Szanse i zagrożenia rozwoju różnych form turystykiturystyki

We współczesnej turystyce można wyróżnić wiele form, bowiem turystyka – jak wspomniano wcześniej – jest pojęciem bardzo ogólnym i wieloaspektowym. Poniżej przedstawiono te formy, które zdaniem autorów mają największe znaczenie w dalszym jej rozwoju.

T u r y s t y k a 2 . 0 to rewolucja biznesu w sektorze turysty-ki i przemyśle rozrywturysty-ki, spowodowana przejściem na ekosyste-my turystyczne, takie jak platforekosyste-my internetowe (William, Pérez 2008, s. 10). Jak wynika z badań Prophis eResearch, tury-styka 2.0 coraz mocniej zakorzenia się w świadomości branży turystycznej. Najbardziej aktywni (i atrakcyjni dla branży zara-zem) turyści-internauci już od dawna nie podejmują żadnych decyzji na podstawie wiedzy zdobytej dzięki lekturze lśniących broszur reklamowych czy schludnych stron internetowych. Zamiast tego uczestniczą w procesie wymiany informacji w specjalnie do tego przeznaczonych serwisach WWW, gdzie w sposób dowolny i nieskrępowany mogą dzielić się uwagami z innymi internautami (np. odnoszącymi się do miejscowości turystycznych, atrakcji i walorów turystycznych, infrastruktury turystycznej i paraturystycznej, obiektów noclegowych, zwy-czajów lokalnych, wrażeń z własnego popytu) dla wspólnej ko-rzyści (Byrski 2008).

Warte uwagi są rozważania Matyldy Awedyk, w których au-torka stwierdza, że znaczenie Internetu w przyszłości doprowa-dzi do następujących konsekwencji na rynku usług turystycz-nych:

1. dostępność informacji turystycznej o kierunkach podróży i produktach będzie sprzyjać porównywaniu ofert i w ten sposób intensywniej wpływać na konkurencję;

2. dostępność odpowiednich nośników („linków”) do usługo-dawców będzie coraz ważniejsza;

3. możliwość dokonania zakupów przez Internet będzie skut-kować rezerwacjami dokonywanymi z mniejszym wyprze-dzeniem;

4. w związku z rosnącym znaczeniem bezpieczeństwa, bardziej wymagający (i świadomi) turyści będą mieli większą potrzebę dokonywania bezpiecznych rezerwacji i transakcji typu on line oraz stosownych ubezpieczeń (Awedyk 2009, s. 141–142). T u r y s t y k a d z i e c i i m ł o d z i e ż y najczęściej przejawia się w uczestnictwie tej grupy w obozach i koloniach. Na rynku ofert można znaleźć obozy tematyczne (obóz taneczny, obóz „w siodle”, obóz żeglarski, obóz sportowy, obóz przetrwania, „w poszukiwaniu skarbów” itp.) i językowe (głównie języka an-gielskiego, niemieckiego, włoskiego, hiszpańskiego). Bogaty program kolonii letnich i zimowych zawiera wiele propozycji ak-tywnego spędzania czasu wolnego (gry i zabawy sportowo-re-kreacyjne, wycieczki krajoznawcze, konkursy) – vide rozdz. 3. Uczestnicy kolonii wyjeżdżają zarówno do polskich kurortów nadmorskich, na obszary górskie, jak i do zagranicznych miej-scowości turystycznych (w szczególności w krajach basenu Mo-rza Śródziemnego, Niemczech, Czechach i Słowacji). Dzieci i młodzież szkolna uczestniczą także w wycieczkach szkolnych (jednodniowe lub trzydniowe wyjazdy turystyczne) lub wyjeżdż-ają do tzw. zielonych szkół. Ze względu na to, że nie wszystkich rodziców/opiekunów stać na wspólny, rodzinny wyjazd tury-styczny, popularność kolonii i obozów nie będzie maleć.

T u r y s t y k a o s ó b s t a r s z y c h ( s e n i o r ó w ) przez Pola-ków kojarzona jest głównie z wycieczkami niemieckich emery-tów. Jednak obecnie w krajach zachodnich oraz Stanach Zjedno-czonych osoby starsze stają się jednym z ważniejszych segmen-tów rynku turystycznego. Senior to konsument nastawiony na jakość, wygodę i bezpieczeństwo. Branża turystyczna powinna szczegółowo poznać jego oczekiwania, aby móc stworzyć odpo-wiednie oferty turystyczne. Polski turysta-senior nie jest jeszcze podmiotem większego zainteresowania, ponieważ jego możli-Aspekty turystyki XXI wieku – nowe perspektywy 25

wości nabywcze (zdaniem branży) są relatywnie najniższe wś-ród innych grup konsumentów (Śniadek 2007, s. 21–30). Naj-częściej spotykane oferty turystyczne przeznaczone dla osób starszych dotyczą form turystyki zdrowotnej (w tym uzdrowi-skowej), pielgrzymkowej, religijnej, sentymentalnej, krajoznaw-czej, aktywnej (jeśli stan zdrowia na to pozwala) oraz wypoczyn-kowej. Należy pamiętać, że chociaż w najbliższym okresie senio-rzy będą coraz starsi wiekiem i ciałem, to jednak równocześnie coraz młodsi duchem.

T u r y s t y k a o s ó b z n i e p e ł n o s p r a w n o ś c i ą oznacza zamierzoną, celową, dobraną do potrzeb aktywność fizyczną re-alizowaną w różnych formach podróżowania, ściśle związaną z aktywnością krajoznawczą (Migas 2006, s. 183–187).

W ostatnich latach obserwujemy rosnącą liczbę osób nie-pełnosprawnych. Z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 roku wynika, że w Polsce jest ich ponad 5,3 mln (wzrost w stosunku do 1988 roku prawie o 50%); dzieje się tak m.in. ze względu na starzenie się społeczeństwa – prawie 60% osób z niepełnosprawnością to osoby w wieku poproduk-cyjnym.

Oferta powinna być dostosowana niemalże do indywidual-nych potrzeb każdego klienta i zawierać elementy aktywnego wypoczynku, przy uwzględnieniu stopnia niepełnosprawności i zaleceń medycznych. Stąd preferowaną formą turystyki dla tego segmentu rynku usług jest turystyka kwalifikowana (piesza, ro-werowa, górska, wypoczynkowa z wykorzystaniem form rekre-acji ruchowej: joggingu, spacerów, nordic walking (Uczestnictwo Polaków… 2009, s. 42–47), aerobiku, pływania, tańca, tenisa, rugby, narciarstwa, jazdy konnej). Istotnym problemem w orga-nizacji tego typu wyjazdów turystycznych są przede wszystkich bariery architektoniczne (brak dostępności do niektórych obiek-tów turystycznych, noclegowych, gastronomicznych), brak świa-domości potrzeb, motywów i oczekiwań niepełnosprawnych tu-rystów, zbyt mała liczba środków transportu dostosowanych do

osób z dysfunkcją narządu ruchu, wysokie koszty usług tury-stycznych w stosunku do poziomu dochodów niepełnospraw-nych, a także brak specjalistów z zakresu obsługi i organizacji turystyki osób niepełnosprawnych. Stworzenie warunków uła-twiających osobom niepełnosprawnym podróżowanie i korzy-stanie z infrastruktury turystycznej staje się ważne nie tylko z punktu widzenia etycznego i społecznego, ale również ekono-micznego (Lubowiecki-Vikuk, Koralewska 2008, s. 327–334).

T u r y s t y k a o s ó b s a m o t n y c h / „ s i n g l i ” charakteryzu-je się tym, że segmentem docelowym dla branży turystycznej charakteryzu-jest samotna część społeczeństwa. Z uwagi na fakt, że świat osiągnął stan prorokowany przez Alvina Tofflera czy Ulricha Becka – społeczeństwo zmierza nieuchronnie do epoki „singli”, epoki lu-dzi samotnych (Gocłowska 2008, s. 131), ważne jest, aby na ryn-ku usług turystycznych pojawiły się odpowiednio przygotowane oferty dla tej grupy (Lubowiecki-Vikuk 2008a, s. 18–22).

Osoba samotna ma więcej czasu wolnego dla siebie, a także komfort w podejmowaniu samodzielnych decyzji. Brak współ-małżonka, dzieci pozostających pod bezpośrednią opieką oraz in-nych bliskich osób wpływa na rozkład dnia ludzi żyjących w poje-dynkę. Swój czas wolny mogą poświęcać wyłącznie na realizację swoich zainteresowań, nie mając przy tym żadnych obowiązków wobec rodziny. Potencjalnie zatem mają więcej czasu na podej-mowanie aktywności rekreacyjnej i turystycznej. Osoby samotne posiadają tzw. niezależność finansową, co może przyczyniać się do zwiększonych wydatków na fazę konsumpcji w zakresie rekre-acji i turystyki (Lubowiecki-Vikuk 2008b, s. 139–150).

Wśród perspektyw rozwoju polskiej turystyki widoczna jest tendencja do wzmożonej aktywności samotnych turystów. Po-dróżować będą indywidualnie z nastawieniem na wysiłek i ak-tywność ruchową; choć obecnie preferują jednak bierny wypo-czynek, na przykład leżakowanie na plaży, korzystanie z kąpieli słonecznych, krótkie spacery. Najczęściej odwiedzanym regio-nem w Polsce jest region nadmorski (Kołobrzeg, Sopot, Miel-Aspekty turystyki XXI wieku – nowe perspektywy 27

no/Koszalin). Zwiedzane są też kraje basenu Morza Śródziem-nego. Należy dodać, że preferencje osób samotnych w przy-szłości dotyczyć będą zagranicznych wyjazdów turystycznych, m.in. do Niemiec (5,9%), Włoch, Francji, Hiszpanii, Chorwacji, Grecji, Czech, Wielkiej Brytanii, Turcji, Egiptu, Holandii i Sta-nów Zjednoczonych (3,2%). „Single” stawiać będą na jakość i cenę proponowanych im usług, a także będą oczekiwać nowych przeżyć i doświadczeń (Lubowiecki-Vikuk 2009a, s. 89).

T u r y s t y k a z d r o w o t n a jest jednym z istotnych trendów rozwoju współczesnej turystyki, bowiem związana jest ze wzro-stem świadomości człowieka w kwestii dbałości o własne zdro-wie i sylwetkę oraz z modą na aktywne spędzanie czasu wolne-go. Turystyka zdrowotna definiowana jest jako wyjazd na dobę lub dłużej poza miejsce zamieszkania w celu regeneracji zdrowia fizycznego, psychicznego, korekcji urody, a także poddania się zabiegom i operacjom w klinikach dokonujących naboru pacjen-tów poprzez reklamę w turystyce (Łęcka 2003, s. 174–175). Definicja ukazuje, że turystyka zdrowotna obejmuje nie tylko turystykę uzdrowiskową, ale również – coraz popularniejszą – turystykę medyczną oraz turystykę SPA i wellness (Lubowiecki--Vikuk 2008c, s. 539–547, vide Sallmann 2010). Do miłośników turystyki zdrowotnej zaliczają się nie tylko ludzie schorowani, starsi, ale ostatnimi czasy coraz większa grupa młodych tury-stów chcących poprawić stan swojego zdrowia, samopoczucia, siłę witalną, urodę bądź zwalczyć jakiś nałóg (palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, pracoholizm).

Turystyka medyczna to świadoma działalność człowieka, w której podróżny ma na celu uzyskanie szeroko pojmowanej opieki zdrowotnej, polegającej przede wszystkim na zachowaniu (pozyskaniu) lepszego stanu zdrowia lub/i estetycznego wy-glądu własnego ciała, połączonego z wypoczynkiem, regeneracją sił fizycznych i psychicznych, zwiedzaniem atrakcji i walorów turystycznych oraz rozrywką (Białk-Wolf 2010, s. 653–662). Według danych Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji

nicznych w 2005 roku goście z zagranicy wydali na leczenie w Polsce ponad 200 mln zł. Pojawienie się nowego sektora ryn-ku usług medycznych zaowocowało także powstaniem nowego zawodu – pilota wycieczek medycznych (www.mighealth.net). Zadowoleni pacjenci w przerwach między zabiegami zwiedzają miasto, robią zakupy, a po przyjeździe do swojej miejscowości rekomendują taki wyjazd swoim znajomym (Prochorowicz 2008, s. 133–138).

Należy zauważyć, że „farmy piękności” typu SPA i wellness powstają w dość intensywnym tempie. Budzi to wiele wątpliwo-ści co do jakowątpliwo-ści świadczonych tam usług. Brak regulacji praw-nych dotyczących standaryzacji obiektów tego typu (Kłossowska 2009, s. 31–36) powoduje, że na przykład hotel dysponujący obiektem typu salon fryzjersko-kosmetyczny określa w ofercie, iż klient może korzystać z usług SPA i wellness; niestety w tych sytuacjach często dochodzi do nadużyć. Zły stan techniczny nie-których uzdrowisk oraz rosnący poziom cen usług uczynią nasz kraj mało atrakcyjnym dla zagranicznych turystów. Stąd ko-nieczność dokonania istotnych inwestycji w tym zakresie oraz zastosowania polityki konkurencyjnych cen wobec ośrodków z innych europejskich krajów.

T u r y s t y k a b i z n e s o w a w szerokim rozumieniu obejmu-je m.in. indywidualne podróże służbowe, uczestnictwo w różnego rodzaju targach i wystawach, podróże motywacyjne oraz turysty-kę korporacyjną. Ma ona istotne znaczenie w gospodarce tury-stycznej, bowiem jest najbardziej dochodową jej formą. Uczest-nicy z reguły są osobami dobrze sytuowanymi, gotowymi na przyjazd z odległych stron – i na dłużej, często z osobami towa-rzyszącymi (Hałaczkiewicz 2007, s. 109–118). Turystyka bizne-sowa jest formą rozwijającą się dość dynamicznie w ostatnich la-tach i, jak twierdzą naukowcy, trend ten będzie się utrzymywał. Zważywszy na dogodne położenie geograficzne Polski, pojawia się szansa wzbogacenia budżetów miast (Kraków, Poznań, Lu-blin, Wrocław, Łódź, Warszawa) dzięki zwiększonej liczbie tu-Aspekty turystyki XXI wieku – nowe perspektywy 29

rystów biznesowych zarówno z zachodniej części Europy, jak i krajów wschodnich. Polska może stać się pomostem łączącym biznes krajów Unii Europejskiej z krajami Europy Wschodniej. Przygotowując oferty spotkań biznesowych na krajowym rynku, należy pamiętać o konkurencji (rynek czeski i węgierski) (Choj-nowski 2008, s. 30–36).

T u r y s t y k a z a k u p o w a w głównej mierze polega na chęci dokonywania zakupów przez turystów na ich własny użytek. Zdaniem Bernadety Hołderny-Mielcarek i Katarzyny Majchrzak, głównym motorem turystyki zakupowej jest zamiar dokonania zakupów na własne potrzeby, poza zakupami związanymi z za-spokojeniem popytu turystycznego, a zamiar ten stanowi czyn-nik wpływający na decyzję wyboru celu podróży (Hołderna--Mielcarek, Majchrzak 2007, s. 278).

Współczesne centra i galerie handlowe stały się atrakcjami turystycznymi wielu miast, a tym samym nowymi formami spę-dzania czasu wolnego postindustrialnego społeczeństwa. Przy-kładem może być Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Bro-war w Poznaniu, które w opinii krajowych turystów jest drugą najczęściej zwiedzaną atrakcją turystyczną miasta (Strategia roz-woju… 2000, s. 44). Turyści, odwiedzający jednodniowi i lokalni mieszkańcy mogą korzystać z różnorodnych usług, w tym: ga-stronomicznych (restauracje, kawiarnie, herbaciarnie, puby), noclegowych (pokoje hotelowe), kulturalnych (kino, teatr, gale-rie), rozrywkowych, rekreacyjnych (siłownie, fitness kluby), zdrowotnych (salony typu SPA i wellness, salony kosmetycz-no-fryzjerskie), a nawet religijnych (kaplice).

Nasilenie się turystyki zakupowej następuje w okresach przedświątecznych. Wówczas wzrasta ruch turystyczny w kie-runku stolic handlu: Berlina, Paryża, Londynu, Mediolanu, Bar-celony, Pragi, Wiednia, a także Dubaju i Nowego Jorku. Podobne wyjazdy zakupowe odbywają się w czasie posezonowych obni-żek – na wyprzedaże.

Z uwagi na konsumpcyjny charakter społeczeństwa przewi-duje się dalszy rozwój tego typu turystyki. Omawiana forma może być połączona z innymi, w szczególności z turystyką miejską, wypoczynkową oraz przygraniczną.

T u r y s t y k a k o s m i c z n a , choć wydaje się dość abstrak-cyjną formą, zważywszy na tempo rozwoju nowych technologii i innowacji, zaczyna budzić coraz większe zainteresowanie po-tencjalnych turystów – głównie tych bardziej zamożnych (koszt wycieczki średnio 20 mln USD). Okazuje się, że nasza planeta zaczyna być mało atrakcyjna, nie zaspokaja wszystkich potrzeb i oczekiwań współczesnych turystów6.

Światowa Organizacja Turystyki przewiduje, że wakacje w przestrzeni kosmicznej będą w połowie bieżącego stulecia dość popularną formą spędzania czasu wolnego (Nowoczesna tu-rystyka… 2007, s. 105–115).

Z ekonomicznego punktu widzenia potencjał turystyki kosmicznej związany jest z ekspansją gospodarki wybranych państw – szczególnie Rosji, Stanów Zjednoczonych i Chin – a tak-że z polepszeniem sytuacji materialnej obecnego społeczeństwa (utworzeniem dodatkowych miejsc pracy w różnych dziedzinach gospodarki7). Japońskie Towarzystwo Rakietowe przewiduje, że świadczenie usług orbitalnych podróży pasażerskich mogłoby rozpocząć się już teraz – w 2010 roku, a roczne dochody z tych usług w 2030 roku osiągnęłyby 100 mld USD, zaś w 2050 roku – 1 trylion USD (Turek 2009, s. 170). Założeniem ofert turystycz-nych będzie dostosowanie ich do obecturystycz-nych przyzwyczajeń tury-sty oraz innowacyjność, która rozłożona w czasie, zapewni suk-ces w rozwoju tej formy.

W t u r y s t y c e k u l t u r o w e j podstawowym motywem wyjazdu jest chęć zwiedzenia obiektów kulturalnych, takich Aspekty turystyki XXI wieku – nowe perspektywy 31

6

Pionierem turystyki kosmicznej stał się Amerykanin Dennis Anthony Tito, który w 2001 roku zapoczątkował podróże w przestrzeń kosmiczną.

7

Jedno miejsce pracy w turystyce powoduje powstanie 2-2,5 nowych miejsc pracy w innej dziedzinie gospodarki.

jak: miejsca historyczne i archeologiczne, pałace, zamki, mu-zea, galerie, parki i ogrody, obiekty sakralne, lub/i uczestnic-two w różnego rodzaju imprezach (megawydarzeniach: zarów-no kulturalnych, jak i sportowych), na przykład: koncertach, meczach piłki nożnej. Turystyka kulturalna stała się ostatnio bardzo modna, mówi się, że jest to „hitowy produkt przy-szłości”, i wyróżnia kilka jej form: turystykę muzealną, turysty-kę eventową, turystyturysty-kę religijną i pielgrzymkową, tanatotury-stykę, turystykę przemysłową, turystykę literacką i filmową, turystykę etniczną, turystykę historyczno-militarną, turystykę kulinarną, enoturystykę (turystykę winiarską) i inne (Współcze-sne formy… 2009, s. 481). Europejska Komisja Turystyki wska-zała także, iż w świetle współczesnych trendów widoczny będzie wzrost uczestnictwa Europejczyków w turystyce kultu-rowej (European Travel Commission 2006, s. 9). Zasugero-wała tym samym, aby w przyszłości tworzyć takie oferty tury-styczne, które będą zaspokajały – jednocześnie – potrzeby kulturowe, relaksu i rozrywki konsumentów. Współcześni tu-ryści będą wybierać imprezy, w których istotną rolę odgrywają: sztuka, kultura i historia, tzn. imprezy o walorach edukacyj-nych i związaedukacyj-nych z rozwojem duchowości (Marketingowa stra-tegia Polski… 2008, s. 20).

T u r y s t y k a a k t y w n a ( s p e c j a l i s t y c z n a , k w a l i f i -k o w a n a ) jest „rodzajem turysty-ki, w -której głównym lub wa-żnym elementem wyjazdu – niezależnie od czasu trwania działalności turystycznej – jest podejmowanie szczególnych form aktywności rekreacyjnej lub hobbystycznej” (Łobożewicz, Bieńczyk 2001, s. 132). Do turystyki aktywnej zalicza się: – turystykę campingową, która polega na tym, że turysta

prze-bywa w namiocie, przyczepie campingowej bądź specjalnym pojeździe; ten rodzaj turystyki aktywnej nabiera coraz więk-szego znaczeniawśród Polaków; ze względu na wysokie ceny wczasów, ludzie coraz chętniej wybierają urlop właśnie na campingu (ibidem, s. 132–133);

– turystykę przygodową – zastąpioną terminem „plenerowej rekreacji przygodowej”; zaturystykę przygodową uznaje się m.in.: kajakarstwo, lotniarstwo, baloniarstwo, wspinaczkę górską, marsze na orientację czy też narciarstwo biegowe; – survival – rodzaj turystyki przygodowej, która w ostatnich

la-tach cieszy się dużym powodzeniem (ibidem, s. 140); touro-peratorzy organizują nawet kolonie i obozy survivalowe dla dzieci i młodzieży, a zainteresowanie rodziców i ich pociech zwiększa się;

– tramping – forma turystyki o charakterze poznawczym, wy-magająca możliwie niskich nakładów finansowych. Turyści korzystają z najtańszych baz noclegowych, obiektów bazy ży-wieniowej oraz minimalnych środków transportu. Podczas trampingu nie korzysta się z pomocy pośredników turystycz-nych. Niegdyś „autostop” był znanym i popularnym rodza-jem trampingu. Został jednak zahamowany ze względu na wzrastającą przemoc fizyczną. Obecnie popularna jest „po-dróż dookoła świata”. Za stosunkowo małe środki kupuje się bilet lotniczydookoła świata, planując dokładnie swoją trasę (ibidem, s. 143–145). Tą formą turystyki zainteresowani są w szczególności ludzie młodzi.

T u r y s t y k a n a o b s z a r a c h w i e j s k i c h , w t y m e k o -i a g r o t u r y s t y k a , ma -istotne znaczen-ie w rozwoju współcze-snej turystyki. Turystyka na obszarach wiejskich, zwana inaczej turystyką alternatywną– czyli przyjazną środowisku i ludziom – jest formą turystyki, której uczestnicy działają zgodnie z prawa-mi przyrody i potrzebaprawa-mi człowieka. Dzieli się na ekoturystykę i agroturystykę. Ekoturystyka polega na podróży w plener, do miejsc przyrodniczych, przyczyniając się do ich ochrony. Przykładami turystyki ekologicznej na terenie Polski są m.in. ścieżki przyrodnicze czy wycieczki przyrodnicze8. Na rynku Aspekty turystyki XXI wieku – nowe perspektywy 33

8

Przykładem mogą być wycieczki do lasu, tzw. sylwaturystyka, czyli tury-styka leśna.

usług turystycznych znalazły się już podmioty, które proponują klientom produkty z zakresu ekoturystyki. Jednakże, chociaż najbardziej pożądanym kierunkiem przemian jest zachowanie walorów przyrodniczych jako fundamentu rozwoju współcze-snej turystyki, istnieje obawa, że ekoturystyka stanie się pewną „zasłoną” działań mocno ingerujących w środowisko naturalne (Kaczmarek, Stasiak, Włodarczyk 2005, s. 363).

Drugim rodzajem turystyki na obszarach wiejskich jest agro-turystyka. Pod tym pojęciem rozumie się turystykę odbywającą się na terenie rolniczym. Turysta nocuje i przebywa z reguły w domu gospodarza i włącza się w prace gospodarstwa. Często w zamian za pomoc otrzymuje wyżywienie i nocleg (Łobo-żewicz, Bieńczyk 2001, s. 122–130). W ten sposób ma szansę nauczyć się tzw. ginących zawodów i dawnych zajęć w wiejskich gospodarstwach domowych.

Promowanie tych form turystyki winno przyczynić się do upowszechniania proekologicznego stylu życia nie tylko na uży-tek okazjonalny, urlopowy, ale i długotrwały, codzienny (Boguc-ki, Woźniak, Zątek 1995, s. 207–219).

T u r y s t y k a w y p o c z y n k o w a ( w c z a s o w a , w tym w e e k e n d o w a ) jest wciąż dość popularną formą turystyki, choć w dobie kryzysu gospodarczego zaobserwowano spadek podróży Polaków. Duża ilość rodaków uczestniczyła w krajo-wym ruchu turystycznym. Jest to głównie wynikiem niskiej war-tości złotego w stosunku do innych walut oraz niestabilną sytu-acją gospodarczą w kraju. Turystyka weekendowa jest popularną formą turystyki krótkoterminowej, w niezbyt dużej odległości od miejsca zamieszkania. Według badań Ministerstwa Sportu i Turystyki udział Polaków w krajowej turystyce krótkotermino-wej w trzech kwartałach 2009 roku był niższy niż w adekwatnym okresie roku 2008 (www.msport.gov.pl). Turystyka krótkoter-minowa w Polsce utrzymuje się na wysokim poziomie. Człowiek „w pogoni” za polepszeniem swojego dobrobytu coraz częściej – zamiast jednego urlopu długoterminowego – korzysta z kilku

wyjazdów weekendowych. Polskie społeczeństwo pragnie ode-tchnąć, zrelaksować się z dala od swojego stałego miejsca za-mieszkania, które często kojarzone jest z pracą i ze stresem. Nie-stety, jest to nierzadko jedyna możliwość spędzenia czasu wolnego w gronie rodzinnym (www.e-conference.pl).

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że w 1994 roku stworzono Strategię rozwoju polskiego produktu turystycznego, w któ-rej określono pięć markowych produktów turystyki: turystykę miejską i kulturową, turystykę aktywną (specjalistyczną), tury-stykę na obszarach wiejskich, turytury-stykę biznesową oraz turysty-kę tranzytową i przygraniczną. Z perspektywy lat, jakie upłynęły od czasu stworzenia ww. strategii, jak twierdzi Stefan Bosiacki, „w odniesieniu do niektórych produktów odnotowano istotne pozytywne efekty (turystyka specjalistyczna, biznesowa), w przy-padku innych pozostało jeszcze wiele do zrobienia (…)” (Bosiac-ki 2005, s. 11–24).

W t u r y s t y c e s e k s u a l n e j , jak nazwa sugeruje, głów-nym motywem podróży turysty jest przeżycie przez niego ero-tycznych przygód. Powodów może być kilka: płytkość i zanika-nie stosunków międzyludzkich, wyobrażazanika-nie sobie idealnych kochanków i poszukiwanie ich wzorca. Obecnie najpopularniej-szymi kierunkami turystyki seksualnej są Majorka i Ibiza, Brazy-lia, Tajlandia, Dominikana, Meksyk, Kuba, Sri Lanka, Filipiny, Kostaryka, ale także Egipt, Turcja, Tunezja, Kenia, Kambodża, Tanzania i Indie.

W poszukiwaniu seksualnych przygód najczęściej podróżują Niemcy, Szwedzi, Japończycy, Norwegowie i Włosi, ale również Polacy (którzy coraz częściej udają się do krajów wschodnich, bowiem tam uprawianie seksu stało się swoistą modą). Oficjal-ne daOficjal-ne mówią o tym, że rocznie z Polski wyjeżdża około 3 tys. osób do hoteli oferujących doznania erotyczne (Nowoczesna tury-styka… 2007, s. 92–94), choć krajowe biura podróży nie mają w swojej ofercie takich pakietów imprez turystycznych. Około 85% wyjeżdżających w tym celu to młodzi mężczyźni w wieku Aspekty turystyki XXI wieku – nowe perspektywy 35

od 20 do 40 lat. Status społeczno-ekonomiczny nie odgrywa roli, wyjeżdżają ludzie wykształceni; od lat prezentem z okazji ukoń-czenia studiów jest pobyt w kraju, gdzie łatwo się rozerwać, świeżo upieczeni magistrowie przechwalają się później swymi wyczynami. Wśród turystów są też urzędnicy, robotnicy, rze-mieślnicy (Brączyk 2007). W ramach turystyki clubbingowej (na Ibizie) jej uczestnik nastawiony jest głównie na rozrywkę i ko-rzystanie z wszelkich uciech. Samotne Rosjanki chętnie