Szkolna samoocena uczniów

Ważnym czynnikiem skorelowanym z osiągnięciami uczniów jest ich ogólna samoocena. Największy odsetek uczniów zgadza się z twierdzeniem, że „dobrze radzi sobie w szkole” (odpowiedź „zgadzam się” wskazało 32% gimnazjalistów, a „raczej się zga-dzam” 31%). Podobnie większość uczniów (26% wybrało „zgadzam się” i 28% „raczej się zgazga-dzam”) jest zdania, że praca na lek-cjach nie sprawia im trudności. Opierając się na samych deklaralek-cjach uczniów, można powiedzieć, że tylko niewielka ich część nie zgadza się ze stwierdzeniami, iż „dobrze radzę sobie w szkole” oraz „praca na lekcjach nie sprawia mi trudności”. Mimo iż znaczna część uczniów sądzi, że nie ma problemów z nauką, to wyniki przez nich otrzymywane nie są już tak dobre. Z kolei tylko 21% – co jest wśród uczniów najrzadszym wskazaniem – lubi się uczyć (14% wskazało odpowiedź „zgadzam się” i 7% „raczej się zgadzam”). Znaczna część uczniów wybierała we wszystkich wymienionych twierdzeniach niewiele mówiącą kategorię „czasami się zgadzam,

czasami nie”.

Rysunek 14. W jakim stopniu zgadzasz się z wymienionymi stwierdzeniami?

Gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie ogólnokształcące Średnie zawodowe Policealne lub pomaturalne Wyższe

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Wynik słaby (1 tercyl) Wynik przeciętny (2 tercyl)

Wynik dobry (3 tercyl)

0 20 40 60 80 100

Nie zgadzam się

Raczej się nie zgadzam Czasami się zgadzam, czasami nie

Raczej się zgadzam Zgadzam się

Trudno powiedzieć Odmowa dpowiedzi

Dobrze radzę sobie w szkole Praca na lekcjach nie sprawia mi trudności Interesują mnie rzeczy, których się uczę Szybko się uczę Dostaję dobre oceny Lubię się uczyć

Ocena uczniów wyrażana w stwierdzeniu „dobrze radzę sobie w szkole” jest dość zgodna z wynikiem uzyskanym w teście. Wyraź-nie widać, iż wynik dobry osiągają w większości uczniowie zgadzający się lub raczej zgadzający się z tym twierdzeWyraź-niem. Ci, którzy osiągnęli „słaby” wynik, znacznie rzadziej zgadzali się z wyżej wymienioną opinią, jednak ten odsetek i tak pozostaje stosunkowo wysoki (16% wybrało odpowiedź „zgadzam się” i 25% „raczej się zgadzam”).

We wszystkich klasach wyniki wyglądają podobnie: ogólna samoocena ucznia wyrażona w stwierdzeniu „dobrze radzę sobie w szkole” związana jest dodatnio z wynikiem testu.

Rysunek 15. Wynik testu (III klasa) a zgoda na stwierdzenie lub brak zgody ze stwierdzeniem „dobrze radzę sobie w szkole”

Znacznie częściej z powyższym twierdzeniem zgadzają się osoby oceniające poziom życia domu rodzinnego jako wysoki (75% wskazań „zgadzam się” lub „raczej się zgadzam”). Wypadają one pod względem samooceny znacznie lepiej od osób żyjących bied-nie (38% wybrało odpowiedź „zgadzam się” lub „raczej się zgadzam”), skrombied-nie (51%) i średnio (63%). Jak widzimy, subiektywna ocena warunków życiowych związana jest z samooceną uczniów. Najwyższą samoocenę szkolną mają uczniowie, których matki i ojcowie posiadają wyższe wykształcenie.

Również ze stwierdzeniem „dostaję dobre oceny” w większości zgadzają się uczniowie z lepszym wynikiem testu. Rozkłady wyni-ków we wszystkich klasach są do siebie bardzo zbliżone. Im ten wynik jest słabszy, tym również i ocena własnych dokonań szkol-nych jest niższa. Uczniowie z wynikami „słabymi” i „przeciętnymi” wskazywali najczęściej odpowiedź „czasami się zgadzam, czasa-mi nie”.

Rysunek 16. Wynik testu (III klasa) a zgoda na stwierdzenie lub brak zgody ze stwierdzeniem „dostaję dobre oceny”

Widoczna jest również silna zależność pomiędzy ocenami otrzymywanymi w szkole a zgodą z twierdzeniem „dobrze radzę sobie w szkole”. Ponad 90% uczniów z ocenami celującymi i bardzo dobrymi zgadza się (zdecydowanie lub raczej) ze stwierdzeniem, iż „dobrze radzi sobie w szkole”. Z kolei 12% uczniów z oceną niedostateczną i 32% z dopuszczającą wyraża podobną opinię.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Wynik słaby (1 tercyl) Wynik przeciętny (2 tercyl) Wynik dobry (3 tercyl)

Trudno powiedzieć

Czasami się zgadzam, czasami nie Raczej się nie zgadzam Nie zgadzam się

Zgadzam się Raczej się zgadzam

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Nie zgadzam się Trudno powiedzieć

Czasami się zgadzam, czasami nie Wynik słaby (1 tercyl)

Wynik przeciętny (2 tercyl) Wynik dobry (3 tercyl)

Raczej się zgadzam Raczej się nie zgadzam

Rysunek 17. Ocena na koniec pierwszego półrocza tego roku szkolnego a zgoda ze stwierdzeniem „dobrze radzę sobie w szkole”

Samoocena uczniów dotycząca kompetencji ortograficznych i gramatycznych na lekcjach języka polskiego również potwierdza powyższe wnioski. Istnieje istotna zależność między wysoką samooceną ucznia w odniesieniu do jego zdolności ortograficznych i gramatycznych a osiągniętymi wynikami w teście. Wysokie wyniki testu współwystępują z wysoką samooceną umiejętności wymaganych przez nauczycieli. Zarówno przy ocenie własnych umiejętności gramatycznych, jak i ortograficznych obserwujemy dodatnią zależność pozytywnej samooceny z wynikami w teście. Zależność ta (bardzo dobrze widoczna na rysunku 18) istnieje na wszystkich poziomach nauczania gimnazjalnego. Uczniowie pewni swoich umiejętności osiągają wyższe wyniki. Przekonanie o własnych zdolnościach odnoszonych nie tylko do obszaru gramatyki i ortografii, ale również do możliwości przekonywania in-nych do własin-nych poglądów czy też wyjaśniania, „o co mi chodzi”, istotnie skorelowane jest z wynikami uczniowskimi.

Rysunek 18. Odpowiedzi „zgadzam się” i „raczej się zgadzam” z poniższymi twierdzeniami a wyniki testu (III klasa)

Najwyższą samoocenę mają uczniowie, którzy charakteryzują poziom dobrobytu rodzinnego jako „bardzo dobry”, co w ankiecie wyjaśnione było przez zwrot, że „żyją bardzo dobrze”. Najsilniejsza zależność istnieje przy relacji oceny własnych wyników szkol-nych do wyniku testu. Istnieje również dodatnia zależność samooceny oraz wykształcenia rodziców (im wyższe wykształcenie ro-dziców, tym wyższa uczniowska samoocena).

0% 20% 40% 60% 80% 100% Niedostateczna Dobra Dopuszczająca Bardzo dobra Dostateczna Celująca

Raczej się zgadzam Zgadzam się

Nie zgadzam się Raczej się nie zgadzam

Czasami się zgadzam, czasami nie

10 20 30 40⁵⁰ 60 70 0 80 90

Wynik słaby (1 tercyl) Wynik przeciętny (2 tercyl)

Wynik dobry (3 tercyl) Potrafię dobrze wyjaśnić, o co mi chodzi Ortografia nie sprawia mi problemu

Dobrze radzę sobie

z gramatyką innych nie sprawia ^{Przekonywanie} mi problemu Dobrze radzę sobie w szkole Zwykle dostaję dobre oceny