Struktura czynnikowa kwestionariusza dla III klasy szkoły podsta-

Biorąc pod uwagę, że kwestionariusz ma więcej niż jeden wymiar, wybrano procedurę rotacji ortogonalnej Varimax, która zakłada, że czynniki nie są ze sobą skorelowane. Dzięki Macierzy Rotowanych Składowych, wyłoniono pozycje w poszczególnych sześciu skalach, których ładunki czynnikowe osiągnęły wartość na poziomie co naj-mniej 0,4 (patrz tab. 1.24–1.25). Wyniki analizy wskazują na koniecz-ność włączenia czterech itemów z ogólnej liczby 36 w skład innych skal niż założono na etapie tworzenia kwestionariusza. W Skali Realistycznej umieszczono dwie pozycje ze Skali Konwencjonalnej („Lubię układać, segregować i porządkować” i „Lubię mieć porządek w moim pokoju, w plecaku lub na biurku”) oraz jedną ze Skali

Arty-stycznej („Lubię lepić z plasteliny”), ponieważ ich ładunki czynnikowe zasiliły wzmiankowaną skalę i były najwyższe w porównaniu z ła-dunkami pozostałych stwierdzeń, pochodzących z innych skal, a przy-pisanych do Skali Realistycznej. Z podobnych względów Skalę Arty-styczną uzupełniono do sześciu pozycją ze Skali Badawczej, tj. „Chciał (a)bym napisać książkę na temat, który mnie interesuje”.

Tabela 1.24. Pozycje, które weszły w skład Skali Realistycznej, Skali Badawczej i Skali Artystycznej dla III klasy

SKALA REALISTYCZNA Ładunki

czynnikowe 1. Lubię lepić z plasteliny.

2. Lubię podlewać kwiaty w domu.

3. Lubię układać, segregować i porządkować.

4. Lubię nakrywać do stołu.

5. Lubię sprzątać w moim pokoju.

6. Lubię mieć porządek w moim pokoju, w plecaku lub na biurku

0,48

1. Lubię oglądać programy, z których mogę się czegoś nauczyć.

2. Kiedy dorosnę, chętnie robił(a)bym eksperymenty.

3. Chcę wiedzieć, dlaczego pada deszcz lub śnieg i dlaczego ogień jest gorący.

4. Chcę zrozumieć, jak ,,działa świat’’.

5. Lubię słuchać lub czytać o wynalazkach.

6. Chciał(a)bym wynaleźć sposób na długowieczność lub lek na nieuleczalne choroby (np. na raka czy AIDS).

0,55 SKALA ARTYSTYCZNA

1. Chętnie bawię się w teatr.

2. Uważam, że mam zdolności artystyczne.

3. Lubię tańczyć.

4. Kiedy dorosnę, chciał(a)bym być malarzem lub muzykiem.

5. Potrafię ułożyć wierszyk lub jakieś opowiadanie czy historyjkę.

6. Chciał(a)bym napisać książkę na temat, który mnie interesuje.

0,57

Tabela 1.25. Pozycje, które weszły w skład Skali Społecznej, Skali Przedsiębiorczej i Skali Konwencjonalnej dla III klasy

SKALA SPOŁECZNA Ładunki

czynnikowe 1. Chciał(a)bym aby moja rodzina, koledzy i koleżanki byli

szczęśli-wi.

2. Sprawia mi przyjemność robienie dla innych dobrych rzeczy.

3. Chętnie biorę udział w akcjach, takich jak: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, zbiórka pieniędzy (rzeczy) dla potrzebują-cych dzieci, ludzi, zwierząt.

4. Lubię rozmawiać z dorosłymi, kolegami i koleżankami.

5. Chętnie pomagam kolegom.

6. Jeżeli mam wybór, wolę siedzieć w ławce z kimś, a nie sam. SKALA PRZEDSIĘBIORCZA

1. Lubię decydować o tym, co inni mają robić.

2. Lubię decydować o różnych sprawach, czasem nawet za innych.

3. Kiedy dorosnę, mógłbym/mogłabym zostać kierownikiem lub dyrektorem firmy.

4. Lubię być zawsze lepszy(a) od innych.

5. Kiedy dorosnę, chciał(a)bym mieć własną firmę.

6. Lubię przydzielać zadania kolegom w grupie.

0,56 SKALA KONWENCJONALNA

1. Uważam, że zasady ustalone w domu czy w szkole są po to, aby ich przestrzegać.

2. Uczestniczę w przygotowywaniu posiłków.

3. Kiedy dorosnę, mógłbym/mogłabym pracować w biurze.

4. Kiedy dorosnę, mógłbym/mogłabym zostać sekretarzem/sekre-tarką.

5. Przestrzegam regulaminu szkolnego.

6. Kiedy dorosnę, mógłbym/mogłabym zostać pracownikiem banku.

0,62

Z uwagi na fakt, że ładunki poszczególnych pozycji kształtują się na poziomie powyżej 0,40, można stwierdzić, że „zasiliły” one dość istotnie wyróżnione typy. Suma wariancji wyjaśnianej przez wszyst-kie skale wyniosła 58,1%, co stanowi wartość satysfakcjonującą.

Kolejnym krokiem było obliczenie mocy dyskryminacyjnej itemów w sześciu skalach (patrz tab. 1.26–1.28). Wyraża się on współczynni-kiem korelacji między pozycją i wyniwspółczynni-kiem ogólnym skali.

Tabela 1.26. Moc dyskryminacyjna pozycji w Skali Realistycznej i Skali Badawczej dla III klasy

SKALA REALISTYCZNA

Moc 1. Lubię lepić z plasteliny.

2. Lubię podlewać kwiaty w domu.

3. Lubię układać, segrego-wać i porządkosegrego-wać.

4. Lubię nakrywać do stołu.

5. Lubię sprzątać w moim pokoju.

6. Lubię mieć porządek w moim pokoju, w plecaku lub na biurku.

1. Lubię oglądać programy, z których mogę się czegoś nauczyć.

2. Kiedy dorosnę, chętnie robił(a)bym eksperymen-ty.

3. Chcę wiedzieć, dlaczego pada deszcz lub śnieg i dlaczego ogień jest gorą-cy.

4. Chcę zrozumieć, jak ,,działa świat’’.

5. Lubię słuchać lub czytać o wynalazkach.

6. Chciał(a)bym wynaleźć sposób na długowieczność lub lek na nieuleczalne choroby (np. na raka czy AIDS). Alfa Cronbacha dla skali = 0,79 Alfa Cronbacha dla skali = 0,84 Źródło: opracowanie własne.

Skala Realistyczna i Skala Badawcza potwierdziły dość wysoką korelację wyników poszczególnych pozycji z ogólnym wynikiem skali (odpowiednia moc dyskryminacyjna powyżej 0,3). Współczynnik alfa Cronbacha osiągnął wymaganą wartość 0,70, tak w Skali Realistycz-nej (0,79), jak i w Skali Badawczej (0,84).

Pozostałe skale: Skala Artystyczna (0,77), Skala Społeczna (0,77) i Skala Przedsiębiorcza (0,72) również uzyskały kryterialny poziom statystyki alfa Cronbacha 0,70, tylko współczynnik zgodności we-wnętrznej dla Skali Konwencjonalnej (0,63) wyniósł nieco poniżej wartości oczekiwanej, co może wystąpić w przypadku krótkich skal.

Współczynniki mocy dyskryminacyjnej wahały się od 0,1 (tak niskie były tylko trzy) do 0,64, czyli są zadowalające.

Tabela 1.27. Moc dyskryminacyjna pozycji w Skali Artystycznej i Skali Społecznej dla III klasy

SKALA ARTYSTYCZNA

Moc

4. Kiedy dorosnę, chciał(a)-bym być malarzem lub muzykiem.

5. Potrafię ułożyć wierszyk lub jakieś opowiadanie czy historyjkę.

6. Chciał(a)bym napisać książkę na temat, który

1. Chciał(a)bym aby moja ro-dzina, koledzy i koleżanki byli szczęśliwi.

2. Sprawia mi przyjemność robienie dla innych do-brych rzeczy.

3. Chętnie biorę udział w ak-cjach, takich jak: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, zbiórka pienię-dzy (rzeczy) dla

5. Chętnie pomagam kole-gom. Alfa Cronbacha dla skali = 0,77 Alfa Cronbacha dla skali = 0,77 Źródło: opracowanie własne.

Tabela 1.28. Moc dyskryminacyjna pozycji w Skali Przedsiębiorczej i Skali Konwencjonalnej dla III klasy

SKALA PRZEDSIĘBIORCZA

Moc

dyskrymi-nacyjna

SKALA KONWENCJONALNA

Moc róż-nych sprawach, czasem nawet za innych.

3. Kiedy dorosnę, mógłbym/

mogłabym zostać kierow-nikiem lub dyrektorem firmy.

4. Lubię być zawsze lep-szy(a) od innych.

5. Kiedy dorosnę, chciał(a)-bym mieć własną firmę.

6. Lubię przydzielać zadania kolegom w grupie.

2. Uczestniczę w przygoto-wywaniu posiłków.

5. Przestrzegam regulaminu szkolnego.

6. Kiedy dorosnę, mógłbym/

mogłabym zostać pracow-nikiem banku. Alfa Cronbacha dla skali = 0,72 Alfa Cronbacha dla skali = 0,63 Źródło: opracowanie własne.

1.6.2. Struktura czynnikowa kwestionariusza dla VI klasy