Wyniki badań

W badaniach wzięło udział 386 dzieci i młodzieży – 152 chłop-ców i 234 dziewczyny. Respondenci znajdowali się w przedziale wiekowym od 7 do 18 roku życia, w tym: w wieku do 10 lat było 9,3% badanych osób, 11–12 lat miało 14,8%, 13–14 lat – 25,4%, 15–16 – 29,5%, zaś najstarszymi uczestnikami kolonii, mający-mi 17–18 lat, było 21,0% ankietowanych. Z badań wynika, że ponad połowa osób preferująych letnią formę wypoczynku – jaką jest kolonia – miała powyżej 15 lat.

Ankietowane osoby w większości (40,4%) na co dzień za-mieszkują w Poznaniu lub okolicznych miejscowościach. Ponad 27,2% respondentów pochodziło z obszarów wiejskich, poło-Sport, rekreacja ruchowa i turystyka dzieci i młodzieży kolonijnej w świetle badań własnych 45

żonych zarówno w województwie wielkopolskim, jak i lubu-skim, kujawsko-pomorlubu-skim, zachodniopomorskim lub mazo-wieckim. W Gnieźnie zamieszkuje 2,9% badanych osób, Gostyniu – 3,1%, Lesznie – 7,3% oraz Pile – 3,1%. Należy dodać, że 16,1% respondentów pochodziło z innych miejscowości, m.in.: ze Śremu, Mogilna, Krotoszyna, Jarocina, Opalenicy, Sza-motuł, Trzcianki, pozostałych15, a także z innych państw: z Nie-miec oraz Wielkiej Brytanii.

Największą popularnością cieszył się kolonijny wypoczynek realizowany za granicą. Stąd ponad 65,0% ankietowanych odpo-czywało: we Włoszech (11,1%), w Hiszpanii (20,7%), w Grecji (14,8%) lub w Bułgarii (18,4%). Z 35,0% respondentów, którzy wybrali krajowy wypoczynek w małych miejscowościach16, 13,7% odpoczywało w Polanicy-Zdroju17, 11,1% – w Pobiero-wie18, 5,4% – w Iwoniczu-Zdroju19, natomiast 4,7% w Lądku--Zdroju20. Koszt pobytu jednego dziecka w wybranym ośrodku wypoczynkowym wynosił od 1340,00 zł (Lądek-Zdrój) do 1985,00 zł (Cesenatico). W większości przypadków część tych kosztów została uregulowana przez zakłady pracy rodziców lub prawnych opiekunów badanych osób – w takim przypadku ro-dzice/opiekunowie płacili 25–30% danej należności.

46 Współczesne tendencje w rozwoju form rekreacyjnych i turystycznych

15

Z Wolsztyna, Zielonej Góry, Słupcy, Czarnkowa, Swarzędza, Pleszewa, Krosna Odrzańskiego, Rawicza, Bydgoszczy, Turku, Goleniowa, Wrześni, Gorzowa Wlkp., Chodzieży, Rakoniewic, Łodzi, Wałcza, Wschowy, Jastro-wia oraz Wągrowca.

16

Skala ruchu turystycznego, jak również istniejąca baza turystyczna świad-czy o wybitnych funkcjach turystycznych przedstawionych miejscowości (vide Rudewicz 2009, s. 95–103).

17 Uzdrowisko podgórskie położone w województwie dolnośląskim, w po-bliżu Gór Stołowych i Gór Bystrzyckich.

18 Nadmorski kurort w województwie zachodniopomorskim.

19

Jedno z najstarszych uzdrowisk w Polsce, położone w województwie pod-karpackim.

20

Należy stwierdzić, że za kolonijnym wypoczynkiem – realizo-wanym w szczególności w zagranicznych kurortach nadmor-skich: Lloret de Mar21, Słonecznym Brzegu22, Leptokarii23, Cese-natico24– opowiadają się głównie dziewczęta w wieku 13–18 lat, na stałe zamieszkujące w Poznaniu lub w wiejskiej miejscowości położonej w województwie wielkopolskim, w których przypad-ku sytuacja ekonomiczna gospodarstw domowych – należy przy-puszczać – jest dobra lub raczej dobra. Niestety, w związku z tym respondenci w mniejszym stopniu odpoczywali w terenach gó-rzystych (pomimo niższych cen od zagranicznych wyjazdów kolonijnych). Należy jednoznacznie stwierdzić, że dzieci i mło-dzież kolonijna niechętnie wypoczywa w miejscowościach gór-skich. Być może spowodowane jest to wzmożoną aktywnością fi-zyczną, gdyż program kolonii zawiera intensywne uczestnictwo w pieszych wędrówkach.

Z badań własnych wynika, że ankietowane osoby z ochotą uczestniczą w letniej formie wypoczynku, jakim jest kolonia. Po-nad 33,9% respondentów wyjechało na kolonię po raz piąty i więcej – co średnio stanowiło 6,6 razy. Czwarty raz jako uczest-nik koloni letniej było 14,5% badanych osób, trzeci – 17,1%, drugi – 14,0%, natomiast po raz pierwszy tę formę wypoczynku wybrało 20,5% ankietowanych osób.

Dzieci i młodzież szkolna realizuje aktywny wypoczynek w czasie trwania kolonii letnich. 90,9% respondentów wskazało, że z przyjemnością brało udział w organizowanych na koloniach zajęciach o charakterze sportowo-rekreacyjnym i turystycznym, Sport, rekreacja ruchowa i turystyka dzieci i młodzieży kolonijnej w świetle badań własnych 47

21

Hiszpański kurort nadmorski na wybrzeżu Costa Brava, w Katalonii.

22

Najpopularniejsze, bułgarskie letnisko nadmorskie na wybrzeżu Morza Czarnego.

23

Nadmorski kurort greckiej Riwiery Olimpijskiej położony nad Morzem Egejskim.

24

Włoska miejscowość wypoczynkowo-rozrywkowa na Riwierze Adriatyc-kiej.

na przykład w Dniu Sportu25, czy też w wycieczkach krajoznaw-czo-turystycznych. Jednakże ponad 8,0% ankietowanych opor-nie uczestniczyło w aktywnych formach sportowo-rekreacyjnych i turystycznych, a 1,0% badanych nie udzieliło w tej sprawie żad-nej wiążącej odpowiedzi.

W kwestionariuszu ankiety postawiono pytanie: „Jakie for-my uczestnictwa w sporcie, rekreacji i turystyce lubisz najbar-dziej na koloniach?”. Pośród sportowych i rekreacyjnych form aktywności fizycznej najczęściej wybierane przez respondentów było p ł y w a n i e . Na drugim miejscu znalazły się gry ruchowe (w piłkę nożną, koszykową, siatkową, badminton, tenis stoło-wy, dwa ognie), na trzecim – zabawy ruchowe (podchody), na czwartym – taniec, natomiast na ostatniej pozycji ulokowała się bierna forma rekreacji, jaką jest uczestnictwo w grach planszo-wych (szachy, warcaby, karty, chińczyk) lub oglądanie progra-mów i filprogra-mów – głównie seriali26– telewizyjnych.

W kwestii wyboru form turystycznych należy stwierdzić, że r e j s s t a t k i e m cieszył się największym zainteresowaniem

48 Współczesne tendencje w rozwoju form rekreacyjnych i turystycznych

25 W tym dniu dzieci i młodzież brały udział w konkursach plastycznych oraz ogólnej wiedzy o tematyce sportowo-turystycznej, a także w igrzyskach sportowo-rekreacyjnych (ćwiczenia ogólnorozwojowe, lekkoatletyczne konkurencje szybkościowe, wytrzymałościowe oraz koordynacyjno-ru-chowe, gry i zabawy ruchowe – turniej tenisa stołowego). Celem Dnia Sportu było: (1) propagowanie zdrowego i aktywnego stylu życia, (2) kształtowanie ogólnej psychomotoryczności kolonistów, (3) doskonalenie umiejętności sportowych, (4) współdziałanie w grupie, (5) prezentowanie odpowiednich postaw i zachowań uwzględniających sytuacje zwycięstwa i porażki, (6) przedstawienie podstawowych przepisów różnych gier ze-społowych oraz zasad fair play, (7) zapoznanie z elementami pierwszej po-mocy przedmedycznej w różnych sytuacjach.

26

Cenionym przez młodzież kolonijną serialem telewizyjnym był Dr House. Fabuła amerykańskiej telenoweli oparta jest na postaci dr. Gregory’ego House’a, znanego ze stosowania niekonwencjonalnych metod medycz-nych. Porównywany do bohatera powieści kryminalnych – Sherlocka Hol-mesa: obaj są geniuszami, miłośnikami muzyki, lekomanami, charaktery-zującymi się powściągliwością i pewnym wyalienowaniem.

uczestników kolonii letnich. Na drugim miejscu były wycieczki autokarowe, na trzecim – zwiedzanie zabytków i różnych atrak-cji turystycznych, na czwartym – wędrówki piesze. Na ostatnim, piątym miejscu znalazły się inne rodzaje i formy turystyki, takie jak: turystyka zakupowa, turystyka kajakowa, turystyka militar-na, jednodniowe wycieczki zagraniczne oraz pozostałe atrakcje turystyczne (na przykład park linowy, pobyt w hucie szkła, prze-jażdżka kolejką wąskotorową). Z uwagi na fakt, że ponad 76,2% ankietowanych osób wypoczywało w krajowych lub zagranicz-nych kurortach nadmorskich, należy przypuszczać, że właśnie turystyka morska była największym atutem programów kolonij-nych. Ten stan potwierdza także pierwsze miejsce w rankingu, jakie wśród form sportowo-rekreacyjnych zajęły kąpiele mor-skie/pływanie.

Niewątpliwie dużą rolę w zachęcaniu uczestników letniego wypoczynku do podejmowania aktywności fizycznej pełni wycho-wawca/opiekun kolonijny. Stąd ponad 91,2% respondentów stwierdziło jednoznacznie, że „wychowawca kolonijny zachęca mnie i moich rówieśników do uczestnictwa w zajęciach sporto-wych, rekreacyjnych i turystycznych”. Pozostała część (8,0%) an-kietowanych osób miała odmienne zdanie, a 0,8% nie udzieliło odpowiedzi. Warto zauważyć, że do obowiązków wychowawcy w placówce letniego wypoczynku należy m.in.: sprawowanie opieki nad kolonistami w zakresie ich higieny, zdrowia, wyżywie-nia oraz innych czynności opiekuńczych, a także zapewnienie poczucia bezpieczeństwa. Daje to możliwość kształtowania u swoich podopiecznych odpowiednich postaw i zachowań spor-towo-rekreacyjnych i turystycznych. Niewątpliwie opiekun kolo-nijny powinien prowadzić działania uświadamiające, polegające na informowaniu i propagowaniu aktywnych form spędzania cza-su wolnego, będących elementem zdrowego stylu życia.

Zasadniczym problemem badawczym było zagadnienie związane z ilością czasu wolnego przeznaczanego przez respon-dentów na zajęcia ruchowe w czasie kolonii, w odniesieniu do Sport, rekreacja ruchowa i turystyka dzieci i młodzieży kolonijnej w świetle badań własnych 49

ich stałego miejsca zamieszkania. W świetle badań własnych na-leży stwierdzić, że 73,1% ankietowanych osób więcej swojego czasu przeznacza na aktywność fizyczną podczas letniego wypo-czynku kolonijnego. Co czwarta osoba uznała, że więcej czasu na „ruch dla zdrowia” przeznacza, będąc w domu rodzinnym, nato-miast 1,6% nie miało zdania w tej kwestii.

W pracy dokonano analizy27 dotyczącej podejmowania ak-tywności sportowo-rekreacyjnej i turystycznej w czasie letniego wypoczynku kolonijnego przez respondentów, w której wzięto pod uwagę ich cechy demograficzne (płeć, wiek) oraz prze-strzenne, m.in. geograficzne (stałe miejsce zamieszkania i miejsce letniego wypoczynku). Prześledzono zachodzące współzależności pomiędzy czterema analizowanymi zmiennymi objaśniającymi a pięcioma zmiennymi objaśnianymi. W pracy skupiono się na tych zależnościach, których poziom istotności statystycznej (p) nie przekroczył 0,05 (p<0,05). Ponadto został obliczony współ-czynnik korelacji rang Spearmana (rs) będący miarą wyjaśnia-nych zmienności28.

W odniesieniu do czynników demograficznych i przestrzen-nych, jakie mają wpływ na poziom uczestnictwa badanej popula-cji w zajęciach o charakterze sportowo-rekreacyjnym i turystycz-nym na koloniach oraz wybór odpowiednich form aktywności fizycznej, odnotowano, że:

1. Wystąpiły cztery istotne współzależności, zachodzące