow icz i in n i

rze 550°C przez 45 min. Pozostałość rozpuszczono w 2 m l stężonego H2SO4 (c. wł. 1,84), wstawiono do suszarki o temperaturze 100°C na 10 min, a następnie dodawano 20 m l roztworu 0,0 1% 1Д diantrimidu w stężonym kwasie siarkowym z dodatkiem wody w stosunku 9 do 1, przenoszono do erlenm ayerek z doszlifowanym korkiem o pojemności 50 ml, wstawiano do suszarki i ogrzewano w temperaturze 80°C w ciągu 3 godz, a wreszcie oznaczono kolorym etrycznie stosując filtr 630 lub

610 \x.

Analizę chemiczną całkowitą frakcji < 1 mm i < 0,002 mm gleby wykonano w stopach z Na2C 03 w tyglu platynow ym oznaczając [44,46]: K20 — metodą płom ieniową wprowadzając poprawkę na obecny sód [9],

CaO — oksydym etrycznie [44, 46],

MgO — kolorym etrycznie przy użyciu żółcieni tytanowej.

Fosfor oznaczono w wyciągach stężonych kwasów HNO3 i H2S 04 w częściach gleby < 1 mm i w częściach <C 0,002 mm [44, 46].

L ITER A TU R A

[1] A q u i l e r N. H., J a c k s o n M. L.: Soil Science of A m erica P roceedings, vol. 17, M adison, V isconsin 1953.

[2] B r o g o w s k i Z.: F osfor o rg an ic zn y i m in e ra ln y w n ie k tó ry c h gleb ach p ia ­ skow ych P olski. Roczn. G lebozn., t. XVI, z. 1.

[3] B r o w n D. A., P l a c e G. A., P e t t i e t J. V.: The effec t of soil m o istu re upon cation ex change in soil and n u tr ie n t u p ta k e by p la n tas. 7-th In t. C on­ gress of Soil Science. M adison, Wise. Ill/T V f 56, 1960.

[4] C h e n g K. W. , B r a y R. H .: Tw o specific m ethods of d ete rm in in g copper in soil and p la n t m a teria l. A nal. Chem., t. 25, 1953, s. 655—659.

[5] C z a r n o w s k a K.: M iedź i m olib d en w w ażniejszych g lebach w oj. w a r ­ szaw skiego. W a rsza w a 1964, m aszynopis.

[6] C z e r w i ń s k i Z.: G leby bielicow e leśne i u p ra w n e w y tw o rzo n e z p iasków różnego pochodzenia geologicznego. W d ru k u .

[7] D i h l e W. P., T r u o g E., B e r g e r K. C.: B or d e te rm in a tio n in soils and p la n ts sim p lified curc'um in p ro ce d u re . A nal. Chem., t. 26, 1954, s. 418—421. [8] D o b r i c k a j a J. I.: M ietody opried d elen ija m ik ro e lem e n tó w w poczw ach

i ra stie n ija c h . Izdat. A.N. SSSR, M oskw a 1958.

[9] D o j l i d o J.: B ad an ie w p ły w u su b sta n c ji tow arzy szący ch na oznaczanie sodu i p o ta su w w odzie m e to d ą fo to m e trii płom ieniow ej — obliczenie p r e ­ cyzji m etody. Gaz, W oda i T ec h n ik a S a n ita rn a , R. 36, n r 10, 1962.

[10] G o ł g o w S. U., Z i t k o w a A. A., W i n o g r a d o w a G. R.: V I I I -th In t. C ongress of Soil Science. B u c h a re s t 1964.

[11] D u c h a u f o u r P.: S tatio n s, ty p e s d ’h u m u s e t g ro u p em e n ts écologiques. R e­ v u e F o re stie re F ra n ç a ise , n r 6, 1960, s. 484—494.

[12] D u c h a u f o u r P.: P re cis de P edoligie. D euxièm e ed itio n e n tiè re m e n t r e ­ fondue. M asson e t C -ie E d ite u rs, P a ris 1965.

[14] F r a n t z m e i e r D. P., W h i t e s i d e E. P., E r i c k s o n A. E.: R e la tio n sh ip o f te x tu r e classes of fine e a r th to re a d ily a v a ila b le w a te r. 7 -th In t. C ongress of Soil Science. Madison. W ise. I, 36, 1960.

[15] F r i d l a n d W. M.: Ob opodzo liw an ji i ilim e riz a c ji (obeziliw anji). P oczw o- w iedien. 1, 1958, s. 27—38.

[16] G e r e i L.: B e iträg e z u r U n te rsu c h u n g d es leich tlö sslich e n E ise n - und A lu ­ m in iu m g eh a lte s u n g a risc h e r B odentypen. A grochem ie u. B odenkunde, B. 5, n r 2, B u d a p e st 1956.

[17] G i e r a s i m o w J. P .: F izyko-geografiC zeskij a tła s m ieżd. M oskw a 1964, AN SSSR.

[18] G i e r a s i m o w J. P., G ł a z o w s k a j a M. A .: O snow y po czw o w ied ien ija i gieo g rafii poczw. M oskw a 1960.

[19] G r i g g J. W.: A ra p id m e th o d fo r th e d e te rm in a tio n of m o ly b d en u m in soils. T he A n aly st, t. 78, 1953, s. 470—473.

[20] H a r t m a n n F .: Z u r F ra g e des N ä h rsto ffb ila n z im W aldboden. A llgem eine F o rstz e itu n g 1963, 74. Ja h rg a n g , Folge, 7/8 (April). V erlag G eorg F ro m m e S. Co., W ien V.

[21] H e n r i k s e n A., J e n s e n H. L.: C h em ical a n d m icrobiological d e te r m in a ­ tio n s of copper in soil. A cta A g ric u ltu ra S can d in av ica, t. 8, 1958, s. 441—469. [22] J a c k s o n M. L.: Soil chem ical an aly sis. N ew Y ork 1958.

[23] K a b a t a A.: P rz eg lą d fo to m e try c zn y c h m etod oznaczania m ik ro e lem e n tó w (Cu, Co, Zn, Mo, B) w ro ślin a ch i glebach. P a m ię tn ik P u ław sk i, P ra c e IUNG, z. 3, 1961.

[24] K a u r i c z e w I. S., N o z d r u n o w a E. M.: O bszczije czerty gen ezisa poczw w rem ien n o g o izbytocznogo u w łaż n ie m ja . AN SSSR, Izd. „N a u k a ”, M oskw a 1964.

[25] K l i m e s - S z m i k A.: U b er d ie E in te ilu n g d e s P o re n ra u m e s u n d d e n Z u ­ sa m m e n h an g den P o re n v e rh ä ltn isse n un d dem g en etisch en B o dentyp. A g ro - k em ia es T a la jta n , t. 13, 1964. S up lem en tu m .

[26] K o n e c k a - B e t l e y K.: S tu d ia n ad k o m p lek sem so rp cy jn y m gleb w y ­ tw orzo n y ch z gliny zw ałow ej w n a w ią z a n iu do ich genezy. R oczniki G le- bozn. t. X, z. 2, s. 469—524, W a rsza w a 1961.

[27] K o n o n o w a M. M.: O rganiczeskoje w ieszczestw o poczw y, AN SSSR,

M oskw a 1963.

[28] K o n o n o w a M. M. , B i e i c z i k o w a N. P .: U sk o rie n n y je m ieto d y o p rie - d ie le n ija sostaw a g u m u sa m in ie ra ln y c h poczw . P oczw ow iedien., n r 10, 1961. [29] K o w a l i ń s k i S, K o l l e n d e r - S z y c h A .: W pływ u ży tk o w a n ia gleb n a zm ianę ich w łaściw ości m orfologicznych i fizyko-chem icznych. Z eszyty N aukow e W SR W rocław , 23, 1959.

[30] K r ó l H.: S to su n k i w o d n o -p o w ie trzn e gleb środkow ej dzielnicy k lim a ty c z ­ nej P olski. R oczrt Glebozn., t. 13, z. 1, 1963.

[31] K s i ą ż k i e w i c z M. , S a m s o n o w i c z J.: Z a ry s geologii P o lsk i. PW N, W arszaw a 1953.

[32] К u n d 1 e r P.: L essivé (P a ra b ra u n e rd e n , F ah le rd e n ) aus G eschiebem ergel d e r W urm E iszeit im n o rd d e u tsc h e n T iefland. Z eitsch. f. P fla n z e n e rn ., D ü n ­ gung u. B odenkunde, 95 (140), z. 2.

[33] K w i n i c h i d z e M., P r u s i n k i e w i c z Z.: K w estia gleb b ru n a tn y c h . Roczn. G lebozn., t. II, 1952.

[34] L e n c e w i c z S., K o n d r a c k i J.: G eo g rafia fizy czn a P o lsk i PW N , W a r­ szaw a 1964.

120 A. M u sierow icz i in n i

[55] M a r c i n e k J.: S tu d ia nad fizyko-chem icznym i w łaściw ościam i gleb bielico­ w ych i b ru n a tn y c h N iziny W ielk o p o lsk o -K u jaw sk iej. Pozn. Tow. P rzy jació ł N auk. P ra ce K om isji N auk Roln. i LeśrL, t. 7, z. 7, P o zn ań I960.

[36] M a r c z e n k o Z.: O dczynniki organiczne w chem i n ieorganicznej. W a r­

szaw a 1962.

[37] M e h l i c h A.: Soil Sei., 66, 1948.

[38] M u s i e r o w i c z A., Ś w i ę c i c k i C., H a m n y J.: N iek tó re w łaściw ości fizyczne w ażniejszych gleb te re n ó w n izinnych i w yżynnych F olski. Roczn. Glebozn. t. IV, 1955.

[39] M u s i e r o w i c z A., O l s z e w s k i Z., K u ź n i c k i F., Ś w i ę c i c k i C., K o n e c k a - B e t l e y K., L e s z c z y ń s k a E.: G leby w o jew ó d ztw a w a r ­

szaw skiego. Roczn. N auk Roln. t. 75-D, 1956.

[40] M u s i e r o w i c z A., K o n e c k a - B e t l e y K., K u ź n i c k i F . : G leby b ru n a tn e i czarne ziem ie zd e g rad o w an e okolic Łęczycy. Roczn. G lebozn., t. 2, W arszaw a 1957.

[41] M u s i e r o w i c z A., K o n e c k a - B e t l e y K. , K u ź n i c k i F.: W łaś­ ciwości chem iczne gleb b ru n a tn y c h okolic K u tn a i Łęczycy. Roczn. G lebozn., t. 6, W arszaw a 1958.

[42] M u s i e r o w i c z A.: G leboznaw stw o szczegółowe. II w yd. PW RiL, 1958, s. 552.

[43] M u s i e r o w i c z A.: N iek tó re m ik ro e lem e n ty w g lebach (Mo, Cu, Zn, B, Mn, Ti). Roczn. G lebozn., dodat. do t. IX., 1960, s. 3—25.

[44] M u s i e r o w i c z A. i w sp ó łp raco w n icy : G leby w ojew ództw a łódzkiego. Roczn. N au k Roln., t.. 86-D-389, 1960.

[45] M u s i e r o w i c z A., C z a r n o w s k a K.: M angan w w ażn iejszy ch g le­ b ach w o jew ó d ztw a łódzkiego. Roczn. N auk Roln., t. 84, z. 4, s. A, 1961. [46] M u s i e r o w i c z A., K o n e c k a - B e t l e y K. , K u ź n i c k i F.: Z a g a d ­

nien ie typologii gleb w ytw o rzo n y ch z lessów . Roczn. N au k Roln., t. 104-D, 1963.

[47] M u s i e r o w i c z A., Ś w i ę c i c k i C., K r ó l H., К i e r s n o w s к a A.: D ynam ika te m p e ra tu ry i w ilgotności gleb b ru n a tn y c h i pseudobielicow ych

okolic W arszaw y z u w zględnieniem n a w a d n ia n y c h gleb lekkich. Roczn.

Glebozn., t. 13, 1963, z. 1.

[48] M u s i e r o w i c z A., K o n e c k a - B e t l e y K., K r ó l H., S y t e k J., K o b y l i ń s k a J.: G leby lessow e o rn e w te re n a c h erodow anych. Roczn. N auk Roln., W arszaw a 1966. S eria 116-D.

[49] M ü c k e n h a u s e n E.: E n tste h u n g , E ig e n sch a fte n und S y stem atik d e r B öden d e r B u n d e sre p u b lik D eu tsch lan d . D L G -V erlag, GM BH, F ra n k fu r t a. M ain, 1962.

[50] N i k o ł a j e w a I. N.: W ozdusznyj reżim dieirnow o-podzolistoj poezw y na

raź n y ch u godjach. Poczwowiediien. n r 1, 1964.

[5JJ P e j w e J. W.: M ietodiczeskije u k a z a n ija po o p ried iele n iju m ik ro e le m e n tó w w poczw ach i ra stie n ija c h . Izd. AN Łot. SSR, R iga 1961.

[52] P o n d e l H.: F izyko-chem iczne i chem iczne w łaściw ości gleb b ru n a tn y c h i bielicow ych w y tw o rzo n y ch z gliny zw ałow ej P o jezierza K aszubskiego. P a ­ m ię tn ik P u ła w sk i, z. 9, P ra ce IUNG, 1963.

[53] P r u s i n k i i e w i c z Z., K o w a l k o w s k i A.: S tu d ia G leboznaw cze

w B iałow ieskim P a r k u N arodow ym . Roczn. G lebozn., t. 15, z. 2. W arszaw a 1964.

[54] R e u t e r G.: L e s s iv e -B ra u n e rd e -In te rfe re n z e n au f G eschiebem ergel. Z eitsch. f. P fla n ze n ern ., Düng., u. B odenkun. 98 (143), 1962, z. 4, s. 240—246.

[55] R i n k i s G. J.: M ietody u skoriennogo k o lorim etriczeskogo o p ried iele n ija m ik ro e lem ien to w w biołogiczeskich o biektach. R iga 1963.

[56] S iu ta J.: W pływ p ro ce su glejow ego n a k sz ta łto w a n ie się cech m orfologicz­ nych i w łaściw ości chem icznych p ro filu glebowego. G leby w ytw orzone z lessu i gliny p y la ste j. Roczn. G lebozn., t. 10 z. 2, W a rsza w a 1961.

[57] S m i t h G u y D.: Sol classification. U n ite d S ta te s D e p a rtm e n t of A g ric u l­ tu re , 1960.

[58] S t r z e m s k i M.: R egiony p rzy ro d n iczo -ro ln icze w oj. białostockiego. P a ­ m ię tn ik P u ław sk i, P ra c e ITJNG, ;z. 9, 1963.

[59] Ś w i ę c i c k i C.: A p a ra tu ra R ich a rd sa do oznaczania siîy w iąz an ia w ody w glebie (pF) i w ielkości k a p ila ró w glebow ych. Roczn. Glebozn., dod. do t. X,

1961.

[60] T i u r i n I. W. , I w a n o w a E. N. i in n i: O p ro je k tie legiendy m ieżd u n a- rod n o j poczw iennoj k a rty E w ropy. C e rc e ta ri de P edologie B u cu resti, S ep te m ­

b r e 1958, E d itu ra A cadem iei R epublicii P o p u lä re Rom ine.

[61] U g g l a H.: G leboznaw stw o leśne szczegółowe. PW RiL, W arszaw a 1965. [62] U z i a к S.: Clay m in e ra ls in soils fo rm e d of loess. A nn. Univ. M.C.S., v. XV,

1961, 'S. 11—20.

[63] Z o n n S. W., K a r p a c z e w s k i j L. O.: S ra w n ite ln o -g e n e tic z e sk a ja ch a- r a k tie ris tik a podzoła, d iern o w o -p o d zo listo j poczw y i sieroj leśnoj poczwy. AN SSSR, Izd. „N a u k a ”, M oskw a 1964.

[64] Ś w i ę c i c k i C. W.: Bor w ty p o w y ch glebach regionów n a tu ra ln y c h Polski. Roczn. N au k Roln., PW RiL, W arszaw a 1964, s. 155.

I А. МУСЕРОВИЧ j 3 . БРОГОВСКИ, К. ЧАРНОВСКА, 3. ЧЕРВИНЬСКИ, K. KO- НЕЦКА-БЕТЛЕЙ, Г. КРУЛЬ, Ф. КУЗЬНИЦКИ, Э. ЛЕШ ЧИНЬСКА, Я. СЫТЭК, Ч. СВЕНЦИЦКИ, М. ТУШЫНЬСКИ, Я- КОБЫЛИНЬСКА ТЕХНОЛОГИЯ И СВОЙСТВА ПОЧВ ОБРАЗОВАВШИХСЯ ИЗ ВАЛУННЫХ СУГЛИНКОВ И ГЛИН. ЧАСТЬ 1. БУРОЗЕМ НЫЕ И ПСЕВДОПОДЗОЛИСТЫЕ ПОЧВЫ ЛЕСНЫХ РАЙОНОВ Кафедра почвоведения Варшавской Сельскохозяйственной академии Р е з ю м е Целью настоящего труда является самое лучшее распознание в типологическом отношении почв происходящих из валунных суглннков и глин на основании не толь­ ко их морфологических но и в первую очередь их физико-химических свойств. В первой части труда распознание эго ограничено до более близкой характери­ стики буроземных выщелоченных и псевдоподзолистых лесных почв. На основании проведенных территориальных и лабораторных исследований (табл. 1—36, рис. 2—12), а также и на основании литературных данных [1—63] сделаны нижеследующие выводы: 1. описываемые лесные почвы, выступающие в первую очередь в районах Мазо- вецко-подляской низменности, а лишь частично в районах Прусской и Куявско-Вель- копольской низменностей, образовались из валунных глин и суглинков, главным образом ледникового происхождения средне-польской стрефы Варты. 2. Валунные суглинки и глины, являющиеся- материнскими породами этих почв,

122 A. M usierow icz i in n i характеризуются разнообразным материалом не смотря на приближенный состав, а также и разнообразной степенью выщелочения карбонатов. Это остается в связи с их развитием и почвенным профилем. Обогащение песком верхних слоев этих глин произошло главным образом в результате ледниковых и других геологических, а в сле­ дующей фазе почвообразовательных процессов. 3. В периоде образования описываемых почв главную роль сыграл процесс побу- рения, на который в следующей фазе наложился процесс псевдоподзолообразования, создавая в первой очереди буроземные выщелоченные почвы, а в следующей, засчи­ тываемой ещё до сих пор некоторыми исследователями [18, 35, 52] к предваритель­ ной стадии процесса подзолообразования, псевдоподзолистые почвы. Рядом с процес­ сом псевдоподзолообразования и побурения нередко выступает процесс псевдоглее- образования, создавая буроземные выщелоченные и псевдоподзолистые почвы в большей или меньшей мере сверху оглеённые. Необходимо подчеркнуть что процесс псевдоглееобразования может содействовать накоплению в почвенных растворах активных комплексных минеральных н органических веществ, играющих большую роль в миграции и накоплении в почвах железных, алюминиевых и марганицевых соединений. 4. Выделенные в настоящем буроземные выщелоченные и псевдоподзолистые почвы, в зависимости от стадии их развития, обладают некоторыми приближенными свойствами, иные наоборот резко разнятся между собой. 5. Буроземные, выщелоченные, неоглеенные почвы обладают следующим про­ филем: А 0, A it А 3> Б (В), С а почвы псевдоподзолистые неоглееные Aq, -^3» С Уровни буроземных выщелоченных почв А0 обладают мощностью в 2—3 см и содер­ жат перегной типа „мулль”, а уровни псевдоподзолистых почв А0 — мощность 3—5 см и содержат, главным образом накладной перегной типа „модер”. Эллювиаль- ные горизонты — А3 буроземных выщелоченных почв обладают мощностью 15—21 см- бурожелтой окраской, но выделяются гораздо менее резко, чем псевдоподзолистые почвы, обладающие мощностью 15—29 см и окраской светложелтой, нередко назы­ ваемой палевой. 6. Районы, в которых выступают буроземные выщелоченные почвы, являются местообитанием лиственных лесов (в настоящее время за исключением профиля мест­ ности Лады — район этот покрыт лиственным лесом), наоборот, рейоны обладающие псевдоподзолистыми почвами являются натуральным местообитанием лиственных и хвойных пород (в настоящее время за исключением профиля местности Шепетово, где преобладает лиственный лес, иные местности района покрыты сосновыми и еловы­ ми породами). 7. В испытываемых буроземиых и псевдоподзолистых почвах обозначается обо­ гащение горизонтов аллювия по сравнении с эллювиальными горизонтами, в илистую фракцию, при чем обогащение почв псевдоподзолистых по большой части превы* шает обогащение почв буроземных выщелоченных. 8. Физические свойства буроземных выщелоченных и псевдоподзолистых почв, в общем похожие (таб. 2, 3, 20, 21), с тем однако, что псевдоподзолистые почвы по сравнению с буроземными выщелоченными обладают немного худшими водно-воз­ духопроницаемыми свойствами и сверх того более глубокие слои характеризуются более компактной текстурой. 9. В аккумуляционных уровнях буроземных выщелоченных и псевдоподзолистых почв количество перегноя и азота преимущественно сближены и колебются

1,79—3,96% перегноя и 0,05—0,20% азота (таб. 4, 22). Содержание перегноя в опи­ сываемых почвах по мере углубления быстро уменьшается. 10. Количества С-битуминов в генетических горизонтах буроземных выщелочен­ ных почв, выраженные в процентах общего содержания углерода, сводится к 10,0— 15,4% и превышают аналогические содержания С-битуминов в генетических горизонтах псевдоподзолистых, в которых количества эти колебются в пределах 1,0—6,7% (таб. 5, 23). Содержания в генетических горизонтах буроземных выщелоченных почв фракции С гуминовых кислот 1 и 2 групп1 колеблются в пределах 4,6—23,9% общего содержания углерода в почвах отдельных уровней, а значит они приближены к аналогическим величинам С фракции кислот 1 + 2 групп в соответственных уровнях псевдоподзоли­ стых почв, в которых общее содержание углерода колебются в пределах 15,7—22,1 % на отдельных уровнях. Содержания фульвовых кислот во фракции С буроземных выщелоченных почв 1 + 2 групп1 колебются 28,8—61,5% общего содержания углерода в почве и таким образом они приближены к содержанию во фракции С фульвовых кислот 1 + 2 групп псевдоподзолистых почв, колебющихся в пределах 27,9—70,0% общего содержания углерода в почве. Таким образом содержание углерода фракции гуминовых кислот в псевдоподзолистых и буроземных выщелоченных почв меньше чем в фульвовых кислотах тех же групп и почв. Величины соотношения С К Н : С K F составляют: — на уровнях А буроземных выщелоченных почв: 0,36—0,822, — „ А псевдоподзолистых почв: 0,26—0,642. Из того видно, что вышеуказанные величины псевдоподзолистых почв являются или приближенными или несколько меньшими от аналогических величин буроземных выщелоченных почв. 11. В буроземных выщелоченных и псевдоподзолистых почвах генетические гори­ зонты расположенные на материнской породе являются кислыми, pH которых повы­ шается по мере углубления. Почвы буроземные выщелоченные имеют величины pH немного выше чем величины аналогических уровней исездоподзолистых почв (таб. 7, 25). 12. Буроземные выщелоченные почвы обладают обменной кислотностью по боль­ шей части несколько меньшей чем аналогические горизонты псевдоподзолистых почв. Гидролитическая кислотность Н^ за исключением аккумуляционных горизонтов, в об­ щем для обоих типов почв приближенная (таб. 7, 25). 13. Содержания отдельных основных обменных катионов в описываемых почвах указываются преимущественно следующим образом: Буроземные выщелоченные почвы горизонты AlA 3, д А 3, А 3д, (В), В (В ), д В ( В ) , В ( В ) д — Саи, > M gw > > N a Wt

горизонты С, дС — Caw > Mgu, > K w > N a w, пли C a u; > M gl0 > Na™ > Ku,. Псевдоподзолистые почвы

горизонты Ai, A3A iy A2A it A 3, A3g, горизонты В, B g ,

горизонты С, Cg, — разнообразным способом

С аш '^> Mg и) Ku, Nâio Ca u> -^> IVTg yj Na^, K^;,

1 по методу Тюрина.

2 С К Н _ Содержание углерода гуминовых кислот ( 1 + 2 групп)

124 A. M u siero w icz i in n i 14. Высчитано (таб. 8, 26), что относительные содержания С аи, и Mgw в плю­ виальных горизонтах выраженные в процентах этих катионов в элювиальных горизон­ тах, до известной степени обусловленные их перемещением из верхних слоев, в псевдоподзолистых почвах превышают эти величины по сравнению с буроземными выщелоченными почвами. 15. Величины S (суммарное содержание основных обменных катионов, выражен­ ное в мэ/100 г почвы) являются самыми меньшими в элювиальных горизонтах как в псевдоподзолистых так и в буроземных выщелоченных почвах и увеличиваются, главным образом ниже этих уровнен. Установлено дальше, что величины S в элю­ виальных горизонтах псевдоподзолистых почв являются более низкими чем в элю­ виальных уровнях буроземиых выщелоченных почв. Это позволяет сделать вывод о более слабом развитии почвообразовательных процессов в этих последних почвах. 16. В псевдоподзолистых буроземных выщелоченных почвах величины отдельных сорбционных катионных ёмкостен E u-, T/t и Тш (таб. 7, 25) являются самыми малыми в их элювиальных горизонтах причем для псевдоподзолистых почв являются они более низким чем в таких-же горизонтах буроземных выщелоченных почв. 17. В исследованных почвах величины V lt-, V/b и V m в общем повышаются по мере углубления, достигая максимум на уровнях материнских пород. В элювиальных горизонтах обсуждаемые величины составляют: — В буроземных выщелоченных почвах: V u; < 76%, V/, < 55%, Vm < 36%, — в псевдоподзолистых почвах: V w < 47%, V/г < 33%, Vm < 18%. На этом основании сделан вывод, что величины V«-, V/,, V m на элювиальных горизонтах буроземных выщелоченных и псевдоподзолистых почв могут между иными служить критериями различения б>роземных выщелоченных почв от псевдоподзолистых. 18. В описываемых почвах самые малые количества усваяемого калия и фосфора, пользуясь методом Эгнера-Рима, обнаружено в элювиальных горизонтах. 19. Установлено, что псевдоподзолистые почвы содержат в элювиальных уровнях больше минеральной Р2Ог, и меньше органической чем аналогические уровни буро­ земных выщелоченных почв (таб. 11, 29). 20. В буроземиых выщелоченных и псевдоподзолистых почвах размещение микро­ элементов Cu, Mo, Mn. Zn и В сходные и выступает нижеследующим образом (табл. 13, 31): — содержание Си и Mo являются самыми малыми в горизонтах А , а самыми большими преимущественно в горизонтах материнских пород: — содержания усваиваемого Си не коррелируют с содержаниями общего Си; — содержание усваиваемого Mo, выраженное в процентах Mo общего в почве, ниже в горизонтах A i чем в горизонтах расположенных под A L; — общие содержание Zn и Мп приемущественно ниже в горизонтах А чем на более глубоких; — содержания растворимого в воде В самые большие в A 0t в следующей оче­ реди в Al а самые малые в элювиальных горизонтах. 21. Перемещение свободных окисей железа из верхних слоев и накопление их в плювиальных горизонтах менше в выщелоченных почвах и наоборот, больше в поч­ вах псевдоподзолистых. Содержания т. наз. подвижного железа являются равным образом в буроземных выщелоченных как и в псевдоподзолистых почвах значительно меньшими чем свобод­ ной окиси железа. В псевдоподзолистых и буроземных выщелоченных почвах имеет место только небольшое или незначительное перемещение свободных окисей алюминия и кремния из верхних слоев в плювиальные горизонты (таб. 15, 33).

22. Результаты полного химического анализа* позволяют поставить нижеследу­ ющие выводы: — процентные содержания S i0 2 на одних и тех-же генетических уровнях буро­ земных выщелоченных и псевдоподзолнстых почв являются меньшими в илистых чем в землистых фракциях в противоположности к R20 3, CaO, MgO, К 20 и Р 20 5, содер­ жания которых наоборот в илистых фракциях выше чем в землистых; — в буроземных выщелоченных и псевдоподзолнстых почвах в горизонтах рас­ положенных над материнскими породами, самые большие процентные количества R20 3 выступают в плювиальных горизонтах В (В ) д , д В ( В ) у В, Вд\ — в буроземных выщелоченных и псевдоподзолнстых почвах самые большие количества CaO, MgO и К 20 выступают в землистых фракциях этих почв в иллювиаль­ ных горизонтах В (В) g , д В { В ), В и Вд. Самые меньшие содержания Р 20 5 обнаружено в элювиальных горизонтах Л3, д А 3у А3д. 23. Во фракциях с частицами < 0,002 мм буроземных выщелоченных почв коэф­ фициенты Ü! колеблются в широких пределах 1,02—9,52. В части этих буроземных выщелоченных почв коэффициенты Ui представляют величины 1,02— 1,04, а в осталь­ ных — колебются в пределах 1,39— 1,52 (таб. 18). Эти последние приближаются к коэффициентам Ui псевдоподзолнстых почв, которые колебются в пределах 1,40—1,59 (таб. 36). В буроземных выщелоченных почвах коэффициенты Ui прибли­ жаются к коэффициентам U2 и являются меньшими по отношению к коэффициен­ там U3. Наоборот коэффициенты UA в псевдоподзолнстых почвах приближаются к U3 коэффициентам и меньше коэффициентов U 2. Из наших исследований вытекает, что коэффициенты Ulf U2 и U3 можно считать критериами характеризующими целую группу буроземных выщелоченных и псевдо- подзолистых почв, однако не могут быть показателями для различия этих почв между собой. 24. Основываясь на результатах анализов термической и рентгенолографической части < 0,002 мм буроземных выщелоченных и псевдоподзолнстых почв, установлено что главным илистым минералом этих почв является илит. Присуствие в некоторых генетических горизонтах небольшого количества каолинита вызывает ряд сомнений и в результате не является безусловным. 25. Подытоживая наши выводы относительно исследованных буроземных выще­ лоченных и псевдоподзолнстых почв мы пришли к заключению, что можно их при­ числить к одному классу буроземных почв. |а. M U S IE R O W IC Z ,) Z. B R O G O W S K I, К . C Z A R N O W S K A , Z. C Z E R W IŃ S K I, К . K O N E C K A - B E T L E Y , H . K R Ó L , F . K U Ż N IC K I, E. L E S Z C Z Y Ń S K A , J. S Y T E K , С. Ś W IĘ C IC K I, M . T U ­ S Z Y Ń S K I, J. K O B Y L IŃ S K A

T Y PO L O G Y AND P R O P E R T IE S OF SO ILS FRO M BOULDER LOAM S. P A R T I. BROW N AND P SE U D O PO D Z O L IC 1 FO R EST SOILS

D e p a r tm e n t o f S o il S c ie n c e , W a r sa w A g r ic u lt u r a l U n iv e r s it y

S u m m a r y

T he aim of th is stu d y w as to exam ine in th e m ost g en e ra l sense 'soils fro m b o u ld e r loam s in resp e c t to th e ir typology on basis of n o t only th e ir m orphologic

* В пересчете на с.м. зольных частиц.

126 A. M usierow icz i in n i

c h a ra c te ristic s b u t p rim a rily of th e ir p h y sic o -c h em ica l p ro p e rtie s. T he p re s e n t f irs t p a r t deals w ith b ro w n leach ed an d pseudopodzolic fo re st soils.

T he la b o ra to ry and field in v e stig a tio n (tab. 1—36 an d fig. 2—12- an d th e re sp e c tiv e lite r a tu re [1—63] led to th e conclusion p re se n te d in th e follow ing.

1. T he ex am in ed fo re st soils, occuring p rim a rily on th e are a s of M azo v ia-P o d - la sie L o w lan d and p a r tly on th e P ru s s ia n L ow land and th e K u jaw T -W ielkopoIska L ow land, are fo rm ed fro m b o u ld e r loam s m a in ly o f th e W a rta stage of th e C e n tra l P olish glacial period.

2. T he b o u ld e r loam s fo rm in g th e p a re n t rocks of th o se soils, th o u g h of a p p ro x im a te ly sim ila r m e ch a n ica l com position, co n tain h etero g en e o u s m a te ria l and show d iffe re n t d egrees of c a rb o n a te leaching, re la te d to th e ir genesis a n d th e te rr a in relief. T he san d in g of the' u p p e r la y ers of th e b o u ld e r loam s w as caused m a in ly by p e rig la c ia l an d o th e r geologic p rocesses, and su b se q u en tly by the

so ilform ing processes.

3. In th e f irs t stag e of soil fa rm a tio n , th e m a in ro le w as p la y ed th e b ro w n in g p rocess on w h ich w as su b se q u en tly su p e rp o se d th e „lessiv ag e” process, w h ich in th e f irs t p h ase pro d u ced leached (lessivés) b ro w n soils and in th e follow ing p h ase pseudopodzolic (lessivés) soils, th e la tte r p h ase b eing by som e in v e stig a to rs [18, 35, 52] still considered as th é in itia l stag e of th e p o dsolisation process. T he la tte r is in som e cases accom panied by a p seudogleying process, pro d u cin g leached b ro w n and pseudopodzolic soils w hose u p p e r la y e r is gleyed to a g re a te r or m inor e x te n t. I t should be stre sse d h e re th a t th e pseud o g ley in g process fa v o u rs th e ac cu m u latio n in th e soil so lu tio n of active com plex m in e ra l and o rg an o -m in e ra l com pounds w h ich p la y an im p o rta n t ro le in th e m ov em en ts an d ac cu m u latio n in th e soil of iron, alu m in u m an d m a n g an e se com pounds.

4. T he ex am in ed b ro w n leached and pseudopodzolic soils show, in dependence on th e ir d ev e lo p m e n ta l ph ase, som e sim ila r p ro p ertie s, w h ile o th e r p ro p e rtie s d iffe r distin ctly .

5. T he leach ed u n g ley ed b ro w n soils h a v e th e p ro file s tru c tu re A 0t A b A z, B(B), С

an d th e un g ley ed pseudopodzolic soils th e s tr u c tu re is a follow : A3, В, C.

T he Ao horizons of th e leached b ro w n soils a re 2—3 cm th ic k an d m ostly m u ll-ty p e h u m u s occur, those of pseudopodzolic soils h av e 3—5 cm th ic k n e ss and are m o stly su p e rp o se d by a h u m u s la y e r of m joulder type.

T he e lu v ial A3 horizons of b ro w n leach ed soils h a v e 15—21 cm th ic k n ess and g rey -y ello w color b u t a re m uch less d istin c t th a n th e co rresponding A3 horizons of pseudopodzolic soils, w h ich h av e 15—29 cm th ic k n ess and p ale yellow color, called o ften fallow .

6. T he regions in w h ich th e leach ed b ro w n soils occur fo rm a n a tu ra l h a b ita t of deciduous w oods (except th e p ro file fro m th e com m unity Łaby) an d a re at p re s e n t a c tu a lly covered by deciduous fo re sts, w h e re a s th e regions of p se u d o p o d ­

zolic soils a re th e h a b ita t of deciduous an d m ixed stands, ex cep t th e p ro file fro m th e co m m u n ity of S zepietów , th e y a re a t p re se n t covered w ith deciduous, o th er a re a s w ith p in e and sp ru ce woods.

7. In th e ex am in ed le ac h ed b ro w n an d pseudopodzolic soils w as o bserved d istin c t e n ric h m e n t in th e clay fra c tio n of th e illu v ia l horizon as co m pared to th e elu v ia l horizons, th e e n ric h m e n t being in th e pseudopodzolic soils m ostly g re a ­ te r th a n in th e b ro w n leach ed soils.

8. T he p h y sic al p ro p e rtie s of th e leach ed b ro w n a n d pseudopodzolic soils a r e in g e n e ra l f a ir ly sim ila r (tabs. 2, 3, 20, 21) b u t w ith th e d iffe ren ce th a t th e la st one soils, com pared to th e leached b ro w n soils, show slig h tly in fe rio r w a te r- a ir p ro p e rtie s an d th a t th e ir deeper la y e rs h av e m ore com pacted stru c tu re .

9. T he am o u n ts, of h u m u s a n d n itro g e n ob serv ed in th e a c cu m u latio n horizons of th e b o th m en tio n ed above soils w ere m ostly f a irly n ea r, am o u n tin g to 1.79— 3.96% h u m u s an d 0.05—0.20% n itro g e n (tabs. 4, 22). T he h u m u s co n ten ts of th e te ste d soils d ec rease w ith d ep th fa irly rap id ly .

10. T he am o u n ts of b itu m in o u s С in th e genetic horizons of th e leach ed b ro w n soils, ex p re ssed in p e r cent of to ta l carb o n co n ten ts of th o se horizons, w e re 10.0— 15.4%, b ein g th u s g re a te r th a n in th e gen etic horizons of th e pseudopodzolic soils w h e re th e y am o u n t to 1.0—6.7% (tabs. 5, 23).

T he carb o n of th e hum ic ac id s2 (group I + II) in th e genetic horizons of th e le ac h ed b ro w n soils a re 4.6—23.9% of to ta l carb o n in th e soil of th e p a r tic u la r horizons, th a t is th e y ap p ro a ch in g en e ral th e analogous С of th e h u m ic ac id s2 (I -f II) in th e co rresp o n d in g horizons of th e pseudopodzolic soils, w hose ce n te n ts a re 15.7—22.1% of to ta l С in th e soil of th e p a r tic u la r horizons.

C arb o n of th e fu lv ic -a c id sJ (I + II) in th e leach ed b ro w n soils a m o u n t to 22.8—6.15% of to ta l soil carbon, an d th u s a re n e a r th e analogous v alu es of th e fu lv ic acids (I + II) of th e ’ p seudopodzolic soils, w h ich am o u n t to 27.9—70.0% of to ta l soil C.

T he С of hu m ic acid s (I + II) in th e b o th m e n tio n e d soils is th e re fo re low er th a n th e ir С of fu lv ic acids (I + II).

T he ra tio C K H : C K F 3 are :

— in th e A horizons of leached b ro w n soils 0.36—0.824, — in th e A horizo n s of pseudopodzolic soils 0.26—0.644.

I t is seen th a t th e ra tio n s of С K H : С K F in th e ex am in ed pseudopodzolic soils a p p ro a c h th o se of th e leach ed b ro w n soils, or a r e so m e w h at low er.

11. T he g enetic horizons in le ac h ed b ro w n an d pseudopodzolic soils o v e r­ la y in g th e p a r e n t rock a re acid, th e ir pH in c re asin g m o stly w ith depth. T he pH v alu es in th e leach ed b ro w n soils a re slig h tly h ig h e r th a n in th e corresp o n d in g ho rizo n s of pseudopodzolic soils (tabs. 7, 25).

12. E x c h a n g ea b le ac id ity in th e leache'd b ro w n soils is in m ost cases so­ m e w h a t lo w er th a n in th e analo g o u s h orizons of th e pseudopodzolic soils. The h y d ro ly tic ac id ity H h ist in g e n e ra l a p p ro x im a te ly sim ila r in b o th soils, ex cep t in th e ir ac cu m u latio n horizons (tabs. 7, 25).

13. T he co n ten ts of ex c h an g e ab le basic ca tio n s in th e discussed soils show s m ostly th e follow ing se ria l p a tte r n s : leach ed b ro w n soils,

horizons — Ai, A i A3, g A 3, A3g, (B), B(B), gB(B), B(B)g

horizons C, gC

pseudopodzolic soils

horizons Ai, A3Ai, А2А 1г A 3, A 3g horizons B, Bg horizons C, Cg 2 D e te r m in e d b y T iu r in ’s m e th o d . • С K H c a r b o n c o n t e n t o f h u m ic a c id s (I + II) С K F c a r b o n c o n t e n t o f f u l v i c a c id s (I + II) 4 B y T riu r'in ’s m e th o d . — C at0 > M g u ;> K u, > N a u;J lu b Ca^, > Mg^, > N a ^ > K w , — v a rio u s — Саги> Мё г о > Кг1; > Наш* — С аш > M g „ > N a ^ > K w.

128 A. M usierow icz i inni

14. I t w as .found (tabs. 8, 26) th a t th e re la tiv e Caw and M g ^ co n ten ts in th e illu v ial horizons, ex p ressed in p er cen t of th o se catio n s in th e e lu v ial horizons, w hich a re to som e e x te n t conditioned by th e ir leach in g fro m th e u p p e r lay ers, a re h ig h e r in th e p'seudopodziolic soils th a n in th e leached b ro w n soils.

lo. T he q u a n titie s S (su m m ary co n ten ts of basic ex ch an g e catio n s in m.e./100 g soil) are as a ru le sm a lle st in th e elu v ial horizons of th e pseud o pod zoli с ars w ell as th e leach ed b row n soils, in creasin g in g en e ral below th o se horizons. I t w as observed th a t th e S -q u a n titie s in th e elu v ial horizons of pseudopodzolic soils a re sm a lle r th a n in those of th e leach ed b ro w n soils, w h ich allow s th e in feren c e th a t th e soil fo rm a tic n process is leiss ad v a n ce d in th e la tte r.

15. T he cation exch an g e cap acity v alu es E^., T h, and T m, (tabs. 7, 25) in pseudopodzolic and leach ed b ro w n soi/s are low est in th e e lu v ial horizons. T hey

Powiązane dokumenty