Pobudzić zainteresowanie tematem… W stronę konstruktywnej nauki
6
– Proszę Pani, czy my naprawdę musimy się tego uczyć?– Tak, Maćku. Taka jest podstawa programowa i nie mamy wyboru.
– Czyli Pani też uważa, że to bez sensu?
– Tego przecież nie powiedziałam.
– Ale zasugerowała pani… Nie mamy wyboru…
– Zamiast filozofowania otwórz lepiej podręcznik.
– Ale mnie to nie interesuje! Taki jest mój gust i nie mam wyboru.
W rozdziale tym zaprezentowane zostaną sprawdzone strategie i metody pobudzania zainteresowania uczniów danym tematem/za-gadnieniem. Oczywiście trudno mówić od razu o budzeniu pasji, choć z pewnością fascynują-ca lekcja może stać się przyczynkiem do niej.
Najistotniejsze jest nawiązanie żywego dialogu z uczniami, nawet tymi, którzy podchodzą do danego przedmiotu w najlepszym wypadku obojętnie. Każde z omówionych ćwiczeń ukie-runkowane jest na poszerzanie wiedzy, ale przy okazji rozwija zasoby transferowalne, niezbędne wszystkim uczniom bez względu na ich indywi-dualne predylekcje, tj. współpracę zespołową, kooperatywne uczenie się, myślenie twórcze i asocjacyjne, uwagę, pamięć i wyobraźnię.
Chodzi zatem o to, aby czas spędzony w szko-le został optymalnie wykorzystany. Zamiast utwierdzania przekonania, że coś musi być nudne (z natury), warto podjąć starania, aby przynajmniej forma wzbudziła zainteresowanie uczniów. Być może na początku tylko chwilo-we, które jednak z czasem może przerodzić się w trwałe zamiłowanie. Pamiętajmy, że szkoła podstawowa to czas swobodnej eksploracji wiedzy, umiejętności i zainteresowań. Im wię-cej okazji do inspiracji i przetestowania siebie w nowej sytuacji, tym lepiej. Poza tym traktuje-my podstawę programową jako pewien kanon,
terminami o ustalonym znaczeniu, odwołujemy się do powszechnie akceptowanych praw na-uki, itp.). Wszystkim nam zatem powinno zale-żeć, aby jak najskuteczniej treści tego kanonu przekazywać uczniom, nawet jeśli początkowo nie ewokuje to ich entuzjazmu. Chodzi zatem o konstruktywne uczenie się. Nie dla ocen, nie dla innych, ale po to, by przekraczać swoje wła-sne granice (Nie wiedziałem tego i już wiem. Faj-nie jest wiedzieć więcej).
Pomysłowe tytuły
Ćwiczenie można przeprowadzić w parze, a także między dwoma lub większą liczbą grup uczniów. Każda drużyna (osoba) wybiera tytuł znanej książki (filmu, bajki). Następnie ukła-da pięć tytułów alternatywnych, odnosząc się do samego brzmienia oryginalnego tytułu lub treści książki. Ostatnim etapem ćwiczenia jest uszeregowanie wymyślonych tytułów od naj-mniej do najbardziej naprowadzającego. Po sukcesywnym odczytywaniu kolejnych tytułów przedstawiciele pozostałych drużyn próbują od-gadnąć ten właściwy.
Przykłady:
Wybrany tytuł książki: Mały Książę 1. Oblicza samotności
2. W poszukiwaniu przyjaźni 3. O oswajaniu
4. Podróż między planetami 5. Władca nie za duży
Wybrany tytuł filmu: Cudowny chłopak 1. Przyjaźń jest najważniejsza 2. Trud tolerancji
3. Rozpacz odrzuconego 4. Piękny duchem
UWAGA METODYCZNA: Ćwiczenie rozwija kreatyw-ność i współpracę zespołową. Afektywne przetwa-rzanie treści tekstów literackich pozwala utrwalić je w pamięci, a także na nowo odczytać ich znaczenie (reinterpretacja). Podejmowanie prób odgadnięcia właściwego tytułu wymaga skupienia uwagi oraz uruchomienia myślenia asocjacyjnego. Dla nauczy-ciela ćwiczenie to jest okazją do rozeznania, jakie elementy/motywy/postaci są dla uczniów najważ-niejsze. Pozwala to zaobserwować ich wrażliwość, a także preferencje literackie/filmowe.
Zaszyfrowane słowem
Ćwiczenie można przeprowadzić w parze, a także między dwoma lub większą liczbą grup uczniów.
Każda drużyna (osoba) wybiera sobie jakiś wyraz (lub wyrażenie) i zastępuje go innym. Następnie układa pięć zdań zawierających szyfrowany wyraz, używając słowa/wyrażenia-zastępnika. Na zakoń-czenie porządkują zdania według stopnia łatwości skojarzenia (od najtrudniejszego do najłatwiej-szego). Po sukcesywnym odczytywaniu kolejnych zdań przedstawiciele pozostałych drużyn próbują odgadnąć szyfrowane słowo/wyrażenie.
Przykłady:
1. Dla wielu mężczyzn kawa z mlekiem jest najważniejsza.
2. Kawa z mlekiem jest tak droga, że trzeba brać na nią kredyt.
3. W kawie z mlekiem najważniejszy jest rocznik.
4. Najlepsze są sezonowe wyprzedaże kawy z mlekiem.
5. Przy zakupie kawy z mlekiem warto spraw-dzić jej spalanie.
Kawa z mlekiem szyfrowała słowo samochód.
1. Rysunki wykonane majerankiem mają mroczny klimat.
2. Symbolem Śląska jest majeranek.
3. Majeranek jest bardzo drogi.
4. Bez majeranku byłoby bardzo zimno.
5. Piece na majeranek nie są ekologiczne.
Majeranek szyfrował słowo węgiel.
UWAGA METODYCZNA: Ćwiczenie ukierunko-wane jest na rozwijanie giętkości myślenia oraz koncentracji uwagi. Dzięki oryginalnym zesta-wieniom słów pozwala bawić się językiem (hu-mor językowy) oraz poznawać frazeologizmy.
Ćwiczenie, ewokując różnorodne skojarzenia, utrwala posiadane informacje, w związku z tym można wykorzystać je np. do powtórek mate-riału (zaszyfrowana nazwa skały, imię króla lub nazwa państwa). Przykładowo:
1. Nie tylko Kazimierz Dolny dużo zawdzięcza lwu morskiemu.
2. Podobno to lew morski ufundował Akade-mię Krakowską.
3. O lwie morskim mówią, że zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną.
4. Ojcem lwa morskiego był Łokietek.
5. Lew morski – ostatni z Piastów.
Lew morski szyfrował Kazimierza Wielkiego.
Oczywiście można poszerzyć liczbę zdań-podpo-wiedzi, np. do siedmiu lub ośmiu, jak również ogra-niczyć, np. do trzech lub czterech (klasy młodsze).
Ważne jest, aby podpowiedzi były uszeregowane od najmniej do najbardziej naprowadzających (według subiektywnego rozeznania członków grupy), dzięki czemu obie strony zabawy (zadający zagadkę i odgadujący ją) mieli dobrą zabawę.
Taka forma ćwiczeń powtórzeniowych z pew-nością zainteresuje uczniów (naturalny komizm językowy przyciąga ich uwagę) oraz przyczyni się do bardziej efektywnego opanowania treści dotyczących danego zagadnienia (aby ułożyć pięć zdań, trzeba wcześniej dokonać dość szcze-gółowej analizy możliwych kontekstów wystę-powania danego terminu).
Pobudzić zainteresowanie tematem… W stronę konstruktywnej nauki