O B R A D Y S E K C J I O G Ó L N E J Z J A Z D U .
O b ra d y sekcji o gó ln ej Z ja z d u z a g a ił senator J. Z d a n o w s k i, poczem prze
w o d n ic tw o obrad o b ją ł w y z n a c z o n y przez P re z y d ju m Z ja z d u , w m yśl reg u la m in u zjazdow ego, p. W . G a je w s k i. D o stołu p re z y d ja ln e g o zo stali zaproszeni pp. S. D o la ń s k i, prezes R a d y P o w ia to w e j w T a rn o b rz e g u ( M a ło p o ls k a ), d r.
W . D a lb o r, starosta z K ro to s z y n a ( W ie lk o p o ls k a ) i p. I. B a ń k o w s k i, człon ek se jm iku K o b ry ń s k ie g o ( w o j. w s c h o d n ie ).
P o d oko na niu u k o n s ty tu o w a n ia się, p rze w o d n iczą cy p. W . G a je w s k i skre
ś lił zadania sekcji, polegające na: 1) o m ów ieniu p rze dsta w ion eg o plenarnem u ze
b ra n iu Z ja z d u sp raw ozdania Z a rz ą d u i R a d y Z ja z d ó w Sam orządu Z ie m s k ie g o za r. 1925, 2 ) ro zp a trze n ie zgłoszonych w try b ie przepisanym do P re z y d ju m Z ja z d u w n io s k ó w w o g ó ln y c h spraw ach, d oty c z ą c y c h sam orządu, oraz w n io s
k ó w , k tó re e w e ntua ln ie w y ło n ią się podczas o brad i k tó re uznane zostaną przez, sekcję ja k o nadające się do p rze dsta w ien ia Z ja z d o w i, 3 ) ro z p a trz e n iu w n io s k ó w re fe ra tu d -ra M . Jaroszyńskiego w zakresie oszczędności w a d m in is tra c ji sam orządu p o w ia to w e g o . W y n ik ie m obrad będą w n io s k i, p rze d sta w io n e im ie
niem sekcji ogólnem u zebraniu Z ja z d u . W z w ią zku z tern p rz e w o d n ic z ą c y z a p ro p o n o w a ł n astę pu jący p o d z ia ł o brad sekcji. * )
1. S p raw ozd an ie Z a rz ą d u i R a d y Z ja z d ó w Sam orządu Z ie m skie g o . 2. W n io s k i w o gó ln ych spraw ach sam orządow ych.
3. Z a g a d n ie n ia oszczędności w sam orządzie p o w ia to w y m .
Z a p ro je k to w a n y porządek o b ra d został przez sekcję p rz y ję ty , poczem p rze w o d niczący z a p o w ie d z ia ł p rz y s tą p ie n ie do obrad nad p ie rw szym p u n k te m p orząd ku, t. zn. nad spraw ozdaniem Z a rz ą d u i R a d y Z ja z d ó w Sam orządu Z ie m skie g o .
* ) W u kła d z ie sp ra w o zd a n ia z przebiegu d y s k u s ji trz y m a n o się pow yższego po d zia łu , n ie zaś ko le jn o ści p rz e m a w ia n ia poszczególnych m ó w c ó w . Z konieczności p rz e m ó w ie n ia po
dane są w m o ż liw y m do osiągnięcia streszczeniu.
I. W z w ią zku z w ym ie nio ne m spraw ozdaniem d y s k u s ja nie ro z w in ę ła się, sekcja p rze to przeszła do d ru g ie j części obrad nad w n io s k a m i w o g ó ln y c h spraw ach sam orządow ych.
I I , D e b a ty rozpoczęte z o s ta ły przez p. I. Stam ierow skiego z O lkusza, * ) k tó ry w obszernym w y w o d z ie o m ó w ił s p ra w y sam orządu gm innego, kładąc g łó w n y nacisk na chaos, p a n u ją c y w d zisie jszym stanie u s tro jo w y m g m in y w b. zaborze ro s y js k im i je j w w y s o k im s to p n iu n iedostatecznych p odstaw ach fin a n s o w y c h . W końcu mówca u ją ł swe w y w o d y w fo rm ie n astępujących re- z o lu c y j, k tó re z g ło s ił do uchw alenia:
___ Z ja z d stw ierdza , że p rze w le kan ie ju ż ósm y ro k zasadniczo tym cza so w e go stanu u s tro jo w e g o g m in y, w pro w a d zo n e g o na terenie b. zaboru r o s y j
skiego dekretem z dn. 27 listop ad a 1918 r., w y tw a rz a w całem życiu gm innem chaos p ra w n y . R a d y gm inne m ają zasadnicze kom petencje ty lk o o p in jo d a w - cze, p ro je k to d a w c z e i k o n tro ln e ; tym czasem n ie k tó re u s ta w y (u st. z dn. 10 g ru d n ia 1920 r. o b u d o w ie i u trz y m a n iu d ró g p ub liczn ych, rozporządzenie P re
zydenta R ze czyp osp olite j z d nia 30 g ru d n ia 1924 r .) n ad ają im kom petencje uchw ało da w cze. Z e b ra n ia gm inne, o db yw a n e p rz y u dziale 100— 200 osób na k ilk a ty s ię c y u p ra w n io n y c h d o głosow ania, budzą pow ażne w ą tp liw o ś c i praw ne.
W ś r ó d szerokich mas w y tw o r z y ło się poczucie nie ty lk o tym czasow ości, ale w p ro s t b ra k u p o d s ta w p ra w n y c h całego życia gm innego.
D a le j Z ja z d stw ierdza, że u staw a z dn. 11 sierpnia 1923 r., zakreślająca d la sam orządu gm innego ciasne ra m k i d o d a tk ó w do p o d a tk ó w p a ń s tw o w y c h , łam ie p o d s ta w y sam orządu gm inn e go i pozbaw ia b ardzo w iele gm in m ożności w y k o n a n ia o b o w ią z k ó w u s ta w o w y c h .
P a ń s tw o w y pod ate k g ru n to w y , o p a rty na p rze starza łym katastrze, w y k a zuje różnice d la poszczególnych m iejscow ości w b a rd zo szćrokich granicach.
S tą d system d o d a tk u do tego p od atku , ja k o g łó w n e ź ró d ło dochodu g m in y w ie j
skiej, d la w ie lu gm in stw a rza b ardzo duże n ie do bo ry, k tó ry c h nie p o k r y w y d o puszczana z ro k u na ro k w o g ra n iczo n ym rozm iarze skład ka na p o k ry c ie n ie d o b o ru . G m in a n ie może spełnić sw ych u s ta w o w y c h o b o w ią z k ó w ( opieka spo
łeczna, k o s z ty szpitalne za ubo gich, zaopatrzenie szkół p o w sze ch n ych ). Są p rz y k ła d y , gdzie z b ra k u fu n d u szó w m o sty nie są reperow ane, niezbędne re m o n ty b u d y n k ó w g im n n ych i s z k o ln ych n ie w yko n a n e . P ra k ty k u je się niele
galne zbieranie skład ek w n ie d o z w o lo n y c h przez ustaw ę rozm iarach ; rodzą się sp o ry na ty m tle; p ra c o w n ic y g m in n i się d e m o ra lizu ją . W y t w a r z a się stan, k tó r y bez przesady nazw ać m ożna rozkład e m p o d sta w o w e j k o m ó rk i życia pań stw o w e g o , ja k ą jest gm ina. U p a d a poszanow anie ustaw ; ru jn u ją się p o d s ta w y p ra w o rzą d n o ści.
* ) Podane p rz y nazw iska ch d e legatów n a z w y m iejscow ości, oznaczają p o w ia ty przez nich reprezentow ane.
Z ja z d stw ierdza , że życie gm inne i p rze w id zia n a k o n s ty tu c ją ro la samo
rząd u w o rg a n iz a c ji a d m in is tra c ji p a ń stw o w e j w ym a g a p rz y w ró c e n ia sam o
rz ą d o w i gm innem u sam odzielności p o d a tk o w e j i jasnej, p ro stej w k o n s tru k c ji i w technice w y k o n a w c z e j o rg a n iz a c ji doch od ów g m inn ych tak, a by gm iniacy m o g li z całą św iadom ością rzeczy u c h w a lić składkę na p o k ry c ie budżetu g m in nego.
P ło nn ą zupełnie je st obaw a o to, a by przeciążenie skład ką g m inną nie o sła biło zd o ln o ści p ła tn icze j na szkodę p o d a tk ó w p a ń s tw o w y c h , g d yż w g m i
nie, gdzie p ła tn ik n a jb a rd z ie j bezpośrednio sam siebie obciąża, nie można
Z w y s t a w y p r a c s a m o r z ą d u p o w i a t o w e g o . N o w o w y b u d o w a n y m o s t w p o w i e c i e N i e ś w i e s k i m .
się obaw iać w y k ro c z e ń w budżetach poza konieczności u staw o w e i życiow e.
Jeżeli zaś chodzi o zapobieżenie przerzucania ciężaru na b a rk i n ie lic z n y c h i m a- jo ry z o w a n y c h w składzie c ia ł sam orządow ych jed no ste k, to w y s ta rc z y usta
w o w e ograniczenie stosow ania zasady p ro g re s y w n o ś c i w składkach g m inn ych . S tw ie rd z a ją c pow yższe, Z ja z d zw raca się do P re z y d ju m Sejm u z u s iln y m dom aganiem się:
1) ja k n a jry c h le js z e g o u chw ale nia zasadniczych u sta w o u s tro ju sam orządu gm innego:
2 ) nie zw ło czne g o zawieszenia m ocy o bo w ią zują cej u s ta w y z dn. I ł sierp n ia 1923 r. w stosunku do sam orządu gm innego i p rz y w ró c e n ie mu sam odziel
ności p o d a tk o w e j. P rzyczem Z ja z d p ro p o n u je oparcie d o c h o d ó w g m inn ych w y łą c z n ie n a o p o d a tk o w a n iu g ru n tu , p rzem ysłu i h a n d lu w ten sposób, aby d la każdej k a te g o rji ś w ia d e ctw p rze m y s ło w y c h i h a n d lo w y c h u sta w o w o o kre ś
lo n y b y ł d la s k ła d k i gm innej te o re ty c z n y ró w n o w a ż n ik m o rg ó w p o d a tk o w y c h . W ten sposób p o k ry c ie oudżetu gm innego b y ło b y u chw alo ne w fo rm ie s k ła d k i z w ia d o m e j w każdej gm inie ilo ś c i e fe k ty w n y c h i te o re ty c z n y c h m o rg ó w p o d a tk o w y c h . —
P. H . N ie p o k o lc z y c k i z K o w la m ó w ił o błędnem u ję c iu w p o lity c e rządu spraw sam orządu w w o je w . w scho dn ich. W k ra c z a n ia w ła d z n ad zorczych są potrzebne, nie b y ły je d n a k zawsze celowe, zwłaszcze, że przez zastosow anie je d n a ko w e g o d la w s z y s tk ic h szablonu w p ro w a d z o n o oszczędności pozorne, w g runcie rzeczy szko dliw e . W w o j. w sch o d n ich obniżone z o sta ły s ta w k i p o d a tk o w e na rzecz sam orządu do tego stopnia, że nie m ożna w jego gospodarce
dojść do poziom u b. ziem stw . S tąd p ły n ie obniżenie p o w a g i sam orządu, bo ludność w y s u w a p o rów n an ie , że je d n a k za czasów ro s y js k ic h b y ło lepiej.
M ó w c a z g ło s ił w n io s k i w b rzm ie n iu następującem :
— 1. U szczu p la n ie b u d że tó w sa m o rzą do w ych w celu zm niejszenia cięża
ró w p o d a tk o w y c h , p rze prow a dza ne w e d łu g te j samej za sad y w w o je w ó d z tw a ch ce n tra ln y c h i kre s o w y c h d op ro w ad za d zię ki n iższym za zw yczaj s ta w kom p o d a tk o w y m na Kresach, oraz d zię ki stosow aniu ty c h staw ek d o d zie sięciny, a nie m o rg i — do u je m n ych następstw . Z jed ne j s tro n y ludność w o je w ó d z tw w sch o d n ich p rz y z w y c z a jo n a b y ła do szerokiej d zia łalno ści b. ro s y js k ic h
ziem stw , z d ru g ie j zaś s tro n y p o trz e b y gospodarcze, szczególnie w d zie dzin ie ro ln ic tw a , oraz k u ltu ra ln e są b ardzo w ie lk ie , sam orządy zaś, ze w z g lę d u na w y ją tk o w o szczupłe ź ró d ła d och od ow e nie może p od ołać ciążącym na n ich zadaniom . W k o n se kw e n cji może spow odow ać to upadek zaufania do samo
rządu.
P o nie w aż zm niejszenie s ta w e k w w o j. w s c h o d n ich n ie je st w żadnym stosunku do staw ek w in n y c h dzielnicach P a ństw a i n ie da się n a w e t u s p ra w ie d liw ić nieco słabszym stopniem zago spo da ro w an ia lu d n o ści kreso w e j — Z ja z d u ch w a la w ezw ać R adę Z ja z d ó w do p oczyn ie nia sta ra ń u c z y n n ik ó w m ia ro d a jn y c h w k ie ru n k u odm iennego tra k to w a n ia g o s p o d a rk i sam orządow ej w ty c h w o je w ó d z tw a c h .
2. Z ja z d u ch w a la w ezw ać R adę Z ja z d ó w do p oczyn ie nia starań, b y moc o bo w ią zują ca n o w e li o p o d a tk u w y ró w n a w c z y m d la gm in b y ła przedłużona do czasu ustaw o w e go u n o rm o w a n ia skarbow ości sam orządu, a to ze w zg lę d u na okoliczność, iż u chw ala nie ro k rocznie tej n o w e li, za zw ycza j w d ru g ie j p o ło w ie każdego ro ku , nie p ozw ala na p la n o w ą gospodarkę w gm inach.
3. Z ja z d u ch w a la w ezw ać R adę Z ja z d ó w do poczyn ie nia starań u c z y n n ik ó w m ia ro d a jn y c h , b y stosow anie odroczeń p o d a tk ó w g ru n to w y c h p a ń s tw o
w y c h w żadnym razie n ie p o w o d o w a ło a u to m a tyczn ych odroczeń d o d a tk ó w na rzecz sam orządu, g d yż to n ie chyb nie w y w o ła ć m usiało by w życiu sam orzą- dow em o lb rz y m i chaos i p o s ta w iło b y sam orząd w sytu ację bez w y jś c ia .
P. W . C ielecki z Ł o d z i u za sa d n ił zgłoszone przez siebie im ieniem W y d z ia łu P o w ia to w e g o w Ł o d z i następujące w n io s k i w spraw ach fin an sow an ia go sp o d a rk i d ro g o w e j sam orządu p o w ia to w e g o , oraz in w e s ty c ji celem z a tru d n ie n ia b e zro b o tn ych :
— 1. A r t . 19 i 23 u s ta w y z d nia 10 g ru d n ia 1920 r. o b u d o w ie i u trz y m aniu d ró g p u b lic z n y c h (D z . U s t. N r . 6 — 1921 r . ) p rz e w id u je n a kła d a n ie sp ecjaln ych p o d a tk ó w na bud ow ę n o w y c h d ró g . N e g a ty w n e s ta n o w is k o M i n is te rs tw a S p ra w W e w n ę trz n y c h , a przedew szystkiem M in is te rs tw a S karbu, u n ie m o ż liw ia rea liza cję p ow y ż s z y c h p o d a tk ó w , w s k u te k czego b ud ow a n o w y c h d ró g przez sa m o rzą dy je st c a łk o w ic ie u n ie m o ż liw io n a .
P o m ija ją c w z g lę d y gospodarcze i strategiczne, b u d o w a d ró g zm niejsza bezrobocie, na złagodzenie s k u tk ó w k tó re g o rz ą d w y d a je o grom ne sum y w postaci zapomóg.
W o b e c pow yższego Z ja z d p rz e d s ta w ic ie li s e jm ik ó w p o w ia to w y c h w i
nien zw ró c ić się do rządu o p rz y c h y ln e tra k to w a n ie w n io s k ó w s e jm ik ó w po w ia to w y c h w sp ra w ie o p ła t sp ecjaln ych na budow ę n o w y c h dróg.
2. A r t. 21 u s ta w y z d n ia 11 sierpnia 1923 r. określa w y ra ź n ie , iż podatek in w e s ty c y jn y może b yć p o b ra n y na ściśle określone cele in w e s ty c y jn e w w y ją tk o w y c h w y p a d k a c h przez oznaczony okres czasu, co in te rp re to w a ć należy, ja k o w y p a d k i — potrzebę p ro w a d zen ia ro b ó t in w e s ty c y jn y c h .
Z u s ta w y nie w y n ik a , ze potrzeba m usi b yć w y w o ła n a klęskam i ż y w io ło wem u In te rp re ta c ja taka znalazła dop ie ro w y ra z w p óźniejszych rozp orząd ze niach do u sta w y. In te rp re ta c ja ta b y ła uzasadniona w te d y , k ie d y w ła d z e cen
tra ln e m ia ły na celu zm niejszenie obciążenia p ła tn ik a . O becnie jed na k, w obec k lę s k i bezrobocia i b iorąc pod uw agę o lb rz y m ie sum y zapomóg, w y p ła c a n y c h p o z b a w io n y m pracy, celow ą i ra c jo n a ln ą oszczędnością będzie stosow anie ja k - n a jw ię k s z y c h in w e s ty c ji. W zw iązku z tern nasuw a się konieczność w p ro w a dzenia p od atku , z k tó re g o w p ły w y u m o ż liw ią zw iązko m k o m u n a ln y m p ro w a dzenie ro b ó t in w e s ty c y jn y c h , celem z a tru d n ie n ia b e zro b o tn ych . W p ro w a d z e n ie p o d a tk u tego n ie g ro zi d od atko w em obciążeniem p o d a tn ik ó w , poniew aż z w ią z k i ko m u na lne zmuszone są w y d a w a ć b e zro b o tn ym zapom ogi, na k tó re prze
w a żn ie skła d a ją się w p ły w y z p o d a tk ó w lu b sp ecjaln ych skład ek d o b ro w o l
n ych, podów czas g d y p od ate k in w e s ty c y jn y u n o rm u je spraw ę w ten sposób, że zam iast zapom óg b e z ro b o tn i o trz y m a ją pracę zarobkow ą.
Z w a ż y w s z y pow yższe Z ja z d p rz e d s ta w ic ie li se jm ik ó w p o w ia to w y c h w i
nien zw ró c ić się do w ła d z c e n tra ln y c h o prędsze dopuszczenie stosow ania prze
w id z ia n e g o u staw ą z d nia 11 sierpnia 1923 r. p o d a tku in w e s ty c y jn e g o , Celem s tw o rz e n ia w a rs z ta tó w p ra c y d la b e zrob otnych . —
P. W . ]e d y ń s k i z K onina n a w ią z a ł do d o d a tn ic h w y n ik ó w w w ie lu w y padkach poczynań z w ią z k ó w sam orządow ych. W p o ró w n a n iu z tem p oczy
nania rzą d o w e w y g lą d a ją o w ie le gorzej, szereg b ow iem in ic jo w a n y c h przez c z y n n ik i rząd ow e u pa dło, lub n ie doczekało się zakończenia. M a to zw iązek z o rg a n iz a c ją p ra c y w sam orządzie. Ludność p ła c i p o d a tk i i ta sama ludność d ecyd uje o w y d a tk a c h , "W ie lk im minusem p ra c y w sam orządzie dziś je s t b ra k sta łych u s ta w o rg a n iz a c y jn y c h . M ó w c a p ro p o n u je w zw iązku z tem w ysła ć delegację do M a rs z a łk a Sejmu o przyspieszenie prac nad u sta w a m i sam orzą
dowemu. D a le j m ówca przeszedł do om ów ienia systemu ściągania p o d a tk ó w . U z n a je , że d z is ie js z y system jest k o s z to w n y i zły. U w a ż a , że p o d a tk i g ru n to we, z a ró w n o sam orządow e ja k i państw ow e, w in ie n ściągać sam orząd i p ro p on uje u c h w a lić sto s o w n y w tej sp ra w ie w niosek.
P. I. Lenczew ski z Bia łe gostoku p o d n ió s ł spraw ę zasilenia kre d y te m por w ia to w y c h kas oszczędności. W s k a z a ł, że fundusze, zbierane przez P olską D y re k c ję U bezpieczeń W z a je m n y c h , w znacznej m ierze ściągane od ro ln ik ó w , w in n y b yć lo k o w a n e w p o w ia to w y c h kasach oszczędności, b y m o g ły ty m r o ln i
kom służyć z pom ocą k re d y to w ą . Jest zdania,^ że system ten w in ie n b yć prze
p isa ny w drodze u s ta w y . N a ra z ie je d n a k Z ja z d w in ie n u c h w a lić apel do M in i
ste rstw a S karbu, b y w d rodze p rz y s łu g u ją c y c h mu ko m p e te n c ji w p ły n ę ło na P. D . U . W . , ażeby lo k o w a ła swe z yski i k a p ita ł zasobow y w p o w ia to w y c h kasach oszczędności, d ających w szelką g w a ra n cję z w ro tu lo k a t.
W n i o s k i W y d z . P o w . w S uw ałkach, nadesłane na piśm ie, o d c z y ta ł członek P re z y d ju m p. W . D a lb o r. W n io s k i za w ie ra ły : 1) żądanie przyśpieszenia prac nad u s ta w a m i samorządowemu, 2 ) przekazania, do czasu u tw o rz e n ia sam orzą
du w o je w ó d z k ie g o , za tw ie rd z a n ia w s z y s tk ic h u c h w a ł fin a n s o w y c h w o je w o dom , 3 ) z n o w e liz o w a n ia u s ta w y z dn. 11 sierpnia 1923 r. o tym czasow em u re g u lo w a n iu fin a n s ó w ko m u n a ln ych w k ie ru n k u zabezpieczenia dostatecznych ś ro d k ó w gm inom na ich potrzeb y, b y nie b y ły zmuszane do u ch w a la n ia b u d żetów d o d a tk o w y c h , 4 ) nie skreślania z b u d że tó w z w ią z k ó w sam orządow ych k re d y tó w na in w e stycje , 5 ) przekazania sa m o rzą do w i ściągania p a ń s tw o w y c h i sa m o rzą do w ych p o d a tk ó w od g ru n tó w , i w reszcie 6 ) u s taw o w e go zakazu p obierania przez m iasta o p ła t ro g a tk o w y c h i ta rg o w y c h p rz y w je ź d z ie lud n o ści w ie js k ie j do m iasta.
P ow yższe p rzem ów ienia o b ję ły s p ra w y i w n io s k i bądź zgłoszone u p rz e d n io do P re z y d ju m Z ja z d u , bądź w ysu n ię te podczas debat. W y c z e r p a ły one s p ra w y o znaczeniu ogólno-sam orządow em .
W dalszym ciągu obrad sekcja przeszła do sp ra w oszczędności w gospo
darce z w ią z k ó w sam orządu p o w ia to w e g o .
I I I . P o dstaw ą debat nad zagadnieniam i oszczędności.owemi w sam orządzie p o w ia to w y m b y ły te zy re fe ra tu d -ra M . Jaroszyńskiego, w yg ło szo n e g o w p ie rw s z y m d n iu Z ja z d u na plenarnem zebraniu. * ) O b o k tego n ie k tó rz y m ó w cy w łą c z y li do d y s k u s ji s p ra w y , n ie u w zg lę d n io n e w tezach, a m ające zw iązek z o m a w ia nym o g ó ln y m zagadnieniem oszczędności w sam orządzie.
P. /. C h o m ic z z L u b lin a w sw ym p rze m ó w ie niu p o d n ió sł następujące za
gadnienia: P rze de w szystkie m spraw a in w e s ty c ji w sam orządzie. In w e s ty c je gospodarcze sam orządu, w p ły w a ją c e bezpośrednio na podniesienie zd olno ści p ła tn ic z e j, nie p o w in n y b yć zabraniane i ham ow ane. O d w ro tn ie , w in n y b yc zalecane, ja k o takie, k tó re są u chw ala ne przez sam ych p ła tn ik ó w , n a jle p ie j oceniających sw oje s iły i m ożności płatnicze. In w e s ty c je ta k ie s ta n o w ią same przez się oszczędność i k ła d ą fu n d a m e n t d o b ro b y tu P aństw a, a często muszą b yć w y k o n y w a n e w ła śn ie w najcięższych c h w ila c h życia gospodarczego.
Z a g a d n ie n ie oszczędności, — p o d n ió s ł w dalszym ciągu sw ego przem ó
w ie n ia p. J. C ho m icz, — n ie może b y ć p o d p o rz ą d k o w y w a n e ża dn ym in n y m w zglę do m i p ojęciom w życiu gospodarczym . P o jęcie to m usi d o m in o w a ć na w z g lę d a m i p o lity c z n e m i, w p rz e c iw n y m bow iem razie w cześniej czy później p ro w a d z ić będzie d o m a rn o tra w s tw a s ił społecznych i ro z rz u tn o ś c i pienię zy, przyczem p ow od ow a ć będzie chaos. Jaskraw ym p rz y k ła d e m tego n ad u ż y w a n ia pojęcia oszczędności może służyć ja w n ie m a rn o tra w n o -ro z rz u tn y p ro je k t prze
ka za n ia prac b iu r w y d z ia łó w p o w ia to w y c h urzędom starościńskim . W danym razie sp ra w a oszczędności w a d m in is tra c ji p a ń s tw o w e j i sprężystości tej a d m i
n is tra c ji w y m a g a p ójścia po lin ji w rę cz o d w ro tn e j. W in n o b y c d o ko n yw a n e sto p n io w e p rz e ka zyw a n ie agend g ospodarczych sa m o rzą do w i. W y s u n ię ty p ro je k t skasow ania b iu r w y d z ia łó w p o w ia to w y c h w ym a g a ć będzie pow iększenia personelu sta ro stw , alb o też uznać należy, że d zis ie js i u rz ę d n ic y s ta ro s tw ta k m ają dużo w o ln eg o czasu, że mogą p odołać n o w y m obo w ią zkom . D la ja k ic h w ięc w z g lę d ó w p ro je k tu je się zm ianę w y k w a lifik o w a n e g o dziś personelu u rz ę d niczego sam orządu na n o w y , n ie w y k w a lifik o w a n y . R ezultatem może b yc ty lk o
W re s z c ie trzecią spraw ą, poruszoną przez p. C hom icza, b y ły z ją z d y w o je w ó d z k ie . D la stw o rze nia z d ro w e g o stanu k o n tro li oszczędnościow ej w bu - żetach p o w ia to w y c h z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h koniecznem je st w b. K o n g re sówce z w o ły w a n ie , p rz y n a jm n ie j raz do ro k u w okresie prze db ud żetow ym , z ja z d ó w p rz e d s ta w ic ie li sam orządu p o w ia to w e g o poszczególnych w o je w ó d z tw , w składzie: p rzew odniczącego i 2 c z ło n k ó w w y d z ia łu p o w ia to w e g o . Z ja z d y ta kie, z w o ły w a n e d la w s p ó ln y c h k ilk o d n io w y c h narad , p o z w o liły b y u n ik n ą ć d z i
siejszego c h o ro b liw e g o stanu rzeczy, k ie d y w o je w o d a , n ie będąc fachow cem w e w s z y s tk ic h dziedzinach Życia i nie m ając m ożności znać d o k ła d n ie potrze y poszczególnych p o w ia tó w , d e cyd uje o życiu gospodarczem m iljo n o w e j ludności,
* ) T e z y re fe ra tu doręczone zo s ta ły uczestnikom zjazdu w d ru k o w a n e j odbitce.
nieraz w b re w je j w o li i is to tn e j potrzebie. Z ja z d y ta k ie m ia ły b y w ięcej znacze
n ia i p o w a g i, n iż dzisiejsze d o ra d cze k o m ite ty oszczędnościowe, złożone z p rz y g od nych lu d z i, skreślające później w y d a tk i, u chw alane jed n o m y ś ln ie przez p rz e d s ta w ic ie li społeczeństw a •— p ła tn ik ó w p o d a tk ó w .
M ó w c a w końcu u ją ł swe w y w o d y w szereg w n io s k ó w do uchw alenia.
P. M . W o d z iń s k i z G o s t y n in a w y ra z ił przekonanie, że je d n a k sytuaęja go
spodarcza w y m a g a skurczenia b ud żetó w sam orządow ych. N a le ż y w y rz e c się ro b ó t, k tó re bez sz k o d y m ogą b yć odłożone. W zakresie oszczędności i o rg a n i
za cji p ra c y w sam orządzie p o w ia to w y m w y p o w ie d z ia ł się ja k o z w o le n n ik zu
pełnej separacji poczynań sa m o rzą do w ych od u rz ę d ó w p a ń s tw o w y c h in ż y n ie ró w , le k a rz y i t. p. P o w ia t, k tó ry m ów ca reprezentuje, -uczynił to i d ob rze na tem w ysze d ł.
Z w y s t a w y p r a c s a m o r z ą d u p o w i a t o w e g o . W y k r e s i l u s t r u j ą c y w y d a t k i n a d r o g i w p o w . B ę d z i ń s k i m .
P. Jelski z O p a t o w a n a w ią z a ł do s p ra w fin a n s o w o -p o d a tk o w y c h . W z w ią zku z w yg ło s z o n e m i pop rze dn ieg o d n ia re fe ra ta m i m ów ca p od niósł, że średnie obciążenie lud no ści poszczególnych p o w ia tó w nie jest dostateczną m iarą obcią
żenia rzeczyw isteg o , g dyż ró ż n y jest p ro cen t płacących p o d a tk i. O d c h y le n ia w y s o k ie in m inus, czy in plus, od przeciętnej n o rm y są zawsze s zko d liw e ; w p ie rw s z y m w y p a d k u o b n iża ją poziom życia k u ltu ra ln e g o , w d ru g im je d n a k
niszczą p ła tn ik a . N a le ż y w ięc baczyć na w ła ś c iw ą norm ę obciążeń. D a le j m ó w ca zw alcza p og lą d o ko rz y ś c ia c h d łu g o te rm in o w e g o k re d y tu , zw łaszcza w d u żych rozm iarach . U w a ż a , że nie m ożna uznać za n o rm a ln y o b ja w odciążania, dużem i zo bo w ią zan iam i p rz y ś z ły c h pokoleń.
P. B r y n d z a - N a c k i z K o n s t a n ty n o w a p rz y to c z y ł c y fr y , w skazu jące na n ie
p ro p o rc jo n a ln ie duże, w stosunku do in n y c h jed no ste k g ospodarczych, o b cią żenie w ie lk ie j w łasności. D la te g o też godząc się na je d n o z tw ie rd z e ń d -ra Ja
roszyńskiego, że d z is ie js z y sam orząd je st fik c ją , w y c ią g a z tego fa k tu o dm ie n
roszyńskiego, że d z is ie js z y sam orząd je st fik c ją , w y c ią g a z tego fa k tu o dm ie n