Wpływ kompleksowego programu leczenia uzdrowiskowego na sprawność fizyczną dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością.
Badania ostatnich lat wskazują na wzrost występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży, jako jedno z najczęściej występujących zaburzeń rozwojowych. Leczenie polega na kompleksowym oddziaływaniu poprzez: połączenie diety o małej wartości energetycznej dostosowanej do wieku i stopnia nadwagi lub otyłości, programu zwiększonej
aktywności fizycznej, modyfikacji zachowań zdrowotnych. Leczenie odbywa się w warunkach ambulatoryjnych, szpitalnych lub w uzdrowisku, gdzie wykorzystywane są
możliwości leczenia w innym środowisku niż to w którym pacjent żyje. Celem prowadzonych badań był wpływ kompleksowego programu leczenia uzdrowiskowego z elementem zwiększonej aktywności fizycznej na sprawność fizyczną dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością.
Badaniami objęto 514 dzieci z rozpoznaniem nadwagi i otyłości prostej w wieku 7-18 lat leczonych w Szpitalu Uzdrowiskowym dla dzieci Jagusia w Kudowie – Zdrój oraz grupę 234 dzieci zdrowych w tym samym wieku 7-18 lat ze szkół podstawowych, gimnazjalnych
oraz średnich znajdujących się na terenie miasta Kudowa - Zdrój. Dzieci i młodzież z nadwagą i otyłością zostali zakwalifikowani do programu terapeutycznego przez lekarza
prowadzącego w uzdrowisku. Pacjenci przebywali przez okres 27 dni na leczeniu w w/w placówce. W badaniach uwzględniono również wiek, płeć, wartość wskaźnika BMI na początku i na końcu turnusu. Sprawność fizyczną oceniano przy pomocy testów sprawnościowych Eurofit na początku i końcu pobytu w uzdrowisku.
U każdego dziecka grupy badanych i zdrowych przeprowadzono 8 rodzajów testów obejmujących takie komponenty sprawności fizycznej jak: zwinność, moc, siła, wytrzymałość mięśniowa, gibkość, szybkość, równowaga. Kolejność prób sprawności motorycznej zawierała badanie: postawy równoważnej na jednej nodze, szybkość ruchów kończyny górnej, skłon dosiężny w przód z siadu, skok w dal z miejsca, zaciskanie dłoni, siad z leżenia, zwis o ramionach ugiętych, bieg wahadłowy 10 x 5 m.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują że, w próbach sprawności motorycznej takich jak: równowaga, zwinność (próba biegu wahadłowego), siła eksplozywna (skok w dal z miejsca), gibkość (skłon tułowia w przód z siadu prostego), siła tułowia (ilość przejść do siadu z leżenia), siła funkcjonalna (czas zwisu o ramionach ugiętych) stwierdzono niższy
164
poziom sprawności fizycznej u dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością w porównaniu z grupą dzieci zdrowych. W próbie motorycznej mierzącej siłę statyczną (zaciskanie ręki dynamometrem) grupa dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością osiągnęła lepsze wyniki od grupy dzieci z prawidłową masą ciała. W próbie szybkości (szybkość ruchów kończyny górnej - stukanie w krążki) grupa dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością osiągnęła zbliżony do grupy dzieci i młodzieży z prawidłową masą ciała poziom wyników.
Sprawność fizyczna oceniana przy pomocy testów Eurofit u dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością poddanej kompleksowemu leczeniu po 27 dniach pobytu uległa
poprawie we wszystkich testowanych próbach motorycznych. Najbardziej istotną statystycznie poprawę wyników uzyskano w próbie motorycznej określającej gibkość oraz siłę tułowia, najmniejszą w próbie określającej czas zwisu na drążku. Płeć stanowiła czynnik
różnicujący uzyskane wyniki. Chłopcy z nadwagą i otyłością osiągnęli lepsze wyniki w większości prób motorycznych tj. w próbie równowagi, biegu wahadłowego, siły
eksplozywnej, siły statycznej, wytrzymałości mięśniowej, siły funkcjonalnej przedziałów wiekowych. Jedynie w próbie mierzącej gibkość dziewczęta uzyskały lepsze wyniki.
U dzieci uczestniczących w kompleksowym programie leczenia nadwagi i otyłości stwierdzono zmniejszenie masy ciała w grupach dzieci i młodzieży w przedziałach od 2,1 kg do 5 kg, po 27-dniowym pobycie oraz zmniejszenie wskaźnika BMI w przedziale od 2,052 do 5.
Stwierdzono istotne statystycznie korelacje BMI z poszczególnymi próbami sprawności motorycznej w dwóch próbach testu EUROFIT tj. w próbie badającej wytrzymałość mięśni ramion i barków - zwis na drążku o ramionach ugiętych oraz próbie mierzącej siłę eksplozywną – skok w dal z miejsca.
Badania wskazują iż realizowany w czasie trwania turnusów rehabilitacyjnych kompleksowy program leczenia nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży wpłynął na spadek masy ciała oraz poprawę cech motorycznych przekładających się na sprawność fizyczną i Dobra sprawność fizyczna w codziennym życiu przyczynia się do budowania prozdrowotnego stylu życia.
165
Summary
The impact of extensive treatment of overweight and obesity on physical fitness of children and teenagers in health resort conditions.
Recent research indicates the increase of incidence of overweight and obesity among children and adolescents as one of the most common developmental disorders. The rehabilitation programme is a complex treatment based on: a low calorie diet adapted to age and the level of overweight or obesity, increased physical activity and changing health habits. The treatment takes place in clinic institution, health resort hospital or health resort, which means that different possibilities of treatment are used compared to an ordinary environment of the patient. The aim of this research was examining the influence of a comprehensive programme of health resort treatment with the element of excessive physical activity on physical fitness of overweight and obese children and adolescence.
The research and analysis involved 514 children diagnosed as overweight and suffering from ordinary obesity in the age group of 7-18, treated in Jagusia Health Resort for Children in Kudowa Zdrój as well as the group of 234 children in age groups of 7-18 from primary school, junior secondary school and senior secondary school in the area of Kudowa Zdrój. The overweight and obese children had been qualified for the programme by the attending physician at the health resort. The patients were treated in the institution during 27 days. The research took into account such factors as age, sex, BMI at the beginning and at the end of the stay. The fitness was assessed through the Eurofit fitness tests at the beginning and at the end of their stay.
Each child of the treated group or a healthy group was examined during 8 types of fitness trials including such elements of fitness as agility, force, strength, muscle endurance, flexibility, speed and total body balance. Sequence of trials of motor capabilities included total body balance on one leg, speed of upper limb movement, sit and reach test, the measurement of length of standing broad jump, clenching fists, sit ups from lying down position, bent arm hang and shuffle run 10 x 5m.
The results of the research indicate that in motor capacities trials such as total body balance, agility (shuffle run trials), explosive power (measurement of the length of standing broad jump), flexibility (sit and reach test), the strength of upper body (sit ups from lying down position) and functioning power (time of bent arm hang), there is a significant decrease of physical fitness among overweight and obese children when compared to healthy children.
166
However, in the motor capacity trial of static power (clenching fists with a dynamometer) the group of overweight and obese children reached better results than the children with the average body mass index. Results scored by overweight and obese children and adolescents in speed trial (upper limb movement – plates tapping) were similar to those of average mass index.
When tested by Eurofit physical fitness of overweight and obese children and adolescents who went through a 27 days of treatment indicated increase in all motor capacity trials. The greatest statistic increase was noted in motor capacity testing flexibility and the strength of upper body trunk while the smallest increase was observed in motor capacity testing time of bent arm hang. Sex was also a differentiating factor. Overweight and obese boys scored better results in most motor capacity trials i. e. total body balance, shuffle run, explosive power, static power, muscle endurance, functional strength of all age groups. Girls achieved better results only in flexibility trials.
The comprehensive programme of treatment of overweight and obesity resulted in decreasing the body mass index of children and teenagers among the body mass range of 2,1 to 5 kg during 27 days stay and decreasing BMI from 2,052 to 5.
The significance statistic correlation of BMI has been noted between the particular trials of motor capacity in two trials of EUROFIT test, i. e. trials examining the endurance of muscle of arms and shoulders which was bent arm hang and trials testing explosive power, which was standing broad jump.
Conclusions of the research indicate that the comprehensive programme of treatment of overweight and obesity among children and adolescents during rehabilitation stays resulted in decrease of weight and improvement of motor capacities which influence physical fitness and their general skills. All mentioned above are used in everyday life and influence the general lifestyle. Moreover, it motivates children and young people to take up physical efforts and improving their life quality. This indicates that the aim of physical fitness is physical health, which results in low risks of occurring of health problems.
167