Upadek systemu komunistycznego.
Rok 1989 rozpocz ł nowy etap w dziejach Polski. W drugiej połowie lat osiemdziesi tych stało si oczywistym, e rz dz cy komuni ci nie b d w stanie wydoby kraju z zapa ci cywilizacyjnej. Drog do zmian otworzyło zaproszenie opozycji do rozmów na temat najwa niejszych problemów pa stwa. Dla podkre lenia, e partia nie b dzie wykorzystywała w nich swej szczególnej pozycji, rozmowy były prowadzone przy okr głym stole. Opozycj reprezentowali delegaci utworzonego w grudniu 1988r. Komitetu Obywatelskiego przy Przewodnicz cym NSZZ „Solidarno ” Lechu Wał sie. Negocjacje trwaj ce od lutego do ko ca kwietnia 1989r. zako czyły si porozumieniem. Władze zgodziły si na odbudow NSZZ „Solidarno ” oraz wprowadzenie na rynek kilku czasopism niezale nych od PZPR. Uzgodniono utworzenie drugiej izby parlamentu - Senatu. Miał on by wyłaniany w demokratycznych wyborach wi kszo ciowych (czteroprzymiotnikowych). Ordynacja wyborcza zapewniała prawo kandydowania na senatora ka demu, kto zebrał podpisy 5000 obywateli. Nowa ordynacja wyborcza miała wprowadzi bardziej skomplikowany proces wyborów do Sejmu. 65 % mandatów partia komunistyczna zarezerwowała dla siebie i swoich satelitów politycznych. O pozostałe 35 % miejsc w Sejmie miała si toczy demokratyczna walka wyborcza. Istotn nowo ci było utworzenie urz du prezydenta, który miał by ostatni instancj rozstrzygania sporów i gwarantem stabilno ci politycznej w Polsce.
Wybory przeprowadzone 4 i 18 (druga tura) czerwca 1989r. zako czyły si kl sk komunistów i ich satelitów. W Senacie 99 miejsc na 100 zaj li przedstawiciele opozycji. Opozycja zdobyła te wszystkie „wolne” miejsca w Sejmie (35 %). Wynik wyborów stanowił jednoznaczn ocen dorobku kilkudziesi cioletnich rz dów komunistów w Polsce i był wiadectwem braku przyzwolenia społecznego na dalsze sprawowanie przez nich władzy. Jednak Polska nadal pozostawała w radzieckiej strefie wpływów i to Moskwa, a nie wola Polaków decydowała o pozostawaniu PZPR u władzy. Dlatego te dopiero po kilku miesi cach nieudanych prób powołania rz du przez reprezentanta PZPR doszło do kompromisu. Urz d prezydenta pa stwa obj ł Wojciech Jaruzelski, niew tpliwie lojalny wobec ZSRR. Najwa niejsze ministerstwa polityczne nowego rz du (obrony narodowej, spraw wewn trznych i handlu zagranicznego) pozostały w r kach komunistów. Jednak tek premiera obj ł przedstawiciel opozycji - Tadeusz Mazowiecki.
W wyniku czerwcowych wyborów 1989 roku, a tak e dzi ki pogł biaj cemu si kryzysowi w ZSRR, Polska w szybkim tempie odzyskiwała suwerenno . Symbolem zachodz cych przemian stało si przywrócenie pa stwu polskiemu nazwy Rzeczpospolita Polska oraz historycznego godła (orzeł w koronie). Stworzone zostały warunki do rzeczywistej realizacji podstawowych praw obywatelskich - wolno ci słowa, zrzeszania si i przekona . Stopniowo zacz ły formowa si podstawy społecze stwa obywatelskiego.
Najwa niejsz decyzj rz du premiera Mazowieckiego była rozpocz ta 1 stycznia 1990r. radykalna reforma gospodarcza, kontynuowana i kierowana przez ówczesnego wicepremiera i ministra finansów Leszka Balcerowicza. Wprowadziła ona mi dzy innymi wymienialno złotego, ograniczała inflacj , wdra ała program prywatyzacji przedsi biorstw pa stwowych oraz restrukturyzacji gospodarki.
W 1990 roku, wraz z załamaniem si w Europie rodkowej systemu dominacji radzieckiej, nast piło samorozwi zanie si PZPR (28 stycznia), co umo liwiło usuni cie komunistycznych ministrów z rz du Tadeusza Mazowieckiego. Ostatnim aktem wyzwalania si z komunistycznego dziedzictwa stały si powszechne wybory prezydenckie, przeprowadzone w grudniu 1990 roku (9 grudzie ). Ich zwyci zc został Lech Wał sa.
Jeszcze w ko cu grudnia 1990 roku przybył do Warszawy prezydent RP na wychod stwie, Ryszard Kaczorowski i wr czył Lechowi Wał sie dawne insygnia władzy. Ogłosił równocze nie rozwi zanie rz du emigracyjnego. Druga Rzeczpospolita przekazywała odpowiedzialno za los Polaków Rzeczypospolitej Trzeciej.
Jesieni 1991 roku (27.10) odbyły si natomiast pierwsze po II wojnie wiatowej w Polsce w pełni demokratyczne wybory parlamentarne. Uwie czeniem procesu tworzenia podstaw prawnych demokratycznego pa stwa polskiego było uchwalenie konstytucji, zaakceptowanej nast pnie przez społecze stwo w referendum. Nowa ustawa zasadnicza weszła w ycie w 1997 roku.
Zapocz tkowany „okr głym stołem” proces przemian politycznych stał si faktem. Ukształtował si nowy model polskiej sceny politycznej: obok ugrupowa , które stanowiły, kontynuacj , legalnych i nielegalnych organizacji z czasów PRL, pojawiło si wiele nowych partii i ruchów politycznych.. Do połowy 1993 roku powstała znaczna liczba ugrupowa , które wywodziły si z szerokiego ruchu społecznego zwi zanego w latach 1980-1989 z „Solidarno ci ”. Były to mi dzy innymi: radykalnie antykomunistyczne „Solidarno Walcz ca” Kornela Morawieckiego i „Solidarno 80” Mariana Jurczyka, narodowo-katolickie Zjednoczenie Chrze cija sko-Narodowe Wiesława Chrzanowskiego, Porozumienie Centrum Jarosława i Lecha Kaczy skich. Najliczniejszym ugrupowaniem, które
uformowało si ju wcze niej była Unia Demokratyczna z Tadeuszem Mazowieckim i Bronisławem Geremkiem. Było to ugrupowanie liberalno-demokratyczne. Działała najstarsza partia opozycyjna Konfederacja Polski Niepodległej z Leszkiem Moczulskim. Wa nym elementem przemian ustrojowych zachodz cych w Polsce po 1989r. było przekazanie znacznej cz ci kompetencji pa stwa samorz dowi terytorialnemu.
Rozpad radzieckiej strefy wpływów stworzył w Polsce mo liwo prowadzenia niezale nej polityki. Jej podstawowymi celami stało si zapewnienie pa stwu bezpiecze stwa na arenie mi dzynarodowej oraz integracja z Europa Zachodni . Pierwsze samodzielne posuni cia polskiej dyplomacji dotyczyły stosunków z Niemcami. Polska zaakceptowała zjednoczenie pa stw niemieckich, jednak stanowczo domagała si potwierdzenia przez społeczno mi dzynarodow i zjednoczone Niemcy, nienaruszalno ci polskiej granicy zachodniej. Zabiegi Polskiej dyplomacji zaowocowały podpisaniem w 1991 r. polsko-niemieckiego traktatu o dobrym s siedztwie i przyjaznej współpracy, który gwarantował nienaruszalno granicy mi dzy obu krajami.
W 1991 roku rozwi zany został Układ Warszawski, co uwolniło Polsk od kłopotliwych zobowi za mi dzynarodowych oraz ułatwiło zabiegi o wycofanie z jej terytorium wojsk radzieckich. Ostatecznie nast piło to w 1994 roku. Likwidacja Układu Warszawskiego umo liwiła równie podj cie stara o przyst pienie do NATO.
(Członkiem Paktu Północno- Atlantyckiego Polska stała si wiosn 1999 roku).
Suwerenna Rzeczpospolita uregulowała stosunki z Watykanem. 28 lipca 1993 roku minister spraw zagranicznych w rz dzie Hanny Suchockiej - Krzysztof Skubiszewski i nuncjusz papieski Józef Kowalczyk podpisali konkordat mi dzy Rzeczpospolit Polsk a Stolic Apostolsk .
Sukcesem polskiej polityki było te parafowanie układu o nowym stowarzyszeniu z EWG i przyj cie Polski do Rady Europy w 1991 roku. Nast piło otwarcie Polski na Zachód, zniesienie dla jej obywateli obowi zku wizowego przez wi kszo krajów europejskich.263
W takiej wła nie sytuacji społeczno–politycznej Teatr Provisorium przyst pił do tworzenia nowego spektaklu.
263 Wojciech Roszkowski, Historia 1956 – 1997. Warszawa 1998. Zob. Witold Pronobis, Polska i wiat w