• Nie Znaleziono Wyników

15.80958˚E, 53.13106˚N

Torfowisko wypełniające wąską rynnę polodowcową o przebiegu z pn.-zach. na pd.-wsch., długą na ok. 3 km, po-łożone ok. 2 km na zach. od Zatomia, na terenie nadleś-nictw Drawno i Bierzwnik. W 2007 r. uznane za rezerwat przyrody „Torfowisko Konotop”, który w 2008 r. powiększo-no, włączając jezioro Konotop, do aktualnej powierzchni 65,85 ha.

Większość torfowiska ma obecnie charakter torfowiska wysokiego, porośniętego mszarem kępkowo-dolinkowym Andromedo-Sphagnetum magellanici z luźną, karłowatą sos-ną. Na okrajkach dominuje kępkowy mszar z wełnianką po-chwową Sphagno recurvi-Eriophoretum vaginati. Lokalnie skupienia sosny na mszarze mogą być już identyfikowane jako zbiorowisko Ledo-Pinetum. Znamienne jest liczne wy-stępowanie rzadkiej w Puszczy Drawskiej bażyny czarnej Empetrum nigrum.

Południowy kraniec torfowiska przechodzi w jezioro Konotop, otoczone szuwarem kłociowym Cladietum mari-sci i trzcinowym Phragmitetum communis. Na tafli jeziora rozwijają się zespoły grzybieni, grążeli, rdestnicy pływającej i rdestu pływającego: Nupharo-Nymphaeetum albae, Pota-metum natantis, Polygonetum natantis. Niewielkie oczko na pn. od głównego jeziora zarośnięte jest przez zbiorowisko wgłębika Ricciocarpetum natantis, z licznym udziałem pły-wacza zwyczajnego Utriculatria vulgaris.

Strefa przejściowa między torfowiskiem wysokim a jeziorem Konotop ma charakter silnie uwodnionych tor-fowcowych mszarów dywanowych z wełnianką wąskolist-ną i turzycą dzióbkowatą (Sphagno recurvi-Eriophoretum angustifolii, Sphagno-Caricetum rostratae) lub

niskoturzy-cowych, podszytych torfowcami szuwarków turzycy obłej Caricetum diandrae, turzycy bagiennej Caricetum limosae i turzycy nitkowatej Cariceum lasiocarpae.

Na wschodniej krawędzi torfowiska jest miejsce wyraź-nie zasilane wodami soligenicznymi, wyróżniające się pod względem roślinności. Odnotowano tu zbiorowisko Scor-pidio-Utricularietum minoris z udziałem rzadkiego mchu Scorpidium scorpioides, zbiorowisko Sphagno-Utricularie-tum intermediae, a także zbiorowisko Menyantho-Sphag-netum teretis. Licznie rośnie tu storczyk krwisty Dactylor-hiza incarnata. Stwierdzono tu również ok. 10 osobników bardzo rzadkiego storczyka – wątlika błotnego Hammarbia paludosa, a także niewielką populację kruszczyka błotnego Epipactis palustris. Osobliwością florystyczną tego miejsca jest też ponikło skąpokwiatowe Eleocharis quinqueflora. W 2000 r. odnotowano w tym miejscu bardzo rzadki gatunek - turzycę strunową Carex chordorrhiza, której jednak później nie udało się już odszukać.

Ku północy roślinność torfowiskowa przechodzi w młody ols torfowcowy Sphagno-Alnetum. Północne krańce rynny, rozdzielającej się tu na dwie odnogi, są silnie przesu-szone i wypełnione przez mozaikę szuwarów turzycy pro-sowej Caricetum paniculatae, turzycy tunikowej Caricetum paradoxae i traworośli z dominacją śmiałka darniowego – zb. Deschempsia caespitosa. Przed II wojną światową, wg ówczesnych map topograficznych, ten kraniec torfowiska, noszący nazwę Pańskiego Krańca, był zadrzewiony.

Oprócz wymienionych już wcześniej gatunków, do osobliwości florystycznych torfowiska należy występowanie wszystkich trzech krajowych gatunków rosiczki:

okrągło-Zmiany poziomu i temperatury wody w torfowisku w latach 2011-2013 w południowej części Torfowiska Konotop.

Zmiany poziomu i temperatury wody w torfowisku w latach 2011-2014 w centralnej części Torfowiska Konotop.

Zmiany poziomu i temperatury wody w torfowisku w latach 2011-2014 w północnej części Torfowiska Konotop.

Silne spadki poziomu wody i znaczne zmiany jej temperatury.

Torfowisko Konotop. Fot. J. Kujawa-Pawlaczyk listnej Drosera rotundifolia, pośredniej Drosera intermedia

i długolistnej Drosera anglica.

Styk torfowiska i jeziora jest biotopem chronionych ga-tunków ważek: żagnicy torfowiskowej Aeschna subarctica, zalotki spłaszczonej Leucorrhinia caudalis, zalotki większej Leucorrhinia pectoralis (także przedmiot ochrony Natura 2000), iglicy małej Nehalennia speciosa, straszki syberyjskiej Sympecma paedisca. Torfowisko jest siedliskiem żmii zyg-zakowatej Vipera berus, nieczęstej w Puszczy Drawskiej.

Złoże torfowe w granicach rezerwatu wykazuje bardzo zbliżoną, niekiedy jednorodną budowę. Bezpośrednio na mineralnym, piaszczystym podłożu występuje tu kilkume-trowa warstwa gytii organicznej o galaretowatej konsystencji i barwie szaro-brunatnej z nielicznymi przewarstwieniami koloru szaro-różowego, zawierającymi niewielką domieszkę węglanu wapnia. Miąższość gytii często przekracza 6 m, w zależności od głębokości rynny. Wskazuje to na pojezierną genezę torfowiska. Na gytii zalega warstwa torfu wełnian-kowo-torfowcowego o miąższości 1-2,5 m.

Rejestracja zmian poziomu wody w torfowisku w la-tach 2011-2013 wykazała, że w części południowej warunki wodne są bardzo stabilne, a poziom wody waha się w cyklu rocznym o nie więcej niż 5-10 cm. W części centralnej rocz-ne amplitudy uwodnienia pozostają dalej niewielkie, rzędu 10-15 cm, lecz w przesuszonym krańcu północnym stają się bardzo duże: od wody przy powierzchni w okresach wio-sennych do spadków lustra wody na głębokość 30-50 cm w okresie późnego lata i jesieni.

W 2008 r. opracowano projekt planu ochrony rezer-watu, na podstawie którego zostały ustanowione zadania ochronne na lata 2011-2016. Przewidywano w nich próbę restytucji roślinności torfowiskowej na północnym, przesu-szonym i zdegradowanym krańcu torfowiska, metodą zdję-cia powierzchniowej warstwy murszu i przeniesienia, na odsłonięty, wilgotny torf, rozdrobnionych torfowców po-branych z centralnej części obiektu. Jednak, po uzyskaniu w 2013 r. nowych informacji o dynamice poziomu wody w torfowisku, pochodzących z dwuletniego wówczas cyklu re-jestracji zmian poziomu wody, zrezygnowano z wykonania tego działania. Okazało się, że północna część torfowiska cechuje się znacznymi zmianami poziomu wody, w tym głębokimi spadkami tego poziomu. Zmian tych nie da się powiązać z żadnymi przyczynami antropogenicznymi, któ-rym można by zapobiec: torfowisko nie jest w żaden sposób sztucznie odwadniane. Przy takiej dynamice poziomu wody, nie da się utrzymać stabilnego uwodnienia powierzchni torfu, co nie wróżyłoby sukcesu przesiedlenia torfowców.

Właściwszym rozwiązaniem wydaje się więc pozostawienie tego przesuszonego krańca torfowiska procesom naturalnej dynamiki.

Projekt planu ochrony zwraca uwagę na konieczność zapewnienia stabilnych warunków wodnych, m. in. nie-użytkowania rębnego drzewostanów w otulinie torfowiska.

Nazwa torfowiska jest stara i w wersji „Konotop” była używana także przed II wojną światową. Nieodległa (choć położona po przeciwnej stronie Drawy) miejscowość Ko-notop uzyskała nazwę prawdopodobnie właśnie od tego torfowiska.

Powiązane dokumenty